Deelnameniveaus bewegingsonderwijs onderbouw vo. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Transcriptie

1 Deelnameniveaus bewegingsonderwijs onderbouw vo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

2

3 Deelnameniveaus bewegingsonderwijs onderbouw vo Mei 2014

4 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de uitgever deze uitgave geheel of gedeeltelijk te kopiëren en/of verspreiden en om afgeleid materiaal te maken dat op deze uitgave is gebaseerd. Auteurs: Ger van Mossel Informatie SLO Afdeling: onderbouw vo Postbus 2041, 7500 CA Enschede Telefoon (053) Internet: Kenmerk: OBVO/7258/14-145

5 Inhoud Aanleiding, vraagstelling en onderzoeksopzet 5 Resultaten 7 Conclusie en discussie 15 Literatuur 17 Bijlage 18

6

7 SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, heeft de deelnameniveaus van elf kernactiviteiten in de onderbouw van drie scholen voor het voortgezet onderwijs (vo) in kaart gebracht. Een beoordelingspanel van tien docenten heeft 148 leerlingen beoordeeld aan de hand van videobeelden. Deze 148 beoordeelde leerlingen zijn als volgt verdeeld over de deelnameniveaus zorg, basis, vervolg en gevorderd: 9%, 45%, 33% en 12%. Dit komt grotendeels overeen met de in het basisdocument voorgestelde normverdeling: 10%, 40%, 30%, 20%. De deelnameniveaus van meisjes, in het bijzonder in de uitbouwperiode en bij het activiteitsgebied spel, zijn echter lager dan van jongens. Dit zijn de belangrijkste resultaten uit dit onderzoek. In dit onderzoeksverslag leest u hier meer over. Aanleiding, vraagstelling en onderzoeksopzet SLO heeft in 2007 (1 e druk) en 2012 (2 e druk) samen met KVLO het Basisdocument bewegingsonderwijs voor onderbouw van het voortgezet onderwijs (Brouwer, Houthoff, Massink, Mooij, Van Mossel, Swinkels & Zonnenberg, 2012) uitgegeven als instrument voor de beoogde kwaliteit voor het bewegingsonderwijs in onderbouw vo. In het basisdocument zijn 22 leer- en ontwikkellijnen uitgewerkt in thema's en voorbeelden van allerlei kernactiviteiten met beschrijvingen van mogelijke deelnameniveaus van leerlingen. Sinds het verschijnen van het basisdocument vo is er nauwelijks onderzoek gedaan naar de mate waarin die deelnameniveaus door de leerlingen in de praktijk worden gerealiseerd. Alleen Linda Duteweerd heeft in 2012 in opdracht van SLO als deel van haar onderzoek Werken aan kwaliteit (Duteweerd, 2012) een casestudy gedaan naar leerprestaties van enkele klassen bij trapezezwaaien en voetbal. Reden te meer voor SLO om zelf een kleinschalig onderzoek toen naar realisatie van de voorgestelde deelnameniveaus in de praktijk. Dit onderzoek wil een antwoord geven op de volgende vragen: In hoeverre zijn de voorgestelde deelnameniveaus van het basisdocument vo realistisch beschreven in die zin dat deze haalbaar zijn in de praktijk? In het basisdocument vo wordt uitgegaan van de volgende normverdeling: 10% zorg, 40% basis, 30% vervolg en 20% gevorderd. Hoe is de verdeling van de deelnameniveaus over meisjes en jongens? Hoe is de verdeling in de oriëntatie- en uitbouwperiode? Hoe is de verdeling tussen verschillende kernactiviteiten en activiteitsgebieden? Wat is de gemiddelde beoordeling van de elf kernactiviteiten en over de kernactiviteiten gezamenlijk? In hoeverre wijken de beoordelingen af van de absolute norm van het basisdocument vo. Welke verschillen zijn er tussen de beoordelingen van jongens en meisjes en tussen de oriëntatie- en uitbouwperiode? In hoeverre komen de beoordelingen van de drie docenten LO die lesgeven aan de klassen overeen met die van het beoordelingspanel? In dit onderzoek zijn de deelnameniveaus van elf kernactiviteiten uit het basisdocument vo beoordeeld. De kernactiviteiten zijn ijkpunten op de leerlijnen zwaaien en springen (turnen), werpen (atletiek), spelen met inblijven en uitmaken doelspelen (spel). De kernactiviteiten in de oriëntatieperiode waren: speerwerpen, hurkwendsprong, strekhangzwaaien, go-go-tikkertje, voetbal, en basketbal. De kernactiviteiten in de uitbouwperiode waren: discuswerpen, toesteloverslag, basketbal en handbal. Twee kernactiviteiten, de hurkwendsprong (in de oriëntatieperiode) en basketbal (in de oriëntatie- en uitbouwperiode) zijn bij twee verschillende klassen beoordeeld. Het lesrooster was bepalend voor de keuze van de klassen. De keuze van de kernactiviteiten is steeds in overleg met de school bepaald. In de weken voorafgaand aan de beoordelingsles heeft de klas twee lessen gekregen in de betreffende of verwante kernactiviteit. 5

