Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2
|
|
- Vera de Haan
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 1
2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module IV: Behandeling van psychose de rol van andere interventies? 2
3 Behandeling van Psychose De rol van medicatie InFoP 2 -module 3 3
4 Behandeling van psychose Uitbouwen van steunpunten : Medicatie Individueel Familie Omgeving Triade Samenwerking patiënt familie hulpverleners Langdurige zorg De behandeling van psychose is breder dan enkel de zuiver medicamenteuze behandeling, al blijft deze zowel in de acute als in de onderhoudsfase wel belangrijk. 4
5 Wat verwachten patienten van hun behandeling? (Gamian 2000) Een normaal leven hebben Helder kunnen denken Weinig neveneffecten hebben Controle van wanen, hallucinaties e.a. Effect op negatieve en depressieve symptomen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Percentage patiënten (totaal 369) 5
6 Hoe werken de hersenen? Complex orgaan Gebieden Banen Zenuw vezels Neurotransmitters Prikkel overdracht Ter herhaling van module 2 6
7 Hoe werkt medicatie in de hersenen? Hersenen van mensen met schizofrene psychose werken anders Neurotransmitter = sleutel vb. onevenwicht dopamine Receptor = slot Medicatie bezet het slot maar geeft geen signaal door In de hersenen van mensen met psychose is er een onevenwicht in de hoeveelheden dopamine dat circuleert (sommige zones te veel, andere zones te weinig). De zones waar te veel dopamine circuleert zijn verantwoordelijk voor de positieve symptomen van een psychose. Daarom dat medicatie vaak vooral gericht is op het doen dalen van de prikkeloverdracht in deze regio. Dit verkrijgen we door medicaties (antipsychotica) toe te dienen die de receptoren ( slot ) gaan bezetten zonder een prikkeloverdracht te geven. Hierdoor krijgt de dopamine ( sleutel ) die er te veel circuleert niet de kans om zich vast te hechten. 7
8 Hoe werken antipsychotica? Dopaminehypothese Gemeenschappelijk werkingsmechanisme Amfetamine en psychose Alle antipsychotica blokkeren dopamine- receptoren Verband tussen therapeutisch effect en neveneffecten op spieren De dopamine-hypothese is opgebouwd vanuit studies met amfetamines, die eveneens een psycotisch beeld geven na inname. De antipsychotica die we momenteel tot onze beschikking hebben, werken allemaal in zekere mate (sommige haast uitsluitend, andere zijn meer genuanceerd) via het blokkeren van de dopamine-receptoren (het blokkeren en onbeschikbaar maken van de sloten voor de natuurlijke dopamine). Door het blokkeren van de doaminereceptoren gaan we echter hetzelfde doen in regio s waar dit eigenlijk niet zou moeten gebeuren, en met name de regio die instaat voor de motoriek. Hierdoor kunnen antipsychotica neveneffecten vertonen op spieren (stijfheid, bewegingsdrang, tremor). Men poogt om de nieuwe antipsychotica steeds selectiever te maken, zodat ze deze regio minder of niet zullen beïnvloeden. 8
9 Dopamine en Schizofrenie Mesocorticaal Hypoactiviteit Negatieve symptomens Cognitieve beperkingen Nigrostriataal (motoriek) Mesolimbisch Tuberoinfundibulair (prolactine) Hyperactiviteit: Positieve symptomen [This slide is animated] Hier zien we de verschillende regio s waar dopamine haar invloed uitoefent. Niet al deze regio s zijn betrokken bij psychose. - Mesolimbisch (rode pijl) bestaat er een te veel aan dopamine. Bij hyperactiviteit in deze regio ontstaan er positieve symptomen van psychose. Dit is dan ook de regio waar we de dopaminereceptoren willen blokkeren dmv medicatie. - Mesocorticaal (bruine pijl) bestaat er echter een hypoactiviteit. Indien we deze regio nog eens extra blokkeren met medicatie, kunnen we de reeds aanwezige negatieve symptomen net doen verslechteren. Enkele van de laatste medicaties zouden hier minder impact hebben of zelfs enigszins