EUROPESE COMMISSIE. Brussel, 25-VIII-2006 C(2006) NN 41/2005 Groenfondsen - Nederland. Excellentie,

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 25-VIII-2006 C(2006) 3886 Betreft: NN 41/2005 Groenfondsen - Nederland Excellentie, De Commissie deelt Nederland mede dat zij na onderzoek van de informatie die uw autoriteiten over bovengenoemde maatregel hebben verstrekt, heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de steun. 1 Procedure (1) In april 2005 heeft Nederland na informele contacten in de herfst van 2004 gedetailleerde informatie over de groenfondsen verstrekt. De Commissie heeft bij brieven van 30 juni 2005 en 18 oktober 2005 om aanvullende informatie verzocht. Nederland heeft op 8 september 2005, 29 november 2005 en 10 april 2006 schriftelijk daarop geantwoord. 2 Gedetailleerde beschrijving van de maatregel (2) De Nederlandse Wet inkomstenbelastingen voorziet in een bijzondere behandeling van beleggingen van belastingplichtigen in groene investeringsfondsen. Het normale tarief van de vermogensrendementsheffing bedraagt 1,2% van de waarde van de beleggingen met een vrijstelling ten belope van EUR. Beleggingen in groene investeringsfondsen worden evenwel tot maximaal EUR niet in aanmerking genomen voor de berekening van de vermogensrendementsheffing. Bovendien krijgt de belastingplichtige een korting van 1,3% over de totale waarde van zijn groene beleggingen, waarbij eveneens een maximale belegging van EUR in aanmerking wordt genomen. Iedere belastingplichtige in Nederland mag beleggen. Het totale bedrag van de belastingkorting voor potentiële beleggers is onbeperkt. Zijne Excellentie de Heer Bernard Rudolf BOT Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 NL 2500 EB Den Haag Europese Commissie, B-1049 Brussel, Belgiê Telefoon: (0)

2 (3) Fondsen worden beschouwd als groene investeringsfondsen indien ten minste 70% van het kapitaal in groenprojecten wordt geïnvesteerd. Iedere financiële instelling kan dergelijke investeringsfondsen oprichten. De Nederlandse autoriteiten selecteren de groenprojecten aan de hand van een open regeling 1. De toekenning van de steun op projectniveau verloopt via een zogenoemde "groenverklaring", die de projectbeheerder in staat stelt een langlopende lening uit de groene investeringsfondsen aan te vragen. Door de belastingkorting voor individuele belastingplichtigen kunnen de groenprojecten tegen een lagere rentevoet worden gefinancierd dan anders het geval zou zijn. Ervan uitgaande dat maximaal 80% van de projectkosten uit groenfondsen wordt gefinancierd en dat de maximumduur van de leningen tien jaar bedraagt, wordt geraamd dat het steunelement van de financiering ten hoogste 1,83% van de investeringskosten van de projecten bedraagt. (4) De regeling voor de selectie van groenprojecten omvat elf projectcategorieën: Categorie A: projecten gesitueerd op aanpalende terreinen met een minimumoppervlakte van 5 hectare, voor de ontwikkeling en instandhouding van bos en andere houtopstanden met uitzondering van fruitbomen, windsingels, wegaanplantingen en bomen bestemd voor gebruik als kerstboom en boomopkweek; Categorie B: projecten voor de ontwikkeling en instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden in: 1) natuurreservaten en 2) bepaalde gebieden aangewezen in het Structuurschema Groene Ruimte (een officieel beleidsdocument); Categorie C: projecten gericht op de ontwikkeling en instandhouding van 1) nieuwe natuur- en landschappelijke waarden van landgoederen als omschreven in de Natuurschoonwet en 2) natuur- en landschappelijke waarden overeenkomstig de landinrichtingswetten; Categorie D: projecten gericht op de ontwikkeling en instandhouding van nieuwe natuur- en landschappelijke waarden die worden genoemd in verschillende andere wetsbepalingen of aan de criteria daarvan voldoen; Categorie E1: projecten gericht op de productie of verwerking van plantaardige landbouwproducten overeenkomstig het landbouwkwaliteitsbesluit biologische productiemethode. Met dit besluit geeft Nederland uitvoering aan Verordening (EEG) nr. 2092/91 van de Raad van 24 juni 1991 inzake de biologische productiemethode en aanduidingen dienaangaande op landbouwproducten en levensmiddelen 2 ; Categorie E2: idem als E1 maar voor dierlijke landbouwproducten; Categorie E3: Groen Label Kassen Categorie E4: gesloten kassystemen Categorie F: projecten voor de industriële verwerking van landbouwgrondstoffen tot goederen die niet bedoeld zijn voor menselijke of dierlijke consumptie, die in PB L 198 van , blz. 1. 2

