Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Transcriptie

1 Tweede kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland

2 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen die hen aangaan. Hierbij wordt gevraagd naar ervaringen van het afgelopen kwartaal en verwachtingen voor het lopende kwartaal. Deze rapportage werkt met saldo s. Een saldo ontstaat door het percentage ondernemers dat hun ervaring of verwachting als negatief ziet, af te trekken van het percentage dat zijn ervaring of verwachting als positief ziet. Als bijvoorbeeld 10% van de ondernemers een dalende omzet had, en 20% een stijgende omzet, ontstaat een saldo van +10%. Het saldo geeft in één oogopslag weer of de stemming onder ondernemers positief of negatief is en in welke mate. COEN in het kort Voorzichtig herstel na slechte start begin 2013 Het 2 e kwartaal laat voorzichtig weer wat lichtpuntjes zien, na een erg slechte economische start van De ontwikkeling van de omzet bereikte een dieptepunt in het 1 e kwartaal en het economisch klimaat werd onverminderd negatief gewaardeerd. In het 2 e kwartaal zien we qua omzetverwachting en beoordeling van het economisch klimaat een verbetering. Deze verbetering van de stemming treedt zowel in Zeeland als landelijk op, mogelijk is dit het begin van enig herstel. In Zeeland wordt in het 2 e kwartaal vooral een omzetherstel verwacht in de handel en horeca. Dit heeft onder meer te maken met een (toeristen-) seizoeneffect. Desondanks is de beoordeling van het economisch klimaat juist in deze sectoren nog altijd negatief. Maar bedrijfsleven-breed is toch sprake van een verbeterd beeld qua omzetontwikkeling en de boordeling van het economisch klimaat. Normaalgesproken is in Zeeland de export van de industrie een sterke motor die de omzet van de gehele regio positief bijkleurt, in het 2 e kwartaal blijft juist de industriële export wat achter, maar zorgen juist andere sectoren voor een kleine plus qua buitenlandse handel. Gezien de intensiteit en duur van de economische crisis is het logisch dat deze eerste tekenen van verbetering nog niet doorwerken op andere dieper liggende indicatoren, zoals ontwikkeling van personeel, investeringen en winstgevendheid. De winstgevendheid staat al sinds halverwege 2011 sterk onder druk, vanwege afgenomen marktvraag, sterke concurrentie en vaak stijgende kosten. Een krachtig, langdurig herstel van de vraag is nodig om dit weer terug op peil te krijgen. Ook met het aannemen van personeel zijn bedrijven uiteraard voorzichtig zolang niet sprake is van een structureel herstel, en ditzelfde geldt voor het investeringsniveau. Het is dan ook niet vreemd dat de scores voor deze indicatoren onverminderd negatief zijn. Het 2 e kwartaal in een kalenderjaar laat altijd een wat positiever beeld zien, in 2012 zakte daarna de economie daarna weer behoorlijk terug. Op dit moment is het nog moeilijk om in te schatten hoe de verdere ontwikkeling in 2013 zal zijn. Toelichting grafiek verwachtingen Wat betreft winstgevendheid worden hier de ervaringen van het eerste kwartaal van 2013 getoond, er wordt bij deze indicator namelijk niet naar de verwachtingen gevraagd. Door een klein aantal respondenten in sommige sectoren, kan niet iedere sector worden weergegeven in de rapportage. 17 I pagina 1 van 7

3 Beoordeling economisch klimaat Economisch klimaat Gloort er enige verbetering? De ondernemers zijn nog altijd negatief over de ontwikkeling van het economisch klimaat. In het 1 e kwartaal van 2013 zag 5% een verbetering, terwijl 37% een verdere verslechtering ervoer. Een saldo van -32%, tegen landelijk -35%. Voor het 2 e kwartaal is men wat minder negatief, 10% ziet het klimaat verbeteren, 20% ziet het verslechteren. Een saldo van -10%, tegen landelijk -17%. Gloort er enige verbetering? Daarbij moet worden opgemerkt dat ook in 2012 het beeld in het 2 e kwartaal duidelijk wat verbeterde, maar dat daarna de stemming over het economisch klimaat weer sterk terugviel. Hopelijk is nu wel sprake van het begin van enig herstel van het vertrouwen in de economie. Tweede kwartaal 2013 (verwachting) In alle sectoren is nog steeds sprake van een negatief oordeel over het economisch klimaat. Naast de bouw, hebben vooral groot- en detailhandel te kampen met weinig vertrouwen in de markt. Het meest negatief blijft de bouwnijverheid, klein lichtpuntje is wel dat er voor het eerst sinds begin 2011 er weer enkele Zeeuwse aannemers zijn die een verbetering ervaren. Voor het 2 e kwartaal 2013 verwacht 15% een verbetering, terwijl 37% nog een verdere verslechtering voorziet. Hoewel per saldo nog altijd negatief, is dit een duidelijk minder negatief beeld dan in de afgelopen 3 kwartalen. 27 I pagina 2 van 7

