Somatische complicaties bij
|
|
- Floris Aalderink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Somatische complicaties bij antipsychotica Psychofarmaca en seksualiteit gebruik Mariëlle de Ruijter verpleegkundig specialist GGZ Mariëlle de Ruijter NP/ VS GGZ Lianne Tammenga VS GGZ i.o
2 Take home message screen zo volledig mogelijk zorg voor vervolg
3 Patiënten perspectief Onderzoek onder 240 SMI patiënten in Amsterdam 60 % 62 % 50 % 56 % 43 % 81 % matig/slechte gezondheid 4 of meer lichamelijke klachten koppelt deze klachten niet leefstijl wijdt klachten deels of geheel aan psychofarmaca geen aandacht vanuit GGZ voor klachten pleit voor jaarlijkse somatische screening M. Vink.Niet goed in je vel. Uitgave APCP, 2009
4 Doel nadelige effecten medicatie gezondheidsproblemen/risico s medicatie trouw kwaliteit van leven
5 Screening Bijwerkingen Gezondheidsproblemen / risico/ leefstijl Advies Evidence based/ practice based Behandeling Bijwerkingen, medicatie leefstijl coaching/ verwijzen H.A. Expertise Pijlers Vraagbaak/ scholing/ second opinion
6 Aparte poli Continuïteit waarborgen Werkproces somatische screening en behandeling beheersen Expertise ontwikkelen
7 Poli Bijwerkingen Meregaard Mannen Vrouwen Totaal Gem. leeftijd 41 jaar 43 jaar Gem. tijd in zorg 11 jaar 13 jaar Bhp. PS 85 % 69 % Bhp. PHS 3 % 14 % Bhp. POS 4 % 2 % BHP. SAP 4 % 14 % BHP 24 uurs 4 % 1 %
8 Screening Meetinstrumenten bijwerkingen (Leefstijl) anamnese Lichamelijk onderzoek Laboratorium onderzoek
9 Poli Bijwerkingen Meregaard Mannen Vrouwen Overgewicht BMI v.a.26 76% 74% Seksuele bijwerkingen 22% 29% Metabool syndroom 25% 22% Bewegings-stoornissen (EPS) 34% 39%
10 Vervolg en behandeling Advies voor behandeling van de bijwerkingen: Medicatie Leefstijl Assistentie nodig? Brief patiënt, huisarts en voorschrijvend arts Controle 3 en 6 maanden bij klachten/switch Anders jaarlijks
11 Behandeling Mannen Vrouwen Gemid. Leefstijl coaching 13% 13% 13% Medicatie wijziging + Leefstijl coaching 27% 40% 33.5% Medicatie wijziging 29% 30% 29.5% Geen actie 31% 17% 24%
12 Criteria metabool syndroom Minimaal 3 van de volgende criteria: Overgewicht: BMI > 25 Buikomvang: man > 102 cm vrouw > 88 cm Triglyceriden: 1,69mmol/l HDL-cholesterol: man < 1,04mmol/l vrouw < 1,29mmol/l Bloeddruk: Glucose Nuchter: 6,1 HbA1C: < 7% diastole > 80 mmhg systole > 130 mmhg
13 Odds ratios Risicofactoren voor hart- en vaatziekte: Samen meer dan de som Multiple Risk Factors Single Risk Factors BMI >27 Smoking TC >220 DM HTN BMI = body mass index; TC = total cholesterol; DM = diabetes mellitus; HTN = hypertension. Smoking + BMI Smoking + BMI Smoking + BMI Smoking + BMI + TC >220 + TC >220 + TC >220 + DM + DM + HTN Wilson et al. Circulation. 1998;97:1837.
14 Metabool syndroom Stoornissen glucose- en vetmetabolisme Mensen met schizofrenie hebben een viervoudig verhoogd risico op metabool syndroom 24% van de gescreende populatie!