3 Nederland niet traditioneel worden toegepast en tot een vermindering van de aantasting van het milieu moeten leiden ("agrificatie"); Categorie G: energie uit schoon hout en energierijke gewassen, windenergie, fotovoltaïsche energie, thermische zonne-energie opgewekt door zonnecollectoren, aardwarmte, waterkracht, warmtewisselingssystemen, warmteen koudeopslag, warmtedistributienetwerken en andere investeringen betreffende het gebruik van thermische energie die bij elektriciteitsopwekking vrijkomt; Categorie H: duurzame woningbouw. De projecten moeten voldoen aan de eisen van de maatlatten voor duurzame woningbouw of duurzame renovatie. De eisen betreffen materiaalgebruik, isolatie, binnenmilieu en energie- en waterbesparing; Categorie I: fietspadinfrastructuur. Het gaat om de aanleg van fietspadinfrastructuur buiten de bebouwde kom, die verschillende woonkernen met elkaar verbindt, knelpunten in het recreatief fietspadennet wegwerkt en de toegankelijkheid van transferia bevordert; Categorie J: vrijwillige sanering van verontreinigde terreinen en waterbodems die ernstig verontreinigd zijn, mits de bevoegde autoriteit het saneringsplan heeft goedgekeurd; Categorie K: andere innovatieve en kwaliteitsvolle projecten die van belang worden geacht voor het milieu, waaronder natuur en bos. Deze categorie omvat een groot aantal uiteenlopende projecten met een aantoonbare sterke milieuwinst; vaak gaat het om unieke projecten met een sterk vernieuwende inslag. Deze categorie omvat ook projecten die onder twee van de bovengenoemde categorieën kunnen vallen. (5) Voorzover de maatregel ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, EG-Verdrag begunstigt, zullen de Nederlandse autoriteiten de relevante voorwaarden naleven van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 3 (hierna de "landbouwrichtsnoeren") 4, de communautaire kaderregeling inzake staatssteun ten behoeve van het milieu 5 (hierna het "milieusteunkader") en voor sommige potentiële projecten van categorie F, de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen 6. Het gaat meer in het bijzonder om de volgende voorwaarden: o voor projecten van de categorieën A tot en met D: de regels en voorwaarden van punt van de landbouwrichtsnoeren of indien de projecten geen betrekking hebben op producten van bijlage I, bijvoorbeeld bosbouwproducten, de regels en voorwaarden van de punten 28 tot en met 37 van het milieusteunkader. Voor de meeste projecten van deze categorieën worden de projectbeheerders evenwel niet als ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag beschouwd; PB C 28 van , blz. 2. Op praktisch dezelfde voorwaarden als die van de richtsnoeren landbouwsteun kan ook steun voor het milieu ten behoeve van kleine en middelgrote landbouwondernemingen op grond van Verordening (EG) nr. 1/2004 van de Commissie van 23 december 2003 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun voor kleine en middelgrote ondernemingen die landbouwproducten produceren, verwerken en afzetten (PB L 1 van , blz. 1) als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt worden aangemerkt en van de aanmeldingsverplichting van artikel 88, lid 3, van het Verdrag worden vrijgesteld (hierna: "groepsvrijstellingsverordening landbouw voor KMO's"). PB C 37 van , blz. 3. PB C 74 van , blz. 9. 3

4 o voor projecten in de categorieën E1 en E2: de regels en voorwaarden van punt van de landbouwrichtsnoeren; o voor projecten van de categorieën E3 en E4: de regels en voorwaarden van de punten 5.1, 5.2, en van de landbouwrichtsnoeren; o voor projecten van categorie F: de regels en voorwaarden van de regionale richtsnoeren tot , aangezien na die datum nieuwe richtsnoeren in werking zullen treden, de regels en voorwaarden van punt 32 en de punten 33 tot en met 37 van het milieusteunkader; o voor projecten van categorie G: de regels en voorwaarden van de punten 30 tot en met 37 van het milieusteunkader; o voor projecten van categorie H: de regels en voorwaarden van de punten 29 en 30 en 33 tot en met 37 van het milieusteunkader; o voor projecten van categorie I (fietspadinfrastructuur) heeft Nederland bevestigd dat geen steun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag zal worden toegekend; o voor projecten van categorie J: de regels en voorwaarden