8 Er is gewerkt met een beoordelingspanel van tien observanten: acht docenten LO van de drie betrokken scholen en twee leerplanontwikkelaars bewegingsonderwijs & sport van SLO. Drie docenten van het beoordelingspanel gaven les aan de onderzochte klassen, de andere vijf docenten waren collega's uit de vaksectie. Vier observanten zaten in het auteurscollectief van het basisdocument vo. Iedere observant heeft alle leerlingen van de eigen school en die van de andere scholen beoordeeld. In totaal zijn 148 leerlingen beoordeeld. De leerlingen zaten in zes klassen van drie verschillende scholen waarin alle onderwijsniveaus, vmbo, havo en vwo, zijn vertegenwoordigd. Vier klassen zaten in de oriëntatieperiode (eind leerjaar 1 en begin leerjaar 2) en twee klassen in de uitbouwperiode (begin en eind leerjaar 3). Bij alle klassen zijn steeds twee kernactiviteiten beoordeeld met uitzondering van één eerste klas waar één kernactiviteit is beoordeeld. De leerlingen zijn op beeld vastgelegd en vervolgens door het panel beoordeeld. Tijdens de lesopnames droegen de leerlingen een hesje met een nummer. Bij de atletiek- en turnactiviteiten kregen de leerlingen twee pogingen die vanaf twee verschillende cameraposities zijn gefilmd. Bij spel zijn opnames gemaakt in één of twee speelrondes van tien minuten. De beschrijvingen van de deelnameniveaus in het basisdocument vo golden als maatstaf voor de beoordeling. In de bijlage staat een voorbeeld van de kernactiviteit speerwerpen in de oriëntatieperiode uit het basisdocument vo (Brouwer et al., 2012). De observanten kregen voor iedere kernactiviteit de beschrijving van het arrangement, de bewegingsopdracht en de vier deelnameniveaus, en een spreadsheet met leerlingennummers. De observanten gaven iedere leerling twee beoordelingen op basis van twee pogingen of speelrondes en daarna een definitief eindoordeel. De docent die lesgaf aan de betreffende klas heeft bovendien eerst zijn leerlingen op basis van wat hij heeft gezien tijdens de lessen beoordeeld, de zogenaamde 'live'-beoordeling en daarna aan de hand van de videobeelden. Door het beoordelingspanel zijn totaal 2750 beoordelingen gegeven over elf kernactiviteiten. De eindbeoordelingen z(org), b(asis), v(ervolg) en g(evorderd) zijn omgezet tot numerieke of absolute scores: respectievelijk 0, 1, 2 en 3. Voor iedere leerling is bij de betreffende kernactiviteit op basis van de gemiddelde score van de tien observanten het deelnameniveau bepaald: zorg, basis, vervolg en gevorderd. De scheidslijnen voor zorg was van 0 tot 0,5, voor basis van 0,5 tot 1,5, voor vervolg van 1,5 tot 2,5 en voor gevorderd van 2,5 tot 3. Vervolgens is voor iedere kernactiviteit de verdeling over de gehele klas in procenten vastgesteld 1. Daarna is de gemiddelde verdeling over alle kernactiviteiten, per type activiteit (atletiek-turnen versus spel), voor jongens en meisjes en voor de oriëntatie- en uitbouwperiode bepaald. Behalve de verdeling van de niveaus zijn ook de gemiddelde scores per kernactiviteit en per observant vastgesteld. Deze absolute scores geven nader inzicht in verschillen tussen kernactiviteiten, verschillende doelgroepen en de observanten. 1 Door het aantal procenten steeds te delen door vier krijgt u een indruk om hoeveel leerlingen het ongeveer per klas gaat. Voor het aantal meisjes of jongens per klas deelt u het aantal procenten door acht. 6