15 Mortaliteit Patiënten met schizofrenie leven 22,5 jaar korter Hoog: geen behandeling, quetiapine, risperidon Laag: clozapine Doodsoorzaak nr. 1: hart- en vaatziekten Overige risicofactoren: roken, lage levensstandaard, slechte voeding, beperkter contact met reguliere gezondheidszorg Newcomer, J Clin Psychiatry 2007 Goethe et al, J Clin Psychiatry 2007 Tiihonen et al, Lancet ( fin 11 studie) 2009
16 Seksuele bijwerkingen en medicatie ontrouw 63% mannen 39% vrouwen bij psychofarmaca 50% sprak er nooit over met arts (80% van de vrouwen) 42% mannen en 16% vrouwen stopt met medicatie Ernst van bijwerking wordt door sommigen erger gevonden dan de oorspronkelijke klacht Finn et al. 1990; Psychol Med. 1990;20:843. Rosenberg e.a. 2003, J Sex Marital Ther. 29(4):
17
18 Bewegingsstoornissen Veel EPS, blokkade D2 >65% nodig, >75% = EPS Worden vaak onvoldoende herkend, verwarring met Ass1 acathisie/ps. agitatie, bradykinesie/depressie Hoge lijdensdruk Soms blijvend 7 X meer kans op stoppen medicatie Harten van, P 2004 Tijdschrift voor psychiatrie. Vol. 46: , 2004.
19 Acuut Bewegingsstoornissen - dagen tot weken na het starten met antipsychotica (of verhogen van de dosering) Tardief - maanden tot jaren van antipsychotica gebruik bij orale antipsychotica: tot 3 maanden na staken bij depot antipsychotica tot 6 maanden na staken
20 Acute bewegingsstoornissen acuut parkinsonisme acute acathisie acute dystonie
21 Acuut parkinsonisme - vertraging/ afwezigheid van bewegingen - langzame tremor - rigiditeit Subjectieve verschijnselen - energie verlies,moeheid,apathie,stijfheid, traagheid, onhandigheid, problemen in coördinatie, soms pijn in gewrichten Fragment; parkinsonisme
22 Acute acathisie - innerlijke rusteloosheid - ongedurige bewegingen - van de ene op de andere voet staan - op de plaats lopen - onvermogen om stil te zitten, of stil te staan - provocatie test; in staande houding praten Fragment; acute acathisie
23 Acute dystonie - abnormale houdingen of spasmen van de spieren van hoofd, ledematen of romp - in 95%, binnen de eerste 96 uur - provocatietest; lopen Fragment; acute dystonie
24 Tardieve bewegingstoornissen - dyskinesie - dystonie - acathisie - tremor - (tardieve) myoclonie - tics
25 Tardieve dyskinesie - vloeiende, onwillekeurige, doelloze beweging, continue aanwezig - toenemen bij stress, afnemen bij relaxatie - tijdens de slaap verdwenen - provocatie test; duim over vingertoppen/ lopen
26 Indeling Orofaciaal Ledematen romp Respiratoir
27 Orofaciale dyskinesie Meest voorkomende vorm Klinisch beeld wormachtige bewegingen van de tong smakken, persen, zuigen of knijpen met de lippen kauwbewegingen veelvuldig knipperen met de ogen Fly catchers tongue
28 Ledematen romp dyskinesie Klinisch beeld onwillekeurige bewegingen van vooral vingers en tenen. Soms ook armen, enkels, en benen draaiende bewegingen van het hoofd romp bewegingen copulerende bewegingen van het bekken
29 Respiratoire dyskinesie Kernsymptoom onregelmatige te snelle ademhaling (onwillekeurig) Nevenverschijnselen hoorbare ademhaling benauwdheid Vrijwel altijd ook orofaciale dyskinesie aanwezig Fragment; tardieve dyskinesie
30 Tardieve dystonie abnormale houdingen of spasmen van de spieren goed te zien tijdens lopen research criteria dystonie begon tijdens gebruik antipsychotica (>3mnd) of kort na staken (<3mnd) uitsluiten ziekte van Wilson geen andere neurologische verschijnselen wijzend op secundaire dystonie negatieve familieanamnese voor dystonie Fragment; tardieve dystonie
31 Tardieve acathisie - minder subjectieve, meer objectieve verschijnselen Tardieve tremor - tremor met lage frequentie Tardieve tics - plotselinge, snelle, herhaalde, niet ritmische, motorische bewegingen/ vocale uitingen (Tardieve) myoclonie - plotselinge, schokachtige contractie spier/ groep spieren