stimulerend werken. - Nigrostriataal (blauwe pijl) is de regio die instaat voor de motoriek. Indien in deze regio de dopamine receptoren worden geblokkeerd, gaan er motorische neveneffecten ontstaan (zoals in de ziekte van Parkinson, waarbij in het striatum het eindpunt van deze baan- geen dopamine meer aanwezig is). - tuberoinfundibulair (groene pijl) is de regio waar de controle van prolactine (sexueel hormoon dat instaat voor oa borstvoeding) plaatsvindt. Medicaties die in deze regio de dopamine blokkeren zullen een hyperprolactinemie veroorzaken, waardoor er toename is van het borstvolume (zowel bij mannen als bij vrouwen), mogelijk galactorrhee optreedt (melkproduktie). Bij mannen veroorzaakt een hyperprolactinemie ook potentieproblemen, wat regelmatig wordt aangehaald als reden voor medicatiestop. Hét doel van een gerichte antipsychotische medicatie is dus: de hyperactiviteit afremmen (mesolimbisch) om positieve symptomen te doen dalen, de hypoactiviteit corrigeren door stimulerend te werken (mesocorticaal) om negatieve Oxford, UK: Blackwell Science; 1995;379. symptomen te verminderen, en de nigrostriatale en tuberoinfundibulaire banen niet te raken. 1. Carlsson A. The dopamine theory revisited. In: Hirsch SR, Weiberger DR, eds. Schizophrenia. 2. Laruelle M, Abi-Dargham A. Dopamine as the wind of the psychotic fire: new evidence from Momenteel brain imaging hebben de studies. beschikbare J Psychopharmacol. antipsychotica elk hun 1999;13: eigen profiel, met eigen accenten, sterktes en zwaktes. 3. Seeman P. Antipsychotic drugs, dopamine receptors, and schizophrenia. Clin Neurosci Res. 2001;1: The Worrel predominant JA, Marken hypothesis PA, regarding Beckman the pathophysiology SE, Ruehter of VL. schizophrenia Atypical is antipsychotic that it is associated agents: with impaired a critical review. dopamine Am neurotransmission. J Health Syst 1-3 Pharm. Four main 2000;57: dopaminergic pathways have been described 4 : The mesolimbic pathway originates from the midbrain ventral tegmental area and innervates the ventral striatum (nucleus accumbens) olfactory tubercle and parts of the limbic system 9
10 Medicatie (werking) In onze hersenen : hersencellen Dendrieten (info naar de cel) Axon (info van de cel weg)
11 Dopamine receptoren Een boodschap / informatie wordt via elektrische activiteit doorgegeven Bij schizofrenie : te actieve dopaminesysteem (x) Synaptische spleet: info wordt via neurotransmitter (chemische boodschapper) doorgegeven Te veel info wordt doorgestuurd : overactiviteit leidt tot ontstaan van positieve symptomen (info gebonden aan dopamine in de dopaminereceptoren) Info gaat terug via elektrische activiteit verder WAT DOEN ANTIPSYCHOTICA? Deel van de Dopaminereceptoren blokkeren: ± 60 tot 70 % Minder dopamine activiteit = daling van positieve symptomen Opbouw van de uitleg rond dopamine, een meer wetenschappelijk schema. Antipsychotica zijn efficiënt op de positieve symptomen indien 60 à 70% van de dopaminereceptoren geblokkeerd worden (in de mesolimbische baan). Boven de 70% zal de blokkade in de nigrostriatale baan de oorzaak zijn van de parkinsonachtige neveneffecten op de motoriek.
12 Sleutel/slot metafoor De onderste sleutel is dopamine, deze past op het slot en zal een prikkeloverdracht veroorzaken (de sleutel kan omgedraaid worden in het slot ). De bovenste sleutel is de medicatie: hij past wel op het slot maar zal, door zijn vorm, geen prikkeloverdracht veroorzaken (de sleutel kan niet omgedraaid worden in het slot ). 12
13 Sleutel/slot metafoor idem 13
14 PET-Scan beelden medicatie bezet dopamine receptoren Controle persoon Na toediening van een antipsychoticum Hier zien we bij een persoon zonder psychose waar de dopaminereceptoren oplichten (vooral de rode en gele regio). Na toediening van een antipsychoticum worden de receptoren allemaal bezet door de foute sleutels (medicijn) waardoor de radioactieve stof die wordt ingespoten en de receptoren zou doen oplichten, niet de kans krijgt om zich te hechten. We zien dus geen vrije dopaminereceptoren oplichten. 14
