Farmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie. Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE

Transcriptie

1 Farmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE

2 Structuur 1. Psychofarmaca Antipsychotica Antidepressiva Benzodiazepines Kalmeer (angst) middelen Slaapmiddelen 2. Verpleegkundige aspecten Bewaren klaarzetten toedienen Observeren rapporteren Informeren Therapietrouw 3. Besluit

3 1. Psychofarmaca

4 Indicaties Antipsychotica Schizofrenie Manische periodes bij bipolaire patiënten Schizofrenie +symptomen - symptomen Cognitieve symptomen polyfarmacie Agressieve symptomen Therapietrouw Angst / depressie Interacties

5 Antipsychotica FGA (first generation AP) Clopixol Fluanxol Dipiperon Haldol Imap / Orap / Semap Nozinan Dominal Etumine D2 Antagonisten + symptomen

6 Antipsychotica SGA (second generation AP) Leponex Risperdal Serdolect Zyprexa Seroquel Solian Abilify Invega D2 antagonist 5HT antagonist + symptomen - symptomen cognitie

7 Nevenwerking FGA H1 FGA NA ACh D2

8 Nevenwerking FGA D2 antagonist = werking > 70 % -> EPS -> corrector(artane, Akineton,...) Prolactinestijging ACh Droge mond Urineretentie Seksuele bijwerkingen Constipatie NA Orthostatische hypotensie Neuscongestie H1 Gewichtstijging Sedatie overgevoeligheidsreacties

9 Nevenwerking SGA 5HT H1 SGA NA ACh D2

10 Nevenwerking SGA +/- geen EPS +/- NA (risperdal, leponex, serdolect) +/- ACh (leponex) H1 (leponex, zyprexa) QT Verlenging ( serdolect) Metabool syndroom

11 Metabool syndroom Schizofrenie + SGA verhoogt de kans Min 3 van de 5 risicofactoren Buikomtrek Triglyceriden Cholesterol Hypertensie Nuchtere glycemie protocol( (workshop NM)

12 Metabool syndroom Baseline 4W 8W 12W 26W 52W Gewicht+ BMI X X X X X X Buikomtrek X X X X X RR X Glucose Nuchter X X X X X Glucose 120 X X X Lipiden Nuchter Cholesterol X X X Triglyceriden X X X LDL X X X HDL X X X

13 Nieuw: INVEGA Paliperidone Verwant met risperdal 6 mg / 1 s morgens Oros technologie Gecontroleerde afgifte / 24 u.

14 Nieuw: INVEGA Verwachte voordelen Snellere werking Lage incidentie EPS Geringe gewichtstoename Minder kans op metabool syndroom +/- geen sedatie (BZO) Uitscheiding langs nieren

15 Besluit AP Meta-analyse SGA vrs FGA (Lancet 01/09 Stephan Leucht) 150 studies met patiënten Comfort en therapietrouw SGA > FGA EPS SGA < EPS FGA Niet alle SGA meer efficiënt dan FGA Bijwerkingen + symptomen - symptomen Metabool syndroom: vooral gewicht bij SGA Economisch: SGA VEEL duurder en meer marketing

16 Besluit AP Meta-analyse SGA (Am. J. of psy Nov 2008 Stephan Leucht) 78 studies met patiënten Nagekeken Efficiëntie Drop out (therapietrouw) Bijwerkingen Conclusie Sommige SGA iets efficiënter dan andere Resultaat = sterk persoongebonden: gepersonaliseerde keuze SGA primeert (volgens type patiënt/pathologie)

17 Antidepressiva Research Indicaties veel breder dan depressie Stemmingsstoornissen Angststoornissen Gegeneraliseerde angststoornis (piekeren) Paniekstoornis (hyperventilatie) Sociale fobie (sociale angststoornis) OCD (dwangziekten) PTSD Eetstoornissen Stoornissen impulscontrole

18 Depressie en behandeling Op 100 depressieve mensen 34% zoeken professionele hulp (66% niet!) Daarvan 40 % adequate behandeling 60 % inadequate behandeling! Foute diagnose Incorrect geneesmiddel Incorrecte dosis Te korte duur Besluit: 13 /100 een correcte behandeling!

