Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41"

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Klinische en moleculaire diagnose 13 2 Sporadisch, familiair en erfelijk 19 3 Het risico op kanker 21 4 DNA-diagnostiek Next generation sequencing Variants of unknown significance 25 5 Criteria voor verwijzing 26 6 Preventie, surveillance en behandeling Surveillance Doelgerichte behandeling Farmacogenetica 30 7 Psychosociale aspecten 30 1 Colorectaal carcinoom Inleiding Erfelijk en familiair colorectaal carcinoom Next generation sequencing Lynchsyndroom 41 1 Inleiding 41 2 Klinisch beeld Colorectaal carcinoom Endometriumcarcinoom Ovariumcarcinoom Urinewegtumoren Maagcarcinoom Talgkliertumoren 49 3 Moleculaire genetica 51 4 Lynch-like-syndroom 54 5 Constitutionele epigenetische mutaties EPCAM-deleties 60 6 Diagnostiek, preventie, surveillance en behandeling Chirurgische behandeling van colorectaal carcinoom MSI, prognose en adjuvante chemotherapie 65 7 Constitutioneel mismatch-repair-deficiëntiesyndroom (CMMRD) 66

2 6 Inhoud 1.2 Polyposissyndromen 69 1 Inleiding 69 2 Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) Colorectale adenomen en carcinomen Duodenumadenomen en -carcinomen Desmoïdtumoren Schildkliercarcinoom Gardnersyndroom Moleculaire genetica: het APC-gen Surveillance en behandeling 77 3 MUTYH-geassocieerde adenomateuze polyposis (MAP) Autosomaal recessieve adenomateuze polyposis Mono-allelische MUTYH-mutatiedragers DNA-diagnostiek Surveillance en behandeling 81 4 Adenomateuze polyposis zonder APC- of MUTYH-mutaties 82 5 NTHL1-geassocieerde adenomateuze polyposis (NAP) 84 6 Polymerase proofreading-associated polyposis (PPAP) 84 7 Serratedpolyposissyndroom (SPS) 87 8 Juvenielepolyposissyndroom (JPS) 89 9 Peutz-jegherssyndroom (PJS) Familiair colorectaal carcinoom Inleiding Surveillance Hematologische maligniteiten Inleiding Myelodysplastisch syndroom/acute myeloïde leukemie Fanconianemie (FA) Huidkanker (niet-melanoom) Inleiding Nevoïdebasaalcelcarcinoomsyndroom (NBCCS), gorlinsyndroom Klinisch beeld Klinische criteria voor de diagnose Moleculaire genetica Diagnostiek, preventie, surveillance en behandeling 118

3 Inhoud 7 4 Li-fraumenisyndroom Inleiding Klinisch beeld Mammacarcinoom Sarcoom Hersentumor Bijnierschorscarcinoom Moleculaire genetica Diagnostiek, surveillance en behandeling Diagnostiek Surveillance Behandeling Longcarcinoom Inleiding EGFR-mutaties Maagcarcinoom Inleiding Erfelijk diffuus maagcarcinoom Lobulair mammacarcinoom CDH1-mutatiediagnostiek Periodieke gastroscopie MRI van de mammae en preventieve mastectomie Profylactische gastrectomie Mammacarcinoom Inleiding Next generation sequencing Erfelijk mamma-ovariumcarcinoom De kans op een BRCA1- of BRCA2-mutatie Het risico op kanker bij dragerschap van een BRCA1-/BRCA2-mutatie CHEK2 en mammacarcinoom Familiair mammacarcinoom Periodieke mammografie bij een verhoogd risico op mammacarcinoom Risicoreducerende mastectomie en systemische behandeling Risicoreducerende bilaterale mastectomie Contralaterale mastectomie Systemische behandeling 169

4 8 Inhoud 8 Melanoom Inleiding Familial atypical multiple mole melanoma-syndroom Moleculaire genetica en DNA-diagnostiek Preventie, surveillance, behandeling Multipele endocriene neoplasie Inleiding Multipele endocriene neoplasie type Inleiding Bijschildkliertumoren Neuro-endocriene pancreastumoren Hypofyseadenomen Surveillance en behandeling Multipele endocriene neoplasie type Inleiding Diagnostiek, preventie, surveillance en behandeling Neurofibromatose Inleiding Neurofibromatose type Inleiding Klinisch-diagnostische criteria Tumoren NF1 als vorm van RASopathie Neurofibromatose type Inleiding Klinisch-diagnostische criteria Tumorspectrum Schwannomatose Niercelcarcinoom Inleiding Moleculaire pathogenese en behandeling Erfelijk niercelcarcinoom Diagnostiek Surveillance en behandeling 217