32 Generieke naam Merknaam Gewichts - toename Lipiden verslechte ring Risico diabetes EPS Prolactinestijging Seksuele stoornissen QTc verlenging Aripiprazol Abilify 0/? 0/?? +/- 0 0/? 0 0 broomperidol Impromen +/- 0? ? 0 clozapine Leponex flufenazine Anatensol + +/-? /- + haloperidol Haldol +/- 0 +/ /- levomepromazi ne Nozinan ? ++ olanzapine Zyprexa /- 0 +/- +/- + perfenazine Trilafon +/- 0 +/ pimozide Orap 0 0 +/ risperidon Risperdal ++ +/- +/ /- ++ sertindol Serdolect 0 quetiapine Seroquel ++ +/- + +/ sulpiride Dogmatil +/- 0? +/ /- 0 zuclopentixol Cisordinol +/- 0? ? + 0 = niet van toepassing? = Niet voldoende bekend +/- = nauwelijks + = enig ++ = sterk +++ = zeer sterk Orthostatische hypotensie
33 Bewegingsonderzoek
34 Algemeen Anamnese Iets in de mond? Problemen kunstgebit? Dyskinesie /dystonie Bewegingen die vanzelf gaan, geen controle over? Trekkingen? Parkinsonisme Trager geworden, handschrift kleiner, stem anders, meer speeksel? Last van trillen? Akathisie Voelt u zich rusteloos? Moeilijk om stil te zitten? Myoclonie Uitleggen, bijv inslaapmyoclonie
35 Onderzoek Algemeen (observeer het geheel onder meer tremor, dyskinesie, dystonie) Ontspannen laten zitten Armen opzij hangen Houdingstremor Armen strekken vingers spreiden, handpalmen naar beneden Bradykinesie Hand openen sluiten Tik duim tegen wijsvinger snel opeenvolgend Pro-/ supinatiebewegingen van de hand Til voet op en snel neerzetten, meerdere malen Dyskinesie Tong onderzoeken Provocatietest dyskinesie Tik met de duim tegen de toppen van de vingers van dezelfde hand Rigiditeit onderzoeken aan armen en benen 20 m lopen (let op looppatroon, tremor, dyskinesie, dystonie) Provocatietest akathisie (patiënt laten staan, let op lopen op de plaats) Spiraal van Archimedes (let op micrografie en tremor)
36 VS GGZ somatiek netwerk Mariëlle de Ruijter tel. nr
Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie. GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep
Bewegingsstoornissen bij jong volwassenen met schizofrenie GROUP Symposium Ypsilon en Anoiksis 22 januari 2010 J. Koning, AIOS Symforagroep Hoofdboodschap Ondanks de introduc/e van nieuwere types an/psycho/ca
Nadere informatieBEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE
BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Prof. dr. Peter N van Harten BEWEGINGSSTOORNISSEN
Nadere informatieAntipsychotica en monitoren van bijwerkingen
Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.
Nadere informatieVerpleegkundige Monitoring bij Gebruik van Antipsychotica (VMGA)
Verpleegkundige Monitoring bij Gebruik van Antipsychotica (VMGA) Digna van der Kellen, Verpleegkundig Specialist GGZ Amersfoort, 16-6-2011 1 PROGRAMMA Aanleiding onderzoek Fases onderzoek Het instrument
Nadere informatieBegeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn. Het zijn net gewone mensen
Begeleiding van chronisch psychiatrische patiënten (EPA) in de 1e lijn Het zijn net gewone mensen Voorstellen Julia Machielsen (POH-GGZ/verpleegkundig specialist GGZ) Ingrid Houtman (Huisarts/Kaderarts
Nadere informatieMetabool syndroom. Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt?
Metabool syndroom Bestaat het wel bij de oudere psychiatrische patiënt? Even voorstellen Casper Jansen Specialist ouderengeneeskunde Centrum voor ouderenpsychiatrie GGNet Sanne Wassink-Vossen Verpleegkundig
Nadere informatieDisclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven.
Disclaimer De inhoud van deze presentatie is onafhankelijk samengesteld door de spreker(s). De slides representeren de persoonlijke mening van de spreker(s). Deze presentatie kan off-label informatie bevatten.
