IN DE PEILING. Trendmonitor Toerisme Veere

Transcriptie

1 IN DE PEILING Trendmonitor Toerisme Veere

2 IN DE PEILING Trendmonitor Toerisme Veere door Kamer van Koophandel Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland in opdracht van de Gemeente Veere juni 2005

3

4 Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd, verveelvoudigd, gedupliceerd en of geciteerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de Kamer van Koophandel voor Zeeland en het Bureau voor Toerisme Zeeland.

5 Trendmonitor Gemeente Veere De trendmonitor In de Peiling geeft een actueel inzicht in de economische ontwikkelingen in de gemeente Veere. De monitor biedt vergelijkingsmogelijkheden tussen diverse sectoren onderling en speciaal de sector toerisme wordt gedetailleerd belicht. De resultaten worden afgezet tegen algemene ontwikkelingen en trends in de toeristische sector, op Zeeuws en op landelijk niveau.

6 INHOUDSOPGAVE Pag. Samenvatting 2 Hoofdstuk 1. Inleiding 1.1. Aanleiding 1.2. Doel 1.3. Methodiek 1.4. Opbouw rapportage Hoofdstuk 2. De Veerse economie in perspectief 2.1. Het Veerse bedrijfsleven Omzet Werkgelegenheid 2.2. Ontwikkelingen van het Veerse bedrijfsleven Omzetontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling Investeringen Toegevoegde waarde Winst Rendement Hoofdstuk 3. Toeristisch Veere in perspectief 3.1. Het Veerse toeristisch bedrijfsleven Toeristische omzet Toeristische toegevoegde waarde Toeristische werkgelegenheid 3.2. Ontwikkelingen van het Veerse toeristisch bedrijfsleven Toeristische omzet Toeristische werkgelegenheid Toeristische investeringen Toegevoegde waarde Toerisme Winst en rendement Toerisme Hoofdstuk 4. Gasten in Veere 4.1. Vakanties van Nederlanders 4.2. Vakanties van buitenlandse gasten 4.3. Dagrecreatie 4.4. Trends & ontwikkelingen Bijlagen 1. Begrippenlijst 2. Onderzoeksaanpak en methodologische verantwoording 3. ERBO-enquête formulier 4. Literatuurlijst/geraadpleegde bronnen

7

8 Samenvatting Dit rapport is het laatste van een reeks van 3 rapporten over de (toeristische) economie van de gemeente Veere. In deze uitgave wordt tevens ingegaan op ontwikkelingen over meerdere jaren sinds Aanleiding voor deze Trendmonitor Toerisme Veere is de behoefte aan inzicht in de economische ontwikkeling van het (toeristisch) bedrijfsleven in Veere. Bij de uitvoering van deze opdracht is samengewerkt tussen de Kamer van Koophandel voor Zeeland en het Bureau voor Toerisme Zeeland (BTZ). Hiervoor is onder andere gebruik gemaakt van het jaarlijkse ERBO-onderzoek van de Kamers van Koophandel, de resultaten van deze analyses is opgenomen in de hoofdstukken 2 en 3. BTZ heeft op basis van landelijke onderzoeken de ontwikkeling op de toeristen- en recreatiemarkt in Zeeland in beeld gebracht, dit staat in hoofdstuk 4. Veere is qua karakter een woon- en recreatiegemeente, met 5,8% van de Zeeuwse bevolking heeft de gemeente maar 4% van de fulltime banen in Zeeland. Daarentegen heeft de gemeente ruim 7% van de parttime banen in Zeeland, met name in de voor Veere belangrijke landbouwen dienstensector (vnl. horeca en toerisme). Duidelijk ondervertegenwoordigd zijn in Veere de industrie en de groothandel. De Veerse economie heeft een arbeidsintensief karakter, met name horeca en toerisme hebben hierin een belangrijk aandeel. Voor elke ,- waardetoevoeging worden in Veere 1,7 fulltimers, 0,5 parttimer en 0,6 seizoenkracht aan het werk gezet (voor Zeeland gem.: 1,0 / 0,2 / 0,1). In 2004 hebben alle sectoren in het Veerse bedrijfsleven te maken met een dalende omzet van gemiddeld 1,5%. Het midden- en kleinbedrijf (minder dan 50 werkzame personen) heeft in heel Zeeland sinds 2002 te maken met een scherpe omzetdaling. Al sinds 2000 is er sprake van een relatief sterke afname van werkgelegenheid in Veere van 4%, ten opzichte van 2,4% voor Zeeland als geheel. Positieve uitschieter is de horeca en recreatie, de overige branches hebben te kampen met stagnatie of daling van het aantal arbeidskrachten. Voor Zeeland als geheel onderscheiden de overige diensten zich positief met een stijging van werkgelegenheid. Toerisme is de kurk waar de economie van Veere op drijft, de omzet als gevolg van horeca en recreatie bedraagt jaarlijks zo n 150 miljoen, ongeveer een derde deel van de totale omzet van bedrijven in de gemeente. Het aandeel van de toegevoegde waarde is met zo n 87 miljoen voor horeca en recreatie ofwel 44% van het totaal zelfs hoger. De ontwikkeling van de toegevoegde waarde is in de laatste jaren wel achtergebleven bij de omzetontwikkeling. Over de jaren is in Veere ruim 70 miljoen door bedrijven geïnvesteerd in het toerisme. In Veere ligt het investeringsniveau beduidend hoger dan gemiddeld in Zeeland, per euro omzet jaarlijks 12 cent investering tegenover zo n 7 cent voor Zeeland. Van de Veerse ondernemers verwachtte 89% 2004 met winst af te sluiten, het Zeeuwse cijfer ligt met 84% behoorlijk lager. In de afgelopen jaren is dit percentage zowel voor Veere als voor Zeeland geleidelijk gedaald. In 2004 zien we een sterke daling van het aantal toeristen ten opzichte van het (zeer zomerse!) topjaar Walcheren heeft hier iets minder last van gehad dan Zeeland in totaal. De ontwikkeling van de vakantiebestedingen blijft in Zeeland achter bij de landelijke trend. De gemiddelde vakantieduur op Walcheren is met 8,5 dagen relatief hoog, dit geldt ook voor het aandeel van het kamperen op een toeristische standplaats en de gemiddelde bestedingen per vakantiedag. De regio is populair bij gezinnen met kinderen (m.n. tieners). Tot slot heeft Walcheren een relatief lang zomerseizoen in vergelijking met andere Zeeuwse regio s. Veere in de Peiling

