Somatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA

Transcriptie

1 Somatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA Deze workshop wordt verzorgd door de specialismegroepen psychosen, EPA en somatiek Liesbeth Bergman, Specialismeleider Somatiek Nanda Reedeker, Psychiater Marije van Werkhoven, Verpleegkundig specialist Panel deskundigen 1

2 Somatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA Van enige belangenverstrengeling is geen sprake Liesbeth Bergman, Specialismeleider Somatiek Nanda Reedeker, Psychiater Marije van Werkhoven, Verpleegkundig specialist Panel deskundigen 2

3 Workshop inhoud 1. Introductie en doel workshop 2. Kennisvragen 3. Theoretische achtergrond 4. Casusbespreking 5. Interview met ervaringsdeskundige 6. Stellingen (en discussie met panelleden) 7. Take-home message 3

4 Vraag 1 Leven onze EPA-patiënten even lang als jij en ik? 4

5 Vraag 2: Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken? 5

6 Vraag 3 Wat zijn de risicofactoren: onderliggende aandoeningen? 6

7 Vraag 4 Hoe komt dit? 7

8 Wat is het probleem? Levensverwachting van EPA-patiënten is gemiddeld jaar korter dan die van de algemene bevolking Levensverwachting laatste 30 jaar nauwelijks verbeterd Slechtere algemene gezondheid en 2-3 x sterfterisico The scandal of premature mortality (Thornicroft 2011) Saha S, Arch Gen Psychiatry 2007, Wahlbeck K, BJ Psych 2011, Laursen TM, 2013 Osby U, BMJ 2013, Thornicroft G, BJP 2011

9 Speelt dit allang? Achterstand levensverwachting verbetert nauwelijks Populatie patiënten met schizofrenie in Finland. Tiihonen Lancet 2009 Wahlbeck K, BJ Psych 2011

10 Doodsoorzaken Somatische aandoeningen: 60% -Hart-vaatziekten (3/4 van 60%) -Longziekten -Maligniteiten -Maag-darmziekten -Overig: Infecties, endocriene (o.a. DM, Schildklier, urinewegen) Onnatuurlijk: Suicide, ongeval: 40% Saha S, Arch Gen Psychiatry 2007; Ösby, Schizophrenia Res 2000, Walker E, JAMA Psych, 2015, Tiihonen, Lancet 2009, Crump C, JAMA Psych, 2013

11 Somatische risicofactoren Obesitas 40-50% Hypertensie 40-50% 10% behandeld Vetstoornissen 25-70% 3% behandeld Gluc stoorn/dm 10-20% 4% behandeld Metabool Syndroom 30-35% Conclusie: onderdiagnostiek en onderbehandeling De Hert M, Eur Psych.2009 Falissard en De Hert M, ICP 2011 (12 europese landen) Meyer JM, Schizophr Res 2008 (Catie-studie, Amerika)

12 Metabool Syndroom. DM type 2 Obesitas Hypertensie Dyslipidaemie 12

13 Waar wordt het door veroorzaakt? Ongezonde lifestyle ( Roken, alcoholgebruik, slechte voedingsgewoonten, slechte mondhygiene, weinig beweging) Copingstijl (zorgmijdend, Non-compliance, drempel om naar HA/ziekenhuis te gaan) Genetisch/Pathophysiology (aanwijzingen voor predispositie voor zowel DM als obesitas (al bij eerste diagnose) Onderdiagnostiek/Onderbehandeling (niet onderkend, weinig tijd) Bijwerkingen medicatie: DM, obesitas, ritmestoornissen, gebitsproblemen - Antipsychotica (Clozapine/olanzapine) - Antidepressiva (tricyclisch) - Methadon/Lithium

14 Ongezonde leefstijl Copingstijl Genetische factoren O Obesitas Hypertensie Metabool syndroom Diabetes Onderdiagnostiek Onderbehandeling Medicatie jaar kortere overleving Hartvaatziekten Longziekten Maligniteiten

15 Casus bespreking Nanda Reedeker, psychiater BE Marije van Werkhoven, VS BE

16 Inleiding 1. Aanleiding voor dit onderwerp 2. Achtergrond metaboolscreening/ lichamelijk welbevinden van onze EPA patiënten 3. Casus bespreking 4. Hoe zou u verder gaan met deze casus

17 Wie is Mike? 27 jaar Psychiatrische voorgeschiedenis Gediagnosticeerd met schizofrenie, paranoïde type Aantal maal gedwongen opname, moeilijk instelbare psychosen. Laatste opname 6 jaar geleden