Nadere informatieScreening op bijwerkingen van psychofarmaca Polikliniek bijwerkingen
Screening op bijwerkingen van psychofarmaca Polikliniek bijwerkingen Lianne Tammenga, Verpleegkundig Specialist GGZ Marielle de Ruijter, Coördinator Polikliniek bijwerkingen Verpleegkundig Specialist GGZ
Nadere informatieBijwerkingen van psychofarmaca. M. de Ruijter en L. Tammenga Verpleegkundig specialist GGZ Polikliniek bijwerkingen GGz Centraal
Screenen is zinloos Bijwerkingen van psychofarmaca M. de Ruijter en L. Tammenga Verpleegkundig specialist GGZ Polikliniek bijwerkingen GGz Centraal Disclosure belangen sprekers Geen Leerdoelen Na het volgen
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieBEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen. Prof. dr. Peter N van Harten.
BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen Prof. dr. Peter N van Harten Themanummer: Bewegingsstoornissen in de Psychiatrie Vanuit Maastricht University en
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies Extrapiramidale syndromen (EPS) geassocieerd met antipsychotica zijn het onderwerp van dit proefschrift. In de introductie van dit proefschrift wordt ingegaan op de historie
Nadere informatieVoedingsmanagement in de Psychiatrie
Voedingsmanagement in de Psychiatrie Anneke van Hellemond, diëtist Anneke Wijtsma, diëtist 1 Inhoud presentatie Voedingsproblemen Overgewicht Metabool syndroom Verwijzen naar gespecialiseerd diëtist Behandelwijze
Nadere informatieCopyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga. Bijwerkingen in de GGZ
Copyright 2016 M. de Ruijter & L..Tammenga Bijwerkingen in de GGZ Ideaal middel farmacologisch eenvoudig werkingsmechanisme = therapeutische indicatie weinig tot geen andere farmacologische effecten Realiteit
Nadere informatieDE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC
DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014
Nadere informatie2. Exclusie: 1.Hoofdbehandelaar in tweedelijn voor CVRM. 2. Hoofdbehandelaar tweedelijn voor zowel GGZ als CVRM. 3. Org.psychose/delier.
Richtlijn metabole screening voor POH-GGZ praktijk Juli 2018 Doel: Preventie en behandeling van metabool syndroom (*tabel 1),verstoord bloedsuikergehalte, obesitas en dyslipidemie (waardoor risico op hart-
Nadere informatieMonitoren van bijwerkingen antipsychotica m.b.v. een invulschema
Monitoren van bijwerkingen antipsychotica m.b.v. een invulschema Inleiding De laatste jaren is duidelijk geworden dat antipsychotica invloed kunnen hebben op het vetspectrum en tot het metabool syndroom
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieSomatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA
Somatiek en leefstijl Hoe zorgen wij dat onze patiënten 10 jaar langer leven? Focus op EPA Deze workshop wordt verzorgd door de specialismegroepen psychosen, EPA en somatiek Liesbeth Bergman, Specialismeleider
Nadere informatieSwitching Antipsychotica (AP)
Switching Antipsychotica (AP) Het hoe & wat Hans Oolders, psychiater Syndroom Schizofrenie Incoherentie Onsamenhangendheid Wanen Hallucinaties Desorganisatie Realiteit verstoring Sociale teruggetrokkenheid
Nadere informatieBewegingsstoornissen in de acute psychiatrie. Prof dr. Peter N van Harten
Bewegingsstoornissen in de acute psychiatrie Prof dr. Peter N van Harten Welke medicijnen geven frequent bewegingsstoornissen Antipsychotica Anti- emetica Antidepressiva Anti- epileptica Lithium Stimulantia
Nadere informatieStoppen met antipsychotica?
Utrechtse Wetenschapswinkels, voor maatschappijgericht onderzoek Stoppen met antipsychotica? Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, Utrecht Wetenschapswinkel Geneesmiddelen
Nadere informatieChapter 6 Samenvatting
Chapter 6 Samenvatting 127 In hoofdstuk 1 van dit proefschrift wordt een beschrijving gegeven van geneesmiddel-geïnduceerde extrapyramidale stoornissen en wordt het doel van het proefschrift uiteengezet.