9 verdeling in procenten Resultaten Verdeling van de deelnameniveaus Op de betrokken scholen komt de gemiddelde verdeling van de deelnameniveaus over elf kernactiviteiten grotendeels overeen met de normverdeling van het basisdocument vo: % (zie figuur 1). De leerlingen nemen iets vaker deel op basisniveau en op vervolgniveau dan volgens de normverdeling. Wel zijn er grote verschillen tussen jongens en meisjes. Jongens nemen vaker deel op vervolgniveau dan meisjes en meisjes nemen vaker deel op basisniveau dan jongens (zie figuur 2). Ook zijn er verschillen op gevorderd niveau: 20% van de jongens neemt deel op gevorderd niveau en 7% van de meisjes. Dat komt overeen met twee à drie jongens en één meisje per klas op gevorderd niveau. Ook nemen meisjes vaker deel op zorgniveau dan jongens (7%), dat zijn gemiddeld bijna twee meisjes en bijna één jongen per klas zorg basis vervolg gevorderd 0 elf kernactiviteiten normverdeling basisdocument vo Figuur 1. Verdeling van deelnameniveaus van alle leerlingen (n = 148) in procenten over elf kernactiviteiten (atletiek, turnen en spel) en de normverdeling in basisdocument vo 7

10 verdeling in procenten zorg basis vervolg gevorderd jongens meisjes Figuur 2. Verdeling van deelnameniveaus van jongens (n = 69) en meisjes (n = 79) in procenten over elf kernactiviteiten (atletiek, turnen en spel) Verdeling over de oriëntatie- en uitbouwperiode Ook zijn er verschillen in de verdeling tussen de oriëntatie- en uitbouwperiode. In de oriëntatieperiode zitten er meer leerlingen op basisniveau en minder leerlingen op gevorderd niveau dan de normverdeling van het basisdocument (zie figuur 3). De verdeling bij de jongens komt bijna overeen met die van de normverdeling (zie figuur 4). Echter bij de meisjes neemt 55% deel op basisniveau en slechts 24% op vervolgniveau en 10% op gevorderd niveau (zie figuur 5). Vooral in de uitbouwperiode worden de verschillen tussen jongens en meisjes groter. In de uitbouwperiode neemt 59% van de jongens deel op vervolgniveau (zie figuur 4). Van de meisjes neemt zowel in de oriëntatie- als uitbouwperiode een kwart deel op vervolgniveau. In de uitbouwperiode neemt geen enkel meisje deel op gevorderd niveau. Slechts een paar meisjes werden bij een enkele kernactiviteit door een observant op gevorderd niveau beoordeeld. Op zorgniveau neemt het aantal meisjes toe, van 9% in de oriëntatieperiode naar 17% in de uitbouwperiode. In dit onderzoek is maar liefst een kwart van de meisjes bij discuswerpen, toesteloverslag, basketbal beoordeeld op zorgniveau. 8

11 verdeling in procenten verdeling in procenten zorg basis vervolg gevorderd 0 Oriëntatie Uitbouw Figuur 3. Verdeling van deelnameniveaus van alle leerlingen (n = 148) in procenten over zes kernactiviteiten in de oriëntatieperiode en vier kernactiviteiten in de uitbouwperiode jongens zorg jongens basis jongens vervolg jongens gevorderd Oriëntatie Uitbouw Figuur 4. Verdeling van deelnameniveaus van jongens (n = 69) in procenten over zes kernactiviteiten in de oriëntatieperiode en vier kernactiviteiten in de uitbouwperiode 9

