Digitale video en (zelf)modellering in de gymles

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Digitale video en (zelf)modellering in de gymles"

Jacobus de Boer
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

2 Digitale video en (zelf)modellering in de gymles Marjan Kok en John van der Kamp Casus Groep 1c is vandaag weer aan de beurt. In vorige lessen hebben ze kennisgemaakt met het springen op de trampoline. Ik zag toen grote niveauverschillen tussen de kinderen. Sommige leerlingen hebben amper ervaring met trampolinespringen, terwijl andere duidelijk toe zijn aan meer uitdaging. Vandaag wil ik een stap verder gaan en starten met de hurkwendsprong (zie figuur 1). Hoe introduceer ik die? Een plaatje zegt meer dan duizend woorden, toch? Ik kan het natuurlijk een van de leerlingen laten voordoen, maar wie? Eén van de turnsters uit de klas? Het voorbeeld is dan zeker goed, misschien wel té goed, bijna een arabier zelfs (zie figuur 2). Worden de andere leerlingen door dit voorbeeld uitgedaagd om deel te nemen aan de bewegingscultuur 1 of juist ontmoedigd? Zal ik het dan toch een mindere beweger laten voordoen? Grote kans dat de sprong onvoldoende uit de verf komt, hoe maak ik dan duidelijk hoe het moet? Observerend leren is het kijken naar en vervolgens nadoen van anderen met de intentie het eigen bewegen te verbeteren. De nadruk moet vandaag liggen op de verandering in bewegingsrichting. Daarbij moet de neus naar de kast gericht blijven en de handen worden ingedraaid. De leerlingen moeten dat in het voorbeeld zien. Kunnen ze dat? Er is zoveel te zien in korte tijd. Zal ik digitale video gebruiken? Ik kan dan voor de les een geschikt voorbeeld selecteren en dat vertraagd laten zien. Ook kan ik inzoomen op de aandachtspunten en deze benoemen. Is het nodig om het plaatje aan te vullen met een praatje? Ik zou de video ook tijdens het oefenen kunnen inzetten, zodat leerlingen hun eigen beweging terug kunnen kijken. Dan kunnen ze leren van hun fouten. Of leren ze meer van het kijken naar goede pogingen? En in hoeverre kan ik de leerlingen hierin zelf de regie geven? Zouden ze in staat zijn het bewegen en leren van de hurkwendsprong zelf te regelen? 1 Een breed aanvaarde omschrijving van de algemene doelstelling van het bewegingsonderwijs luidt: leerlingen bekwaam maken voor deelname aan de bewegingscultuur (Brouwer et al., 2012). Digitale video en (zelf)modellering in de gymles 27

3 Figuur 1 Hurkwendsprong (Bosman & Hoeboer 2008). Figuur 2 Hurkwendsprong uitgevoerd als arabier (Bosman & Hoeboer 2008). Inleiding Computer, tablet en mobiele telefoon zijn niet meer weg te denken op school. Ook in het bewegingsonderwijs worden digitale hulpmiddelen steeds vaker toegepast. Met digitale video hoeft het plaatje niet per se live getoond te worden. Leerlingen kunnen vooraf geselecteerde filmpjes bekijken als voorbeeld of ter inspiratie. Digitale video vergemakkelijkt ook het direct terugkijken van een oefening. De leerlingen bekijken dan (zelfstandig of met de vakleerkracht) hoe de bewegingsvaardigheid in volgende oefeningen (verder) verbeterd kan worden. Modellering helpt bij kinderen meestal minder om de uitvoering van de bewegingen verder te optimaliseren. Voor de vakleerkracht die ICT-minded is, is de keuze voor digitale video in de gymles vaak snel gemaakt. Voor anderen ligt deze keuze wellicht lastiger. De inzet van digitale video vraagt investeringen als de aanschaf van hulpmiddelen, (eventueel) het opschroeven van ICT-kennis en -vaardigheden en veranderingen in lesorganisatie en begeleiding. Bovendien kost het maken van en kijken naar videobeelden lestijd. De vraag of digitale hulpmiddelen echt bijdragen aan de doelstelling van het bewegingsonderwijs, is dus relevant. Heeft de keuze voor digitale video een meerwaarde in het 28 Van tikken naar taggen