Nadere informatieDiseasemanagement. Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid
Utrecht, 18 december 2008 Irene Lako, RGOc/UMC Groningen Diseasemanagement Jaarlijkse evaluatie van de gezondheid Irene Lako, S Schorr, K van der Elst, H Knegtering, C Slooff, JRBJ Brouwers, K Taxis, R
Nadere informatieBewegingsstoornissen door antipsychotica
Bewegingsstoornissen door antipsychotica Antipsychotica kunnen wanen en hallucinaties verminderen, maar ook bewegingsstoornissen veroorzaken. Deze stoornissen komen frequent voor en hebben een negatieve
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieANTIPSYCHOTICA Zo blijf je ze de baas
ANTIPSYCHOTICA Zo blijf je ze de baas Medicatieveiligheid Inhoud Vooraf... 4 Het juiste antipsychoticum... 6 Een zoektocht Bijwerkingen antipsychotica... 8 Soms is er iets aan te doen Checklist... 12 Werking
Nadere informatieRoken...moet je ze dat ook nog afnemen? Mind the Body. Donderdag 16 juni Amersfoort. Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGZ ingeest
Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Mind the Body Donderdag 16 juni Amersfoort Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGZ ingeest Agenda Inleiding Het probleem Oorzaak en gevolgen Wat staat ons
Nadere informatieIndividueel zorgplan vitale vaten
Individueel zorgplan vitale vaten Wat kunt u zelf doen? Een gezonde leefstijl is het belangrijkste bij de aanpak van risicofactoren. Misschien is uw leefstijl wel goed. Zorgverleners kunnen u adviseren
Nadere informatieVitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011
Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieFrank van Es,psychiater UCP
Zorgvraag: Speerpunt van de KNMG Co-patiënt bij het consult Bereiken we onze patiënten? 376.62 patiënten van 20 studies naar herhalingsrecepten Therapietrouw; vanwege Risico op een Infarct na eerder Infarct
Nadere informatiePeriodieke controle op metabole bijwerkingen van antipsychotica
Periodieke controle op metabole bijwerkingen van antipsychotica Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Ipse de Bruggen, Zwammerdam Naftha Jelluma december
Nadere informatieAan de slag met de richtlijn somatische screening! Ervaringen met de implementatie. GGZ Midden-Holland Clary Dogterom 11 Februari 2015 Mind the Body
Aan de slag met de richtlijn somatische screening! Ervaringen met de implementatie GGZ Midden-Holland Clary Dogterom 11 Februari 2015 Mind the Body 1 Inhoud Theorie VMSL GGZ GGZ Midden Holland Praktijkervaringen
Nadere informatieRoken...moet je ze dat ook nog afnemen?
Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? 10jaarMANPCongres Donderdag 23 januari 2014 Doorn Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGZ ingeest Agenda Inleiding Het probleem Oorzaak en gevolgen Wat staat
Nadere informatieAntipsychotica. Zo blijf je ze de baas. Medicatieveiligheid
Antipsychotica Zo blijf je ze de baas Medicatieveiligheid Inhoud Vooraf... 4 Het juiste antipsychoticum... 6 Een zoektocht Bijwerkingen antipsychotica... 8 Soms is er iets aan te doen Checklist... 12
Nadere informatiePersoonsgerichte preventie in de praktijk. S.A. Petra
Persoonsgerichte preventie in de praktijk S.A. Petra 30-09-2010 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Wij staan voor gezondheid! Kernwoorden Gezondheid Eigen regie Samenwerken Optimisme Innovatie
Nadere informatieDetectie, monitoring, preventie, behandeling bijwerkingen psychofarmaca. Copyright 2015 M. de Ruijter & L..Tammenga
Detectie, monitoring, preventie, behandeling bijwerkingen psychofarmaca Copyright 2015 M. de Ruijter & L..Tammenga Speerpunten polikliniek bijwerkingen Kwaliteit van leven Medicatietrouw Preventie en behandeling
Nadere informatieInFoP 2. Inhoud. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Behandeling van Psychose De rol van medicatie
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieVaatrisico-polikliniek. screening/behandeling en begeleiding vaatziekten
Vaatrisico-polikliniek screening/behandeling en begeleiding vaatziekten Inleiding Het Ommelander Ziekenhuis Groningen heeft een speciale vaatrisicopolikliniek voor patiënten met een vaatziekte en/of vanwege
Nadere informatieVZA Psychiatrie Workshop DVZA Apr Siska Desplenter
VZA Psychiatrie Workshop DVZA 05.02.2019 Apr Siska Desplenter Casus 26/08/2016 Casus Man, 30 jaar, 73 kg DSM: schizofrenie, paranoïde type Wisselend cannabis gebruik Expliciete vraag patiënt switch Xeplion
Nadere informatieVerbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ-patiënten. Dr. Frederike Jörg Senior onderzoeker GGZ Friesland Postdoc ICPE/UMCG
Verbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ-patiënten Dr. Frederike Jörg Senior onderzoeker GGZ Friesland Postdoc ICPE/UMCG Leefstijl VT Wonen? Leefstijl Way of life? Leefstijl Levensfase?