9 Hoofdstuk 1. Inleiding 1.1. Aanleiding Dit rapport is het laatste van drie rapporten over de Veerse (toeristische) economie. In 2002 en 2003 verschenen de eerdere rapporten In de Peiling, Trendmonitor Toerisme Veere over de jaren en Aanleiding voor deze monitor in drie fasen is de behoefte aan inzicht in de economische ontwikkeling van het (toeristisch) bedrijfsleven in de gemeente Veere. De gemeente gebruikt de uitkomsten ervan ter onderbouwing van haar sociaaleconomisch beleid. De mogelijkheden daarvoor ontbraken voor die tijd, naast landelijke onderzoeken was er nauwelijks informatie over regionale economische en toeristische ontwikkelingen. Omdat de toeristische sector in de afgelopen decennia is gegroeid van bescheiden recreatieve neventak tot een voor de regio belangrijk economisch trekpaard, is de behoefte aan gegevens over het functioneren ervan sterk toegenomen. Groot voordeel van dit trendonderzoek is, dat met de zogenaamde thermometer-barometer methodiek in feite een algehele monitor beschikbaar is van de economie in de gemeente; met toerisme als verbijzondering Doel Dit rapport geeft een actueel inzicht in de economische structuur van Veere en de ontwikkeling daarvan, aan de hand van kernfactoren zoals omzet, toegevoegde waarde, investeringen en werkgelegenheid. Daarnaast wordt het toeristisch bedrijfsleven apart belicht en geplaatst in het bredere kader van de gemeentelijke en regionale ontwikkeling. In dit laatste van drie rapporten zal tevens ingegaan worden op meerjarige ontwikkelingen sinds Methodiek De beschrijving van de economische ontwikkeling voor de gemeente Veere, zoals die in dit rapport is uitgewerkt, is gebaseerd op de ERBO-enquête van de Kamer van Koophandel. De Kamers van Koophandel in Nederland hebben in de afgelopen dertig jaar ervaring opgedaan met deze jaarlijkse meting naar de omvang en ontwikkeling van het bedrijfsleven in de regio. De gegevens geven een betrouwbaar en consistent beeld op regionaal niveau. Voor dit onderzoek, uitgevoerd in het najaar van 2004, is net als voor de beide voorgaande rapporten, de gebruikelijke vragenlijst uitgebreid en is het aantal bedrijven dat een enquêteformulier is toegezonden verhoogd, zodat de betrouwbaarheid verzekerd is en een verdere uitwerking naar de toeristische sector mogelijk is. In totaal hebben 193 Veerse bedrijven aan de ERBO-enquête 2004 deelgenomen, waarvan 159 behoren tot de toeristische en de detailhandelssector. Een toelichting op de methodiek is te vinden in bijlage 2, een exemplaar van de ERBO-enquête treft u aan als bijlage Opbouw rapportage In hoofdstuk 2 zijn de structuur en ontwikkeling van de totale Veerse economie beschreven. Hoofdstuk 3 gaat dieper in op het toerisme in Veere, uit economisch perspectief. Hoofdstuk 4 geeft informatie over ontwikkelingen in de toeristische markt. Veere in de Peiling

10 Hoofdstuk 2. De Veerse economie tussen 2000 en Het Veerse bedrijfsleven Dit rapport is het laatste rapport uit een serie van drie. In het eerste rapport, verschenen in 2002, is een uitgebreide analyse gemaakt van de structuur van het Veerse bedrijfsleven. Op hoofdlijnen is deze analyse ook nu nog van toepassing. In dit rapport is een beknopt overzicht opgenomen van de Veerse economie. Hieruit komen met name de omvang van de diverse sectoren in de lokale economie ten opzichte van de Walcherse en Zeeuwse omgeving naar voren Omzet Voor de berekening van de omzet in het Veerse bedrijfsleven is gebruik gemaakt van cijfers uit het ERBO-onderzoek van de Kamer van Koophandel. Daarnaast is voor de landbouwsector gebruik gemaakt van cijfers van het Landbouw Economisch Instituut (LEI). Net als in het tweede rapport, is de omzet berekend aan de hand van het landbouwareaal in Veere, vermenigvuldigd met een gemiddelde opbrengst per ha. akkerbouw. Tenslotte is aan de landbouw een omzet toegekend uit de bijna 170 minicampings ( kamperen bij de boer ) die de gemeente telt. De omzet van deze minicampings is toegerekend aan de sector landbouw, maar is aangemerkt als omzet als gevolg van toerisme. Detailhandel, dienstverlening (waaronder de toeristische bedrijven) en de bouwnijverheid zijn de sectoren met de grootste omzet. In vergelijking met de rest van Zeeland hebben de industrie en de groothandel een gering aandeel in de totale omzet. x miljoen Omzet 2004 bedrijven Veere landbouw industrie bouw grooth. detailh. diensten x mln Aandeel Veere in Zeeland, % Omzet 2004 bedrijven Veere, aandeel in Zeeland landbouw industrie bouw grooth. detailh. diensten totaal % Zld 3,3 0,6 9,1 1,3 3,1 4,3 2,3 Bron: ERBO 2004, afronding omzetcijfers op 5 miljoen. Omzet landbouw opgehoogd o.b.v. landbouwareaal, kengetallen van het LEI en aantal minicampings. Aandeel landbouw in Zeeland gemeten o.b.v. ERBO (excl. ophoging). N.B. in bovenstaande grafieken is non-profit niet opgenomen. Veere in de Peiling

11 2.1.2 Werkgelegenheid Voor de werkgelegenheidscijfers is gebruik gemaakt van RIBIZ-cijfers en van cijfers van het LEI. De RIBIZ-cijfers omvatten ook de werkgelegenheid in de non-profit sector (overheid, zorg, onderwijs). De totale werkgelegenheid in Veere bedraagt bijna personen, fulltime en parttime. De dienstverlening bevat de sectoren overheid, zorg, onderwijs maar ook toerisme en is verreweg de grootste werkgever van de gemeente. Daarnaast zijn landbouw, bouwnijverheid en detailhandel belangrijke werkgevers. Opvallend is het grote aantal parttime banen in Veere, dit geldt niet alleen voor de dienstensector (horeca), maar ook voor de meeste andere sectoren. Met bijna 6% van het Zeeuwse inwonertal en maar 4% van het aantal fulltime banen, vertegenwoordigt Veere ruim 7% van alle Zeeuwse parttime banen Werkgelegenheid 2004 Veere 2500 arbeidsplaatsen landbouw industrie bouw grooth. detailh. diensten FT PT FT = Fulltime werkgelegenheid, 15 uur of meer per week, aantallen afgerond PT = Parttime werkgelegenheid, minder dan 15 uur per week, aantallen afgerond % Veere in arbeidsplaatsen Zeeland Werkgelegenheid 2004 Veere, aandeel in Zeeland landbouw industrie bouw grooth. detailh. diensten totaal FT 8,2 1 6,8 2,2 4,6 4,2 4 PT 9,7 4,1 5,9 2,9 6,1 7,6 7,1 Aandeel inwoners van Veere in totaal Zeeland (= 5,8%) Veere in de Peiling