5 Inhoud Ziekte van von Hippel-Lindau Inleiding Klinisch beeld Cerebellaire hemangioblastomen Retinahemangioblastomen Niercelcarcinoom Feochromocytoom, hoofd-halsparaganglioom Pancreascysten en -tumoren Binnenoortumoren Cystadenomen van de epididymis Moleculaire genetica Surveillance en behandeling Overige erfelijke syndromen Birt-hogg-dubésyndroom Huidverschijnselen Longcysten en pneumothorax Niercelcarcinoom Overige tumoren Moleculaire genetica Diagnose, surveillance, behandeling Hereditaire leiomyomatose en niercelcarcinoom Cutane leiomyomen Uterusmyomen Niercelcarcinoom Overige verschijnselen Diagnose, surveillance, behandeling Tubereuzesclerosecomplex (TSC) Hereditair papillair niercelcarcinoom BAP1-tumorsyndroom Overige syndromen Familiair niercelcarcinoom Ovariumcarcinoom Inleiding Erfelijk ovariumcarcinoom DNA-diagnostiek Familiair ovariumcarcinoom Preventieve operatie en behandeling Preventieve bilaterale salpingo-oöforectomie (pbso) Behandeling 260

6 10 Inhoud 5 DICER1-syndroom Pancreascarcinoom Inleiding DNA-diagnostiek Surveillance Behandeling Paraganglioom Inleiding Klinisch beeld Gastro-intestinale stromatumoren (GIST) Niercelcarcinoom Moleculaire genetica Diagnostiek, surveillance en behandeling Prostaatcarcinoom Inleiding Hereditair prostaatcarcinoom Diagnostiek Surveillance PTEN-hamartoomtumorsyndroom Inleiding Klinische verschijnselen Mucocutane verschijnselen Macrocefalie Maligne tumoren Lhermitte-Duclos Vaatafwijkingen Diagnostiek, surveillance, behandeling Schildkliercarcinoom Inleiding Erfelijk en familiair schildkliercarcinoom 294 Literatuur 297 Over de auteur 371 Zakenregister 373 Namenregister 388 Verantwoording figuren 389

Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41

Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Klinische en moleculaire diagnose 13 2 Sporadisch, familiair en erfelijk 19 3 Het risico op kanker 21 4 DNA-diagnostiek 22 4.1 Next generation sequencing 23 4.2 Variants

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41

Inhoud. Voorwoord 11. Inleiding Colorectaal carcinoom Lynchsyndroom 41 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Klinische en moleculaire diagnose 13 2 Sporadisch, familiair en erfelijk 19 3 Het risico op kanker 21 4 DNA-diagnostiek 22 4.1 Next generation sequencing 23 4.2 Variants

Nadere informatie

Family cancer syndroms and cancer risk. Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut

Family cancer syndroms and cancer risk. Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut Family cancer syndroms and cancer risk Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut Disclosure belangen Potentiele belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relatie

Nadere informatie

Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU

Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Darmkanker in de familie? familie anamnese negatief: 85% -sporadische vorm- familie anamnese positief:

Nadere informatie

Mammacarcinoom en erfelijkheid. Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud

Mammacarcinoom en erfelijkheid. Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud Mammacarcinoom en erfelijkheid Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud Mammacarcinoom Life time risk 12-13% Meest voorkomende kanker bij vrouwen Circa 20% hiervan heeft een

Nadere informatie

Oncogenetica. E. van der Looij en C.M. Kets

Oncogenetica. E. van der Looij en C.M. Kets 9 Oncogenetica E. van der Looij en C.M. Kets J.A. van Spil et al. (Red.), Oncologie DOI 10.1007/978-90-313-8871-4_, Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 013 30 Hoofdstuk Oncogenetica.1

Nadere informatie

Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie

Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie WKO 3 sept Uitgangspunt richtlijn Welke aanbevelingen over genetische counseling en diagnostiek, preventie, surveillance, behandeling voor mensen

Nadere informatie

Familiair coloncarcinoom

Familiair coloncarcinoom Familiair coloncarcinoom Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis i.s.m. Zorggroep Almere Afdeling Maag-, Darm en Leverziekten Maart 2013 Inleiding Geachte collega, Voor u ligt de folder ter ondersteuning

Nadere informatie

VII. Inhoud. Algemeen

VII. Inhoud. Algemeen VII Inhoud I Algemeen 1 Kanker, diagnostiek en stadiëring............................................... 3 1.1 Inleiding............................................................................. 4 1.2

Nadere informatie

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016 Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,

Nadere informatie

Zit het in de genen? Erfelijkheid bij urologische tumoren

Zit het in de genen? Erfelijkheid bij urologische tumoren Zit het in de genen? Erfelijkheid bij urologische tumoren Conny van der Meer Verpleegkundig specialist Afdeling Klinische Genetica Post EAUN meeting Amersfoort 24 september 2018 https://www.donaldduck.nl/duckipedia/s/stamboom/

Nadere informatie

Kanker en Erfelijkheid

Kanker en Erfelijkheid Kanker en Erfelijkheid Em. Prof. dr. Joep Geraedts Gezondheidsuniversiteit Maastricht 3 december 2014 Borstkanker Kans op borstkanker afhankelijk van leeftijd waarop puberteit begint Jaarlijks bij ongeveer

Nadere informatie

Genetic Counseling en Kanker

Genetic Counseling en Kanker Genetic Counseling en Kanker (erfelijke en familiaire kanker in de praktijk) dr Rolf Sijmons, klinisch geneticus afdeling Genetica UMC Groningen (Theoretische en) Practische aspecten Erfelijke Kanker Counseling

Nadere informatie

Kanker in de familie: naar de geneticus?