Nadere informatiePerifeer Arterieel Vaatlijden en het Aneurysma Aortae Abd.
Perifeer Arterieel Vaatlijden en het Aneurysma Aortae Abd. CVRM-scholing 2010. Drs. Arno M. Wiersema Vaatchirurg, Boven-IJ ziekenhuis Amsterdam Inleiding Nieuwe standaard 2003. Verschil is: behandeling
Nadere informatieLichamelijke aandoeningen & Ernstige psychiatrische aandoeningen. Maarten Bak
Lichamelijke aandoeningen & Ernstige psychiatrische aandoeningen Maarten Bak Ernstige psychiatrische aandoening Gezondheid Faculty name 2 Mensen met EPA overlijden op jongere leeftijd Munk-Laursen 2014
Nadere informatieScreening, opvolging en
Mensen met ernstige psychiatrische stoornissen, zoals schizofrenie, depressie of bipolaire stoornis, hebben een slechtere algemene gezondheid en een verminderde levensverwachting in vergelijking met de
Nadere informatieIndividueel Zorgplan Cardiometabool
Individueel Zorgplan Cardiometabool Vasculair Centrum Naam: Geboortedatum: Patiëntnummer: Vasculair centrum Rijnstate Het Rijnstate Vasculair Centrum is een kennis- en behandelcentrum voor patiënten met
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen psychose
in gesprek over: Medicijnen tegen psychose Colofon Auteur: M. van Verschuer Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) E.A.M. Knoppert-van der Klein E. van Meekeren C.R. van Meer E. Olivier M.
Nadere informatieHoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker
Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse, apotheker Hoe maken we beter met pillen? dr Anne Leendertse HARM-onderzoek fouten kosten risicofactoren frequentie 1 op de 18 Leendertse et al. Arch Intern
Nadere informatieInhoud Hoe BRAVO ben jij?
Inhoud Hoe BRAVO ben jij? Inleiding 2 De behandeling van een aandoening 2 Medicijnen 2 Leefstijl 5 Een verergering van je klachten 6 Jouw behandelplan 8 Bewegen 8 Roken 8 Alcohol en voeding 8 Ontspanning
Nadere informatiePsychotische aandoeningen
Psychotische aandoeningen Psychotische aandoeningen 1/4 1/6 Mensen met een psychose gebruiken antipsychotica om uit de psychose te komen en om een nieuwe psychose te voorkomen. Het is voor iemand met een
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieIn the Client Care Control Room
In the Client Care Control Room Een blik in de toekomst- Naar een optimale somatische zorg voor psychitatrische patienten Richard Bruggeman Provinciaal Psychosen Programma UCP UMCG Groningen en Lentis
Nadere informatieBijlage KA.1 Diagnostisch instrument overgewicht kinderen
Bijlage KA.1 Diagnostisch instrument overgewicht kinderen Doel Met behulp van het Diagnostisch instrument overgewicht kinderen kan de kinderarts signaleren in welke mate er sprake is van overgewicht, een
Nadere informatieVaatrisico-polikliniek (behandeling van vaatziekten)
Vaatrisico-polikliniek (behandeling van vaatziekten) Inleiding U bent door uw behandelend arts verwezen naar de vaatrisicopolikliniek omdat u een vaatziekte heeft en/of vanwege risicofactoren voor het
Nadere informatieDuurzame verbeteringen in de schizofreniezorg
Duurzame verbeteringen in de schizofreniezorg Implementatie van een richtlijn Ronald van Gool,, MANP Buitenamstel/De Geestgronden Agenda Inleiding Schizofrenie Richtlijn Schizofrenie Resultaten Doorbraakproject
Nadere informatieChecklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen
Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Hoofdstuk 2 Zorgverleners bij diabetes type 2 21 Checklists Dit uitneembare katern bevat checklists over controles die bij goede zorg horen; tips voor communicatie
Nadere informatieSystematische screening op somatische bijwerkingen van antipsychotica
Systematische screening op somatische bijwerkingen van antipsychotica Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Freek van den Bosch Arts voor Verstandelijk
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieLipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieCannabis, vitamine D & het metabool risico van mensen met een psychotische aandoening
Cannabis, vitamine D & het metabool risico van mensen met een psychotische aandoening Dr. Jojanneke Bruins j.bruins@lentis.nl Promotoren: Prof. dr. Marieke Pijnenborg Prof. dr. Edwin van den Heuvel Co-promotoren
Nadere informatieInhoud. Dystonie in de dagelijkse praktijk Hoe te herkennen en te behandelen binnen dystonienet. Indelingen. Prevalentie primaire dystonie in NL
Inhoud Dystonie in de dagelijkse praktijk Hoe te herkennen en te behandelen binnen dystonienet Wat is dystonie? Oorzaak dystonie Behandeling dystonie Video s verschillende uitingsvormen van dystonie M.