15 Waarom antipsychotica? Behandeling van acute episoden Voorkomen van herval Antipsychotica zijn anti-psychotisch, niet anti-schizofreen (de kwetsbaarheid blijft bestaan) Antipsychotica behandelen de symptomen van de ziekte, maar niet de ziekte zelf. Hierdoor kan iemand, zelfs onder medicatie, in bepaalde omstandigheden, een bepaalde vorm van herval kennen, als de omstandigheden er zijn (bv veel stress). 15
16 Behandeling van psychose Acute psychose Lijmen en spalken van de balk met medicatie Kwetsbaarheid voor psychose Medicatie is LIJM De medicatie zal de balk terug één geheel maken, maar de balk blijft natuurlijk de barsten vertonen. De psychose is terug onder controle, maar de knoop bestaat nog steeds. 16
17 Acute behandeling POSITIEVE SYMPTOMEN NEGATIEVE SYMPTOMEN ANGST DEPRESSIE COGNITIEVE SYMPTOMEN BIJWERKINGEN De acute behandeling is gericht op het doen dalen van de symptomen. Dit gaat jammer genoeg vaak gepaard met het optreden van bijwerkingen (afhankelijk van de toegediende medicatie en de individuele gevoeligheid voor de medicijnen). 17
18 Onderhoudsbehandeling Blijvend controleren van symptomen Voorkomen van terugval Grote kans op herval na stoppen van medicatie Verbeteren niveau van functioneren Aangezien de medicatie enkel de symptomen behandelt en niet de ziekte, moet een onderhoudsbehandeling worden opgestart. 18
19 Waarom onderhoudsbehandeling? Risico op herval Bij optimale behandeling 15% Bij routine behandeling 50% Na stop antipsychotica 80% Het hervalcijfer één jaar na een acute episode die behandeld is, varieert ngl de onderhoudsbehandeling. Met routine behandeling wordt bedoeld: zuiver medicatie toedienen. Optimale behandeling kan bestaan uit regelmatige consultaties (leren omgaan met stress, ondersteuning, motiverend) bij de psychiater/psycholoog, dagcentrum of andere zinvolle activiteit, familieinterventies, goed ziekte-inzicht, geen middelenmisbruik, 19
20 Waarom onderhoudsbehandeling? Risico s van herval voor de patiënten Traumatische ervaring Na elke episode meer blijvende symptomen Verlies van werk Verlies van sociale contacten / vrienden Meer isolatie 20
21 Hoe kiest de arts de medicatie? 1 Evenwaardig effect op positieve symptomen Symptomen en klachten van de patiënt Individuele respons Eerdere respons Voorkeur van de patiënt Therapietrouw van de patiënt De keuze van medicatie hangt van verschillende factoren af, die kunnen gezien worden als -Medicatiegerelateerd (ifv bv profiel bijwerking, vorm van toediening, profiel van symptomen van psychose en de klachten van de patiënt) -Patiëntgerelateerd (ifv voorkeur voor een bepaalde vorm van toediening, kostprijs, beschikbaarheid in het buitenland, ) -Artsgerelateerd (ifv voorkeur, kennis, ervaring) 21
22 Hoe kiest de arts de medicatie? 2 Bijwerkingen van het product Individuele gevoeligheid voor bijwerkingen Lokale gewoonten en vertrouwdheid Beschikbaarheid en kostprijs Toedieningsvorm pillen of druppels inspuitbaar kortwerkend of langwerkend 22
23 Hoe antipsychotica gebruiken richtlijnen 1 Diagnose Vroege interventie Geleidelijke verhoging van dosis Gebruik laagste werkzame dosis Neem voldoende tijd om effect te beoordelen (4 tot 6 weken) bij correcte inname 23
24 Hoe antipsychotica gebruiken richtlijnen 2 Dosis effect en dosis neveneffecten dicht bij elkaar Controleer en behandel neveneffecten Langdurig gebruik Goed opvolging en beoordeling van de medicatie door de arts het breekpunt tussen effect en neveneffect is dosisafhankelijk: tussen 60 à 70% bezetting van de dopaminereceptoren zien we een therapeutisch effect, maar eens boven de 70% zien we de neveneffecten belangrijk worden. Maar zelfs bij correct gebruik kunnen neveneffecten niet altijd vermeden worden. Het kan dus nodig zijn om de neveneffecten te behandelen met corrigerende medicatie. 24