12 2.2. Ontwikkeling van het Veerse bedrijfsleven In deze paragraaf wordt de ontwikkeling van het Veerse bedrijfsleven in 2004 ten opzichte van de jaren ervoor belicht. Achtereenvolgens komen omzet, werkgelegenheid, toegevoegde waarde, investeringen, winst en rendement aan bod Omzetontwikkeling In 2004 hebben alle sectoren in het Veerse bedrijfsleven te maken met een dalende omzet van gemiddeld 1,5%. Deze ontwikkeling varieert van een minieme teruggang in de industrie tot een daling van zo n 2% in de detailhandel en dienstverlening en ruim 4% in de groothandel. Sinds 2001 heeft het midden- en kleinbedrijf in Zeeland en ook in Veere te maken met een teruglopende respectievelijk stagnerende omzetontwikkeling. Het midden- en kleinbedrijf in het stadsgewest Middelburg-Vlissingen laat over de laatste jaren wel groeicijfers zien van gemiddeld ruim 1% per jaar. 5 Omzetontwikkeling totale bedrijfsleven 4,5 4 groei% cumulatief 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 Veere MKB Veere MKB Stadsgew est MKB Zeeland detailhandel dienstverlening 8 8 groei% cumulatief groei% cumulatief MKB = Midden- en Kleinbedrijf, < 50 fulltime werkzame personen De Veerse economie wordt gekenmerkt door een relatief hoge toegevoegde waarde (omzet minus inkoop) en heeft een arbeidsintensief karakter. Voor Zeeland als geheel bedraagt de toegevoegde waarde (omzet minus inkoop) iets meer dan 40% van de omzet, sterk van invloed op dit (lagere) percentage is het hoge aandeel van de procesindustrie in de Zeeuwse havens. Voor Veere bedraagt de toegevoegde waarde gemiddeld bijna 50% van de gerealiseerde omzet. Voor elke ,- waardetoevoeging worden in Veere 1,7 full- Veere in de Peiling

13 timers, 0,5 parttimer en 0,6 seizoenkracht aan het werk gezet. Voor geheel Zeeland gelden de volgende cijfers: 1,0 fulltimer, 0,2 parttimer en 0,1 seizoenkracht Werkgelegenheidsontwikkeling In de gemeente Veere neemt het werkgelegenheidsbelang van de oude economie (landbouw, industrie) af ten gunste van dienstverlenende activiteiten zoals in het toerisme en in de zorginstellingen. De totale werkgelegenheid (excl. seizoenkrachten) in Veere is de laatste jaren gedaald van ruim in jaar 2000 naar 7,900 werkzame personen in Dit is een relatief sterke afname van 4%, vergeleken met geheel Zeeland. Sterke daling treedt op in landbouw en industrie/bouwnijverheid (o.a. vertrek uit de gemeente van een industriële bakkerij). Bij zorginstellingen loopt de werkgelegenheid terug met ruim 10%. In Zeeland als geheel is de werkgelegenheid in deze periode gedaald van ruim naar ruim (- 2,4%). Verdeling w erkgelegenheid Veere % Verdeling w erkgelegenheid Zeeland % 29% 16% 47% 27% 14% 28% 7% landbouw detailhandel ov. diensten Toelichting: ind-bou-groh = sectoren industrie, bouw en groothandel gezamenlijk; non-profit is opgenomen onder overige diensten. 12% ind-bou-groh horeca & recreatie 125 ontw ikkeling w erk Veere: index 1996= ontw ikkeling w erk Zeeland: index 1996= landbouw detailhandel ov. diensten ind-bou-groh horeca & recreatie totaal Veere in de Peiling

14 2.2.3 Investeringen In 2003 en 2004 bedroegen de investeringen in het bedrijfsleven jaarlijks ruim 25 miljoen euro, in de jaren 2001 en 2002 lagen de investeringen beduidend hoger met respectievelijk 39 en 35 miljoen euro. 60% van de investeringen in 2003 en 2004 in het Veerse bedrijfsleven kwam terecht in de sector dienstverlening. De investeringen in toerisme bedragen bijna 17 miljoen euro, daarmee liggen deze op een vergelijkbaar niveau als in 2001 en Hiervan neemt de horecabranche met een aandeel van ruim 50% van de totale investeringen in het Veerse bedrijfsleven, het overgrote deel voor haar rekening. In 2003 bedroegen de investeringen in de horeca bijna 13 miljoen, in 2004 ruim 13,5 miljoen. Landbouw is maar voor een klein gedeelte meegenomen in het ERBO-onderzoek. De desondanks behoorlijk hoge investeringscijfers gemeten in het onderzoek, jaarlijks rond 3 miljoen, vormen slechts een indicatie van het naar verwachting hoge investeringsniveau van de totale agrarische sector. Investeringen bedrijven Veere x miljoen landbouw ind-bou-groh detailhandel horeca & recr. ov. diensten Toelichting: ind-bou-groh = sectoren industrie, bouw en groothandel gezamenlijk Toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de omzet minus de waarde van de ingekochte goederen en diensten. De kosten voor arbeid, kapitaal en de overige kosten moeten hierop nog in mindering worden gebracht waarna duidelijk wordt of er sprake is van winst of verlies. In de gemeente Veere is qua toegevoegde waarde de dienstverlening de belangrijkste sector. De totale toegevoegde waarde van het Veerse bedrijfsleven bedraagt ruim 200 miljoen. Het aandeel van Veere in de totale toegevoegde waarde van Zeeland is, met ruim 4%, maar beperkt. Voor Zeeland als geheel dragen de industrie & bouwnijverheid het meeste bij aan de totale toegevoegde waarde van ruim 7,5 miljard. Veere in de Peiling

15 In onderstaande diagram is de procentuele verdeling van de toegevoegde waarde van de verschillende sectoren weergegeven. Landbouw is slechts voor een deel (verplicht) ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en daarom slechts beperkt in het onderzoek meegenomen. Verdeling toegevoegde w aarde Veere 14% 7% 7% 21% 33% 2% 16% Verdeling toegevoegde w aarde Zeeland 4% 22% landbouw industrie 36% bouw 5% groothandel detailhandel 13% horeca recr. 12% 8% ov. diensten In Zeeland zijn, excl. landbouw, globaal 3 economische omgevingen te onderscheiden: Terneuzen (Kanaalzonegebied) waar de industrie qua toegevoegde waarde domineert; Stadsgewest en Zuid-Beveland waar naast industrie ook handel en dienstverlening sterk vertegenwoordigd zijn in toegevoegde waarde; Overig Zeeland, de plattelandsgebieden waar dienstverlening (horeca & recreatie) en handel domineren. Veere past qua karakter bij overig Zeeland, de dienstverlening (horeca & recreatie) is in deze gemeente qua toegevoegde waarde het belangrijkst. Onderstaande grafiek geeft de verschillende regio s weer en het relatieve belang van Veere Toegevoegde waarde Regio's Zeeland x miljoen Terneuzen Goes/ Stadsgew est Overig Zeeland Veere industrie-bouw handel diensten Toelichting: betreft bedrijven, exclusief landbouw, handel = sectoren groothandel en detailhandel Winst In het ERBO-onderzoek wordt ondernemers gevraagd of zij verwachten dat ze het jaar met winst af zullen sluiten. Van de Veerse ondernemers verwachtte 89% het jaar 2004 met winst af te sluiten. Het Zeeuwse cijfer ligt behoorlijk lager: 84%. In de afgelopen jaren is dit percentage geleidelijk gedaald, in 2001 waren ondernemers optimistischer: 93% van de Veerse ondernemers verwachtte toen het boekjaar met zwarte cijfers te kunnen afronden, van de Zeeuwse ondernemers was dat 90%. Veere in de Peiling