van punt 38 van het milieusteunkader, in het bijzonder de eis dat geen steun wordt verstrekt wanneer de vervuiler bekend is en aansprakelijk kan worden gesteld; o voor projecten van categorie K: de regels en voorwaarden van de punten 29 tot en met 37 van het milieusteunkader of, voor projecten van deze categorie die betrekking hebben op recycling en afvalverwerking, verstrekken de Nederlandse autoriteiten uitsluitend steun op de volgende voorwaarden: de steun moet leiden tot het gebruik van afval dat anders voor verwijdering bestemd zou worden en mag niet louter leiden tot grotere concurrentie om materialen die anders ook wel hergebruikt zouden worden; de steun mag niet indirect ten goede komen aan de vervuilers indien deze overeenkomstig de communautaire wetgeving zelf moeten zorgen voor de gepaste verwijdering en/of nuttige toepassing van het afval; de steun moet betrekking hebben op innovatieve projecten die verder gaan dan de huidige stand van de techniek vanuit Europees perspectief; indien de projecten alleen maar vanuit nationaal oogpunt verder gaan dan de stand van de techniek, zal de steun uitsluitend aan het midden- en kleinbedrijf worden toegekend. o Overeenkomstig punt 76 van het milieusteunkader zal Nederland ieder project waarvan de subsidiabele kosten meer dan 25 miljoen EUR bedragen en waarvoor de (gecumuleerde) steun meer dan 5 miljoen EUR bedraagt, bij de Commissie aanmelden. (6) In het algemeen heeft de regeling tot doel vernieuwing te bevorderen door innovatieve "voorhoedeprojecten" te selecteren en investeringen te ondersteunen waarvan de marktpenetratie 5 à 10% bedraagt. (7) De subsidiabele kosten zijn de totale projectkosten of in voorkomend geval alleen het groene deel van die kosten. Exploitatieopbrengsten worden niet afgetrokken. Voor 4

5 bepaalde projecten van de categorieën D, E3 en H zijn de subsidiabele kosten beperkt tot een maximumbedrag per hectare of per m 2. (8) Er wordt geen steun verleend voor projecten die gezien hun verwachte economisch rendement vergeleken met het risico en hun belang voor het milieu ook zonder de toepassing van de regeling zouden worden uitgevoerd. Voor de meeste categorieën bestaat er weinig speelruimte bij de toepassing van de regeling: indien aan de voorwaarden is voldaan, kan de potentiële begunstigde rekenen op de toekenning van steun. Aanvragen kunnen tot zes maanden na de aanvang van het project worden ingediend. Aanvragen voor de projecten van de categorieën F en K worden in de praktijk voor de aanvang van de projectwerkzaamheden ingediend. (9) Groenverklaringen gelden niet langer dan de verwachte projectduur. Deze duur bedraagt ten hoogste tien jaar, behalve voor projecten in de categorieën A-D, die maximaal 30 jaar kunnen lopen. (10) Cumulatie met steun uit andere regelingen wordt niet uitgesloten, met name met andere natuur- en landschapsregelingen, andere regelingen voor Groen Label Kassen, de regeling willekeurige afschrijving milieu-investeringen (VAMIL) en de regelingen Energie-investeringsaftrek (EIA) en Milieu-investeringsaftrek (MIA). (11) De belastingkorting is vastgesteld in artikel 5.14, lid 3, onder a) en artikel 15.14, lid 6, van de Wet Inkomstenbelastingen De regeling voor de selectie van de projecten, Regeling Groenprojecten 2005, is bekendgemaakt in de Staatscourant van , n5. 131, blz.13. (12) De belastingkorting is op 13 juli 1994 van kracht geworden en in 1995, 1998, 2001 en 2005 zijn technische wijzigingen ingevoerd. De looptijd van de regeling is onbeperkt maar de Nederlandse autoriteiten hebben zich ertoe verbonden de regeling na 31 december 2011 slechts toe te passen na voorafgaande goedkeuring van de Commissie. (13) Sinds de aanvang van de regeling is een groot aantal groene beleggingsfondsen opgericht met een totaal uitstaand kapitaal van 3,6 miljard EUR in 2003, bijeengebracht door circa personen. Naar schatting bedraagt de steun in minder dan 6% van de projecten meer dan EUR. De spreiding van het uitstaand kapitaal over de verschillende categorieën ziet er als volgt uit: Categorieën en % van de totale belegde waarde in 2003 A-D Natuur, bosbouw en landschap 3,8% E1+2 Biologische landbouw 5,8% E3 Groen Label Kassen 45,9% F Agrificatie 0,0% G Duurzame energie (hoofdzakelijk windenergie en daarnaast 31,5% warmtedistributie) H Duurzame woningbouw 12,3% I Fietspadinfrastructuur 0,0% J Vrijwillige sanering van verontreinigde bodems 0,0% K Andere projecten 0,6% 5