12 verdeling in procenten verdeling in procenten meisjes zorg meisjes basis meisjes vervolg meisjes gevorderd Oriëntatie Uitbouw 0 Figuur 5. Verdeling van deelnameniveaus van meisjes (n = 79) in procenten over zes kernactiviteiten in de oriëntatieperiode en vier kernactiviteiten in de uitbouwperiode Verdeling over de activiteitsgebieden Bij spel neemt 40% van de leerlingen deel op vervolgniveau (zie figuur 6). Ruim de helft van de jongens (zie figuur 7) en slechts een kwart van de meisjes neemt bij spel deel op vervolgniveau (zie figuur 8). Meisjes nemen bij spel vooral deel op basisniveau. Een vijfde van de jongens, dat zijn twee tot drie jongens per klas, neemt bij spel deel op gevorderd niveau. Bij spel neemt slechts één meisje per klas deel op gevorderd niveau. Jongens worden bij spel ruim boven de normverdeling beoordeeld, meisjes ruim daaronder. Bij atletiek-turnen neemt 13% van de leerlingen, dat zijn drie à vier leerlingen per klas, deel op zorgniveau (zie figuur 6). Dat is veel meer dan die ene zorg-leerling per klas bij spel. 16% van de jongens (zie figuur 7) en 11% van de meisjes (zie figuur 8) neemt bij atletiek-turnen deel op gevorderd niveau. Bij atletiek-turnen zijn de verschillen tussen jongens en meisjes minder groot dan bij spel zorg basis vervolg gevorderd Spel Atletiek-turnen Figuur 6. Verdeling van deelnameniveaus van alle leerlingen (N= 148) in procenten over vijf kernactiviteiten spel en vijf kernactiviteiten atletiek-turnen 10

13 verdeling in procenten verdeling in procenten jongens zorg jongens basis jongens vervolg jongens gevorderd 2 0 Spel Atletiek-turnen Figuur 7. Verdeling van deelnameniveaus van jongens (n = 69) in procenten over vijf kernactiviteiten spel en vijf kernactiviteiten atletiek-turnen meisjes zorg meisjes basis meisjes vervolg meisjes gevorderd Spel Atletiek-turnen Figuur 8. Verdeling van deelnameniveaus van meisjes (n = 79) in procenten over vijf kernactiviteiten spel en vijf kernactiviteiten atletiek-turnen 11

14 ringzwaaien hurkwendsprong (1) hurkwendsprong (2) speerwerpen go-go-tikkertje voetbal basketbal discuswerpen toesteloverslag handbal basketbal gemiddeld norm gemiddelde score per klas Absolute scores per kernactiviteit Een ander perspectief op de beoordelingen bieden de absolute scores: de gemiddelde norm volgens het basisdocument vo is 1,6 2 (schaal van 0 tot 3). Alle scores hoger dan 1,6 zijn boven en alle scores lager dan 1,6 zijn beneden de norm. In figuur 9 staan de gemiddelde absolute scores op de elf kernactiviteiten per klas. Het zijn de gemiddelde scores van alle leerlingen van een hele klas (n = 25) en de gemiddelde scores van alle jongens (n = 12) en meisjes (n = 13). Leerlingen scoren gemiddeld het hoogste op go-gotikkertje in de oriëntatieperiode (1,8), gevolgd door handbal in de uitbouwperiode (1,7). De laagste score was voor ringzwaaien in de oriëntatieperiode (1,1) en basketbal in de uitbouwperiode (1,2). Het grootste verschil tussen jongens (1,8) en meisjes (0,8) was bij basketbal in de uitbouwperiode, gevolgd door voetbal in de oriëntatieperiode (resp. 2,0 en 1,1) en toesteloverslag in de uitbouwperiode (resp. 1,8 en 0,9). Het kleinste verschil tussen jongens en meisjes was bij ringzwaaien in de oriëntatieperiode, de meisjes (1,3) scoorden hier iets hoger dan de jongens (1,0). Voor de hurkwendsprong was er bij één klas een klein verschil en bij de andere klas een groot verschil tussen jongens en meisjes. 3,0 2,5 2,0 1,5 alle leerlingen jongens meisjes 1,0 0,5 0,0 Figuur 9. Gemiddelde scores op de verschillende kernactiviteiten per klas (n = 25) en jongens (n = 12) en meisjes (n = 13) oriëntatieperiode uitbouwperiode. Absolute scores per doelgroep De gemiddelde absolute score op de elf kernactiviteiten is 1,4, dat is 0,2 punt lager dan 1,6, de gemiddelde norm van het basisdocument vo (zie figuur 10). Jongens scoren hoger en meisjes scoren lager dan de norm. Wanneer we dit zouden omrekenen 3 naar een cijfer voor bewegen 2 1,6 = 10% x % x % x % x 3 3 Cijfer = (2 x absolute score)