16 100 bedrijven met w inst Veere 100 bedrijven met w inst % 80 % landbouw industrie bouw groothandel totaal detailhandel dienstverlening Veere Zeeland Rendement In het ERBO-onderzoek is ondernemers gevraagd of zij vinden dat het rendement voldoende is. Het gaat hierbij dus om een oordeel van de ondernemer zelf. Net als in 2001 en in 2002 beoordeelt in 2004 ruim driekwart van de Veerse ondernemers zijn rendement als voldoende. Voor Zeeland ligt dit percentage een stuk lager: 67%. Het Zeeuwse cijfer geeft in de afgelopen jaren een daling te zien, voor Veere blijft het aandeel van de bedrijven die het rendement als voldoende beoordeelt vrij constant en op een hoger niveau. De bedrijven in de landbouw en de industrie in Veere zijn over het algemeen minder tevreden over hun rendement. % tevreden over rendement Veere landbouw industrie bouw groothandel totaal detailhandel dienstverlening % tevreden over rendement Veere Zeeland Veere in de Peiling

17 Hoofdstuk 3. Toeristisch Veere tussen 2000 en Het Veerse toeristisch bedrijfsleven Toerisme speelt een centrale rol in de Veerse economie. Dit komt niet alleen tot uiting in de relatief sterk ontwikkelde branches zoals horeca en recreatie, toerisme heeft daarnaast een sterke invloed op tal van andersoortige bedrijven in de omgeving, actief in b.v. landbouw, handel en dienstverlening Toeristische omzet De toeristische basis van de gemeente Veere wordt gevormd door de verblijfsaccommodaties (hotels, campings, bungalowparken) in het kustgebied en door het dagtoeristische aanbod van voornamelijk restaurants en cafés. Gezamenlijk nemen horeca en verblijfsaccommodaties ruim 60% van de toeristische omzet voor hun rekening. Verdeling toeristische omzet Veere % 32% 24% 30% verblijfsaccommodatie restaurant & café detailhandel overige Behalve de omzet in de toeristische bedrijven (horeca, campings, etc.) is ook een belangrijk deel van de omzet in andere branches zoals de detailhandel, een gevolg van dag- en verblijfstoerisme. Daarom is aan alle ondernemers gevraagd om aan te geven welk deel van hun omzet samenhangt met recreatie en toerisme. De omzet als gevolg van recreatie en toerisme in Veere bedroeg in 2004 bijna 150 miljoen. Dat is, net als in voorgaande jaren, ongeveer een derde deel van de totale omzet van bedrijven in de gemeente. Met name de detailhandel in Veere is sterk gebaat bij toerisme en recreatie in het gebied. De detailhandel food (bakker, slager, supermarkt, etc.) dankt zo n 45-50% van haar omzet aan het toerisme. Voor de detailhandel non-food is dit 25-30%. Andere kustgemeenten geven een vergelijkbaar beeld te zien. Schouwen-Duiveland laat in 2004 hetzelfde beeld zien met iets lagere scores. In Sluis is het karakter duidelijk anders, de afhankelijkheid van het toerisme is voor de foodbranche hier wat lager, 35-40%. Deze grensgemeente met het koopstadje Sluis heeft van oudsher een sterk dagtoeristische functie. Dit komt naar voren in het hoge toeristische aandeel van 35-40% in de non-foodbranche. In de grafiek op de volgende pagina zijn de bestedingen in de detailhandel food en non-food verdeeld in een toeristisch en niet-toeristisch deel. Dit naar beoordeling van de geënquêteerde ondernemer. Veere in de Peiling

18 600 Omzet detailhandel toeristisch / niet-toeristisch x miljoen Veere Stadsgew est Schouw en- Duiveland Sluis Noord- Beveland food niet-toeristisch non-food niet-toeristisch food toeristisch non-food toeristisch Om een indicatie te kunnen geven van de toe- of afvloeiing van detailhandelsbestedingen binnen een gemeente, kan op basis van de gemiddelde besteding per inwoner van Nederland (bron: Hoofdbedrijfschap Detailhandel) de verwachte besteding van alle inwoners in de gemeente bepaald worden (= basis). In onderstaande grafiek is dit vergeleken met de gemeten omzetcijfers bij de detaillisten, resulterend in toe- of afvloeiing. 700 Toe-/afvloeiing detailhandel x miljoen Sluis 0 Veere Stadsgew est Schouw en- Duiveland basis afvloeiing toevloeiing Noord- Beveland Bron: ERBO, normbestedingen (= basis) van de inwoners van de gemeente berekend uit cijfers Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD). Bij toe-/afvloeiing is de omzet in de detailhandel binnen de gemeente dus groter dan wel kleiner dan op basis van het aantal inwoners en de gemiddelde HBDbesteding per inwoner verwacht zou mogen worden. Veere in de Peiling

19 Duidelijk is dat in Veere (en in Noord-Beveland), ondanks een aanzienlijk deel toeristische bestedingen, er in het geheel toch sprake is van per saldo koopkrachtafvloeiing van ong. 5%. Veel van de koopkracht van Veere (inwoners èn toeristen) vloeit af naar het Stadsgewest Middelburg-Vlissingen, vanwege het grote winkelaanbod en de nabijheid. In vergelijking met de andere Zeeuwse kustgemeenten valt op dat zowel Sluis als Schouwen-Duiveland een sterke koopkrachtbinding hebben. Deze beide gemeenten beschikken over een meer zelfstandig detailhandelsapparaat, gelegen op een behoorlijke afstand van grotere centra Toeristische toegevoegde waarde Om het economisch belang van de gehele toeristische bedrijfskolom weer te geven is het van groot belang om te kijken naar de toegevoegde waarde, het verschil tussen omzet en de kosten voor inkoop van goederen en diensten. 44% van de bruto toegevoegde waarde van de bedrijven in Veere houdt direct verband met activiteiten in de toeristische bedrijfskolom. Ruim 87 miljoen op een totaal van bijna 200 miljoen toegevoegde waarde. In onderstaande grafiek wordt de totale toegevoegde waarde van Veere, toeristisch en niettoeristisch, èn (uitsluitend) de toeristische toegevoegde waarde van het Stadsgewest weergegeven, verdeeld over verschillende (toeristische) branches. Toegevoegde waarde Toerisme Walcheren TW-toeristisch Stadsgew est TW-toeristisch Veere x miljoen campings & parken hotel & pension restaurant & café detailhandel overig Van de 87 miljoen toeristische toegevoegde waarde van bedrijven in Veere wordt ruim 40% gerealiseerd bij de logiesverstrekkers (recreatieparken, hotels & pensions) en zo n 35% bij de restaurants & cafés. Detailhandel en overige dienstverlenende branches (toeleveranciers) zijn goed voor beide zo n 11% van de toeristische toegevoegde waarde, zie onderstaande grafiek. Toeristische omzet Veere 14% 30% Toeristische toegevoegde w aarde Veere 13% 12% 40% 24% verblijfsaccommodatie detailhandel 32% restaurant & café overig 35% Veere in de Peiling