Kanker in de familie: naar de geneticus? Kanker in de familie: naar de geneticus? Jenneke van den Ende klinisch geneticus 3-4-2013 Postgraduaat onderwijs zorgprogramma oncologie Voorkempen ONTSTAAN VAN KANKER Kanker 2e doodsoorzaak na hart- en

Nadere informatie

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2018

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2018 Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2018 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,

Nadere informatie

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100%

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100% 6. PTEN Hamartoom Tumor Syndroom (PHTS) Voorheen Cowden syndroom en Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndroom (BRRS) Richtlijn 2015 Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het PTEN-gen Daarnaast

Nadere informatie

Robert Hofstra Afdeling Genetica, UMCG. Erfelijkheidsonderzoek bij Lynch syndroom: wat zijn de klinische consequenties?

Robert Hofstra Afdeling Genetica, UMCG. Erfelijkheidsonderzoek bij Lynch syndroom: wat zijn de klinische consequenties? Robert Hofstra Afdeling Genetica, UMCG Erfelijkheidsonderzoek bij Lynch syndroom: wat zijn de klinische consequenties? Lynch syndroom of Hereditair Non-Polyposis Colorectaal Carcinoom (HNPCC) Bewezen Lynch

Nadere informatie

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2017

Erfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2017 Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2017 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,

Nadere informatie

Dr. Jan C. Oosterwijk. Nieuwe getallen en nieuwe diagnostiek bij erfelijke borstkanker

Dr. Jan C. Oosterwijk. Nieuwe getallen en nieuwe diagnostiek bij erfelijke borstkanker Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCG Nieuwe getallen en nieuwe diagnostiek bij erfelijke borstkanker Disclosure belangen spreker geen geen geen Overzicht Nog even de verwijscriteria Risicogetallen

Nadere informatie

Erfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015

Erfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek anno 2015 Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek Bij wie, hoe en waarom? Consequenties en belang voor patiënt(e) en familieleden Nieuwe ontwikkelingen

Nadere informatie

Klinisch-genetische aspecten van kanker

Klinisch-genetische aspecten van kanker 9 Klinisch-genetische aspecten van kanker H.F.A. Vasen, E.B. Gómez García en N. Hoogerbrugge.1 Inleiding 31. Klinische oncogenetica 31..1 Basisbegrippen 31.. Moleculair-genetisch onderzoek 3.3 Erfelijke

Nadere informatie

ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN

ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE 2005 STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN VERENIGING KLINISCHE GENETICA NEDERLAND WERKGROEP KLINISCHE ONCOGENETICA Erfelijke Tumoren: Richtlijnen

Nadere informatie

6.2 Diagnostiek FAP/AFAP/MAP Diagnostiek van adenomateuze polyposis (tekst 2008, update in 2014)

6.2 Diagnostiek FAP/AFAP/MAP Diagnostiek van adenomateuze polyposis (tekst 2008, update in 2014) 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411

Nadere informatie

9. Constitutionele Mismatch Repair Deficiëntie (CMMRD)

9. Constitutionele Mismatch Repair Deficiëntie (CMMRD) 9. Constitutionele Mismatch Repair Deficiëntie (CMMRD) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van bi-allelische mutaties in één van de MMR-genen Verdenking op CMMRD: bij een score >3 punten

Nadere informatie

ERFELIJKE EN FAMILIAIRE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE

ERFELIJKE EN FAMILIAIRE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE ERFELIJKE EN FAMILIAIRE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE 2017 STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN VERENIGING KLINISCHE GENETICA NEDERLAND WERKGROEP KLINISCHE ONCOGENETICA Erfelijke tumoren:

Nadere informatie

Kanker in de familie: wanneer is genetisch onderzoek geïndiceerd?

Kanker in de familie: wanneer is genetisch onderzoek geïndiceerd? Thomas Potjer, Frederik Hes, Christi van Asperen Nascholing Kanker in de familie: wanneer is genetisch onderzoek geïndiceerd? H Inleiding Het identificeren van families met een erfelijke predispositie

Nadere informatie

Tumoren en erfelijkheid. prof. dr. Bruce Poppe. Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair Ziekenhuis Gent

Tumoren en erfelijkheid. prof. dr. Bruce Poppe. Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair Ziekenhuis Gent oncologisch congres AZ Sint Jan Verpleegkundigen in de oncologie: hou jezelf up to date! Tumoren en erfelijkheid prof. dr. Bruce Poppe Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair

Nadere informatie

Erfelijkheid van Darmkanker Nieuwe Richtlijn (selectie)

Erfelijkheid van Darmkanker Nieuwe Richtlijn (selectie) 4e verpleegkundig congres GE-Oncologie 2015 Erfelijkheid van Darmkanker Nieuwe Richtlijn (selectie) Rolf Sijmons, klinisch gene2cus Afdeling Gene2ca, UMCG Evidence- based Richtlijn Ontwikkeling (mul2-

Nadere informatie

von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie

von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie INHOUD Geschiedenis ontstaan Spectrum Screening Vermoeden en diagnose Aandachtspunten huisarts INHOUD Geschiedenis ontstaan Spectrum

Nadere informatie

Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium.

Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. bijniernet Bijniernet Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. Klachten PHA De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij

Nadere informatie

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen

Nadere informatie

GENETISCHE COUNSELING SYLVIA DE NOBELE, GENETISCH COUNSELOR CENTRUM MEDISCHE GENETICA, UZGENT (CMGG) FAPA 19/11/2016

GENETISCHE COUNSELING SYLVIA DE NOBELE, GENETISCH COUNSELOR CENTRUM MEDISCHE GENETICA, UZGENT (CMGG) FAPA 19/11/2016 GENETISCHE COUNSELING SYLVIA DE NOBELE, GENETISCH COUNSELOR CENTRUM MEDISCHE GENETICA, UZGENT (CMGG) FAPA 19/11/2016 INHOUD 1. Erfelijke dikkedarmkanker 2. Betrokken genen en overerving 3. DNA, chromosomen

Nadere informatie

Herkennen van erfelijke kanker: nieuwe eenvoudige verwijscriteria voor solide vormen van kanker

Herkennen van erfelijke kanker: nieuwe eenvoudige verwijscriteria voor solide vormen van kanker Herkennen van erfelijke kanker: nieuwe eenvoudige verwijscriteria voor solide vormen van kanker Recognizing hereditary cancer: new simple referral criteria for solid cancers Auteur Trefwoorden Key words

Nadere informatie

Oncogenetica. Divisie Medische Genetica. 11 februari Oncogenetica Genetische aspecten van kanker. Genetische aspecten van kanker

Oncogenetica. Divisie Medische Genetica. 11 februari Oncogenetica Genetische aspecten van kanker. Genetische aspecten van kanker 2 Oncogenetica Genetische aspecten van kanker en DNA-diagnostiek Oncogenetica Genetische aspecten van kanker en DNA-diagnostiek Onderwerpen:. Inleiding oncogenetica 2. Genetica van borstkanker 3. DNA-diagnostiek

Nadere informatie

Familiair Melanoom. Genetische predispositie melanoom: wanneer indicatie voor erfelijkheidsonderzoek en consequenties voor de behandeling en follow up

Familiair Melanoom. Genetische predispositie melanoom: wanneer indicatie voor erfelijkheidsonderzoek en consequenties voor de behandeling en follow up Familiair Melanoom Genetische predispositie melanoom: wanneer indicatie voor erfelijkheidsonderzoek en consequenties voor de behandeling en follow up Remco van Doorn Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Snelle mutatiescreening bij borstkanker. Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht

Snelle mutatiescreening bij borstkanker. Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht Snelle mutatiescreening bij borstkanker Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht Erfelijke borstkanker Tenminste 5% van de patiënten met mammacarcinoom Dominante overerving Oorzaak:

Nadere informatie

Samenvatting. Chapter 7.2

Samenvatting. Chapter 7.2 Samenvatting Chapter 7.2 Samenvatting In mijn proefschrift geef ik een overzicht van het Li-Fraumeni syndroom in Nederland, zowel klinisch als moleculair. Het belangrijkste doel van mijn studie was om

Nadere informatie

ONCOLOGIE- en MILESTONEDAGEN

ONCOLOGIE- en MILESTONEDAGEN NEDERLANDSE VERENIGING voor ONCOLOGIE ONCOLOGIE- en MILESTONEDAGEN De Oncologiedagen worden georganiseerd door: NVvO, NKI-AVL en ERASMUS MC 1. Larynx- en hypofarynxafwijkingen 09-05-1970 2. Hormonen en

Nadere informatie

M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009

M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009 M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009 1 3 1 4 5 2 Risico ColoRectaalCarcinoom 6 7 3 Terminologie Syndroom van Lynch (HNPCC) Vermoedelijk syndroom van Lynch Familiaire darmkanker Sporadische darmkanker

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 14. Redactionele verantwoording 16. Redactie 20. Auteurs 22

Inhoud. Woord vooraf 14. Redactionele verantwoording 16. Redactie 20. Auteurs 22 Inhoud Woord vooraf 14 Redactionele verantwoording 16 Redactie 20 Auteurs 22 1 Ademhaling 24 1.1 COPD 24 1.1.1 Inleiding 24 1.1.2 COPD en longemfyseem 25 1.1.3 Behandeling van COPD 29 1.1.4 Multidisciplinaire

Nadere informatie

3 e Up-to-date in erfelijke kanker. 14 maart 2013. Is het erfelijk? Oncologische themadag

3 e Up-to-date in erfelijke kanker. 14 maart 2013. Is het erfelijk? Oncologische themadag Oncologische themadag Is het erfelijk? Ewout Boesaard student 3 e Up-to-date in erfelijke kanker 14 maart 2013 Aanvang: 13.30 uur Locatie: Auditorium (route 296) UMC St Radboud Nijmegen De tijd staat niet

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Dikkedarmkanker is na longkanker de meest voorkomende doodsoorzaak ten gevolge van kanker in de westerse wereld. Dikkedarmkanker manifesteert zich na een accumulatie van verscheidene genetische veranderingen.