25 Hoe lang antipsychotica nemen? Na een psychose 3 tot 6 maanden Eerste episode schizofrene psychose 2 jaar Na meerdere episoden 5 jaar Levenslang? 80% gevaar voor herval De duurtijd van behandeling die hier wordt voorgesteld komt uit een internationale consensus. Inzichten hieromtrent kunnen evolueren, en meerdere theorieën worden naar voren geschoven. 25
26 Antipsychotica Oude & Nieuwe Clopixol Dipiperon Etumine Fluanxol Haldol Impromen Orap Abilify Leponex Risperdal Serdolect Seroquel Solian Zyprexa 26
27 Problemen met antipsychotica 1 Bijwerkingen van oudere antipsychotica / neuroleptica Neveneffecten op spieren (EPS) Algemeen (bloeddruk, ) Secundaire negatieve symptomen Seksuele problemen Sufheid, problemen met aandacht en concentratie Deze neveneffecten worden veroorzaakt door de blokkade van de dopamine receptoren in de andere regio s dan de mesolimbische. Het profiel van neveneffecten dat bij een persoon optreedt is telkens anders, bij elke persoon en bij de verschillende medicaties. 27
28 Problemen met antipsychotica 2 Neveneffecten op de spieren (EPS) Beven Krampen Stijfheid Bewegingsarmoede Onwillekeurige bewegingen Bewegingsdrang 28
29 Nieuwe antipsychotica 1 Gelijk of groter effect op positieve symptomen Groter effect op negatieve symptomen cognitieve symptomen affectieve symptomen Werkzaam bij mensen die niet reageren op oudere antipsychotica Minder bijwerkingen De nieuwere antipsychotica hebben een zekere mate van selectiviteit voor de verschillende dopaminereceptoren, waardoor ze bepaalde regio s niet raken (en daar dus geen neveneffecten gaan veroorzaken door de blokkade van de dopaminereceptoren). Ook de effecten op andere neurotransmitters (die ook weer neveneffecten kunnen veroorzaken) zijn verschillend tussen de medicaties, waardoor er verschillende profielen van neveneffecten onstaan. 29
30 Nieuwe antipsychotica 2 Minder bijwerkingen maar ook andere bijwerkingen Gewichtstoename Afwijkingen van suiker en vetten Seksuele problemen Bloedcellen Hart... De nieuwe medicaties vertonen echter nieuwe neveneffecten, die bij de eerste generatie medicijnen minder werden gezien, door hun nieuwe profiel. 30
31 Risicofactoren voor hart- en vaatziekte Niet te beïnvloeden Familiale geschiedenis Leeftijd Geslacht Etniciteit Te beïnvloeden Roken Hoge bloeddruk Verhoogde cholesterol Obesitas Physieke inactiviteit Stress Verhoogde suiker in bloed American Heart Association. Risk Factors and Coronary Heart Disease AHA Scientific Position Eén van de belangrijke neveneffecten met de nieuwe medicaties is het verhoogde risico op hart- en vaatziektes, enerzijds rechtstreeks door de medicatie, maar anderzijds ook door een aantal algemene risicofactoren (waar we met de juiste houding wel invloed op kunnen hebben). Zo is bv algemeen geweten dat roken het risico op hart- en vaatziekten verhoogt, maar toch roken nog steeds vele mensen. In psychiatrie liggen de cijfers nog hoger dan in de algemene bevolking, met een verhoogd risico als gevolg. Ook de andere risicofactoren in de rechtste rij kunnen we trachten te beïnvloeden. 31
32 Oorzaken van metabole stoornissen Ongezonde Schizofrene Psychose Antipsychotische Levensstijl en Erfelijke Factoren Medicatie Aanwezigheid en toename van het aantal risicofactoren Onstaan van metabole ziekte (diabetes) en hart- en vaatziekten Risico op vervroegd overlijden Deze slide om aan te tonen dat de antipsychotische medicatie maar één van de risicofactoren is voor het ontwikkelen van metabole ziektes en hart- en vaatziektes. Gewoonweg de medicatie stopzetten zal het risico vermoedelijk minder doen dalen dan het aanpakken van de ongezonde levensstijl!
