Nieuwsbrief IDENTITEIT ALS STERK MERK SAMEN REIZEN IDENTITEIT ALS STERK MERK: RUIM ANDERHALF JAAR SAMEN ONDERWEG! Editie 5, december 2016

Transcriptie

1 Nieuwsbrief IDENTITEIT ALS STERK MERK Editie 5, december 2016 SAMEN REIZEN Afgelopen periode hebben we op verschillende niveaus hard gewerkt aan het project Identiteit als sterk merk. Op bestuursniveau, wat een impuls kreeg met de nieuwe voorzitter, die zich in deze nieuwsbrief voorstelt. Met de kopgroepleden, die afgelopen periode twee heidagen hebben gehad en ook in de scholen actief zijn om de resultaten van het project te verbinden met de ontwikkelingen in de scholen. En als onderzoekers, die werken aan de pedagogische en didactische visie en doordenking daarvan. In deze nieuwsbrief een update van de voortgang van het project IASM. We kijken terug en vooruit. Samen reizen is daarin het centrale thema. Afsluitend lees je verhalen van de werkvloer. In deze editie zijn het voorbeelden uit het Voortgezet Onderwijs. In de volgende nieuwsbrief vertellen we twee PO-verhalen. Veel leesplezier! IDENTITEIT ALS STERK MERK: RUIM ANDERHALF JAAR SAMEN ONDERWEG! Hoe het begon 6 maart 2015 was de kick-off van het programma identiteit als sterk merk met circa 20 afgevaardigden van de toen aangesloten schoolorganisaties. In de nieuwsbrief die later die maand uitkwam werd aangegeven dat de kern van het programma gericht is op het inhoudelijk laden van het onderwijs- en leerconcept met christelijke identiteit. Toen werd al aangegeven dat het daarbij ook gaat om het verbinden van alle scholen die zich aangesproken weten op dat christelijk onderwijs. Deze scholen samen ontwikkelen zich tot een vernieuwde bijzonder onderwijs richting. De inhoudelijke opdracht en kwaliteit van dat onderwijs worden de kenmerken en resulteren in een Sterk Merk. Tijdens de kick-off werd aangegeven dat de route een meerjarig traject is met meerdere fasen. Deze fasen liggen dakpansgewijs over elkaar en zijn toen in houtskool geschetst (zie figuur 1). Figuur 1. Houtskoolschets zoals gepresenteerd tijdens kick-off van 6 maart LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 1

2 Waar we nu staan Ruim anderhalf jaar later is er veel gebeurt. 5 februari 2016 is het visiedocument publiek gepresenteerd. Dit visiedocument is co-creërend tot stand gekomen tijdens de inventarisatiefase. De afgevaardigden van de schoolorganisaties brachten hun best practices in, de onderzoekers van de leerstoel Identiteit de resultaten en conclusies van hun kwalitatieve onderzoek en hun literatuurstudie. Tijdens zogenaamde heidagen 1 werden deze inputs met elkaar geconfronteerd. De opbrengst van deze confrontatie is samengevat in een hand handzaam boekje onder de naam Visiedocument welke door alle aangesloten schoolorganisaties is vastgesteld als visiedocument van de (nieuwe) koepel. In maart en april 2016 zijn expertmeetings gehouden waarin de onderzoekers in gesprek gegaan zijn met experts op het gebied van pedagogiek en onderwijskunde. Deze gesprekken resulteren straks samen met eigen (literatuur) onderzoek in een basisdocument, de kapstok, en een aantal uitwerkingen, ook wel jassen genoemd. Met deze documenten zitten we midden in de ontwikkelfase. Belangrijke opbrengsten van deze fase zijn de kenmerken van het Sterke Merk. Ter voorbereiding op implementatie fase is tijdens de heidagen aandacht besteed aan een model voor veranderen. Dit model kan nu en straks door schoolorganisaties gebruikt worden om het in het visiedocument beschreven BOLD-model binnen de eigen schoolorganisatie te implementeren. Het visiedocument inclusief het BOLD model is gerealiseerd in 2015 en De ontwikkeling van de pedagogische en onderwijskundige visie gebeurt op dit moment en zal zeker doorlopen tot medio De implementatie op schoolorganisatieniveau is bij sommige scholen inmiddels