Maatregelen stimuleren autodelen

Transcriptie

1 Maatregelen stimuleren autodelen November / 7

2 1. Inleiding Autodelen draagt bij aan de doelstelling binnen Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar en Schoon Vervoer waarbij wordt ingezet op vermindering van het aantal autokilometers en waar nodig zo schoon mogelijk. De gemeente Utrecht wil daarom mede op verzoek van de raad- meer aandacht besteden aan autodelen in de stad. We hebben voor dit plan gebruik gemaakt van suggesties uit het pamflet dat de fractie van GroenLinks uitreikte tijdens de Begroting Verkeer in oktober Dit plan is geschreven als onderdeel van het Actieplan Schoon Vervoer Utrecht heeft zich in de zomer van 2015 samen met o.a. deelautoaanbieders, leasemaatschappijen, andere gemeenten, belangenorganisaties en de rijksoverheid gecommitteerd aan een landelijke afspraak om autodelen verder te laten groeien en daarin samen op te trekken. De gezamenlijke ambitie is om autodelen te laten groeien tot een landelijke netwerk van deelauto s in Dat er veel draagvlak is voor het onderwerp, wordt duidelijk door het aantal partijen (30) dat samen deze Green Deal Autodelen is ondertekend Met dit initiatief willen de partijen met elkaar de bekendheid van autodelen vergroten, kansen versterken en belemmeringen in kaart brengen en aanpakken. Door zowel in te zetten op structuurveranderingen als op concrete acties, denken de partijen de doelstelling samen te kunnen behalen. In dit voorstel werken wij uit welke maatregelen de gemeente gaat nemen om aan deze doelstelling bij te dragen. Het voorstel dient tevens als basis voor de aanvraag van VERDER-middelen bij de provincie Utrecht die voor autodelen gereserveerd zijn. Met bijna deelauto s is Utrecht de gemeente met de meeste deelauto s per inwoner 1. Een exponentiële toename sinds 2011, toen er circa 200 deelauto s waren. De groei komt voort uit de opkomst van Peer2Peer-autodelen, ofwel autohuur en -verhuur van en door particulieren. Hoewel Utrecht wat betreft het aantal aangeboden auto s autodeelstad nummer 1 is, loopt het gebruik hiervan nog achter. Sommige aangeboden (particuliere) auto s worden dusdanig weinig verhuurd dat nauwelijks van een deelauto gesproken kan worden. Daarom richten wij ons in dit voorstel met name op de gebruikers, niet op de aanbieders. In juni 2015 hebben we een expert-brainstorm gehouden. Hiervoor waren zowel ondernemers van verschillende deelautobedrijven uitgenodigd, als inhoudelijk experts van bijvoorbeeld de Universiteit Utrecht. Mede op basis van hun input stellen we de volgende activiteiten voor: het verbeteren van communicatie, gebaseerd op levensveranderende momenten en doelgroepen; het vergroten van kennis van autodelen bij nieuwbouwprojecten; het ondersteunen van innovatieve initiatieven op het gebied van autodelen, waaronder Testrijders. Deze maatregelen staan verder uitgewerkt in dit plan. 1 CROW - Dashboard duurzame en slimme mobiliteit: Autodelen, 8 oktober / 7