Nadere informatieDIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY
DIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY DIABETES EN LEEFSTIJL 1. Hoe vaak komt het voor 2. Wat is diabetes 3. Welke vormen 4. Complicaties 5. Leefstijl 1. voeding 2. Roken 3. Bewegen 6. Overgewicht
Nadere informatieBepalingenclusters CVRM
Bepalingenclusters CVRM Onderstaande clusters zijn afkomstig uit de HIS-tabel Bepalingenclusters en zijn in verschillende HIS en ingebouwd. De clusters zijn opgebouwd uit bepalingen uit de HIS-tabel diagnostische
Nadere informatieSekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk
Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl
Nadere informatieBenzodiazepine-agonisten/benzodiazepinen
Benzodiazepine-agonisten/benzodiazepinen - Zijn agonisten op de benzodiazapinereceptor - Verschillen alleen in farmacokinetische eigenschappen en niet in farmacodynamische eigenschappen - Anxiolytische,
Nadere informatieMarianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN
netwerk diëtisten voor spierziekten Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig secundaire gevolgen spierziekten
Nadere informatieVoor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Tussen uur en uur en uur en uur
DIABETES DAGBOEK E I G E N A A R D I A B E T E S D A G B O E K Naam Adres Contactpersoon Telefoon E-mail O V E R L E G Voor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Naam huisarts
Nadere informatieLADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning
Nadere informatieDiabetes. D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9. D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8. D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6
Diabetes uw praktijk alle praktijke n D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9 D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8 D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6 D6 HbA1c bepaald 70,9 70,5 D36 HbA1c < 53 81,3
Nadere informatieAripiprazol 0,5 7,5 mg tablet
Wat zit er in dit medicijn? Aripiprazol 0,5 7,5 mg tablet bevatten resp. 0,5mg, 1mg, 2mg, 2,5mg, 3mg, 5mg of 7,5 mg aripiprazol als werkzaam bestanddeel. Verder bevat de tabletten lactose, povidon en magnesiumstearaat.
Nadere informatieDia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieConsensus Screening op risicofactoren hart/vaatziekten
Consensus Screening op risicofactoren hart/vaatziekten Samenvatting Bij het preventief sportmedisch onderzoek (basisplus en groot Sportmedisch Onderzoek) bepalen we tenminste Cholesterol en HDL-cholesterol
Nadere informatieToelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus
Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft
Nadere informatieZorgpad / RTA EPA - CVRM. April 2017 concept
Zorgpad / RTA EPA - CVRM April 2017 concept 2 Inhoud 1. Inleiding... 3 EPA: Definitie ( Delespaul 2013)... 3 Visie... 3 Herstel-ondersteunende attitude: ( Handboek POH GGZ, 2016)... 4 Doel Zorgpad EPA...
Nadere informatieWat is de invloed van reuma op hart- en vaatziekten?
Continuing Nursing Education (CNE) Hartrevalidatie Wat is de invloed van reuma op hart- en vaatziekten? Vokko van Halm, AMC / Jan van Breemen Instituut / Reade Wie zijn dit? Anita Witzier Gordon Queen
Nadere informatieHet Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend
Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness
Nadere informatieDiepe hersenstimulatie bij ernstige vormen van tardieve dyskinesie en dystonie. Effectiviteit en psychiatrische en cognitieve effecten
Diepe hersenstimulatie bij ernstige vormen van tardieve dyskinesie en dystonie. Effectiviteit en psychiatrische en cognitieve effecten Deep Brain Stimulation for patients with Tardive Dyskinesia and or
Nadere informatieSomatische screening in de Kinder- en Jeugdpsychiatrie: een pilotstudie. NVVP Voorjaarscongres 2 april 2015 J.B.Muskens
Somatische screening in de Kinder- en Jeugdpsychiatrie: een pilotstudie NVVP Voorjaarscongres 2 april 2015 J.B.Muskens Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatiePsychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA
Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige
Nadere informatie3 Persoonlijke gegevens
3 Persoonlijke gegevens Naam Telefoonnummer Voorgeschiedenis en SCORE-risico (%)* Diagnose(n) centrale zorgverlener Mevrouw Jansen Tensieweg 120 3415 BP Bovendruk 011-22110022 Zwangerschapshypertensie.