gestart en zeker doorlopen tot en met schooljaar In figuur 2 zie je de houtskoolschets die gepresenteerd is tijdens de kick-off met de resultaten tot nu toe. Figuur 2. Houtskoolschets ingekleurd met resultaten van de afgelopen anderhalf jaar. 1 Heidagen zijn dagen waar vertegenwoordigers van aangesloten schoolorganisaties bij elkaar komen om met elkaar te werken en elkaar te inspireren. Inmiddels is het aantal vertegenwoordigers gegroeid van circa 20 tijdens de kick-off van 6 maart 2015 naar circa 30 tijdens de laatste heidag van 25 november LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 2

3 Doelstellingen 2017 Zoals hierboven aangegeven zitten we midden in de ontwikkelfase. Hierbij is het ook belangrijk de zogenaamde kennis- en ontwikkel infrastructuur vorm en inhoud te geven. Deze infrastructuur borgt de doorontwikkeling van kennis en expertise op zowel identiteit als op vakinhoud. Deze infrastructuur is vooral van belang als straks na 2017 het programma identiteit als sterk merk afgesloten wordt. Inmiddels zijn een aantal schoolorganisaties via een bottum-up & top-down proces gestart met het gestructureerd aandacht geven aan de doorwerking van de identiteit tot op leerkracht niveau. Twee mooie voorbeelden hiervan, van Gomarus en Greijdanus, lees je verderop in deze nieuwsbrief. Samenvattend zijn de doelstelling voor 2017 als volgt: 1. Presentatie pedagogisch en onderwijskundig concept voor primair en voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. 2. Benoemen van de kenmerken van het sterke merk. 3. Vorm en inhoud geven aan de kennis- en ontwikkel infrastructuur. 4. Op schoolorganisatieniveau: starten met gestructureerde aandacht voor de doorwerking van identiteit tot op leerkracht niveau. 5. Op koepelniveau: binden van christelijke, evangelische en gereformeerde schoolorganisaties voor primair, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs op inhoud. Ten slotte Identiteit als Sterk Merk. We zijn anderhalf jaar onderweg, er is veel werk verzet. Nog anderhalf jaar te gaan, er is nog veel te doen. Met dit verschil dat de focus meer en meer komt te liggen op de eigen schoolorganisatie. Des te helderder de kenmerken van het sterke merk worden, des te beter schoolorganisaties zich kunnen binden aan dit sterke merk. Des te beter schoolorganisaties zich op inhoud binden aan dit sterke merk, des te urgenter wordt de doorvertaling van deze inhoud naar hun scholen en hun leerkrachten/docenten. En dat is van belang, want uiteindelijk zijn het de leerkrachten en docenten die kinderen en leerlingen vormen, toerusten en opleiden. Klaas Koelewijn, Proces regisseur Sterk Merk NAAR EEN GEZAMENLIJKE VISIE Na onderzocht te hebben welke behoeften er leven in PO en VO, na het bijeenbrengen van best practices en vele gesprekken daarover, wordt het nu tijd om een gezamenlijke pedagogische en onderwijskundige visie te schetsen. Daaraan wordt nu door de onderzoeksgroep (Berber, Tirza, Roel en Wolter) gewerkt. De bedoeling is begin 2017 deze schets klaar te hebben en in bespreking te geven. Docenten, schoolleiders en deskundigen kunnen zich er dan over uitspreken en met ideeën en aanvullingen te komen. De hoofdtrekken van deze visie gaven we al in het zogenaamde Kairosdocument (voorjaar 2016). Maar inmiddels zijn we verder en hebben wat daarin stond opnieuw getoetst. Wat voorop blijft staan is een duidelijk accent op het aspect van de persoonsvorming. In een christelijke pedagogiek is dit vanouds een sleutel geweest. Vorming gaat nog vooraf aan de opleiding (kwalificatie) en toerusting (socialisatie) van jonge mensen. Bij vorming gaat het om karak ter, geloof, moraliteit, en de unieke vermogens van kinderen en jongeren. LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 3