20 Voor geheel Zeeland is de totale omzet als gevolg van horeca en toerisme ongeveer 6 tot 7 keer groter dan alleen de omzet in logiesaccommodaties (hotels, campings, bungalowparken). De cafés en restaurants zijn provinciaal goed voor 25 tot 30% van de bestedingen in horeca en recreatie (incl. zakelijk en sociaal gebruik). De detailhandel blijft hier qua toeristisch belang van ongeveer 25% nauwelijks bij achter. Ook toeleveranciers en dienstverleners in andere branches zijn gezamenlijk goed voor bijna 25% van de totale omzet in horeca en toerisme. De Zeeuwse toegevoegde waarde door horeca en toerisme bedraagt bijna 700 miljoen, dit is ongeveer 9% van de totale toegevoegde waarde van Zeeuwse bedrijven. Van deze toeristisch aangemerkte toegevoegde waarde komt 32% respectievelijk 19% voor rekening van restaurants/cafés en logiesverstrekkers. De detailhandel is goed voor 17%, de toeleveranciers en dienstverleners uit andere branches (incl. watersport) leveren ruim 30% van de toegevoegde waarde in horeca en toerisme. 34% Toeristische omzet Zeeland 14% Toeristische toegevoegde w aarde Zeeland 33% 18% 25% 31% 27% verblijfsaccommodatie detailhandel restaurant & café overig 18% Toeristische werkgelegenheid Het belang van horeca en toerisme voor de totale werkgelegenheid in Veere is groot personen, ofwel zo n 22% van alle fulltime banen (> 15 uur) is te vinden in horeca en toerisme (verblijfsaccommodatie of restaurant/café). Het aandeel parttimebanen in de Veerse horeca en toerisme is met ruim 43% ofwel ruim banen zelfs tweemaal groter. Voor geheel Zeeland bedragen deze aandelen ruim 5% (7.300 personen) resp. ruim 14% (5.200). Ook is een groot deel van de werkgelegenheid in andere branches, zoals bijvoorbeeld detailhandel (650 fulltimers, 400 parttimers) toe te wijzen aan het toeristisch belang van de gemeente Veere. Daarnaast is een groot aandeel van de seizoenskrachten, zo n 60% van de ca in Veere werkzaam in of voor de horeca en toerisme. Veere in de Peiling

21 Naast toerisme is ook landbouw van grote betekenis voor de Veerse economie. In de onderstaande diagrammen komt het grote belang voor de werkgelegenheid van de gemeente Veere tot uiting van het midden- en kleinbedrijf in de branches landbouw, detailhandel en horeca en toerisme. De Veerse werkgelegenheid fulltime en parttime is voor bijna de helft respectievelijk tweederde deel in deze branches te vinden, voor Zeeland is dit belang maar liefst de helft minder: namelijk bijna een kwart van de fulltime en eenderde deel van de parttime werkgelegenheid. Werkgelegenheid Veere Fulltime 11% 11% Werkgelegenheid Zeeland Fulltime 2%4% 11% 5% 54% 12% 12% 78% Werkgelegenheid Veere Parttime 17% Werkgelegenheid Zeeland Parttime 3% 11% 30% 20% 27% 60% 9% 17% 6% verblijfsaccommodatie detailhandel overig restaurant & café landbouw 3.2. Veere in de Peiling

22 4. Ontwikkelingen van het Veerse toeristische bedrijfsleven Toeristische omzet De totale omzet als gevolg van recreatie en toerisme is in 2004 in Veere met ongeveer 2 miljoen gedaald naar 147 miljoen (= -1,7%), ten opzichte van Gelet op de gemiddelde prijsstijging van ongeveer 1% is de toeristische afzet dus gedaald met ongeveer 3% wordt gekenmerkt door matig zomerweer, met name de last-minutes buiten de zomerpiek bleven daardoor weg, terwijl het aanhoudende zomerweer van 2003 juist voor extra vakantieen weekendgasten zorgde. Rekening houdend met het verschil in weersomstandigheden kan dit als een geringe daling beschouwd worden. Ook in de andere Zeeuwse kustgemeenten daalde de toeristische omzet in 2004, variërend tussen 2 en 3%. De totale omzet als gevolg van recreatie en toerisme is in 2004 in Zeeland met ongeveer miljoen gedaald naar bijna 1,3 miljard (= -1,0%), ten opzichte van Alleen de (toeleverende) niettoeristische industrie, handel en diensten laten een positieve ontwikkeling zien als gevolg van toeristische gerelateerde omzet (+1,0%, incl. toeristische scheepsbouw- en reparatie). De typische toeristische en horecabranches in Zeeland hebben echter allen te kampen gehad met een daling ten opzichte van topzomer Het aandeel van Veere in de totale toeristische omzet van Zeeland bedraagt ruim 11%, aandeel in toegevoegde waarde is ruim 12%. De daling van toeristische omzet in Veere treedt over de gehele linie op, de detailhandel food moest zelfs nog iets verder terug (-2,8%). De supermarktoorlog heeft in 2004 de prijzen sterk onder druk gezet en heeft de concurrentiepositie van kleinere winkels op het platteland verslechterd. Over de hele linie bleef de detailhandel in Veere qua ontwikkeling van de toeristische omzet met een daling van 2,1% achter bij het Zeeuwse gemiddelde (-1,6%). De restaurants, cafés en verblijfsaccommodaties in Veere kregen een omzetdaling van zo n 1,5% te verwerken, dit is een fractie beter dan het gemiddelde voor Zeeland. Verdeling omzet toerisme Veere % Verdeling omzet toerisme Zeeland % 24% 14% 6% 32% 10% 8% 27% 14% 6% 2% 30% 25% restaurant & café overige bedrijven camping detailhandel hotel & pension recreatiepark 1 Ontw ikkeling Toeristische omzet Veere-Zeeland 0 % -1-2 restaurant & café hotel & pension camping recreatiepark food non-food overige totaal Veere Zeeland -3 Veere in de Peiling