Nadere informatie

Workshop DNA-schade. Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen

Workshop DNA-schade. Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen Workshop DNA-schade Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen Erfelijkheidsonderzoek ging over Down syndroom, Duchenne spierdystrofie,

Nadere informatie

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100% Prevalentie: 1% van alle gevallen van colorectaal carcinoom (CRC)

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100% Prevalentie: 1% van alle gevallen van colorectaal carcinoom (CRC) 10. Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) APC-geassocieerde Adenomateuze Polyposis Richtlijn 2015 Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het APC-gen Op klinische gronden kunnen twee typen

Nadere informatie

Richtlijnen. Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november gyneacologische-kaart :44 Pagina 1

Richtlijnen. Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november gyneacologische-kaart :44 Pagina 1 gyneacologische-kaart 25-11-2003 10:44 Pagina 1 Richtlijnen Kanker kan erfelijk zijn. Vraag bij elke patiënt naar de familie-anamnese. Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november

Nadere informatie

21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)

21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) 21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het MEN1-gen Combinatie van hyperplasie of adenomen van de bijschildklieren, neuroendocriene

Nadere informatie

Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid)

Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid) Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid) Huisartsen nascholing en GIO-keten Marleen de Leest (MDL-arts), Arnhem, 28 mei 2013 Marcel Spanier (MDL-arts), Zevenaar, 11 juni 2013

Nadere informatie

Erfelijkheidsonderzoek bij ovariumcarcinoom. - terugkoppeling en vooruitblik -

Erfelijkheidsonderzoek bij ovariumcarcinoom. - terugkoppeling en vooruitblik - Klinische Genetica Vooraanstaand in erfelijkheidsvraagstukken Erfelijkheidsonderzoek bij ovariumcarcinoom - terugkoppeling en vooruitblik - Margriet Collée, klinisch geneticus j.collee@erasmusmc.nl (potentiële)

Nadere informatie

PALB2 en het risico op borstkanker

PALB2 en het risico op borstkanker PALB2 en het risico op borstkanker Deze informatie is tot stand gekomen met hulp van de werkgroep Oncogenetica (WKO) van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) Maart 2018 Inleiding Met betrekking

Nadere informatie

De rol van de pathologie en genetica bij de herkenning van Lynch syndroom

De rol van de pathologie en genetica bij de herkenning van Lynch syndroom De rol van de pathologie en genetica bij de herkenning van Lynch syndroom Marjolijn Ligtenberg Laboratorium specialist klinische genetica Klinisch moleculair bioloog in de Pathologie VAP dag 28-3-2017

Nadere informatie

Neuro-endocriene pancreastumoren. Menno Vriens Endocrien chirurg UMC Utrecht Cancer Center

Neuro-endocriene pancreastumoren. Menno Vriens Endocrien chirurg UMC Utrecht Cancer Center Neuro-endocriene pancreastumoren Menno Vriens Endocrien chirurg UMC Utrecht Cancer Center Epidemiologie pnets 1-3% van pancreas tumoren Incidentie:

Nadere informatie

Richtlijn Erfelijke darmkanker, revisie 2016: de belangrijkste aanpassingen

Richtlijn Erfelijke darmkanker, revisie 2016: de belangrijkste aanpassingen 3 Richtlijn Erfelijke darmkanker, revisie 2016: de belangrijkste aanpassingen Guideline Hereditary bowel cancer, revision 2016: most important changes drs. C.W.J. Ebben 1 en prof. dr. N. Hoogerbrugge 2,

Nadere informatie

Zit t nou in de familie of in de genen?