4 Beoordeling omzet Omzet Zeeland blijft achter bij landelijk herstel in 2 e kwartaal In het 1 e kwartaal van 2013 is zowel landelijk als in Zeeland sprake van een sterke terugval van omzet. 10% van de Zeeuwse ondernemers zag de omzet toenemen, 35% had te kampen met een afname. Dit saldo van -25% is de laagste score sinds de start van deze COEN-enquête, eind Voor het 2 e kwartaal wordt door 23% een verbetering verwacht, en door 27% een verslechtering. Per saldo dus nog net in de min(-4%). Zeeland blijft wel achter bij het landelijk herstel, per saldo +6%. Tweede kwartaal 2013 (verwachting) Over het algemeen laat het 2 e kwartaal in een kalenderjaar een vrij gunstig beeld zien, deze verbetering van het omzetbeeld hoeft dan ook nog niet te betekenen dat deze positieve lijn door zal trekken. In de tweede helft van 2013 zal meer duidelijkheid komen over de marktontwikkeling. In Zeeland wordt vooral in de (groot- en detail-)handel en horeca in het 2 e kwartaal een behoorlijk herstel verwacht. 30% van deze ondernemers verwachten een toename van de omzet, 11% houdt rekening met een (verdere) daling. Een sterk positief saldo van +19%, tegen landelijk +10%. Zeker in Zeeland is het toeristenseizoen van grote invloed op de omzet in handel en horeca. De bouwnjiverheid heeft nog altijd te maken met dalende omzetten, 15% van de aannemers rekent op een stijging in het 2 e kwartaal, tegen 45% die een daling verwacht. 37 I pagina 3 van 7

5 Beoordeling export Export Zeeuwse export blijft redelijk op peil De export is voor de Zeeuwse economie van levensbelang, en trekt vaak ook de andere bedrijven mee qua omzet. Sinds eind 2011 zien we echter dat het aantal bedrijven dat de export ziet stijgen duidelijk afneemt. In het 1 e kwartaal ziet 26% van de bedrijven de export stijgen, 21% heeft te maken met een daling. Daarmee blijft de Zeeuwse export nog redelijk op peil, saldo +5%, vergeleken bij het landelijke beeld, - 11%. Qua verwachting voor het 2 e kwartaal is het beeld echter anders, Zeeland blijft met +4% qua ontwikkeling op het niveau van het 1 e kwartaal, landelijk rekent men op een flink herstel, saldo + 7%. Tweede kwartaal 2013 (verwachting) Over het geheel genomen blijft de sterke export vanuit de regio een groot pluspunt voor het Zeeuwse bedrijfsleven. Zonder de positieve score voor de export zou de regionale omzet van bedrijven kwetsbaar kunnen zijn. De voor de export belangrijke Zeeuwse industrie laat in het 1 e kwartaal nog een positief beeld zien. 35% ziet de export toenemen, 23% heeft te maken met een afname, een saldo van +12%. De verwachting voor het 2 e kwartaal valt echter tegen, 30% rekent nog op toename, daarentegen 35% verwacht een afname, een saldo van -5%, tegen landelijk +10%. De Zeeuwse zakelijke dienstverlening laat positieve scores zien, per saldo 25% verwacht een toename van buitenlandse handel, landelijk is deze score +16%. 47 I pagina 4 van 7