23 Landelijk blijkt uit de ERBO-cijfers een daling van de omzet in de horeca met 1,2%. De MKB-bedrijven in de horeca (tot 50 werkzame personen) geven een daling te zien van 1,5%, de grotere bedrijven een geringere daling van 0,6%. Het Bedrijfschap Horeca & Catering meldt een daling gemiddeld per horecabedrijf van 0,2%. Volgens het bedrijfschap klimt de branche uit het dal, het 4 e kwartaal van 2004 gaf namelijk weer een stijging te zien van 1,0% Volgens het bedrijfschap lopen de zakelijke bestedingen voorop in dit herstel, vooral te zien bij de grotere (en luxere) hotels en restaurants. Deze zijn in Veere ondervertegenwoordigd Toeristische werkgelegenheid De fulltime werkgelegenheid is in Veere tussen 2000 en 2004 gedaald met ruim 3%, de relatief belangrijke parttime werkgelegenheid daalde met bijna 6%. We zien vooral het uitzendwerk in deze jaren sterk afnemen. Exclusief het uitzendwerk is de daling respectievelijk ruim 1% voor fulltime en bijna 3% voor parttime. Horeca en recreatie springt er positief uit met een groei van fulltime werkgelegenheid van zo n 11%, voornamelijk in horecagelegenheden (hotels, restaurants, cafés). De parttime werkgelegenheid in horeca en toerisme bleef constant over deze jaren. Voor geheel Zeeland was er sprake van een lichte daling van 0,5% van de totale werkgelegenheid (excl. uitzendwerk stijging van 1,2%), ook op provinciaal niveau springt de horeca en toerisme er positief uit met een groei van bijna 7% (excl. uitzendwerk bijna +10%). Daarentegen daalde de parttime werkgelegenheid in Zeeland totaal met ruim 7% (excl. uitzendwerk -4%) en in horeca en toerisme met 4% (excl. uitzendwerk -2%). Fulltime Werkgelegenheid Parttime Werkgelegenheid hotel & pension restaurant & café totaal Veere camping & park detailhandel totaal Zld Veere in de Peiling

24 Veere in de Peiling

25 3.2.3 Toeristische investeringen In het ERBO-onderzoek is gevraagd naar de hoogte van de investeringen die als gevolg van het toerisme zijn gedaan. De hoogte van investeringen kent grote schommelingen als we die per branche bezien. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat het per branche om weinig bedrijven gaat die incidenteel zeer grote investeringen doen (aanschaf grond, gebouwen). Over de jaren is in Veere ruim 70 miljoen door bedrijven geïnvesteerd in het toerisme. Afgemeten naar het aandeel in de omzet wordt de hoogste investeringsgraad bereikt in de kampeerterreinen/recreatieparken (18% van de omzet, 20 miljoen totaal) en hotels en pensions (18% van de omzet, 15 miljoen totaal). Ook in restaurants & cafés is fors geïnvesteerd met 25 miljoen ofwel 14% van de omzet. Gemiddeld is over deze jaren van elke euro toeristische omzet in Veere 12 cent geïnvesteerd, voor Zeeland als geheel bedraagt het aandeel zo n 6,5% van de omzet. Het toeristisch investeringsniveau is in Veere in deze 4 jaar licht afgenomen. Voor Zeeland als geheel zien we een terugval in 2002 en 2003 en weer herstel van toeristische investeringen in Met name Zeeuwse kampeerterreinen en recreatieparken hebben een relatief hoog investeringsniveau Ontw ikkeling toeristische investeringen (x mln) Veere Overig Zeeland Investeringen toerisme , %-aandeel in omzet 2003/ camping & park hotel & pension detailhandel Veere overige act. Zeeland totaal Verdeling toeristische investeringen Veere 8% 8% 28% Verdeling toeristische investeringen Zeeland 17% 36% 8% 35% camping & park 21% hotel & pension 8% 31% restaurant & café detailhandel overig Uit de verdeling van de toeristische investeringen over de verschillende branches/activiteiten blijkt dat in Veere de verblijfsaccommodaties: campings, recreatieparken en hotels en pensions de helft van de totale toeristische investeringen voor hun rekening nemen. Op Zeeuws schaal is het aandeel van deze accommodaties, met ongeveer een kwart, beduidend lager. Voor Zeeland als geheel is met name de economische betekenis van het toerisme veel sterker in overige niet-toeristische branches zoals groothandel, dienstverlening en industrie. Veere in de Peiling

26 In Veere ligt het investeringsniveau van het toeristisch bedrijfsleven op een hoog niveau, als we het vergelijken met de rest van Zeeland. Van elke euro toeristische omzet (inclusief toeristische omzet bij winkels e.d.) in Zeeland werd over deze jaren bijna 7 cent geïnvesteerd. In Veere ligt dit investeringsniveau bijna 2x zo hoog, ruim 12 cent per euro omzet. Dit relatief hoge investeringsniveau is over een breed front aanwezig, alle toeristische branches geven in Veere hoge investeringscijfers te zien, afgezet tegen de toeristische omzet Toegevoegde waarde Toerisme De toeristische toegevoegde waarde (totale omzet minus inkoopwaarde) van het Veerse bedrijfsleven is in de afgelopen jaren licht achtergebleven bij de toeristische omzetontwikkeling. Dit kan duiden op meer uitbesteding van werkzaamheden (= verschuiving eigen arbeid naar inkoop van diensten). Het kan echter ook betekenen dat sprake is van een afnemende marge voor de ondernemer voor investeringen en winstreserveringen. Met name in de detailhandel en in de kampeerbranche neemt het aandeel toegevoegde waarde binnen de omzet af. Voor Zeeland als geheel is sprake van een gelijkblijvend aandeel toeristische toegevoegde waarde in vergelijking met Toegevoegde Waarde Toerisme Veere 90 Toegevoegde Waarde Toerisme Zeeland camping & park restaurant & café overige hotel & pension detailhandel totaal N.b. Toegevoegde waarde is in bovenstaande grafieken uitgedrukt in percentage van de omzet. Veere in de Peiling

27 Winst en rendement Toerisme De toeristische bedrijven in Veere spreken zich in 2004 positiever uit over de winstverwachting over het lopende jaar dan in 2002 (in 2003 is geen gedetailleerd toeristisch onderzoek verricht). Daarmee steekt Veere gunstig af ten opzichte van collegabedrijven in overig Zeeland. Zo n 95% van de Veerse bedrijven in de toeristische branches en detailhandel maakten in 2004 winst, voor Zeeland als geheel liggen deze percentages beduidend lager, tussen 80 en 90% % bedrijven met w inst Veere % bedrijven met w inst Zeeland camping & park hotel & pension detailhandel overig totaal camping & park hotel & pension detailhandel overig totaal De tevredenheid over het rendement is voor het Veerse bedrijfsleven in totaal sinds 2002 nauwelijks veranderd. Voor Zeeland als geheel is een daling van het aandeel tevreden bedrijven zichtbaar. De kampeerbedrijven en recreatieparken laten zowel in Veere als in Zeeland als geheel een groei van het aantal tevreden ondernemers zien. Daarentegen neemt zowel in Veere als in Zeeland in de detailhandel en bij de restaurants & cafés het aandeel van bedrijven met voldoende rendement af. % bedrijven met voldoende rendement Veere 85 % bedrijven met voldoende rendement Zeeland camping & park hotel & pension detailhandel overig totaal 60 camping & park hotel & pension detailhandel overig totaal Veere in de Peiling