15 gemiddelde score gemiddelde score op een beweegcijferschaal van 4 tot 10, dan is dat voor jongens een 7.4 en voor meisjes een 6.5. Bijna één punt verschil. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 1,4 1,7 1,2 1,6 alle leerlingen jongens meisjes norm 0,5 0,0 alle leerlingen jongens meisjes norm Figuur 10. Gemiddelde scores op elf kernactiviteiten van alle leerlingen (n = 148) en jongens (n = 69) en meisjes (n = 79) Het absolute verschil tussen jongens en meisjes in de oriëntatieperiode is 0,3, in de uitbouwperiode loopt dit op tot 0,7 (zie figuur 11). Voor jongens en meisjes in de uitbouwperiode is dat een verschil van bijna anderhalf punt op een beweegcijfer-schaal van 4 tot 10. Voor spel is de absolute score 1,5 en voor atletiek-turnen 1,3 (zie figuur 12). Voor atletiek-turnen is er 0,4 punt verschil tussen jongens (1,6) en meisjes (1,2). Voor spel is er 0,7 punt verschil tussen jongens (1,9) en meisjes (1,2). Voor jongens en meisjes is dat een verschil van bijna anderhalve punt op een beweegcijfer-schaal van 4 tot 10 bij spel. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 1,6 1,4 1,4 1,3 1,8 1,1 1,6 alle leerlingen jongens meisjes 0,5 0,0 Oriëntatie Uitbouw Norm Figuur 11. Gemiddelde scores op zes kernactiviteiten in de oriëntatieperiode en vier kernactiviteiten in de uitbouwperiode over alle leerlingen (n = 148) en jongens (n = 69) en meisjes (n = 79) 13

16 gemiddelde score gemiddelde score 3,0 2,5 2,0 1,5 1,5 1,9 1,6 1,6 1,3 1,2 1,2 alle leerlingen jongens 1,0 meisjes 0,5 0,0 Spel Atletiek-turnen Norm Figuur 12. Gemiddelde scores op vijf kernactiviteiten bij spel en vijf kernactiviteiten bij atletiekturnen over alle leerlingen (n = 148) en jongens (n = 69) en meisjes (n = 79) Beoordeling door de eigen docent Ten slotte vergelijken we de boordeling van de eigen docent met die van het beoordelingspanel. Aan de drie docenten die lesgeven aan de klassen is na afloop van de lessenreeks gevraagd of zij een beoordeling willen geven z(org), b(asis), v(ervolg) en g(evorderd) op basis van wat zij tijdens de lessen hebben gezien, de zogenaamde 'live'-beoordeling. Daarna heeft de docent zijn eigen leerlingen opnieuw beoordeeld aan de hand van de videobeelden. De 'live-' en videobeoordeling van de eigen docent komen nagenoeg met elkaar overeen (zie figuur 13). De gemiddelde beoordeling van de eigen docent is 0,2 punt hoger dan van het beoordelingspanel. Vooral de jongens worden door de eigen docent hoger beoordeeld dan door docenten uit het beoordelingspanel. De beoordeling van meisjes door de eigen docent komt meer overeen met die van het beoordelingspanel. 3,0 2,5 2,0 1,5 1,6 1,6 1,4 1,9 1,9 1,7 1,3 1,3 1,2 live eigen docent video eigen docent 1,0 beoordelingspanel 0,5 0,0 alle leerlingen jongens meisjes Figuur 13. Gemiddelde scores op elf kernactiviteiten over alle leerlingen (n = 148) en jongens (n = 69) en meisjes (n = 79) gegeven door de eigen docent o.b.v. de lessen en de videobeelden en door het beoordelingspanel 14