33 Werkzaamheid op lange termijn Is de therapietrouw beter? Duur Nieuwe antipsychotica Problemen Gevolgen voor patiënt en familie Nog weinig depotpreparaten preparaten op Belgische markt (Risperdal Consta) De vraag is of de nieuwe antipsychotica een grotere werkzaamheid kennen door hun structuur, of door hun verhoogde therapietrouw? En is die therapietrouw effectief groter? Studies lijken dit te bevestigen, maar men moet deze kritisch bekijken. De kostprijs is duidelijk hoger, wat voor een aantal families een hogere last betekent. Ook bestaat er vandaag nog maar één depotpreparaat (risperdal consta), terwijl dit de enige manier van toediening is die een garantie biedt voor de inname bij ambulante patiënten (ttz we weten het als iemand zijn medicatie stopt). 33
34 Waarom nog oude antipsychotica gebruiken? 40 jaar ervaring Sedatie in acute episodes Eerdere goede respons bij patiënt Depotpreparaten Goedkoop Toch blijven de oudere antipsychotica een goede optie, om deze redenen. 34
35 Waarom stopt iemand de medicatie? Bijwerkingen Bijwerkingen vaak aanwezig bij begin van behandeling, alvorens gunstige effecten duidelijk worden Ontevredenheid over behandeling Vergetelheid Te ingewikkelde schema's Geen nazorg Redenen die aangehaald worden door patiënten als reden van stopzetting. 35
36 Waarom stopt iemand de medicatie? Zich beter voelen Psychologische problemen worden niet behandeld met medicatie Gebrek aan inzicht Ontkenning van ziekte Ontkennen van het positieve effect van medicatie 36
37 Hoe kan de familie helpen bij de behandeling? Kennis over de rol van medicatie en mogelijke neveneffecten is noodzakelijk. Belangrijke bron van informatie over de werking van medicatie Motiveren en begeleiden van medicatie gebruik Herkennen van vroege tekens van herval De familie kan helpen bij de behandeling, zonder de rol van politie-agent op zich te nemen. Het controleren van de inname kan net een omgekeerd effect hebben. Belangrijker is de sfeer waarin de medicatie genomen wordt, en de houding van de familie hiertegenover (positief, motiverend, maar zonder het te gebruiken als stok achter de deur ga je medicatie maar rap innemen want het gaat niet vandaag ). 37
38 Wat moet de familie weten bij medicatie-afbouw afbouw? De familie moet geïnformeerd zijn Geleidelijke daling van de dosis Informatie over gevaar voor herval De patiënt moet door de arts van nabij worden gevolgd Opvolging van vroege tekens van herval Onmiddellijk antipsychotica in geval van nieuwe symptomen Het is belangrijk dat de patiënt zijn omgeving informeert als er, samen met de arts, beslist wordt om de medicatie af te bouwen of te stoppen. Zo kan de familie de patiënt helpen om een nakend herval sneller te herkennen. 38
39 Andere medicatie Anticholinergica ( correctoren,, behandeling van spierneveneffecten) Antidepressiva Benzodiazepines ( kalmeermiddelen,, voor angst, spanning of slaapproblemen) Stemmingsstabilisatoren Somatische medicatie 39
40 Besluit Antipsychotica zijn essentieel maar ook onderdeel van een geïntegreerde benadering van de behandeling met : Individuele steun Steun van familie Informatie (Psycho-educatie) Vaardigheidstraining Interventies op sociale domeinen, wonen en activiteit (Rehabilitatie) 40
41 InFoP 2 -module 3 Vragen? Behandeling van psychose De rol van medicatie 41
InFoP 2. Inhoud. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Behandeling van Psychose De rol van medicatie
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInFoP 2. Inhoud. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Psychose begrijpen Kwetsbaarheid-Stress model
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieAntipsychotica en monitoren van bijwerkingen
Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Behandeling van psychose De rol van andere interventies
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN
ONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum DOPAMINE Psychotische kwetsbaarheid heeft onder andere te maken met
Nadere informatieVZA Psychiatrie Workshop DVZA Apr Siska Desplenter
VZA Psychiatrie Workshop DVZA 05.02.2019 Apr Siska Desplenter Casus 26/08/2016 Casus Man, 30 jaar, 73 kg DSM: schizofrenie, paranoïde type Wisselend cannabis gebruik Expliciete vraag patiënt switch Xeplion
Nadere informatie6,7. Verschillende vormen van schizofrenie: Werkstuk door een scholier 1824 woorden 26 augustus keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1824 woorden 26 augustus 2004 6,7 75 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Mijn profielwerkstuk gaat over schizofrenie. Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat het me interessant
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieBegeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen
Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn Het zijn net gewone mensen Voorstellen Julia Machielsen (POH-GGZ/verpleegkundig specialist GGZ) Ingrid Houtman (Huisarts/Kaderarts
Nadere informatieBewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep
Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Hoofdboodschap Ondanks de introduc/e van nieuwere types an/psycho/ca
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieSeksuele stoornissen bij psychofarmaca. Informatiebrochure patiënten
Seksuele stoornissen bij psychofarmaca Informatiebrochure patiënten INHOUD Inleiding 1. Wat zijn psychofarmaca en hoe werken ze? 2. Seksuele bijwerkingen van psychofarmaca 2.1. Angstdempende middelen 2.2.