6 3 Beoordeling 3.1 Steun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag (14) Krachtens artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag zijn, behoudens de afwijkingen waarin het Verdrag voorziet, steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt, voorzover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. (15) Het betreft hier staatsmiddelen. Door de belastingkorting voor belastingplichtigen die in groenfondsen beleggen, doen de Nederlandse autoriteiten afstand van belastinginkomsten. Het voordeel moet op drie niveaus worden beoordeeld: de personen die geld in de groenfondsen beleggen, de fondsen zelf en de projecten die financiering uit de fondsen ontvangen 7. (16) Op het eerste niveau komt de maatregel ten goede aan de personen die in groenfondsen beleggen, d.w.z. de belastingplichtigen. De maatregel staat open voor iedereen en het totale bedrag van de belastingkorting is onbeperkt. De maatregel heeft een algemeen karakter en houdt op dit niveau geen begunstiging in van bepaalde ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. (17) De maatregel biedt een voordeel op het tweede niveau, dat van de fondsen. De fondsen profiteren van de belastingkorting, aangezien zij daardoor geld kunnen aantrekken tegen rentetarieven die de investeerders zonder het voordeel in de vorm van de belastingkorting niet aanvaardbaar zouden achten. Hoewel iedere financiële instelling dergelijke fondsen kan oprichten, komt de maatregel toch ten goede van een specifieke branche, namelijk beleggingsfondsen. Bijgevolg begunstigt de maatregel bepaalde ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. (18) De maatregel houdt ook een voordeel in op het derde niveau, dat van de bedrijven die de subsidiabele groenprojecten uitvoeren. De belastingkorting heeft tot doel een stimulans te verlenen voor investeringen in projecten waarvan het rendement zonder het voordeel in de vorm van een belastingkorting onaanvaardbaar zou zijn. Bijgevolg biedt de belastingkorting een voordeel voor groene investeringsprojecten. De maatregel heeft een selectief karakter aangezien hij uitsluitend ten goede komt van entiteiten die groenprojecten beheren die in het kader van de regeling kunnen worden gesubsidieerd. (19) Niet alle begunstigden op het derde niveau zijn ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Nederland heeft met name bevestigd dat geen steun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag wordt toegekend aan begunstigden van categorie I, fietspadinfrastructuur. Nederland heeft de Commissie daarnaast medegedeeld dat de begunstigden in de categorieën A-D vaak regionale autoriteiten of natuurverenigingen zijn, die geen economische activiteit uitoefenen en dus niet kunnen worden beschouwd als ondernemingen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. 7 De mogelijkheid dat een indirect voordeel onder het toepassingsgebied van artikel 87, lid 1, valt is door het Hof bevestigd. Zie bijvoorbeeld zaak C156/98, Duitsland tegen Commissie, Jurisprudentie 2000, bladzijde I

7 (20) Voorzover het indirecte voordeel aan ondernemingen wordt toegekend, vervalst het de mededinging of dreigt het die te vervalsen. Hoewel de steun vaak slechts kleine bedragen betreft, kan niet in het algemeen worden uitgesloten dat hij de handel tussen de lidstaten beïnvloedt. (21) Samenvattend vormt een belangrijk deel van de steun staatsteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Er is sprake van steun op het niveau van de beleggingsfondsen en op het niveau van de projecten die subsidiabel zijn in het kader van de regeling, met uitzondering van steun voor projecten van categorie I. (22) De Commissie betreurt dat de Nederlandse autoriteiten de maatregel zonder haar voorafgaande toestemming tot uitvoering hebben gebracht. 