3 2. Doelstelling en resultaat Onze doelstelling is ervoor te zorgen dat meer Utrechters gebruik gaan maken van deelauto s. Hiermee richten we ons zowel op zogenoemde Peer2Peer-netwerken (bijvoorbeeld: SnappCar), maar ook op bedrijven die deelauto s aanbieden, zoals GreenWheels. Aan het eind van dit project hebben we de volgende resultaten behaald: Een instrumentenkist voor benaderen van potentiële doelgroepen op levensveranderende momenten (afstuderen, geboorte, verhuizing, aanvragen of inleveren parkeervergunning) op basis van bestaand of nieuw onderzoek. Tevens bieden we met behulp van input van de markt en experts een pakket aan niet-financiële maatregelen. De instrumentenkist wordt in samenwerking met de markt ontwikkeld en is voor iedereen toegankelijk zodat deze zoveel mogelijk wordt gebruikt; Projectleiders en verkeersadviseurs zijn bekend met autodelen en weten hoe ze dit in kunnen zetten in hun nieuwbouwprojecten. Tevens bieden wij praktische ondersteuning bij nieuwbouwprojecten waar autodelen wordt ingevoerd; Een werkende stimuleringsregeling voor innovatieve initiatieven, die kan worden ingezet voor initiatieven die de stad schoner maken en bijdragen aan vermindering van het aantal autokilometers. Een voorbeeld van een dergelijk initiatief is Testrijders van Natuur & Milieu. Na inzet van de maatregelen wordt geëvalueerd of het autodelen is toegenomen in Utrecht, en wordt aangetoond of (indirect) een volumereductie van de automobiliteit wordt behaald. Het is daartoe van belang om het huidige gebruik van deelauto s en het gebruik na inzet van de maatregelen te meten. Een toename van het gebruik is van belang om autodelen een succes te maken en autodeelstad nummer 1 te blijven. Het aanbod van deelauto s, waarop de huidige koppositie is gebaseerd, is immers afhankelijk van de te stimuleren vraag naar die auto s. We zetten daarom in op extra voorlichting en financiële prikkels. Voor autodelers is het gebruik van een deelauto een bewuste keuze. Bovendien zien ze direct de kosten van het autogebruik. Daarom maken autodelers meer gebruik van het openbaar vervoer en fietsen ze meer. Voor de dagelijkse ritten naar werk, winkel of school laten autodelers de auto liever staan. Dat doen ze ook als er een eigen auto beschikbaar is in het huishouden, wat bij ongeveer de helft van de autodelers het geval is. Autodelen maakt het ook mogelijk dat mensen met een klein inkomen, die zich geen (eigen) auto kunnen veroorloven, incidenteel een auto kunnen gebruiken. Door het autodelen zijn er minder eigen auto s benodigd: een reguliere deelauto spaart gemiddeld vier auto s, en dus parkeerplaatsen uit. Dit betekent een volumereductie in het aantal auto s. Door het bewustere gebruik van deelauto s levert dit daarnaast ook een verschoning op. 3 / 7

4 3. Wat gaan we doen? Mede op basis van een interactieve brainstorm met experts en betrokkenen bij autodelen hebben we een pakket maatregelen opgesteld. We voeren in onderstaande activiteiten uit en starten samen met de markt onderzoeken om nieuwe instrumenten te verkennen. Doel is om te komen tot een instrumentenkist die door de gemeente, maar ook de andere partijen ingezet kan worden om deelautogebruik te stimuleren. In de gehele aanpak werken we nauw samen met veel verschillende partijen: deelautobedrijven, peer2peerdeelnetwerken, maar ook onafhankelijk experts, onderwijsinstellingen, en ontwikkelaars van nieuwbouwprojecten. a. Verbeteren communicatie Inzet van de instrumentenkist is om in te zetten op doelgroepgerichte communicatie. Uit onderzoek van SmartAgent (2011) is gebleken dat de potentiële doelgroep voor autodelers te onderscheiden is in vijf groepen: de post-automobilisten, de vanzelfsprekende automobilisten, de rationele automobilisten, de autoliefhebbers en de praktische automobilisten. Alle groepen (behalve de vanzelfsprekende automobilisten) bieden volgens de onderzoekers aanknopingspunten om autodelen te stimuleren. Elk segment vraagt wel een andere aanpak, die rekening houdt met hun bezwaren ten aanzien van autodelen, maar ook met wie zij zijn. Daarnaast zetten we in op communicatie op levensveranderende momenten. Uit onderzoek blijkt dat het stimuleren van autodelen op deze momenten het beste werkt. Bij levensveranderende momenten veranderen mensen hun routine, waardoor ze sneller, of minder snel geneigd zijn om een auto te gaan delen. Een voorbeeld hiervan is het krijgen van kinderen: veel mensen denken gemakkelijker mobiel te zijn met kleine kinderen als ze in het bezig zijn van een auto. Een verandering in de financiële situatie kan ook tot gevolg hebben dat mensen wegens geldgebrek de (tweede) auto verkopen, of juist een auto aanschaffen als zij een nieuwe baan vinden. 4 / 7