Nadere informatieSeksuele stoornissen bij psychofarmaca. Informatiebrochure patiënten
Seksuele stoornissen bij psychofarmaca Informatiebrochure patiënten 1 INHOUD Inleiding 1. Wat zijn psychofarmaca en hoe werken ze? 2. Seksuele bijwerkingen van psychofarmaca 2.1. Angstdempende middelen
Nadere informatieOuderen met schizofrenie
Promoting recovery in older persons with Uit de schizophrenia: schaduw Oudere The case of The New Club, a novel facility offering social contact and activities Paul David Meesters Van Andel Ouderenpsychiatrie
Nadere informatieBEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen. Prof. dr. Peter N van Harten.
BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen Prof. dr. Peter N van Harten Themanummer: Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie Vanuit Maastricht University en
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatiedr. Wiepke Cahn UMCUtrecht
dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatie8. Persoonlijkheidsstoornissen
8. Persoonlijkheidsstoornissen Cluster A Cluster B Cluster C Excentriek, zonderling Dramatisch Angstig Paranoïde Borderline Ontwijkend Schizoïde Narcistisch Afhankelijk Schizotypisch Theatraal Obsessief-compulsief.
Nadere informatieMetabool syndroom. Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt?
Metabool syndroom Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt? Even voorstellen Casper Jansen Specialist ouderengeneeskunde Centrum voor ouderenpsychiatrie GGNet Sanne Wassink-Vossen Verpleegkundig
Nadere informatieDE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC
DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014
Nadere informatiePostdatum. Geachte Dokter,
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Quetiapine Krka 50 mg / 200 mg / 300 mg/400 mg tabletten met verlengde afgifte.
Nadere informatiedrugs abc antidepressiva
drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven
Nadere informatiePrednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieDisclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven.
Disclaimer De inhoud van deze presentatie is onafhankelijk samengesteld door de spreker(s). De slides representeren de persoonlijke mening van de spreker(s). Deze presentatie kan off-label informatie bevatten.
Nadere informatieHart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen. Cardiologie Centrum Waterland
Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Cardiologie Centrum Waterland Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in
Nadere informatieUniversitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Nadere informatieEEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN
EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij
De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan
Nadere informatieCannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen?
Universitair Docent Hersencentrum Rudolf Magnus Afdeling Psychiatrie Universitair Medisch Centrum Utrecht Cannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen? Matthijs Bossong Overzicht Psychotische stoornis
Nadere informatiePsychose. Psychose uitgelegd De behandeling
Psychose Psychose uitgelegd De behandeling Psychose uitgelegd - Voorkomen - Symptomen - Oorzaken - Verloop De behandeling - Doel - Psychotherapie (soorten, verwachtingen, uitdagingen, belang) - Activeringstherapie
Nadere informatieBEHANDELING MET INVEGA. Informatie voor mensen die Invega gebruiken
BEHANDELING MET INVEGA Informatie voor mensen die Invega gebruiken Inhoud Inleiding 3 Geneesmiddelen: welk nut hebben ze? 4 - Acute behandeling en langdurige behandeling 5 Wat is Invega en hoe moet u het
Nadere informatieDiabetes: zo zit dat. Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes. Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen?
Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden Iedere dag krijgen 200 Nederlanders diabetes Wat is het? Hoe herkent u het? Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes type 1, diabetes type 2 de
Nadere informatieMedicatie bij M. Parkinson
Medicatie bij M. Parkinson Onderwijs: AIOS klinische geriatrie, 19-06-2013, 14.15-15.00 uur Spreker: dr. H.L. Koek, klinisch geriater, UMC Utrecht Onderwerpen: Inleiding: epidemiologie, pathofysiologie,
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 1 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieFACTOREN DIE EEN INVLOED HEBBEN OP DE MEDICAMENTEUZE THERAPIETROUW BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE
THERAPIETROUW Hoewel een continue behandeling met antipsychotica nog steeds aanbevolen wordt als de gouden standaardbehandeling van patiënten met schizofrenie, blijken heel wat van deze patiënten een gebrekkige
Nadere informatieADHD, VERSLAVING en PSYCHOSTIMULANTIA Paradoxen, vraagtekens en verklaringen
ADHD, VERSLAVING en PSYCHOSTIMULANTIA Paradoxen, vraagtekens en verklaringen Een belangrijke reden waarom heel wat mensen, en ook een groep wetenschappers huiveren om psychostimulantia als behandeling
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatieZiekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming
Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.