3.2 Verenigbaarheid van steun voor groenprojecten met de gemeenschappelijke markt (23) Gelet op de betrokken doelstellingen en sectoren heeft de Commissie de steun getoetst aan de landbouwrichtsnoeren en het milieusteunkader. Categorieën A-D: natuur, bosbouw en landschap (24) Steun voor projecten in de categorieën A-D kan als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt worden beschouwd, aangezien daarbij de desbetreffende regels en voorwaarden van de richtsnoeren worden nageleefd. Zo is bijvoorbeeld overeenkomstig punt , tweede alinea, van de landbouwrichtsnoeren, steun voor de instandhouding van traditionele landschappen, voor investeringen of voor kapitaaluitgaven die de instandhouding tot doel hebben van niet-productieve erfgoedelementen op landbouwbedrijven, beperkt tot 100% van de werkelijk gemaakte kosten wanneer deze kosten een redelijke vergoeding omvatten voor de door de landbouwer zelf of zijn werknemers verrichte werkzaamheden. Overeenkomstig de derde alinea van dit punt bedraagt de hoogte van de steun voor investeringen of kapitaaluitgaven die de instandhouding tot doel hebben van tot het erfgoed behorende elementen die deel uitmaken van de productieve activa van een landbouwbedrijf, niet meer dan 60% van de subsidiabele uitgaven of 75% in probleemgebieden, op voorwaarde dat de investering geen stijging van de productiecapaciteit van het landbouwbedrijf met zich meebrengt. In gevallen waarin zich een stijging van de productiecapaciteit voordoet, bedraagt de steun overeenkomstig punt van de landbouwrichtsnoeren niet meer dan 40% of 50% in probleemgebieden. In geval van investeringen door jonge landbouwers binnen vijf jaar na hun vestiging kunnen deze percentages worden verhoogd tot 45% of 55% in probleemgebieden. Voorts bedraagt de steun ter dekking van de extra kosten in verband met de aanwending van de traditionele materialen die nodig zijn om de erfgoedkenmerken van de betrokken gebouwen in stand te houden, eveneens maximaal 100%. (25) Voorzover de projecten in deze categorieën geen betrekking hebben op producten van bijlage I van het Verdrag, voldoet de steun aan de regels en voorwaarden van het milieusteunkader. Zo wordt bijvoorbeeld overeenkomstig punt 29 van het milieusteunkader investeringssteun alleen maar toegekend aan ondernemingen wanneer zij de toepasselijke communautaire normen overtreffen of bij het ontbreken 7

8 van verplichte communautaire normen, en bedraagt de steun ten hoogste 30% bruto van de in die richtsnoeren omschreven subsidiabele investeringskosten. Categorieën E1 en E2: biologische landbouw (26) De steun in de categorieën E1 en E2 is verenigbaar met de gemeenschappelijke markt aangezien hij voldoet aan de regels en voorwaarden van punt van de landbouwrichtsnoeren. De steun wordt bijvoorbeeld toegekend wanneer investeringen verdergaan dan de geldende communautaire minimumeisen en wanneer de investeringen leiden tot extra kosten in verband met de bescherming of verbetering van het milieu, de verbetering van de hygiëne op veehouderijbedrijven of de verbetering van het welzijn van landbouwhuisdieren, waarbij het steunpercentage ten hoogste 60% respectievelijk 75% in probleemgebieden bedraagt. Categorieën E3 en E4: kassen (27) De steun voor de categorieën E3 en E4 is verenigbaar met de gemeenschappelijke markt aangezien hij in overeenstemming is met de punten en 5.2 van de landbouwrichtsnoeren. De steun voldoet bovendien aan de regels en voorwaarden van de punten en van die richtsnoeren. Categorieën F en G: agrificatie en duurzame energie (28) De steun voor projecten van de categorieën F en G is verenigbaar met de gemeenschappelijke markt aangezien hij wordt toegekend voor investeringen in energiebesparing als omschreven in punt 6 van het milieusteunkader, investeringen in warmtekrachtkoppeling of investeringen in hernieuwbare energiebronnen overeenkomstig de punten 31 en 32 van het milieusteunkader. De steun bedraagt ten hoogste 40% van de subsidiabele kosten respectievelijk 100% van de subsidiabele kosten voor hernieuwbare energie, mits de lidstaten kunnen aantonen dat die investeringssteun onmisbaar is. Ondernemingen in steungebieden en KMO's kunnen overeenkomstig de punten van het milieusteunkader een enigszins hoger steunpercentage krijgen. De subsidiabele kosten worden berekend overeenkomstig de punten 36 en 37 van het kader.. Dit betekent bijvoorbeeld dat de subsidiabele investeringen strikt beperkt blijven tot de extra kosten die nodig zijn om aan de milieudoelstellingen te voldoen en worden berekend exclusief de voordelen van een eventuele capaciteitsverhoging, de kostenbesparingen gedurende de eerste vijf jaar van de gebruiksduur van de investering en de extra bijproducten gedurende diezelfde periode van vijf jaar. (29) Voor de periode tot eind 2006 is de steun van categorie F eveneens verenigbaar met de gemeenschappelijke markt wanneer hij voldoet aan de eisen van de regionale richtsnoeren. In deze gevallen kan steun alleen worden toegekend voor initiële investeringen als omschreven in punt 4.4 van de richtsnoeren, in tegenstelling tot vervangingsinvesteringen. Overeenkomstig punt 4.5 van de richtsnoeren zijn de subsidiabele investeringen beperkt tot investeringen in terreinen, gebouwen en uitrusting en kunnen zij op de voorwaarden van punt 4.6 van de richtsnoeren bepaalde categorieën immateriële investeringen omvatten. De steunpercentages dienen in overeenstemming te zijn met de steunplafonds die zijn vastgelegd in de regionale steunkaart die tot eind 2006 van kracht is en zijn overeenkomstig de punten van de richtsnoeren van toepassing op de gecumuleerde steun. 8