4 Een ander accent betreft de school zelf. De school, zeker de christelijke, is een identiteitsgemeenschap. Maar om te groeien in kwaliteit, om te kunnen ontwikkelen en vernieuwen moet de school ook een lerende gemeenschap zijn. Binnen die context komt het talent van zowel de docent als de leerling tot bloei. Het onderwijs is ook een praktijk, gericht op de vraag: wat is goed onderwijs? Van welke kwaliteit is dat onderwijs en hoe bevorder je kwaliteit? Vorig jaar presenteerden we ons visiedocument over Identiteit als Sterk Merk. Daarin stond een identiteitsdocument als koepeldocument. Scholen hebben zelf ook identiteitsdocumenten. Uit schoolgesprekken is gebleken dat deze zich goed verhouden tot elkaar. Waar nieuwe identiteitsdocumenten worden geschreven wordt dat gedaan met het koepeldocument in het achterhoofd. Zo ontstaat meer eenheid in het woud van identiteitsdocumenten. De volgende stap is de diepere theologische laag hiervan bloot te leggen. Daarmee is Wolter Huttinga momenteel bezig. De theologische verheldering zal helpen om de stap van levensbeschouwelijke identiteit naar een pedagogische en onderwijskundige identiteit nog beter te maken. Misschien klinkt het bovenstaande nog wat abstract, maar het zijn wel noodzakelijke stappen om vervolgens weer af te dalen naar de praktijk van het onderwijs. En ja, zeker, ook die stap komt eraan. Roel Kuiper, Inhoudelijk regisseur Sterk Merk OP REIS Na een warming up periode ben ik op 1 november 2016 Jan Westert opgevolgd als voorzitter van het LVGS. Aan de ene kant een forse overstap: van de internationale wereld naar de nationale, van internationale samenwerking naar onderwijs en van een breed christelijke setting met allerlei kleuren, naar een christelijke setting met een meer op elkaar lijkend kleurenpalet. Aan de andere kant is de nieuwe stap toch ook een voortzetting van een waardenpatroon dat zich aftekent in mijn (werkzame) leven. Met vragen als: hoe kun je je dienstbaar maken aan anderen, aan jonge mensen die zich ontwikkelen? En ook: aan welke samenleving wil je actief bijdragen door het onderwijs? Hoe kun je geloofsgemeenschap zijn die midden in het leven staat? Robuust en kwetsbaar tegelijk. Zoals haar Heer. Beweging Het is al weer wat jaren geleden dat het LVGS de knop omzette. Van een centrale presentatie met een kantoor met (beleids)medewerkers naar een kleine netwerkorganisatie die diensten betrekt bij Verus. Van centraal bediende knoppen naar netwerkknopen. In dat besluit werden meer verschuivingen zichtbaar: zo zag je ook een beweging van kerkgebondenheid naar identiteitsgebondenheid. Werd deze beweging aanvankelijk nog vooral van de probleemkant benaderd, nu framen we het positief: als gericht zijn op het vinden van onze eigenheid. Met deze move zie je ook het verlangen sterker worden om verbindingen aan te gaan met andere scholen die serieus werk maken van christelijk onderwijs. Het programma Identiteit als Sterk Merk laat al die bewegingen zien. Het is een multidimensionaal proces. Het is niet gemakkelijk om er een afgerond idee over te hebben - zeker niet als je nog maar één keer aanwezig bent geweest op een heidag van de kopgroep. En dat heb ik dus ook niet. LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 4

5 Richting Wel geloof ik in de gekozen richting: het beschrijven van een brede identiteit in wat ik maar even merkbepalers noem, is een hele goede keus. Ik schreef zo even brede identiteit ; ik bedoel daarmee dat we identiteit niet alleen verbinden met momenten waarop geloof expliciet wordt overgedragen of gevierd, maar ook met onze visie op de leerling, op onderwijs, op de school als gemeenschap en op de school als een organisatie met een maatschappelijke functie. Ik hoop van harte dat we op onze reis meer reisgenoten vanuit andere christelijke scholen zullen ontmoeten. Onverwachte reisgenoten kunnen ons met andere ogen leren kijken. Dat is één van de