6 Beoordeling personeelssterkte Personeelssterkte Bedrijfsleven blijft personeel afstoten Door de ongunstige marktomstandigheden richten veel bedrijven zich op kostenreductie. Een belangrijke kostenpost is de factor arbeid. Veel bedrijven hebben personeel lang in dienst weten te houden, en hoopten op spoedig herstel. Met uitzondering van een korte stabiele periode in 2011, zijn bedrijven al sinds het begin van de crisisperiode eind 2008, per saldo min of meer aan het krimpen. Tweede kwartaal 2013 (verwachting) 6% van de Zeeuwse bedrijven zag in het 1 e kwartaal het personeel toenemen, daarentegen had 28% te maken met een afname. Een saldo van -22%, tegen landelijk -20%. De verwachtingen voor het 2 e kwartaal zijn niet veel beter, per saldo -16%. Ook over dit kwartaal is het landelijke cijfer iets beter( -13%). Personeelsreductie is een belangrijk middel om kosten te besparen. De trend om personeel af te stoten speelt in alle sectoren van de economie. Grote verschillen tussen sectoren zijn er niet. Binnen het segment handel en horeca is duidelijk te zien dat de horeca in het 2 e kwartaal personeel aanneemt(toerisme), maar in de (detail-)handel is dit positieve seizoeneffect nog niet zichtbaar. 57 I pagina 5 van 7

7 Verwachting investeringen Investeringen Handel en diensten verlagen investeringen Eind 2012 verwachtte per saldo 11% van de Zeeuwse bedrijven een afname van de investeringen in 2013 ten opzichte van Dit negatieve saldo blijkt ook uit de metingen begin 2013, in het 1 e kwartaal ging het zelfs om -18%, in het 2 e kwartaal komt het saldo uit op -13%. 16% van de bedrijven verwacht de investeringen in 2013 te verhogen, 28% rekent op een daling van investeringen. Na een korte opleving in 2011, zijn de investeringen, zowel landelijk als in Zeeland, al sinds het uitbreken van de crisis in 2008, in een dalende lijn. Tweede kwartaal 2013 De investeringen lopen vooral hard terug in de zakelijke dienstverlening (saldo Zeeland -32%), groothandel(saldo Zuidwest-Nederland -23%) en vervoer(saldo Zuidwest-Nederland -18%). De voor het volume aan investeringen heel belangrijke industriesector, die laat nog een vrij stabiele ontwikkeling zien. Eind 2012 verwachtte de industrie voor 2013 een nagenoeg ongewijzigd investeringsniveau, inmiddels verwacht 24% een stijging en 27% een daling, per saldo een kleine min van -3%. Ook de bouwnijverheid valt op met -6%, echter hier is niet direct een positieve boodschap voor te geven. In deze sector is afgelopen jaren zoveel gesaneerd, vanwege de sterke vraagdaling, dat dit meevallende cijfer ook enkele toevalstreffers of noodzakelijke vervangingen kunnen betreffen. 67 I pagina 6 van 7

8 Beoordeling winstgevendheid Eerste kwartaal 2011 Winstgevendheid Ondernemers blijven kampen met winstdaling Zowel in Zeeland als landelijk hebben ondernemers te maken met een aanhoudende winstdaling. In het 2 e kwartaal van 2013 meldt 8% van de Zeeuwse bedrijven een verbetering van de winstgevendheid, echter maar liefst 34% meldt een afname van de winst. Het saldo komt daarmee voor Zeeland uit op -26%, landelijk is dit -28%. Eerste kwartaal 2012 Al sinds halverwege 2011 staan de rendementen sterk onder druk. Door de afgenomen marktvraag in de meeste sectoren is de concurrentie groot, en daarmee staan marges onder druk. Deze lage winstgevendheid heeft uiteraard zijn effect op andere indicatoren, zoals investeringspeil en personeelsontwikkeling. Eerste kwartaal 2013 Negatieve uitschieter qua winstontwikkeling is al enige (crisis-)jaren de bouwsector, meer dan de helft van de bouwbedrijven heeft te maken met dalende winstgevendheid. In het 2 e kwartaal laat ook de detailhandel (op niveau Zuidwest-Nederland) een scherpe daling zien, 45% heeft last van winstdaling. De negatieve scores van de sectoren industrie(zeeland saldo - 6%) en vervoer (Zuidwest-Nederland saldo -17%) vallen nog enigszins mee. 77 I pagina 7 van 7

9 Kamer van Koophandel. Wie vraagt komt verder.