9 Categorie H: duurzame woningbouw (30) De steun voor projecten van categorie H is verenigbaar met de gemeenschappelijke markt aangezien hij uitsluitend wordt toegekend voor investeringen waardoor de geldende communautaire normen kunnen worden overtroffen bij het ontbreken van verplichte communautaire normen overeenkomstig punt 28 van het milieusteunkader of voor energiebesparing in de zin van punt 6 van dit kader. De communautaire normen voor gebouwen voor woon- en andere doeleinden zijn onder meer gebaseerd op Richtlijn 2002/91/EG van 16 december 2002 betreffende de energieprestatie van gebouwen 8. De steun wordt evenwel uitsluitend toegekend op voorwaarde dat de investeringen beantwoorden aan de maatlat duurzame woningbouw. De subsidiabele kosten worden berekend overeenkomstig de punten 36 en 37 van het milieusteunkader. Categorie J: vrijwillige sanering van verontreinigde bodems (31) Overeenkomstig punt 38 van het milieusteunkader is steun voor projecten van categorie J verenigbaar met de gemeenschappelijke markt wanneer de vervuiler niet bekend is of niet aansprakelijk kan worden gesteld. De steun bedraagt niet meer dan 100% van de subsidiabele kosten vermeerderd met 15% van de kosten van de werkzaamheden. De subsidiabele kosten zijn gelijk aan de kosten van de werkzaamheden, verminderd met de waardestijging van het terrein. Het totale steunbedrag kan in geen geval hoger zijn dan de daadwerkelijke uitgaven van de onderneming. Categorie K: overige (32) Steun voor projecten van categorie K is op grond van verschillende criteria verenigbaar met de gemeenschappelijke markt. Vanzelfsprekend zijn de projecten die onder categorie K vallen omdat zij tegelijk voor twee van de overige categorieën in aanmerking komen, verenigbaar met de gemeenschappelijke markt als hierboven uiteengezet. Voorzover projecten van categorie K onder het toepassingsgebied van de punten 29 en 30 van het milieusteunkader vallen, voldoet de steun aan de desbetreffende voorwaarden. Overeenkomstig punt 29 van het milieusteunkader wordt investeringssteun bijvoorbeeld alleen verstrekt aan ondernemingen waarvan de investeringen de toepasselijke communautaire normen overtreffen of wanneer er geen verplichte communautaire normen bestaan, waarbij de steun ten hoogste 30% bruto van de subsidiabele investeringskosten als in dit kader omschreven bedraagt. Overeenkomstig punt 30 van het milieusteunkader kan steun voor energiebesparing ten belope van 40% van de subsidiabele kosten worden toegekend. De Nederlandse autoriteiten berekenen de subsidiabele kosten overeenkomstig de punten 36 en 37 van het milieusteunkader. (33) Niet alle projecten vallen evenwel onder het milieusteunkader, aangezien punt 29 uitsluitend van toepassing is op investeringen waardoor ondernemingen hun eigen afval verminderen. Investeringen voor de verwerking van afval van andere bedrijven, bijvoorbeeld investeringen in recyclingcapaciteit of afvalverwerking, vallen buiten het toepassingsgebied van het milieusteunkader. Dergelijke projecten kunnen evenwel een belangrijke bijdrage tot de milieubescherming leveren en daarom heeft de Commissie het bij verschillende gelegenheden passend geacht een parallel met punt 29 van het 8 PB L 1 van , blz