Nadere informatieDraaiboek Poli Antipsychotica Screening. - plannen poli afspraak (1 maand voor MDO) - screeningsformulier aan behandelend arts geven
Draaiboek Poli Antipsychotica Screening 2 maanden voor MDO Praktijk-vpk: - plannen poli afspraak (1 maand voor MDO) - screeningsformulier aan behandelend arts geven Behandelend arts: - vult in welk antipsychoticum/antipsychotica,
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieClinical Patterns in Parkinson s disease
Clinical Patterns in Parkinson s disease Op 28 november 2012 promoveerde Stephanie van Rooden aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Clinical Patterns in Parkinson s disease. Haar promotor
Nadere informatieBij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.
Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-
Nadere informatieZiekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming
Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieVoel je Vrij! Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Vrijdag 7 november 2014 Amersfoort
Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Voel je Vrij! Vrijdag 7 november 2014 Amersfoort Dr. Jorge Moctezuma, psychiater The Busy People Tim Kreuger, ervaringswerker GGz ingeest en Ronald van Gool, Verpleegkundig
Nadere informatiePrimaire preventie HVZ
Primaire preventie HVZ Stel altijd een risicoprofiel op bij patiënten: met doorgemaakte HVZ, diabetes mellitus (DM), reumatoïde artritis (RA) of chronische nierschade met een belaste familieanamnese voor
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieMijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten
Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten WWW.ZORROO.NL 1 Voorwoord Zorroo staat voor Zorggroep Regio Oosterhout & Omstreken. Wij zijn een organisatie die samen met uw huisarts en andere
Nadere informatieFrauke Thomsen diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN
netwerk diëtisten voor spierziekten Frauke Thomsen diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN Voeding bij PPS/LS/HSP Vragen Femke Belder diëtist Sorgente voeding groei en onderhoud weerstand en
Nadere informatiePalliatieve Zorg bij Parkinson. Paul Smit Spec. Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Hospice-arts Zorggroep Apeldoorn
Palliatieve Zorg bij Parkinson Paul Smit Spec. Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Hospice-arts Zorggroep Apeldoorn ZvP sinds 20 jaar Hr. A. 82 jr. Eindstadium (Hoehn & Yahr 5) Rolstoel, passief
Nadere informatieBevolkingsonderzoek Familiaire Hypercholesterolemie
Bevolkingsonderzoek Familiaire Hypercholesterolemie Casuïstiek Mw. K, slanke en sportieve 30 jarige vrouw wordt verwezen voor behandeling van haar verhoogde cholesterol. Haar vader kreeg op 57 jarige leeftijd
Nadere informatie3. Diagnostiek en risico-inventarisatie
LEIDRAAD DIABETES_BINNENWERK-BSL_100 x 150 4-4 01-09-11 15:01 Pagina 1 3. Diagnostiek en risico-inventarisatie 3.1 Diagnostiek Indien een patiënt de klassieke symptomen van diabetes heeft, is de diagnose
Nadere informatieROM; wordt de zorg voor mensen met schizofrenie er beter van?
ROM; wordt de zorg voor mensen met schizofrenie er beter van? 18 februari, 2010 Ede Ronald van Gool, MANP GGZ ingeest Agenda Inleiding Routine Outcome Monitoring (ROM) Pilot ROM psychose GGZinGeest Ervaringen
Nadere informatieDe 3D,s POH 02-04-2014
De 3D,s POH 02-04-2014 Doelstelling Onderscheid delier, dementie en depressie Vroegtijdig herkennen/signaleren van een delier. Behandeling delier Delier Dementie Depressie Casus Een 70-jarige vrouw wordt
Nadere informatie