4 bekwaam maken van leerlingen voor deelname aan de bewegingscultuur? In dit hoofdstuk proberen we met een overzicht van de wetenschappelijke literatuur een eerste antwoord te geven op deze vraag. Daarbij stellen we de mogelijkheden van digitale video in relatie tot het motorisch leren ( bewegen verbeteren ), de eigen effectiviteitsverwachting ( bewegen beleven ) en de mate van zelfsturing ( bewegen regelen ) centraal. Het gebruik van bewegingsvoorbeelden, ook bij digitale video, moet eigenlijk altijd gepaard gaan met begeleidende aanwijzingen. Eén opmerking vooraf: de wetenschappelijke literatuur, zeker het onderzoek bij kinderen in groepen, is gering in omvang en nog behoorlijk exploratief van karakter. We streven hier daarom niet naar een definitief oordeel over digitale video, maar hopen vooral aanknopingspunten te bieden voor de inzet van digitale video tijdens de gymles. Het gebruik van bewegingsvoorbeelden Een voor de hand liggende toepassing van digitale video is observerend leren. Observerend leren is het kijken naar en vervolgens nadoen van anderen met de intentie het eigen bewegen te verbeteren. Dit wordt ook wel modellering genoemd. De vakleerkracht doet de hurkwendsprong voor, waarna de leerlingen het zelf proberen. De vakleerkracht kan er ook voor kiezen zoals in de casus om een van de leerlingen te vragen de sprong te demonstreren. Dit zijn livedemonstraties. De meerwaarde van digitale video boven livevoorbeelden, is dat het de vakleerkracht toestaat van tevoren precies dat voorbeeld te kiezen dat hij voor ogen heeft. De vakleerkracht is dan minder afhankelijk van toevallige fouten (of pluspunten) die onvermijdelijk zijn bij een livedemonstratie. Bovendien vereenvoudigt het de mogelijkheid om belangrijke facetten van de handeling (bijvoorbeeld de plaatsing van de handen op de kast bij de hurkwendsprong) te benadrukken, door terug te kijken, uit te vergroten, of het geven van extra begeleidende verbale aanwijzingen. Wat moet het voorbeeld laten zien? Algemeen gesproken geldt dat voordoen of modellering bij kinderen vooral positief uitpakt voor het realiseren van het bewegingsresultaat en minder voor de kwaliteit van de uitvoering. Dus: Wat is de bedoeling, welke bewegingen moet ik maken om dat doel te bereiken en in welke volgorde knoop ik die aan elkaar? Modellering helpt bij kinderen meestal minder om de uitvoering van de bewegingen verder te optimaliseren. Tijdens het kijken naar anderen hebben kinderen uit zichzelf namelijk weinig aandacht Digitale video en (zelf)modellering in de gymles 29

5 Sport en Kennis Deze preview is een gedeelte uit het boek: Van tikken naar taggen Digitalisering van bewegingsonderwijs en sport Meer informatie Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op

Vergelijkbare documenten

LEREN KOGELSTOTEN IN DE GYMLES MET ZELFGESTUURDE VIDEOFEEDBACK MARJAN KOK LAURIEN VAN CAPELLEVEEN, ANNET KOMEN, JOHN VAN DER KAMP

LEREN KOGELSTOTEN IN DE GYMLES MET ZELFGESTUURDE VIDEOFEEDBACK MARJAN KOK (M.J.KOK@VU.NL), LAURIEN VAN CAPELLEVEEN, ANNET KOMEN, JOHN VAN DER KAMP RELEVANTIE VOOR BEWEGINGSONDERWIJS? Leerlingen (meer)