10 milieusteunkader te trekken 9. De steun voor die projecten voldoet immers aan de voorwaarden van het milieusteunkader, met name die van de punten 36 en 37 betreffende subsidiabele kosten. Bovendien worden drie aanvullende voorwaarden toegepast als vermeld in punt 5. Ten eerste vergewissen de Nederlandse autoriteiten zich ervan dat de steun leidt tot het gebruik van afval dat anders zou worden verwijderd en niet louter leidt tot een versterking van de mededinging om materialen die in ieder geval moeten worden gerecycleerd. Op deze wijze leidt de steun tot een reëel milieuvoordeel en niet tot een marginaal effect gecombineerd met een ongerechtvaardigd voordeel voor de begunstigde. Ten tweede komt de steun niet indirect ten goede van de vervuilers indien die overeenkomstig de communautaire wetgeving zelf verantwoordelijk zijn voor de passende verwijdering en/of nuttige toepassing van het afval. Op deze wijze wordt voorkomen dat het beginsel "de vervuiler betaalt" wordt omzeild. Ten derde komt de steun ten goede van innovatieve projecten die vanuit Europees oogpunt verder gaan dan de huidige stand van de techniek, en indien de projecten uitsluitend vanuit nationaal oogpunt verder gaan dan de huidige stand van de techniek, wordt de steun aan KMO's verstrekt. Dankzij deze voorwaarden gaat de steun uitsluitend naar projecten die anders niet of niet op dezelfde wijze zouden plaatsvinden. Met andere woorden, de steun heeft een stimuleringseffect. Dankzij deze voorwaarden wordt tegelijk ongunstige verstoring van de mededinging voorkomen. Door een parallel te trekken met het milieusteunkader kan de steun voor deze projecten dus direct op grond van artikel 87, lid 3, onder a), EG-Verdrag, verenigbaar met de gemeenschappelijke markt worden geacht. Steun in alle categorieën (34) De Nederlandse autoriteiten zorgen ervoor dat in geval van cumulatie van steun uit verschillende bronnen de totale hoogte van de steun voor eenzelfde project niet meer bedraagt dan de toegestane steunpercentages. Voor de grootste door de Commissie geselecteerde projecten die in het verleden in het kader van de regeling zijn gesteund, hebben de Nederlandse autoriteiten aan de hand van gedetailleerde berekeningen de passende berekeningswijze van de subsidiabele kosten en de naleving van de maximale gecumuleerde steunpercentages toegelicht. (35) In verband met het stimuleringseffect van de steun merkt de Commissie op, dat de criteria om voor steun in aanmerking te komen dusdanig zijn opgesteld, dat geen steun wordt verstrekt voor projecten die gezien hun verwacht economisch rendement en risico's ook zonder de steun zouden plaatsvinden. In dit specifieke geval bestaan er geen budgettaire beperkingen en hebben de autoriteiten voor de meeste categorieën weinig speelruimte bij de toepassing van de regeling, zodat potentiële begunstigden kunnen verwachten dat zij steun zullen ontvangen indien zij aan de criteria voldoen. In de andere categorieën worden projectaanvragen in de praktijk vóór de aanvang van het project ingediend. Het stimuleringseffect van de steun is daarmee afdoende verzekerd. (36) Overeenkomstig punt 81 van het milieusteunkader is de communautaire kaderregeling inzake staatssteun ten behoeve van het milieu 10 van toepassing op de vóór 3 februari 9 10 Zie bijvoorbeeld Steunmaatregel N412/05 VK uitbreiding van het "Waste and Resources Action Programme". PB C 72 van , blz

11 2001 toegekende steun, en overeenkomstig punt 23.3 van de landbouwrichtsnoeren zijn die richtsnoeren met ingang van 1 januari 2000 (uitsluitend) van toepassing op nieuwe steun. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat de vóór die data toegekende steun voldoet aan de destijds geldende regels. Ten eerste was het steunpercentage steeds zeer laag en vormt de steun in verschillende categorieën helemaal geen staatssteun. Ten tweede omvatte de in bovenstaand punt bedoelde steekproef twee gevallen die aan het milieusteunkader van 1994 moeten worden getoetst. Uit het resultaat van deze afzonderlijke verificatie bleek dat de maximale gecumuleerde steunpercentages in acht waren genomen. De Commissie merkt bovendien op dat het milieusteunkader van 2001 in het algemeen strenger zijn in verband met investeringssteun dan het milieusteunkader van In verband met steun voor KMO's in de landbouwsector merkt de Commissie bovendien op dat artikel 20, lid 2, tweede alinea, van de groepsvrijstellingsverordening landbouw voor KMO's bepaalt onder welke voorwaarden steun die vóór 23 januari 2004 is vastgesteld, verenigbaar met de gemeenschappelijke markt is. Uit bovenstaande evaluatie volgt dat, voorzover de groepsvrijstelling van toepassing is, aan deze voorwaarden is voldaan. Tot slot merkt de Commissie op dat er geen steun van categorie F is toegekend die nog voor de inwerkingtreding van de regionale richtsnoeren op grond van die richtsnoeren gerechtvaardigd zou moeten worden. (37) De Nederlandse autoriteiten hebben zich ertoe verbonden steun die de drempels van punt 76 van het milieusteunkader overschrijdt, afzonderlijk aan te melden. Ten slotte neemt de Commissie er nota van dat de maatregel in de tijd beperkt is en eind 2012 zal verstrijken. (38) Samenvattend voldoet de staatssteun voor projecten van de verschillende categorieën aan de voorwaarden van de landbouwrichtsnoeren en het milieusteunkader en kan de steun ten dele direct op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag verenigbaar met de gemeenschappelijke markt worden geacht. 