Zit t nou in de familie of in de genen? Zit t nou in de familie of in de genen? klinisch genetische introductie 3 e congres werkgroep erfelijke borst- en eierstokkanker BVN Nieuwegein,18 april 2009 Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen

Nadere informatie

2.1 Ovariumcarcinoom H2 EPIDEMIOLOGIE EN ETIOLOGIE

2.1 Ovariumcarcinoom H2 EPIDEMIOLOGIE EN ETIOLOGIE 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 H2 EPIDEMIOLOGIE EN ETIOLOGIE

Nadere informatie

J.A. van Spil H.A.M. van Muilekom B.F.H. van de Walle-van de Geijn. Oncologie

J.A. van Spil H.A.M. van Muilekom B.F.H. van de Walle-van de Geijn. Oncologie J.A. van Spil H.A.M. van Muilekom B.F.H. van de Walle-van de Geijn Oncologie J.A. van Spil H.A.M. van Muilekom B.F.H. van de Walle-van de Geijn Oncologie Handboek voor verpleegkundigen en andere hulpverleners

Nadere informatie

(MAP) Informatie over het ziektebeeld

(MAP) Informatie over het ziektebeeld MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is MAP? Polyposis coli is een erfelijke aandoening die wordt D gekenmerkt door de ontwikkeling van poliepen in de dikke darm. De

Nadere informatie

ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN

ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN ERFELIJKE TUMOREN RICHTLIJNEN VOOR DIAGNOSTIEK EN PREVENTIE 2010 STICHTING OPSPORING ERFELIJKE TUMOREN Erfelijke tumoren: Richtlijnen voor diagnostiek en preventie Uitgave van de Stichting Opsporing Erfelijke

Nadere informatie

Wat brengt 2015 voor de borstkliniek? Dr. Hetty Sonnemans Gynaecoloog 28-02-2015

Wat brengt 2015 voor de borstkliniek? Dr. Hetty Sonnemans Gynaecoloog 28-02-2015 Wat brengt 2015 voor de borstkliniek? Dr. Hetty Sonnemans Gynaecoloog 28-02-2015 Huisartsensymposium Borstkanker 35% van kankers bij vrouwen 1989-1993 5 jaars overleving borstkanker: 77% inmiddels 5 jaars

Nadere informatie

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 COIG cursusdag Genoom & Genetica Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 klinische moleculaire genetica klinisch genetisch redeneren ethische / maatschappelijke aspecten van erfelijkheidsonderzoek next

Nadere informatie

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner Samenvatting van het proefschrift Celine H.M. Leenen Diagnostic strategies for early Lynch syndrome detection Promotiedatum: 28 januari 2015 Universiteit: Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Prof.

Nadere informatie

Desmoïd-type fibromatose

Desmoïd-type fibromatose Desmoïd-type fibromatose 25-05-2019 Patiëntendag Platform Sarcomen Milea J.M. Timbergen, arts onderzoeker Kees Verhoef (chirurg) Dirk Grünhagen (chirurg) Stefan Sleijfer (oncoloog) Erik Wiemer (bioloog)

Nadere informatie

Dr. ir. J. van der Hoeven Dr. E. Lubbers. Het oncologie formularium

Dr. ir. J. van der Hoeven Dr. E. Lubbers. Het oncologie formularium Dr. ir. J. van der Hoeven Dr. E. Lubbers Het oncologie formularium Onder redactie van: Dr. ir. J. van der Hoeven Dr. E. Lubbers Het oncologie formularium Een praktische leidraad tweede, geheel herziene

Nadere informatie

Richtlijn Erfelijke darmkanker 2007

Richtlijn Erfelijke darmkanker 2007 Concept Richtlijn Erfelijke darmkanker 2007 versie 7 1 november 2007 1 Opgesteld en geautoriseerd door: Vereniging Klinische Genetica Nederland In samenwerking met: Georganiseerd Landelijk Overleg van

Nadere informatie

Wanneer NET aan MEN doet denken

Wanneer NET aan MEN doet denken Wanneer NET aan MEN doet denken Prof. Dr. Bruno Lapauw Dienst Endocrinologie UZ Gent NET & MEN Infodag, 29 november 2015 Gent 1 Inhoud Wat is MEN? Wanneer aan MEN denken? Andere genetische syndromen bij

Nadere informatie

22. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2)

22. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2) 22. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het RET-proto-oncogen Er zijn drie subtypen beschreven: MEN2A, MEN2B en Familiair

Nadere informatie

Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie

Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Informatiebrochure Afdeling Pathologie VU medisch centrum Amsterdam Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Indicatiegebieden en bijbehorende Moleculaire Diagnostiek:

Nadere informatie

Richtlijnen voor screening en follow-up bij Familiale Adenomateuze Polyposis (FAP)

Richtlijnen voor screening en follow-up bij Familiale Adenomateuze Polyposis (FAP) Richtlijnen voor screening en follow-up bij Familiale Adenomateuze Polyposis (FAP) 12/09/2007 Overzicht Patiënten met klassieke familiale adenomateuze polyposis (FAP) 1. Endoscopische follow-up na heelkunde

Nadere informatie

Patiëntenverenigingen

Patiëntenverenigingen Patiëntenverenigingen Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) Veel mensen worden geconfronteerd met kanker. Wat doe je met die ervaring? Sommige overlevers of hun naasten willen wat

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting. Ted Goossens Verpleegkundig specialist Oncologie SJG Weert

10 e Post O.N.S. Meeting. Ted Goossens Verpleegkundig specialist Oncologie SJG Weert 10 e Post O.N.S. Meeting Ted Goossens Verpleegkundig specialist Oncologie SJG Weert 1 BIOMARKERS, PERSONALISED MEDICINE EN (BIOBANKING) 2 Indeling: Definitie Geschiedenis Plaats in diagnostiek en therapie