17 Conclusie en discussie Hieronder geven we antwoord op de onderzoeksvragen. We sluiten de rapportage af met een discussie. In hoeverre zijn de voorgestelde deelnameniveaus van het basisdocument vo (10% zorg, 40% basis, 30% vervolg en 20% gevorderd) realistisch beschreven in die zin dat deze haalbaar zijn in de praktijk? In dit onderzoek bij drie scholen worden de beoogde deelnameniveaus van het basisdocument vo gerealiseerd. De gemiddelde verdeling van de deelnameniveaus over de elf kernactiviteiten is 9% zorg, 45% basis, 33% vervolg en 12% gevorderd. Hoe is de verdeling over meisjes en jongens? Hoe is de verdeling in de oriëntatie- en uitbouwperiode? Hoe is de verdeling tussen verschillende kernactiviteiten en activiteitsgebieden? Er zijn grote verschillen tussen jongens (n = 69) en meisjes (n = 79). Bij bijna alle kernactiviteiten worden de jongens hoger beoordeeld dan de meisjes. Er zijn grote verschillen tussen jongens en meisjes, en dan vooral in de uitbouwperiode en bij spel. De beoogde deelnameniveaus van het basisdocument vo worden onvoldoende bij meisjes gerealiseerd. Wat is de gemiddelde beoordeling van de elf kernactiviteiten en over de kernactiviteiten gezamenlijk? In hoeverre wijken de beoordelingen af van de absolute norm van het basisdocument vo. De gemiddelde absolute score over alle kernactiviteiten is 1,4. Dat is 0,2 punt lager dan de gemiddelde norm van het basisdocument vo. De deelnameniveaus zijn het hoogst bij go-go-tikkertje in de oriëntatieperiode en handbal in de uitbouwperiode De laagste score was bij ringzwaaien in de oriëntatieperiode en basketbal in de uitbouwperiode. Welke verschillen zijn er tussen de beoordelingen van jongens en meisjes en tussen de oriëntatie- en uitbouwperiode? Het gemiddelde deelnameniveau van jongens is hoger dan van meisjes. In de uitbouwperiode zijn de verschillen tussen jongens en meisjes groter dan in de oriëntatieperiode. Omgerekend naar een cijfer voor gym betekent dit bijna anderhalve punt verschil. In hoeverre komen de beoordelingen van de drie docenten LO die lesgeven aan de klassen overeen met die van het beoordelingspanel? De gemiddelde beoordeling van de eigen docent is iets hoger dan van het beoordelingspanel. Jongens, en niet de meisjes, worden door de eigen docent hoger beoordeeld dan door het beoordelingspanel. Vooral de verschillen tussen jongens en meisjes en tussen de oriëntatie- en uitbouwperiode werpen een aantal discussievragen op voor de vakwereld. Een discussiepunt is of de beoogde kwaliteit bij meisjes in de uitbouwperiode en bij spel niet te hoog gegrepen is. Vragen die daarbij kunnen worden gesteld, zijn: Kijken docenten niet te veel door een 'jongens-bril'? Richt het bewegingsonderwijs zich wel in voldoende mate op de ontwikkeling en interesse van meisjes? Worden de deelnamemogelijkheden van meisjes, in het bijzonder in de uitbouwperiode en bij spel, voldoende gewaarborgd? Een methodisch-didactische vervolgvraag is: Hoe kunnen we het bewegingsonderwijs beter laten aansluiten bij de deelnamemogelijkheden en de beweegvraag van meisjes? Uit dit onderzoek blijkt binnen het beoordelingspanel grote overeenstemming over de beoordelingen, de resultaten geven een betrouwbaar beeld. De gemiddelde beoordeling van de afzonderlijke observanten over alle elf kernactiviteiten varieert tussen 1,4 en 1,6. Ook over de beoordeling van de verschillende doelgroepen zijn de panelleden het grotendeels eens. De 15