18 Vervolg Mike Leefstijlscreening Vooral thuis overdag, komt niet graag verder dan 200 meter van huis Surinaamse keuken Hobby s binnenshuis (computeren) Geen sport Intoxicaties Alcohol 2 eh bier per dag Nicotineafhankelijkheid Geen drugs

19 Medicatie VG/ Eerste antipsychotica haldol waarbij EPS Switch naar risperdal toename van bijwerkingen Aripiprazol (alleen in combinatie met seroquel en olanzapine) Seroquel onvoldoende werkzaam Olanzapine onvoldoende werkzaam Tijdens opname EMC ingesteld op clozapine met een additie haldol ivm aanhoudende psychotische klachten Clozapine 400 mg dd Haloperidol 3 mg dd

20 Vervolg Mike Metabool screening Lengte: Gewicht: 188cm 155kg BMI: 43.9 RR: 159/94 P: 104 Buikomtrek: 118

21 Labuitslag HDL 1.3 mmol/l LDL 3.7 mmol/l Chol/HDL 4.2 Triglyceriden 1.44 mmol/l Glucose 8.6 mmol/l Vitamine D 62 nmol/l TSH 0.76 mie/l Clozapine 485 ug/l

22 Zijn er nog vragen ter verduidelijking om verder te kunnen met deze casus?

23 Knelpunten - Wie is waarvoor verantwoordelijk? Coördinerend behandelaar, psychiater, diëtist en huisarts? - Ernstige morbide obesitas wanneer grijp je in? - Mogelijke levensverkorting door risicofactoren, waarop in te grijpen? - Hoe te handelen bij iemand met inactiviteit en vermijdend gedrag?

24 Interview vragen ervaringsdeskundige Wie vind jij dat jouw somatische problematiek het best kan behandelen? Wat zou jouw belangrijkste advies zijn aan jouw behandelaars bij somatische problemen? Wat zou jij bij het starten van medicatie willen horen van een behandelaar betreffende somatische bijwerkingen? Hoe kunnen we mensen bewegen gezond te gaan leven? Welk advies heb als ervaringsdeskundige als we het hebben over het verlengen van de levensduur van onze patiënten?

25 Stelling 1 Ik houd mij alleen bezig met de psychiatrische symptomen/problemen, somatische problemen horen bij de huisarts of andere (somatische) specialisten.

26 Stelling 2 Psychofarmaca doen meer (somatisch) kwaad dan (psychisch) goed

27 Stelling 3 Bij iedere patiënt in de GGZ moeten ook de somatische gegevens in kaart gebracht worden

28 Stelling 4 De ambulante patiënt heeft zelf de regie over zijn somatisch welbevinden 28

29 Stelling 5 Zorgmijding of het ontbreken van een eigen huisarts is niet het probleem van de Parnassiagroep, maar van de patiënt zelf.

30 Stelling 6 Het is aan de psychiater om een diëtist in te schakelen bij overgewicht tijdens psychofarmacagebruik.

31 Stelling 7 De patiënt moet zelf de regie nemen om zijn leefstijl te verbeteren.

32 Wat zouden wij zelf moeten doen inhoudelijk? (1) Voorlichting: Voeding, mondzorg, bewegen, middelengebruik, roken, compliance (vpk, psych en somaticus) Leefstijl programma s opzetten (diëtetiek, vpk en Gezondheidscentra) Somatische screenings (systematisch implementeren) (vpk) Medicatie monitoring (FTO s ) (artsen en apotheker) CRM: Cardiovasculair Risico Management (implementeren) (andere risicocriteria dan in de NHG-standaarden) (arts en vpk) 32

33 Somatische en labscreening Bloeddruk en pols ECG Buikomvang Lab bloed en urine

34 Wat zouden wij zelf moeten doen organisatorisch (2) Verantwoordelijkheid nemen: de core business is niet psychiatrie, maar de patient Integrale zorg leveren: zowel psychiatrische als somatische zorg; Specialistische somatische kennis behouden binnen de PG (internist, tandarts, huisarts); Experts somatische zorg inzetten (voor klin en amb. teams); Concentreren binnen Gezondheidscentra in 3 regio s; Cultuur (somatische zorg zorgondersteuning, uitgaan van eigen herstelgerichtheid/verantwoordelijkheid van de patiënt);

35 Dank voor jullie aandacht! 35