Nadere informatie

Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen

Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen Dr. M.E. Hamaker Klinisch geriater mhamaker@diakhuis.nl Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015. UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker. Welkom

BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015. UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker. Welkom BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015 UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker Welkom BRCA themamiddag, zaterdag 31 oktober 2015 UMCG expertisecentrum borst - eierstokkanker Welkom, namens de

Nadere informatie

Het bi-allelisch Lynch syndroom

Het bi-allelisch Lynch syndroom Het bi-allelisch Lynch syndroom Wat is het bi-allelisch Lynch syndroom? Het biallelisch Lynch syndroom is een erfelijke ziekte veroorzaakt door twee foutjes in het erfelijk materiaal waardoor kinderen

Nadere informatie

Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien

Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien Pancreaspathologie: als een klein verscholen orgaan zich van zijn slechtste kant laat zien Erwin van Geenen, Maag-Darm-Lever-arts Marion van der Kolk, Chirurg Pancreas Centrum Oost Nederland Nijmegen Het

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.3 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen

Nadere informatie

CONCEPT Richtlijn Erfelijke Darmkanker Revisie 2015

CONCEPT Richtlijn Erfelijke Darmkanker Revisie 2015 CONCEPT Richtlijn Erfelijke Darmkanker Revisie 2015 Conceptversie december 2014 Concept richtlijn Erfelijke darmkanker december 2014 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Nadere informatie

endometrium carcinoom in Nederland

endometrium carcinoom in Nederland endometrium carcinoom in Nederland 2012-2016 voorwoord Door informatie over variatie in diagnostiek en behandelingen periodiek met elkaar te bespreken, kunnen we samen de kwaliteit van zorg voor vrouwen

Nadere informatie

Mannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009

Mannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Mannen en BRCA1/2 Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Rudi van Dantzig Danser en choreograaf Risico borstkanker Bevolkingsrisico

Nadere informatie

Erfelijkheid & Borstkanker

Erfelijkheid & Borstkanker Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder

Nadere informatie

K.B B.S Erratum B.S In werking

K.B B.S Erratum B.S In werking K.B. 18.6.2017 B.S. 29.6.2017 + Erratum B.S. 14.7.2017 In werking 1.8.2017 Artikel 33bis GENETISCHE ONDERZOEKEN Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische testen op menselijk genetisch materiaal

Nadere informatie

Instantiegegevens. Vragenlijst informatie. Overzicht vragenlijst. Gegenereerd op: :46:04. St. Ziekenhuis Rijnstate Adres: Postbus 9555

Instantiegegevens. Vragenlijst informatie. Overzicht vragenlijst. Gegenereerd op: :46:04. St. Ziekenhuis Rijnstate Adres: Postbus 9555 Gegenereerd op: 28-6-2013 17:46:04 Instantiegegevens Naam: St. Ziekenhuis Rijnstate Adres: Postbus 9555 Postcode: 6800TA Plaats: ARNHEM AGB: 06010535 Vragenlijst informatie Naam vragenlijst: SONCOS normen

Nadere informatie

Hoofdstuk 1, doelstellingen en algemene inleiding Ziektebeeld

Hoofdstuk 1, doelstellingen en algemene inleiding Ziektebeeld Hoofdstuk 1, doelstellingen en algemene inleiding Dit hoofdstuk bevat de inleiding van dit proefschrift en beschrijft de doelstelling en methoden van het onderzoek. Tevens komen hierin de geschiedenis

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen binnen de MDL-oncologie. Paul Fockens, MDL-arts AMC

Nieuwe ontwikkelingen binnen de MDL-oncologie. Paul Fockens, MDL-arts AMC Nieuwe ontwikkelingen binnen de MDL-oncologie Paul Fockens, MDL-arts AMC Nieuwe ontwikkelingen MDL-oncologie De termen van 2012: Minimally invasive Patient centered Multi-modality Ageing population (Neo-)adjuvant

Nadere informatie

Ziekte van von Hippel-Lindau Neurologische richtlijn hemangioblastoom Algemene informatie von Hippel-Lindau

Ziekte van von Hippel-Lindau Neurologische richtlijn hemangioblastoom Algemene informatie von Hippel-Lindau Disclaimer 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn met zorg samengesteld op basis van de stand van de wetenschap ten tijde van het vaststellen van de Richtlijn. Deze Richtlijnen

Nadere informatie

artseninformatie Zorgprogramma oncologie Multidisciplinair oncologisch handboek GezondheidsZorg met een Ziel

artseninformatie Zorgprogramma oncologie Multidisciplinair oncologisch handboek GezondheidsZorg met een Ziel i artseninformatie Zorgprogramma oncologie Multidisciplinair oncologisch handboek 2e editie 2010 GezondheidsZorg met een Ziel Kunstschilder Fons Roggeman: Kankercellen, 100 x 150 cm, uit Kankercyclus -

Nadere informatie

Belgian Society for Human Genetics. Belgische richtlijnen voor het management van erfelijke borst- en eierstokkanker

Belgian Society for Human Genetics. Belgische richtlijnen voor het management van erfelijke borst- en eierstokkanker Belgian Society for Human Genetics Belgische richtlijnen voor het management van erfelijke borst- en eierstokkanker BRCA1 Table 1: BRCA 1 risico s BRCA1 60 80 % op 80 j Contralateraal borstkanker Rond

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Het Li-Fraumeni syndroom.