28 Hoofdstuk 4. Gasten in Veere De gemeente Veere trekt jaarlijks grote aantallen verblijfstoeristen en dagtoeristen. In deze paragraaf wordt getracht hiervan een beeld te schetsen met behulp van de landelijke gegevensbronnen ContinuVakantieOnderzoek voor wat betreft de vakanties van Nederlanders en Centraal Bureau voor de Statistiek voor de buitenlandse gasten. 4.1 Vakanties van Nederlanders Het vakantiejaar 2004 werd beïnvloed door een laag consumentenvertrouwen, enerzijds veroorzaakt door de ongunstige economische situatie, anderzijds door terreuraanslagen in Madrid en Egypte. Op het eerste gezicht volop reden om tijdens de vakantie dichtbij huis te blijven, maar de lage dollarkoers en de prijsconcurrentie in de toeristische sector maakten vliegvakanties toch zeer aantrekkelijk. De consument bleef maar wachten met het boeken van de vakantie. Toen de zomer de natste werd in 50 jaar, vertrokken veel Nederlanders alsnog naar een buitenlandse vakantiebestemming. Dit ging ten koste van het toerisme naar kustbestemmingen in eigen land. Het aantal vakanties van Nederlanders in Zeeland heeft zich door de jaren heen grillig ontwikkeld, gekenmerkt door sterke stijgingen en dalingen. In 2004 bedroeg het aantal vakanties van Nederlanders in Zeeland 1,56 miljoen, ongeveer hetzelfde aantal als in 1998 en in 2000, maar 11% minder dan in Voor wat betreft het aantal overnachtingen kende de ontwikkeling in Zeeland eveneens uitersten. Topjaar was 2003 met 12,1 miljoen overnachtingen, in 2004 bleef de teller steken op 10,6 miljoen vakantie-overnachtingen van Nederlanders. 2 Aantal vakanties x 1 miljoen 13 Aantal vakantie-overnachtingen x 1 miljoen 1,75 1,5 1, ,75 9 0, Het cirkeldiagram toont het aantal vakanties per regio. Schouwen-Duiveland en Walcheren trekken de meeste Nederlandse vakantiegangers met een gelijk marktaandeel van 28%. De Bevelanden en Tholen volgen met 25%, hekkensluiter is Zeeuws-Vlaanderen met 19%. Regionale verdeling vakanties, 2004 Zeeuws- Vlaanderen 19% Bevelanden & Tholen 25% Schouwen- Duiveland 28% Walcheren 28% Veere in de Peiling

29 De ontwikkeling van het toerisme van Nederlanders naar Walcheren wordt sterk beïnvloed door de terugloop van het aantal vakanties van vaste gasten (bezitters van stacaravans/ tweede woningen) in 2003 ten opzichte van Aangenomen mag worden dat het aantal vaste gasten relatief stabiel is, de locatie van een stacaravan of tweede woning ligt immers voor vele jaren achtereen vast, maar het aantal vakanties dat zij in hun accommodatie doorbrengen fluctueert wel. Doordat het boeken van een accommodatie niet aan de orde is, men heeft immers een eigen vakantie-accommodatie, is het vakantiegedrag van vaste gasten spontaan en grillig. Weersomstandigheden, maar ook de al dan niet gunstige data van feestdagen, kunnen bepalende factoren zijn voor het aantal vakanties dat in de eigen accommodatie wordt doorgebracht. Ontwikkeling vakanties Walcheren, Ontwikkeling vakantie-overnachtingen Walcheren, toeristisch vast toeristisch vast De toeristische gasten namen in aantal toe in 2003; in 2004 moest daarvan wel iets worden ingeleverd, maar minder dan gemiddeld voor Zeeland. Vakantieduur De gemiddelde vakantieduur van Nederlanders op Walcheren is met 8,5 dagen hoger dan het Zeeuwse en landelijk gemiddelde. Het aandeel korte vakanties is dan ook kleiner, het aandeel van vakanties langer dan 9 dagen is op Walcheren groter. Verdeling naar vakantieduur per regio Walcheren 38% 33% 16% 12% Zeeland gem. 41% 34% 15% 9% NL gem. 50% 33% 11% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2-4 dagen (=korte vakantie) 5-8 dagen 9-15 dagen 16+ dagen In vergelijking met 2002 is de vakantieduur op Walcheren iets teruggelopen, elders is Zeeland duurden de vakanties gemiddeld iets langer. Gemiddelde vakantieduur Walcheren 8,9 dagen 8,5 dagen Zeeland gem. 7,7 dagen 7,9 dagen Nederland gem. 6,8 dagen 6,6 dagen Veere in de Peiling

30 Accommodatievorm Onderstaand diagram toont het accommodatiegebruik op basis van het aantal vakantieovernachtingen van Nederlanders in 2002 en 2004 voor Walcheren, Zeeland en Nederland. Hieruit blijkt ook het afnemend belang van de vakanties van vaste gasten: de aandelen van vaste kampeerplaatsen en tweede woningen in het totale accommodatiegebruik zijn beduidend afgenomen. Hierdoor lijkt het aandeel van toeristisch kamperen en verhuurbungalows te zijn toegenomen, uit de grafiek onderaan deze pagina blijkt echter dat in absolute zin het aantal overnachtingen in deze accommodatievormen zelfs iets is afgenomen. Het belang van toeristisch kamperen is op Walcheren wel veel groter dan elders in Zeeland of elders in Nederland. Walcheren % 37% 12% 21% 18% 2% Walcheren % 44% 4% 25% 15% 5% Zeeland gem % 29% 13% 30% 16% 3% Zeeland gem % 33% 11% 31% 13% 5% NL gem % 23% 16% 34% 7% 9% NL gem % 24% 16% 35% 7% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% hotels/pensions toeristisch kamperen vast kamperen verhuurbungalows 2e woningen overig vakantie-overnachtingen x Absolute ontwikkeling vakantie-overnachtingen naar accommodatievorm -1% -2% -29% -5% % +140% 0 hotels/pensions toeristisch kamperen vast kamperen verhuurbungalows 2e woningen overig Veere in de Peiling