lessen van het verhaal van de Emmausgangers. Marnix Niemeijer, Voorzitter LVGS ONDERWIJS IN PERSPECTIEF Greijdanusdag 2016 Op het Greijdanus College gereformeerd voortgezet onderwijs met vestigingen in Zwolle, Meppel, Hardenberg en Enschede - is de afgelopen jaren veel aandacht geweest voor en gewerkt aan het doorontwikkelen van identiteit. Missie en visie, identiteitsdocument, waarden en doorvertaling daarvan in beleid en plannen. In heel veel facetten van onderwijs, activiteiten en organisatie was en is de identiteit ook al (erg) zichtbaar. Maar de school wil daarin nog meer groeien. Om, gebruik makend van interne en externe ontwikkelingen, nog meer te schitteren in Zijn licht. Zichtbaar, merkbaar en meetbaar in wie ze zijn, wat ze doen en hoe ze dat doen. Op 5 oktober was de Greijdanusdag, een tweejaarlijkse studiedag voor al het personeel, met als thema onderwijs in perspectief. Onderstaande tekst was de inleiding, als kick-off om de bezinning die het jaar ervoor in kleine groepen gestart is in een breder verband op gang te brengen. Om met elkaar vanuit het perspectief van de Greijdanus-waarden (Christus volgen, groeien, samen, verschil, dienstbaar, verantwoordelijk, genieten) te kijken naar hoe we identiteit in ons onderwijs vormgeven. Als school, in je team, als docent of medewerker. Wat is (als Greijdanus) ons gezamenlijk perspectief? Op onderwijs in het algemeen? Op de manier waarop we school zijn? Op gereformeerd onderwijs specifiek? Hoe maken we onze unieke identiteit zichtbaar? Welk perspectief bieden we leerlingen? Bijvoorbeeld op het terrein van persoonlijke vorming. Wat kunnen wij nog meer of beter doen om leerlingen te laten schitteren in Zijn licht? Hoe kijken we daarin naar onze rol? Welke keuzes maken we als het gaat om persoonlijk adaptief relationeel eigentijds leren (parel)? Waar staan we als het gaat over onderwijs anno nu en hoe willen we dat vormgeven naar de toekomst? Wat is onze plek als school in deze wereld? Kunnen we vanuit ons geloof onze omgeving, ver weg en dichtbij, misschien ook (een ander) perspectief bieden? Hoe doen we dat vanuit het perspectief van onze waarden? De personeelsdag stond geheel in het teken van het interne verandertraject dat Greijdanus het afgelopen jaar gestart is onder de vlag van identiteit als sterk merk. Er zijn verkenningsteam opgericht rond thema s, zoals onderwijsvisie, vorming, parel en maatschappelijke inbedding, om voorstellen te maken voor beleid en LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 5

6 activiteiten. Er is bijvoorbeeld een nieuwe onderwijsvisie gemaakt, een vormingscurriculem krijgt vorm, er is een sjabloon om curriculum bewust lessen te kunnen arrangeren en een plan met activiteiten om maatschappelijk van betekenis te zijn en leerlingen oefenplaatsen binnen en buiten de school te bieden. Zo zet de school stappen om met elkaar identiteit als sterk merk verder te ontwikkelen, passend bij de tijd en mogelijkheden van nu. Groeien ze samen om meer en meer te kunnen schitteren, om Zijn licht uit te dragen in school en in de maatschappij. Rachel Beker, Kopgroeplid Greijdanus Bekijk hier een impressie van de Greijdanudag: In het online programmaboekje krijg je een indruk van de workshops en lezingen die op de personeelsdag aan de orde kwamen: Greijdanus.maglr.com IDENTITEITSCONFERENTIE UITVOERENDE FUNCTIES Organiseer een 24-uur durende identiteitsconferentie voor dertig collega s. Met deze opdracht gingen zes collega s van verschillende vestigingen van de Gereformeerde Scholengroep aan de slag. Onder de Gereformeerde Scholengroep vallen het Gomarus College met scholen in de provincies Groningen, Friesland en Drenthe en ROC Menso Alting. Het doel van de conferentie was enerzijds het concept identiteitsdocument te bespreken en te verrijken, anderzijds om samen te doordenken