5 Levensveranderende momenten zijn bijvoorbeeld afstuderen, verhuizen, geboorte, aanvraag of opzeggen van een parkeervergunning en het aanvragen of opzeggen van een uitkering. We werken aan bewustwording, voorlichting en instrumenten om mensen over de streep te krijgen om gebruik te gaan maken van deelauto s, bij voorkeur door het eigen voertuig van de hand te doen. Om dit te bereiken zullen we de volgende acties uitvoeren en producten ontwikkelen: We geven samen met de markt inzicht in de kosten die gemoeid zijn bij het gebruik van een eigen voertuigen versus het gebruik van een deelauto om mensen bewust te maken van de financiële consequenties van autobezit. Wat betreft communicatie werken we aan een universeel deelautologo, voor gebruik binnen én buiten de gemeente Utrecht. Er worden nieuwe (digitale) flyers ontworpen die kunnen worden uitgereikt bij levensveranderende momenten. Tot slot passen we het informatiebord bij vaste deelautoplekken aan. Nu staan deze parkeerplekken aangegeven met het bord Autodate. Dit is geen bekend begrip bij veel Utrechters. We vervangen dit bord met een informatiebord over de voordelen van autodelen. Speciaal voor ouders met (kleine) kinderen sporen we autodeelbedrijven en Peer2Peer-netwerken aan om kinderzitjes als één van de opties op te nemen. Tijdens de eerdergenoemde expertsessie ontstond veel enthousiasme voor het ontwikkelen van nietfinanciële prikkels om autodelen te stimuleren. Hierbij kan worden gedacht aan het geven van privileges die andere automobilisten niet hebben aan autodelers. Samen met de sector bouwen we de instrumentenkist verder uit. Graag onderzoeken we daarnaast de mogelijkheid van het uitbreiden van het deeltegoed. In 2015 is de sloop/stimuleringsregeling voor vervuilende diesels uitgebreid met de mogelijkheid om deelautotegoed te krijgen. We kunnen dit breder trekken. Een mogelijkheid is om mensen die hun parkeervergunning opzeggen te belonen met deelautotegoed, of bij levensveranderende momenten zoals afstuderen. Nu krijgen studenten van de NS een voordeelurenkaart, wellicht kunnen ze in de toekomst daarnaast autodelen uitproberen door inzet van deelautotegoed. Samen met deelautobedrijven, de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht en de NS gaan we in gesprek hierover. Huidige regelgeving past niet altijd goed bij autodelen. Zo wordt voor een parkeervergunning voor vaste deelauto s het hoge zakelijke tarief gerekend. Dit wordt indirect doorberekend aan klanten waardoor de gebruikskosten hoog zijn. We hebben tijdens de expertsessie in juni input verzameld over welke regelgeving wat stakeholders betreft anders zou moeten. We blijven in overleg met partijen die betrokken zijn bij autodelen en pakken de kansen die ons door hen worden aangereikt in lijn met de Green Deal die door 30 partijen is ondertekend. 5 / 7