31 Vakantiespreiding Onderstaand diagram toont dat de vakanties van Nederlanders in Zeeland iets meer in de zomer geconcentreerd zijn dan elders in Nederland. Het aandeel van de maanden januari, februari, maart en december blijft op Walcheren achter bij Zeeland. In mei en september haalt Walcheren dit in. 20% Vakantiespreiding 2004 op basis van het aantal vakanties 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Walcheren Zeeland Nederland Ten opzichte van 2002 zijn er enkele verschuivingen in de vakantiespreiding te constateren. Zo nam het belang van het voorseizoen af, maar groeide het belang van het naseizoen. Vakantiespreiding winter (nov - mrt) 20% 19% voorseizoen (apr - jun) 36% 31% hoogseizoen (jul - aug) 31% 32% naseizoen (sep - okt) 12% 19% 20% 15% 10% 5% 0% jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Veere in de Peiling

32 Vakantiebestedingen De totale vakantiebestedingen van Nederlanders in Zeeland bedragen 263,3 miljoen, zo n 5% minder dan in recordjaar De ontwikkeling van de vakantiebestedingen in Zeeland gedurende de afgelopen jaren wordt weergegeven in de grafiek linksonder. In de grafiek rechtsonder wordt met behulp van indexcijfers de ontwikkeling van de totale bestedingen weergegeven voor Zeeland en voor Nederland als totaal. De vakantiebestedingen in Nederland zijn harder gestegen dan in Zeeland, maar de bestedingen in Zeeland lagen bij aanvang al wel op een hoger peil Vakantiebestedingen x 1 miljoen O ntwikkeling bestedingen (1998 = 100) NL 120 Zeeland De bestedingen waren in 2004 als volgt verdeeld over de Zeeuwse regio s: Walcheren neemt met 34% een groter aandeel voor haar rekening dan op basis van het aantal vakanties mag worden verwacht. De totale vakantiebestedingen van Nederlanders op Walcheren bedragen 92,3 miljoen. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun vakantie, dus inclusief de kosten van hun accommodatie, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Bevelanden & Tholen 22% Zeeuws- Vlaanderen 19% Schouwen- Duiveland 25% Walcheren 34% Dit bedrag krijgt meer inhoud als het gerelateerd wordt aan het aantal vakanties en aan het aantal vakantiedagen. De bestedingen door Nederlandse vakantiegangers op Walcheren zijn zowel per vakantie als per vakantiedag veel hoger dan gemiddeld voor Zeeland en Nederland, zo blijkt uit de onderstaande schema s. 250 Gem. bestedingen per vakantie 30 Gem. bestedingen per vakantiedag Walcheren Zeeland gem. NL gem. 0 Walcheren Zeeland gem. NL gem Veere in de Peiling

33 Oordeel prijsniveau De vakantiebestedingen van Nederlanders op Walcheren zijn de hoogste in Zeeland. Maar hoe oordeelt de Nederlandse vakantieganger over het prijsniveau, met name in de horeca? Walcheren Zeeland Nederland Zeer hoog / 38% 55% 45% 52% 43% 46% hoog Normaal 53% 37% 45% 39% 42% 41% Laag / zeer laag 4% 2% 2% 1% 1% 1% Weet niet / n.v.t. 5% 4% 9% 7% 14% 12% Waar Walcheren in 2002 nog beter beoordeeld werd dan gemiddeld voor Nederland, is dat oordeel daarna veranderd: 55% van de Nederlandse vakantiegangers op Walcheren beoordeelt het prijsniveau in de horeca als hoog tot zeer hoog. Voor Nederland is dat gemiddeld 46%. Activiteiten tijdens de vakantie In de grafiek op de volgende pagina wordt weergegeven welk percentage van de Nederlandse vakantiegangers bepaalde activiteiten onderneemt tijdens een toeristische vakantie op Walcheren, afgezet tegen de deelnamepercentages voor Zeeland en Nederland. De top-3 van activiteiten tijdens de vakantie op Walcheren wordt aangevoerd door bezoek aan het strand, gevolgd door wandelingen maken en uit eten gaan. De Zeeuwse cultuurhistorie wordt door de toeristen op Walcheren gewaardeerd, dit blijkt uit het relatief hoge deelnamepercentage voor het bezoeken van folkloristische evenementen en het bezoeken van bezienswaardige gebouwen (historische binnensteden, monumenten etc). Op Walcheren stappen meer toeristen op de fiets dan elders in Zeeland, ook een tochtje met de rondvaartboot trekt meer mensen. De vele mogelijkheden voor rondvaarten over het Veerse Meer en door Middelburg zijn hiervoor een verklaring. Opvallend is dat het bezoek aan een pretpark wat achterblijft op Walcheren, ondanks de aanwezigheid van bijv. Miniatuur Walcheren in Middelburg en Het Arsenaal in Vlissingen. Ook het bezoek aan natuurgebieden is op Walcheren minder populair dan elders in Zeeland. De activiteiten van Nederlandse toeristen op Walcheren zijn ten opzichte van 2002 slechts beperkt gewijzigd. De deelnamepercentages namen telkens slechts weinig toe of af. Zo ondernamen minder Nederlandse vakantiegangers een bezoek aan het strand, een bezoek aan een pretpark of een fietstocht. Ook bezienswaardige gebouwen en musea trokken minder Nederlandse toeristen. Een tochtje met de auto of met de rondvaartboot namen wel toe in belangstelling, evenals uit eten gaan, een bezoekje aan een folkloristisch evenement en zwemmen. Veere in de Peiling

34 tochtje auto tochtje rondvaartboot fietsen wandelen uit eten gaan uitgaan (café / disco) funshopping bezoek pretpark bezoek natuurgebied bezoek folkl. evenement bezoek bezienswaardige gebouwen bezoek museum bezoek strand zonnebaden zwemmen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% % vakantiegangers dat activiteit onderneemt Walcheren Zeeland Nederland gem. Beschrijving gasten - herkomstprovincie In onderstaande tabel is voor Zeeland en Walcheren de ranglijst met herkomstprovincies van vakantiegangers weergegeven. Zeeland gem. Walcheren 1. Noord-Brabant: 30% 7. Overijssel: 6% 1. Noord-Brabant: 32% Utrecht: 6% 2. Zuid-Holland: 18% Zeeland: 6% 2. Limburg: 15% 8. Zeeland: 2% 3. Gelderland: 12% 9. Flevoland: 2% 3. Zuid-Holland: 14% Groningen: 2% 4. Limburg: 8% 10. Groningen: 100% 1% 4. Gelderland: 12% Drenthe: 2% 5. Noord-Holland: 7% Friesland: 1% 5. Noord-Holland: 8% 11. Flevoland: 1% Utrecht: 7% Drenthe: 90% 1% 6. Overijssel: 19% 6% 18% Friesland: 1% De ranglijsten komen grotendeels overeen, wel valt op dat Limburg een relatief belangrijke herkomstprovincie is voor Walcheren. Beschrijving gasten - leeftijd 80% 70% 60% 50% 40% 30% 7% 5% 8% 8% 11% 12% 11% 13% 21% 19% 0-12 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 65 of ouder 20% Veere in de Peiling % 14% 28 10% 12% 11% 0% Walcheren Zeeland gem.