Nadere informatieTo blow or not to. blow? Inhoud. Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose. Inleiding. 1. Een psychose. 2. Cannabis
Inhoud To blow or not to Inleiding 1. Een psychose blow? Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose 2. Cannabis 3. Risico op een psychose door cannabisgebruik 4. Redenen om cannabis te gebruiken
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Versie Mei 2018 - objectid 15724 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be Contactgegevens Afdelingspsychiaters Dr. Sven Estercam Dr. Emmanuel Maes Dr. Gert Neirinck Hoofdverpleegkundige
Nadere informatie2.1: Hoe kunnen wij, als mensen, andere mensen helpen om deze ziekte te laten verdwijnen uit de wereld? Al dan niet een deel.
Werkstuk door een scholier 1417 woorden 10 april 2001 4,8 34 keer beoordeeld Vak Biologie 1.Verhelder onduidelijke begrippen en termen. Geen onduidelijke begrippen. 2.Wat is nu precies het probleem? 2.1:
Nadere informatieZiekte van Parkinson. Patiënteninformatie
Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van
Nadere informatiePsychotische aandoeningen
Psychotische aandoeningen Psychotische aandoeningen 1/4 1/6 Mensen met een psychose gebruiken antipsychotica om uit de psychose te komen en om een nieuwe psychose te voorkomen. Het is voor iemand met een
Nadere informatieANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER
ANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER Deze aanpassingen aan de SPC en bijsluiter zijn valide op het moment van de beschikking van de commissie. Na de beschikking
Nadere informatieParkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen??
Datum dinsdag 13 november 2019 Parkinson Café Hengelo Spreker Agnes Wertenbroek Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen?? Voordracht Stellingen Medicatie Hoe gebruik je die in de praktijk? Wat
Nadere informatieVerpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet
Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen psychose
in gesprek over: Medicijnen tegen psychose Colofon Auteur: M. van Verschuer Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) E.A.M. Knoppert-van der Klein E. van Meekeren C.R. van Meer E. Olivier M.
Nadere informatieANTIPSYCHOTICA. Indeling van de antipsychotica Indicatiegebieden Schizofrenie. Nevenwerkingen. Start en switch Langwerkende
Dr. Guy Touquet ANTIPSYCHOTICA Indeling van de antipsychotica Indicatiegebieden Schizofrenie Start en switch Langwerkende Nevenwerkingen Nevenwerkingen vanaf het begin Lange termijn nevenwerkingen Evaluatie
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatiePrednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze
Nadere informatieVoor het eerst een psychose en dan Saskia Palmen
Voor het eerst een psychose en dan 24-11-2015 Saskia Palmen Wat is een psychose Een psychose is een toestand waarbij door verstoring van de waarneming, het denken of het gedrag het contact met de omringende
Nadere informatieHart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen
Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in de westerse wereld. Het onderliggende
Nadere informatieMaag-, darm- en leverziekten
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.
Nadere informatieSAMEN LEVEN MET PSYCHOSE
SAMEN LEVEN MET PSYCHOSE PROF DR DIRK DE WACHTER UPC KULEUVEN CC HET PERRON, IEPER, 03/12/14 PSYCHOSE? (DSM 5)? Wanen Hallucinaties Incoherentie Negatieve symptomen termen Schizofrenie? Paranoia Schizo-affectieve
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieDiabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden
Diabetes: zo zit dat Veelgestelde vragen en antwoorden 1 op de 3 Neder landers krijgt diabetes -> Wat is het? -> Hoe herken je het? -> Is het te genezen? Wat is diabetes? Diabetes heet ook wel suikerziekte,
Nadere informatieINFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ABILIFY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011
Inhoud ADHD = medicatie? Dr. Myriam De Roo, kinder- en jeugdpsychiater 1. Wat is ADHD Plaats van het anatomisch letsel Fysiologische moeilijkheid Impact van ADHD. Wat is er aan te doen? Uitleg Multidisciplinaire
Nadere informatieReeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater
Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Ziekte Gezondheid Gek Normaal Wat is een psychose? Waarnemen Denken Betekenis geven Wat is een psychose? Hallucinatie Waan Hallucinaties
Nadere informatie8 van de 10 meest terugbetaalde geneesmiddelen houden verband met onze levensstijl Bijlage
8 van de 10 meest terugbetaalde geneesmiddelen houden verband met onze levensstijl Bijlage 1. De tien soorten geneesmiddelen met het hoogste terugbetalingsbedrag door het RIZIV in 2016 (CM-cijfers geëxtrapoleerd
Nadere informatieAntipsychotica. Soms nodig, meestal niet. En waarom afbouwen zo belangrijk is...