19 Schema van Kupfer NORMAL MOOD RELAPSE RECURRENCE RESPONDER DEPRESSION TIME acute 6-12 weeks continuation 4-9 months maintenance 1 or more years

20 Tricyclische AD Redomex Sinequan Prothiaden Anafranil Cave: Antidepressiva werking na 3 weken Nevenwerking na 1e inname

21 Nevenwerking TCA 5 HT H1 TCA NA ACh NRI geleidingsstoornissen

22 SSRI Selectieve Serotonine Reuptake Inhibitors Floxyfral Prozac Cipramil Sipralexa Serlain Seroxat

23 SSRI Serotonine 90% gastro intestinaal 8% trombocyten 1 a 2 % hersenen Werking na 3 weken Nevenwerking: onmiddellijk Passeert de bloed-hersenbarriëre niet

24 Nevenwerking SSRI Maaglast (nausea) Seksuele bijwerkingen Ontwenningsverschijnselen bij plots stoppen Ook bij (de) pasgeborene! Interacties via leverenzymes Verhoogde kans op GI bloedingen

25 Nieuwe(re) antidepressiva Remergon Sedatief Geen seksuele bijwerkingen Efexor Werking = cfr TCA Geen geleidingstoornissen Cymbalta Depressie en pijn Wellbutrin

26 Nieuwe(re) antidepressiva Op komst: Valdoxan Melatonine (slaap- waakritme) Werkt op melatonine / 5HT / NA Zou goed tolerantieprofiel hebben

27 Besluit AD Not all new generation anti depressants created equal (Lancet 01/09 A. Cipriani) = meta-analyse van 12 AD 117 studies patiënten met majeure depressie Doel van de studie: Zoeken van de beste keuze AD Criteria Efficiëntie Aanvaardbaarheid Therapietrouw Kost Conclusies: Beste keuze = Serlain (kost minder) en Sipralexa (duurder)

28 Benzodiazepines Angst en kalmeermiddelen Akton Lexotan Valium Hier zijn veel generieken Lysanxia Tranxene Xanax Temesta Seresta

29 Slaapmiddelen Benzodiazepines Kortwerkend Sonata Halcion Lendormin Loramet Imovane Stilnoct Langwerkend Mogadon Rohypnol Staurodorm België koploper in gebruik (7.35 % v.d. belgen (2008)

30 Benzodiazepines Indicaties Angst, spanning, stress slaap Psychosomatische aandoeningen Werkingsgebieden 1.Somatische angst 2.Psychische angst 3.Anti epileptisch 4.Spierrelaxatie 5.Sedatief/ slaap

31 Benzodiazepines Nevenwerking Storing (psycho)motorische functies Verwarring Vermoeidheid / uitputting Geheugenverlies Coördinatiestoornissen Tegenovergestelde effecten Angst Rusteloosheid Incontinentie en vallen bij ouderen Verslaving!!

32 Verslaving!! Benzodiazepines Tolerantie: dosisverhoging om effect te bewaren Fysische afhankelijkheid Psychische afhankelijkheid Goed gebruik van benzo s noodzakelijk!!

33 2. Verpleegkundige aspecten

34 Bewaren klaarzetten - toedienen Bewaren Originele verpakking unit dose Juiste temperatuur < 25 C Soms koelkast (temp. Controle!) Lichtgevoelig Vochtgevoelig Controle vervaldatum Verdovende middelen achter slot

35 Bewaren klaarzetten - toedienen Toedienen Cave pletten!»cfr database Juiste techniek

36 Bewaren klaarzetten - toedienen Klaarzetten elke patiënt krijgt de juiste medicatie op het juiste tijdstip in een juiste dosering en toedieningswijze medicatiefouten vermijden Bespreekbaar maken Leren uit fouten Ontwikkelen meldingscultuur Cave: druppelmedicatie en halve tabletten e.d. kwaliteitsthema In originele verpakking tot vlak voor inname

37 Observeren Kennis is noodzakelijk Werking nevenwerking Rapporteren aan arts en VPK collega s Rapporteren stigmatiseren

38 Informeren van de patiënt VPK moet informatie krijgen Bijscholing Compendia... VPK moet informatie geven aan patiënt en familie Leaflets Parate kennis (let op voor DESinformatie) In samenspraak met het team Op maat van de patiënt

39 Therapietrouw Het beste medicament is de verpleegkundige en de arts. (Stuart Sundeen 1991) Iemand is therapietrouw bij 70% correcte innamen! Belangrijk thema in psychiatrie! 67% van de patiënten meldt zich als therapietrouw In realiteit = 34% 94% van de artsen denkt dat hun patiënt therapietrouw is

40 Therapietrouw Oorzaken van therapie Ontrouw: Gebrek aan vertrouwen in arts en VPK Geen ziekte-inzicht (bv; psychose) Geen klachten Geen (onmiddellijk) merkbaar effect Snel verdwijnen van klachten (vb: AB, pijnstillers) Angst voor of last van bijwerkingen Ingewikkeld, moeilijk, onprettig gebruik (vb aërosols) Vergeten (bejaarden, polyfarmacie) Ingewikkelde therapieschema s kostprijs...

41 besluit 1. Antipsychotica SGA vrs FGA Comfortverbetering Minder EPS Cave metabole stoornissen 2. Antidepressiva Werking 3 weken Nevenwerking onmiddellijk 3. Benzodiazepines Verslaving 4. Informeren rapporteren stimuleren therapietrouw

42 Met dank voor uw aandacht