18 gemiddelde beoordeling van de jongens varieert tussen 1,7 en 1,9 en van de meisjes tussen 1,1 en 1,3. De gemiddelde beoordeling van oriëntatieperiode varieert tussen 1,3 en 1,6 en van de uitbouwperiode tussen 1,2 en 1,5. Ook is er veel overeenstemming over de beoordeling van de activiteitsgebieden. De gemiddelde beoordeling van de observanten over de vijf kernactiviteiten atletiek-turnen varieert tussen 1,3 en 1,5 en over de zes kernactiviteiten spel tussen 1,4 en 1,7. De leerlingen zijn beoordeeld aan de hand van de beschrijvingen van de deelnameniveaus van het basisdocument vo. Niet duidelijk is wat leidend was bij de beoordeling van de observant: de beschrijvingen, het 'timmermansoog' van de docent zelf of een combinatie daarvan. Een betrouwbare beoordeling blijkt ook uit de gemiddelde standaarddeviatie. Deze is over de elf kernactiviteiten samen (vierpuntschaal 0-3) 0,36, variërend tussen 0,29 voor discuswerpen en 0,45 voor go-go-tikkertje. Slechts bij enkele individuele leerlingen komt de standaarddeviatie uit boven de 0,6, bijvoorbeeld voor een aantal leerlingen bij voetbal. Een verklaring is dat is de leerlingen gedurende het verloop van het spel verschillende taken uitvoeren, bijvoorbeeld verdedigen en aanvallen, en dat deze acties van de leerlingen niet bij elkaar op beeld staan. Het beoordelen van alleen kernactiviteiten van atletiek, turnen en spel is niet dekkend voor het gehele programma bewegen en sport. Naast deze activiteiten zouden ook bewegen op muziek, zelfverdediging en actuele activiteiten moeten worden meegenomen bij de beoordeling van de deelnameniveaus. Wellicht zien we dat meisjes dan hoger worden beoordeeld dan jongens. In dit onderzoek zijn de deelnameniveaus beoordeeld bij twee klassen van drie scholen vo. Dat is niet representatief voor het bewegingsonderwijs in Nederland. Bovendien is slechts één kernactiviteit, de hurkwendsprong, bij twee verschillende scholen beoordeeld. Uit de resultaten blijkt dat de deelnameniveaus bij deze twee klassen behoorlijk verschillen. Voor een betrouwbaarder beeld is het wenselijk dat dezelfde kernactiviteiten bij meerdere scholen worden beoordeeld. Ten slotte, in dit kleinschalige onderzoek zijn de deelnameniveaus beoordeeld aan de hand van videobeelden, door een beoordelingspanel dat bekend is daarmee te werken in hun schoolpraktijk. De vraag is of ook andere docenten zo kijken naar het bewegen van hun leerlingen en daarmee bewust zijn van de gerealiseerde leerresultaten van hun leerlingen. Het onderzoek is een eerste aanzet tot een beter kwaliteitsbewustzijn van docenten. 16

19 Literatuur Brouwer, B., Houthoff, D., Massink, M., Mooij, C., Mossel, G. van, Swinkels, E., & Zonnenberg, A. (2012). Basisdocument bewegingsonderwijs voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Zeist: Jan Luitingfonds. Duteweerd, L. (2012). Werken aan Kwaliteit Bewegen en Sport. Enschede: SLO. 17

20 Bijlage Voorbeeld van de kernactiviteit speerwerpen in de oriëntatieperiode uit het basisdocument vo (Brouwer et al., 2012). 18

21

22 SLO heeft als nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling een publieke taakstelling in de driehoek beleid, praktijk en wetenschap. SLO heeft een onafhankelijke, niet-commerciële positie als landelijke kennisinstelling en is dienstbaar aan vele partijen in beleid en praktijk. Het werk van SLO kenmerkt zich door een wisselwerking tussen diverse niveaus van leerplanontwikkeling (stelsel, school, klas, leerling). SLO streeft naar (zowel longitudinale als horizontale) inhoudelijke samenhang in het onderwijs en richt zich daarbij op de sectoren primair onderwijs, speciaal onderwijs, voort gezet onderwijs en beroepsonderwijs. De activiteiten van SLO bestrijken in principe alle vakgebieden. SLO Piet Heinstraat JE Enschede Postbus CA Enschede T E info@slo.nl Foto omslag: Freddie Westerhof