wat we bedoelen met gereformeerd. Uit het onderzoeksrapport naar de beleving van de gereformeerde identiteit van de GSG van Roel Kuiper en Tirza van Laar bleek namelijk dat dat begrip in de loop van de jaren diffuus geworden is. De GSG zat en zit in een veranderproces. Tot voor kort was de borging van de gereformeerde identiteit verbonden met de kerkeis (CGK en GKv) in het benoemingsbeleid van personeel. Sinds afgelopen zomer zijn we op weg naar een handhaving en verankering van die identiteit in het primaire proces van de scholen. Eigenaarschap tot in de wortels van de organisatie zou je kunnen zeggen. In dat veranderproces maken we gebruik van bestaande structuren (directie-overleggen, teamvergaderingen, vakgroepoverleggen enz.) en van nieuwe structuren. Die nieuwe structuur is dat er twee maal per jaar identiteits-conferenties voor sturende en voor uitvoerende functies plaatsvinden. Telkens worden de conferenties georganiseerd door docenten voor docenten en door directie voor directie. Het proces wordt begeleid door Klaas Koelewijn vanuit het project Identiteit als sterk merk en door Lucy Doorn identiteit coördinator van de GSG. Op termijn verdwijnt de externe begeleiding en zorgen we zelf dat de bal blijft rollen. LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 6

7 De eerste conferentie was op Schiermonnikoog. Dertig collega s, tien directieleden. De directie heeft slechts een taak: luisteren. De zes organiserende docenten hadden twee aan twee elk een dagdeel voorbereid. Dat gaf dynamiek in het programma en het maakte dat iedereen zich verantwoordelijk voelde om een goede conferentie neer te zetten. In een zestal bijeenkomsten van twee uur was de 24-uurse voorbereid. De zes docenten kwamen van verschillende locaties van de GSG. Niet iedereen kende elkaar. Daarom is op de eerste vergadering ruim tijd genomen om elkaar te leren kennen. Het was heel mooi om te zien hoe elk van de zes zijn of haar rol oppakte, hoe men probeerde om iets goeds neer te zetten en hoe tot en met de catering zorgvuldig de conferentie werd voorbereid. En dat merkten de aanwezigen. Het contact met collega s die je anders niet ontmoet, de openhartige sfeer, de saamhorigheid, onderlinge liefde, de bevlogenheid die gevoeld werd, het is slechts een greep uit de positieve woorden die de organisatoren terugkregen. En toen op een zonnig Schiermonnikoog docenten werden gevraagd om de volgende conferentie voor te bereiden, waren die snel gevonden. Die 24-uurse zal dv gehouden worden op 7 en 8 februari Een volgende stap in de voortdurende beweging om de beleefde gereformeerde identiteit in de praktijk te brengen. Lucy Doorn, Kopgroeplid Gomarus College Wolter Huttinga, onderzoeker Wolter Huttinga (1980) is theoloog. Hij werkt als journalist voor dagblad Trouw (Religie en Filosofie) en is vanaf september 2016 als postdoc-onderzoeker verbonden aan de Theologische Universiteit Kampen. Ik ben echt een denker en een schrijver, maar ik hou er vooral van om diep doorwrochte inzichten zo helder en bruikbaar mogelijk door te vertalen. Theologie die mensen verder helpt. Daarom vind ik het zo leuk om nu voor het project IASM te werken. Ik merk dat er bij de scholen sterke behoefte is aan theologische doordenking. Niet aan iemand die even opnieuw vertelt hoe het zit (daarvoor moet je niet bij mij zijn) maar wel aan verdieping, verheldering en verbreding van de theologische horizon. Ik durf rustig te stellen dat de LVGS-scholen gewoon in een spirituele identiteitscrisis zitten. In een door-seculariserende context, met een snel veranderende kerkelijke achterban christelijke school zijn: ga er maar aan staan. Ik wil de scholen hierbij van harte dienen. VANAF DEZE PLEK WENSEN WE JULLIE OOK VAST FIJNE FEESTDAGEN EN EEN VERBINDEND NIEUW JAAR! LVGS Niewsbrief Project Identiteit als sterk merk pagina 7