3.3 Verenigbaarheid van steun voor beleggingsfondsen met de gemeenschappelijke markt (39) In verband met het voordeel op het tweede niveau, de beleggingsfondsen, is de Commissie van oordeel dat die steun niet direct onder het toepassingsgebied van de landbouwrichtsnoeren of het milieusteunkader valt en dat de verenigbaarheid ervan met de gemeenschappelijke markt direct in het licht van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag moet worden beoordeeld. (40) De Commissie neemt er nota van dat het voordeel voor de beleggingsfondsen een noodzakelijke stimulans voor particuliere tussenpersonen vormt om die steun aan de eindbegunstigden over te dragen. De rol van de financiële instellingen vormt een cruciaal element bij de uitwerking van de regeling. Enerzijds trekken zij spaartegoeden van een groot aantal particulieren in het land aan, waarbij op de mogelijkheden van belastingkorting wordt gewezen, en anderzijds zoeken zij naar potentiële groenprojecten en moedigen zij het opzetten van die projecten actief aan. (41) Door de voorwaarden waarop de financiële instellingen aan de regeling kunnen deelnemen, wordt de steun voor die instellingen tot een minimum beperkt. Alle personen die voldoen aan de eisen die voor een prudentieel en reglementair toezicht 11

12 zijn vastgesteld, kunnen fondsbeheerder worden en kunnen in het kader van de vrije mededinging deelnemen. De fondsen kunnen vrij beslissen in welk project zij investeren en welke prijs zij voor hun investering aanrekenen. (42) De voorwaarden waarop deze instellingen aan de regeling kunnen deelnemen houden ook in dat uitsluitend steun wordt verleend in verband met groenprojecten en niet voor andere activiteiten. De Nederlandse autoriteiten eisen dat fondsen ten minste 70% van hun activa in culturele projecten investeren. De Commissie beschouwt deze drempel als een passend minimum, aangezien beleggingsfondsen nooit 100% van hun kapitaal investeren en in het algemeen aan bepaalde schommelingen onderhevig zijn, omdat kapitaal wordt uitgeleend respectievelijk terugbetaald. (43) Ten slotte zijn de beslissingen van de beleggingsfondsen winstgericht en moeten de projecten een zeker rendement opleveren, anders komen zij niet in aanmerking voor de benaming groenproject. Deze voorwaarden dragen bij tot de efficiency en doeltreffendheid van de steun voor groenprojecten. (44) De Commissie is bijgevolg van mening dat de steun voor beleggingsfondsen noodzakelijk is voor de werking van de hele regeling, in verhouding staat tot de doelstellingen die moeten worden bereikt en de mededinging en het handelsverkeer niet zodanig verstoort dat de gemeenschappelijke markt wordt geschaad. (45) Op basis van deze overwegingen is de Commissie van oordeel dat steun voor beleggingsfondsen op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt. 12

13 4 Conclusie (46) De Commissie concludeert bijgevolg dat de maatregel voor een deel staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag vormt en besluit geen bezwaar tegen de maatregel te maken aangezien zij op basis van bovenstaande evaluatie van oordeel is dat de steun verenigbaar is met artikel 87, lid 3, onder c, van het EG-Verdrag. (47) Indien deze brief vertrouwelijke informatie bevat die niet aan derden mag worden medegedeeld, wordt u verzocht de Commissie binnen vijftien werkdagen na de datum van ontvangst hiervan in kennis te stellen. Indien de Commissie binnen die termijn geen met redenen omkleed verzoek heeft ontvangen, wordt u geacht in te stemmen met de mededeling aan derden en met de publicatie van de volledige tekst van de brief in de authentieke taal op de volgende website: Uw verzoek dient per aangetekend schrijven of per fax te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Griffie overheidssteun, SPA 3 Bureau 6/5 B-1049 Brussel Fax nr.: Voor de Commissie, Neelie KROES Lid van de Commissie 13