6 b. Inzet van de instrumentenkist: Deelauto s bij nieuwbouwprojecten Het tweede pakket maatregelen betreft het bevorderen van het gebruik van deelauto s bij nieuwbouwlocaties. Momenteel wordt bij enkele nieuwbouwprojecten in de planvorming actief rekening gehouden met deelauto s. We willen dit aantal omhoog brengen door ervoor te zorgen dat projectleiders kennismaken met het begrip deelauto s en hoe dit in project(en) kan worden ingezet. Indien nodig bieden we daarnaast praktische ondersteuning op dit gebied. We proberen autodelen zoveel mogelijk in samenwerking met bewoners in te voeren. Nieuwbouwprojecten waar we met name kansen zien zijn: Rotsoord, Tweede Daalsedijk, Merwedekanaalzone en Veemarkt. c. Innovatieve initiatieven Het gebruik van deelauto s is een groeiende en een innovatieve markt. Daarom staan we open voor nieuwe initiatieven. Essentie daarbij is dat de deelauto-initiatieven bijdragen aan vermindering van het aantal kilometers en dat het gebaseerd is op verschoning van het wagenpark, in lijn met het Actieplan Schoon Vervoer. We dagen mensen en organisaties uit om innovatieve ideeën aan te dragen en faciliteren hen graag hierbij door financiële steun te bieden Een voorbeeld hiervan is het Testrijders initiatief van Natuur & Milieu: ongeveer 20 Utrechters rijden een jaar lang in een volledig elektrische auto en delen deze zoveel mogelijk. Er worden prijzen uitgeloofd voor degene die de auto het meest deelt. In andere regio s, waaronder Arnhem-Nijmegen, is dit project zeer succesvol geweest. Het voorstel is om vanuit Utrecht ook mee te doen aan dit initiatief, omdat dit zowel bijdraagt aan de promotie van elektrisch vervoer als aan autodelen. In het kader van het Actieplan Schoon Vervoer willen we met ingang van 2016 dergelijke initiatieven stimuleren door initiatiefnemers de mogelijk bieden om subsidie hiervoor aan te vragen. 6 / 7

7 Naast het initiatief van Natuur & Milieu hebben meerdere partijen zich bij ons gemeld. We gaan de komende tijd met hen in gesprek en zullen waar mogelijk praktische en financiële medewerking geven aan initiatieven die onze stad schoner en duurzamer maken. Instrumentenkist Samenvattend komen we tot een instrumentenkist die ingezet kan worden binnen én (deels) buiten de gemeente Utrecht. Deze kist bevat in ieder geval de volgende componenten: Werkende communicatiestrategie met universeel deelautologo, gebaseerd op doelgroepen en levensveranderende momenten; Kostenoverzicht waarin autobezit wordt vergeleken met autodelen; Pakket aan niet-financiële maatregelen om autodelen te stimuleren; Deelautotegoed voor bijvoorbeeld afstudeerders; Regelgeving die past bij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van autodelen; Ondersteuning voor deelauto s bij nieuwbouwprojecten; Een werkende stimuleringsregeling voor innovatieve initiatieven op het gebied van duurzame mobiliteit en autodelen. 4. Monitoring Omdat dit plan een grote gedragscomponent kent is monitoring van resultaten zeer essentieel om het succes te kunnen bepalen. In samenwerking met onderzoekers van de Universiteit Utrecht bekijken we de mogelijkheden voor resultatenmonitoring. Monitoringsindicatoren kunnen bijvoorbeeld zijn: - Toename aantal gebruikers van deelauto s; - Toename aantal aangeboden deelauto s; - Kennis van inwoners van het onderwerp autodelen; - Attitude t.a.v. autodelen en bereidheid van inwoners om hun auto te delen; Uit de bovenste twee indicatoren kunnen we ritbesparing van autoritten afleiden. 5. Financiën Voor de uitvoering van de genoemde activiteiten is begroot. Hiervoor doen we een beroep op de VERDER-gelden dat beschikbaar is gesteld voor deelautoprojecten bij de provincie.. Dit plan dient dan ook als aanvraag voor de subsidie. Eind januari 2016 verwachten we de formele uitspraak. 7 / 7