Kinderneurologie.eu. Het Li-Fraumeni syndroom. Het Li-Fraumeni syndroom Wat is het Li-Fraumeni syndroom? Het Li-Fraumeni syndroom is een erfelijke aangeboren aandoening waardoor kinderen en volwassen een verhoogde kans hebben om verschillende vormen

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 11 Nederlandse Samenvatting 113 Chapter 11 Dikke darmkanker (colorectaal carcinoom, CRC) is een veelvoorkomend gezwel in de westerse wereld en is na longkanker de belangrijkste oorzaak van sterfte aan

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING De overleving van kinderkanker is de laatste decennia sterk gestegen. Hierdoor is er een groeiende groep overlevenden van kinderkanker die nog een lang leven voor zich heeft. De sterk verbeterde overleving

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN DARMKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK

INFO VOOR PATIËNTEN DARMKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INFO VOOR PATIËNTEN DARMKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Erfelijke belasting voor darmkanker 4 02 Erfelijkheidsonderzoek 4 03 Verloop van een erfelijkheidsonderzoek 5 04 Resultaten 6 05 Psychologische

Nadere informatie

Spoederfelijkheidsonderzoek bij kanker

Spoederfelijkheidsonderzoek bij kanker 3 Spoederfelijkheidsonderzoek bij kanker Rapid genetic counseling and testing for cancer patients M.R. Wevers, E. van Riel, A. Baars, R.B. van der Luijt, R. van Hillegersberg en M.G.E.M. Ausems Samenvatting

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2017

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2017 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2017 Registratie gestart: 2009 Inclusie en exclusie criteria Inclusie Primaire mammacarcinomen waarbij de volgende tumorsoorten geïncludeerd worden: Alle tumorstadia,

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Registratie gestart: 2009 Inclusie en exclusie criteria Inclusie Primaire mammacarcinomen waarbij de volgende tumorsoorten geïncludeerd worden: Alle tumorstadia,

Nadere informatie

FAP (Familiale adenomateuse polyposis)

FAP (Familiale adenomateuse polyposis) FAP (Familiale adenomateuse polyposis) Kenmerken Familiale Adenomateuse Polyposis (FAP) wordt gekenmerkt door het vóórkomen van honderden tot duizenden poliepen in de dikke darm (colon en rectum). De eerste

Nadere informatie

K.B In werking B.S

K.B In werking B.S K.B. 11.9.2016 In werking 1.11.2016 B.S. 27.9.2016 Artikel 33bis GENETISCHE ONDERZOEKEN Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische testen op menselijk genetisch materiaal bij verworven aandoeningen.

Nadere informatie

Invulformulier SONCOS-normen & NVvH-minimumnormen

Invulformulier SONCOS-normen & NVvH-minimumnormen Invulformulier SONCOS-normen & NVvH-minimumnormen 05-03-2014 1 Inhoudsopgave 1 Verklaring coderingen... 4 2 SONCOS - NVvH kwaliteitsnormen - Uitvraag 2014... 5 2.1 ALGEMENE DEEL... 5 2.2 MAMMACARCINOOM...

Nadere informatie

Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening

Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Rolf Sijmons Afdeling Genetica Op weg naar het 1000$ Genoom Een gen codeert voor 1 of (meestal) meerdere eiwitten Al ons DNA samen is ons GENOOM

Nadere informatie

COIG Genoom & Genetica take home messages juni Clinical Genetics UMCG

COIG Genoom & Genetica take home messages juni Clinical Genetics UMCG COIG Genoom & Genetica take home messages juni 2019 Clinical Genetics UMCG Klinisch Genetisch Redeneren Denk genetisch: genetische basisbegrippen: belangrijk familie-anamnese: sowieso belangrijk (bijv.

Nadere informatie

Chapter 10. Nederlandse samenvatting

Chapter 10. Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Hereditair Nonpolyposis Colorectaal Carcinoom, afgekort als (HNPCC), ook wel Lynch syndroom genoemd, is een autosomaal dominante erfelijke aandoening met een hoge penetrantie (80-85%),

Nadere informatie

K.B In werking B.S

K.B In werking B.S K.B. 18.3.2011 In werking 1.5.2011 B.S. 30.3.2011 Artikel 33bis GENETISCHE ONDERZOEKEN Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische testen op menselijk genetisch materiaal bij verworven aandoeningen.

Nadere informatie