Antipsychotica Soms nodig, meestal niet En waarom afbouwen zo belangrijk is... Inhoud Vooraf 3 Antipsychotica, wat doen ze? 4 Colofon Tekst Hedda van het Groenewoud Met medewerking van Bas Castelein, arts
Nadere informatieMeer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding
Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Inhoud Verschijnselen van de ziekte van Parkinson Slaapproblemen Stemmingsproblemen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25850 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25850 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Beek, Erik te Title: Neuropharmacology of novel dopamine modulators Issue Date:
Nadere informatieZiekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing
Nadere informatieHet gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatieHet postinjectiesyndroom
Het postinjectiesyndroom Psychiatrische afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ) Versie Mei 2018 - objectid 15077 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be Persoonlijke notities Inhoud
Nadere informatieHet verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong
Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,
Nadere informatiePrednison, prednisolon (corticosteroïden)
Prednison, prednisolon (corticosteroïden) Uw behandelend arts heeft u prednison voorgeschreven. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan
Nadere informatieExcited Delirium Syndroom E-learning
Excited Delirium Syndroom E-learning Versie 11-10-2013 FMG e-learning wordt aangeboden door het Forensisch Medisch Genootschap (FMG), de beroepsvereniging voor forensisch artsen in Nederland. De e-learning
Nadere informatieCongres 'Outreaching in Antwerpen: zorgzaam over grenzen. Grenzen patiënt-hulpverlenerrelatie. Jean-Louis Feys
Congres 'Outreaching in Antwerpen: zorgzaam over grenzen Grenzen patiënt-hulpverlenerrelatie Jean-Louis Feys Synthese werkgroep mobiele teams Doelgroep: psychiatrische stoornis die complex en chronisch
Nadere informatieZorgen voor cliënten met gedragsproblemen
Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!
Nadere informatieFoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013
FoodSteps - diabetes in beweging Wat is diabetes Symptomen Gevolgen Behandeling 5% van de bevolking heeft diabetes (= 1 op 20) Zuid West-Vlaanderen: 15 000 Verwachting komende jaar: x 2 (= 1 op 10) Pancreas
Nadere informatieFarmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie. Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE
Farmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE Structuur 1. Psychofarmaca Antipsychotica Antidepressiva Benzodiazepines Kalmeer
Nadere informatieMeer te weten komen over schizofrenie.
Meer te weten komen over schizofrenie www.schizofreniex.nl Dopamine Dopamine productiecentrum DOPAMINE DOPAMINE Stahl S. Antipsychotics & Mood Stabilizers. Essential psycho pharmacology p- Dopaminebalans
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Speksnijder, Niels Title: Determinants of psychosis vulnerability : focus on MEF2
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS
EFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Congres Zorg voor mensen met
Nadere informatieARIPIPRAZOLE TEVA JOUW HANDLEIDING INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS. (door de arts af te geven aan elke patiënt/verzorger)
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ARIPIPRAZOLE TEVA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan
Nadere informatieARTERIELE HYPERTENSIE
ARTERIELE HYPERTENSIE Wat u moet weten - Patiëntinformatie - Hypertensie is de medische term voor hoge bloeddruk. Dat is de druk waaraan de arteriële bloedvaten of slagaders in het lichaam blootgesteld
Nadere informatiePsychosen en Schizofrenie. Lieuwe de Haan en Arjen Sutterland, Zorglijn Vroege Psychose
Psychosen en Schizofrenie Lieuwe de Haan en Arjen Sutterland, Zorglijn Vroege Psychose Inhoud 1. Wat is psychose? 2. Wat is schizofrenie? 3. Welke symptomen komen voor bij psychosen? 4. Wat is het beloop?
Nadere informatieDrieluik psychiatrie workshop psychotische klachten in de thuiszorg
Drieluik psychiatrie workshop psychotische klachten in de thuiszorg Ferdy Pluck Inhoud Introductie Casus Psychotische klachten Eigen casuïstiek Casus Je gaat voor het eerst op bezoek bij een 67 jarige
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieMedicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist
Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De
Nadere informatieOnderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,
Nadere informatieAan de slag met psychose en bipolaire stoornis
Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis Anja Stevens, psychiater, Dimence Charlotte Marchandisse, VS, GGZinGeest Zwolle, 8 december Phrenoscongres Opzet Introductie hypomanie, manie, psychose Rollenspellen
Nadere informatieBEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie. Prof. dr. Peter N van Harten. PN van Harten
BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Katatonie Prof. dr. Peter N van Harten KATATONIE IN BEWEGING Classificatiecriteria DSM-5 Katatonie 1. Stupor Geen psychomotorische activiteit; geen actieve interactie
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatie