Bruckners lofzang op de schoonheid

Transcriptie

1 HET RUSSISCHE RIJK GROOT OMROEPKOOR A CAPPELLA AVROTROS KLASSIEK I AVROTROS KLASSIEK II GROTE VIOLISTEN CARL NIELSEN AVROTROS VOCAAL MUZIKALE MEESTERWERKEN TWEE BIJZONDERE CONCERTEN vrijdag 8 april 2016, uur inleiding Leonard Leutscher, uur Bruckners lofzang op de schoonheid Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Markus Stenz dirigent Klaas Stok koordirigent Joey Roukens *1982 Rising Phenix voor koor en orkest wereldpremière 28 november 2014 ter gelegenheid van de feestelijke heropening van TivoliVredenburg opdrachtwerk AVROTROS Vrijdagconcert met steun van het Fonds Podium Kunsten PAUZE Anton Bruckner Zesde symfonie in A Maestoso Adagio: Sehr feierlich Scherzo: Nicht schnell Finale: Bewegt, doch nicht zu schnell

2 Nieuw seizoen AVROTROS Vrijdagconcert 2 Live-uitzending Goed nieuws voor de liefhebbers van klassieke muziek in Utrecht en omgeving: de nieuwe seizoensbrochure van AVROTROS Vrijdagconcert is uit. U kunt die aanvragen via INFO@AVROTROSVRIJDAGCONCERT.NL De negenentwintig concerten zijn vanuit Tivoli- Vredenburg rechtstreeks te beluisteren op NPO Radio 4. Hart van de programmering vormen het Radio Filharmonisch Orkest met chefdirigent Markus Stenz, en het Groot Omroepkoor. IAMA International Conference 7 t/m 9 april In TivoliVredenburg is van 7 t/m 9 april de International Artist Managers Association bijeen voor haar 26ste conferentie. Centraal staan onderwerpen als technologie en nieuwe innovaties die de concertbeleving nu en in de toekomst beïnvloeden. Aan de conferentie nemen ongeveer driehonderd organisaties uit vijfendertig landen deel. Een groot aantal gedelegeerden is vanavond bij dit concert aanwezig. Dit concert is deels te volgen via de Wolfgang app. Met deze app krijgt het publiek in de zaal toelichting op de muziek van Bruckner via de eigen smartphone, zodat de concertbeleving wordt vergroot. Terwijl de musici spelen, biedt deze app uitleg en verhaal over wat er op dat moment in de muziek te horen is. Wolfgang is gratis te downloaden in de App Store en Google Store De AVROTROS zendt dit concert vanuit Tivoli- Vredenburg live uit op NPO Radio 4. Alle luisteraars kunnen volop genieten van het concert als mobiele telefoons, horloges en gehoorapparaten geen geluid maken. Presentatie voor Radio 4 vanuit de zaal door Mark Brouwers. Via kunt u onder Luister Concerten kiezen uit de mooiste concertopnamen, waaronder uiteraard ook die van het AVROTROS Vrijdagconcert. De concerten zijn te sorteren op genres en tijdperken. Uit de periode vanaf 2011 zijn nog vele webcasts te zien van De Vrijdag van Vredenburg. Voor nieuws en achtergrondinformatie over de concerten kunt ook terecht op Facebook AVROTROS Vrijdagconcert. Na het concert Na het concert is er gelegenheid om een drankje te nuttigen.

3 Bruckners lofzang op de schoonheid 3 Ik ben een groot liefhebber van Bruckner, met name de Bruckner van de adagio s en koralen. Die grootsheid en verhevenheid die je in Bruckners symfonieën aantreft spreekt me enorm aan en dat is wellicht ook te horen in Rising Phenix, dat begint en eindigt in E-groot: een bewuste knipoog naar de toonsoort van Bruckner 7. Aldus Joey Roukens bij de wereldpremière van Rising Phenix op 28 november 2014, geschreven voor de feestelijke heropening van TivoliVredenburg, met in de tweede helft van het programma de monumentale Zevende symfonie van Anton Bruckner. De knipoog heeft gewerkt, want nog geen twee jaar later staat zijn werk opnieuw geprogrammeerd naast een symfonie van Bruckner. Deze keer de Zesde, in de woorden van de componist: die Sechste, die Keckste. Kek is een woord dat wij uit het Duits hebben overgenomen. Gezien Bruckners levenslange speurtocht naar een geschikte jonge bruid zouden we die Zesde een kekke jonge meid mogen noemen. Rond de eeuwwisseling was de muzikale woordenschat uitgedijd tot kolossale proporties. Alles kan en alles mag, in een duizelingwekkende hoeveelheid aan combinaties Hoe schrijft een componist die geboren wordt in het Nederland van 1935? Hij voelt in de naoorlogse jaren de hete adem van Pierre Boulez en Karlheinz Stockhausen in zijn nek en wil niet achterblijven. Zijn noten moeten zo modern mogelijk klinken. De titel van Bas van Puttens recente biografie over Peter Schat, zegt het kort en bondig: Alles moest anders. Na een tweetal turbulente decennia bleek dat de verstandhouding met het muziekminnende publiek ernstig onder druk was komen te staan, en moest voor de tweede

4 4 keer alles anders. Louis Andriessen bekeerde zich tot zijn persoonlijke tegendraadse visie op het minimalisme en Peter Schat vond de Toonklok uit. Rond de eeuwwisseling was de muzikale woordenschat uitgedijd tot kolossale proporties. Alles kan en alles mag, in een duizelingwekkende hoeveelheid aan combinaties. Hoe schrijft een componist die geboren wordt in het Nederland van 1982, die ontdekt dat voor veel mensen The Beatles net zo klassiek zijn als Mozart en Stravinsky? Maar hoe schrijft een componist die geboren wordt in het Nederland van 1982? Als hij drie jaar oud is zorgt de cd voor een digitale revolutie, op zijn zestiende neemt hij plaats achter de computer. Hij krijgt pianoles, speelt in bandjes, en maakt via vriendjes kennis met popmuziek. En komt tot de ontdekking dat voor veel mensen The Beatles net zo klassiek zijn als Mozart en Stravinsky. Hij neemt compositielessen bij Klaas de Vries, die hem het vak leert. De leermeester lijkt de leerling maar moeilijk te kunnen volgen in zijn behoefte om vooral muziek te schrijven die herkenbaar is en emoties oproept. Maar Joey Roukens heeft succes: opdrachten komen van het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rubens Kwartet en het Groot Omroepkoor. Aan de slag met een opdrachtwerk voor de heropening van Muziekpaleis TivoliVredenburg. JOEY ROUKENS

5 Feniks uit zijn as De opdracht vraagt om een tekst die beelden oproept van de wederopbouw van tempels en paleizen. Roukens vindt hem bij de Victoriaanse dichter Henry Newbolt en de middeleeuwse mysticus Hermes Trismegistus. In twee talen die universeel begrepen kunnen worden, Engels en Latijn. De opbouw van het tweedelige werk is gemakkelijk te volgen: de eerste helft bestaat uit een korte inleiding van twee minuten waarin hamerende akkoorden de verwachting op scherp zetten. Dan volgt het openingsdeel op Latijnse tekst, waarin het muzikale materiaal aan dezelfde alchemistische processen wordt onderwerpen waarover de tekst spreekt. De tweede helft begint met een etherisch adagio dat een enorme boog spant die zijn hoogtepunt vindt in de destructie van de tempel, hoorbaar gemaakt in de destructie van de klank: er wordt nog slechts geschreeuwd. Een instrumentaal tussenspel zorgt voor de overgang naar de exuberante finale, die extatisch eindigt in de herrijzenis van de feniks uit zijn as. Inhoudelijk is de tekst abstract genoeg om de componist niet in de weg te zitten, maar ze biedt wel prachtige bouwstenen. Vooral het motto waarmee Roukens zijn stuk opent blijkt van een verpletterende eenvoud, een pracht van een binnenkomer: O come to the Palace of Life, Let us build it again. De tweede helft van die dichtregel komt als een mantra terug in verschillende stadia van de compositie. Het slotdeel opent met Let us build the Palace again en sluit in een stralend E-groot af met Let us build it forever in splendour new. 5 Bruckner improviseert Op 29 maart 1871 opende Queen Victoria in Londen de Royal Albert Hall, een initiatief van wijlen haar echtgenoot. Een kolossale zaal met ruim vijfduizend zitplaatsen, en uitgerust met een al even indrukwekkend orgel, destijds het grootste ter wereld. Uiteraard waren er meteen klachten over de zeer ruim bemeten akoestiek: dit is de enige plek waar een componist zijn werk twee keer kan horen. Ook over het orgel werd gemopperd, en dus moest de mening van gerespecteerde buitenlandse organisten gehoord worden. Verschillende landen ontvingen de uitnodiging om hun beste spelers naar Londen af te vaardigen om in de zomer van 1871 het volk te laten horen dat er met het instrument niets mis was en om dat vooral in de pers naar buiten te brengen. In Wenen werd op de uitnodiging gereageerd met... een proefspel! De winnaar was

6 6 Anton Bruckner, organist van de Weense hofkapel. Bruckner vertrok naar Londen, sprak geen woord Engels, maar meldde van tevoren in zijn onvervalste dialect: no, i werd net lang den Bach einwerggln, dös soll n die mach n die ka Phantasie haben, i spiel über a freies Thema. Vrij vertaald: nee, ik ga niet lang studeren op Bach, dat is voor mensen die geen fantasie hebben, ik speel op een vrij thema. Met andere woorden: laat mij maar lekker improviseren. ANTON BRUCKNER DOOR HERMANN VON KAULBACH 1885 Improviseren was in de negentiende eeuw in de klassieke muziek net zo gewoon als vandaag in de jazz. Mozart, Beethoven, Paganini en Liszt trokken er volle zalen mee. Beethoven schreef de solopartij van zijn pianoconcerten op een kladpapiertje, en fantaseerde er lustig op los. De uitgeschreven partituur kwam later wel. Voor Bruckner was improviseren eten en drinken op de orgelbank. Iedere zondag trokken honderden muziekliefhebbers naar de dom in Linz of de Weense hofkapel om hem te horen spelen. Het ligt dus voor de hand om te veronderstellen dat het improviseren zijn sporen nagelaten heeft in zijn componeren, en dat is ook zo. Wie wel eens een organist aan het werk heeft gezien weet dat er behalve een stel klavieren ook nog een pedaal door de voeten bediend moet worden, maar vooral dat er tussen de bedrijven driftig aan allerlei knoppen getrokken moet worden om de klankkleur te regelen de registers. Om dat laatste gaat het, want de improviserende organist moet dat zelf doen, of op zijn minst de instructies doorgeven, en daar heeft hij pauzes voor nodig, die hij in het uiterste geval alleen kan overbruggen met een aangehouden toon op het voetklavier. Wie zich afvraagt waar bij Bruckner die pauzes tussen zijn muzikale paragrafen vandaan komen krijgt hier het antwoord, net zo logisch als die verbindende zachte paukenroffeltjes. Kathedraal van tonen In de zomer van 1879 kreeg Bruckner bij de orgelbank van St. Florian bezoek van een groep hoge militairen, die benieuwd waren naar zijn improvisatiekunsten. Een van de aanwezigen suggereerde als thema de retraite, het trompetsignaal dat voor de soldaten bedtijd betekent. In de keizerlijke armee was het ook het sein voor het avondgebed. Hoe dat geklonken heeft weten we niet, maar tijdgenoten melden dat het thema in al zijn glorie tot klinken komt

7 in het slot van het eerste deel van de Zesde symfonie. De Zesde maakt deel uit van het middelste symfonische drieluik (5, 6 en 7) dat Bruckner schreef in de periode waarin hij als componist het meeste zelfvertrouwen uitstraalt van elk van deze werken bestaat dan ook slechts één versie. Hij begon eraan in 1879, op 55-jarige leeftijd, kort na de voltooiing van zijn meesterlijke Strijkkwintet. In 1881 was de symfonie gereed, maar de première vond pas plaats in 1899, drie jaar na de dood van de componist, flink ingekort en gedirigeerd door Gustav Mahler. 7 Bruckner vertrok naar Londen, sprak geen woord Engels, maar meldde van tevoren in zijn onvervalste dialect: no, i werd net lang den Bach einwerggln, dös soll n die mach n die ka Phantasie haben, i spiel über a freies Thema De symfonie is geschreven voor een orkestbezetting van dubbel hout, vier hoorns, drie trompetten, drie trombones en tuba, pauken en strijkers. Van de vier delen zijn drie in de hoofdvorm ontworpen, met expositie, doorwerking en reprise. Een opmerkelijk feit is dat van alle symfonieën dit het enige Adagio is dat Bruckner in die hoofdvorm schreef; het behoort samen met het Adagio uit de Hammerklaviersonate van Beethoven (dat Bruckner ongetwijfeld geïnspireerd heeft) tot het mooiste dat in die vorm geschreven is. Tot aan de Zesde stond Bruckner met zijn scherzo s altijd met beide voeten in de Alpenwei. Hier niet: dit scherzo is geheimzinniger, bijna nachtelijk van karakter. De toonsoort ten slotte geeft aanleiding tot speculatie, want dit is niet het A-groot van Beethoven. Bruckner gaat terug naar de modale compositieleer van de oude meester Palestrina, en gebruikt een toonladder die we in de kerkmuziek tegenkomen als de Phrygische ladder, omgezet naar de toonsoort a ziet die er zo uit: a-bes-c-d-e-f-g. Met een beetje goede wil zou je deze symfonie dus de Phrygische mogen noemen. Siebe Riedstra

8 8gezongen teksten Joey Roukens - Rising Phenix Tekst van Henry Newbolt en Hermes Trismegistus Part Ia O come to the Palace of Life, Let us build it again. Part Ib: Sic Mundus Creatus Est Verum, sine mendacio, certum et verissimum. Quod est inferius est sicut quod est superius, et quod est superius est sicut quod est inferius, ad perpetranda miracula rei unius. Pater eius est Sol. Mater eius est Luna, portavit illud Ventus in ventre suo, nutrix eius terra est. Pater omnis telesmi totius mundi est hic. Virtus eius integra est si versa fuerit in terram. Separabis terram ab igne, subtile ab spisso, suaviter, magno cum ingenio. Ascendit a terra in coelum, iterumque descendit in terram, et recipit vim superiorum et inferiorum. Sic habebis Gloriam totius mundi. Ideo fugiet a te omnis obscuritas. Haec est totius fortitudinis fortitudo fortis, quia vincet omnem rem subtilem, omnemque solidam penetrabit. Sic mundus creatus est. Het is waar, zonder leugen, zeker en zeer waar. Dat wat hier beneden is is zoals boven, en dat wat boven is is zoals beneden, om het wonderlijke te bereiken van één ding. De zon is er de vader van, de maan de moeder, de wind droeg het in zijn buik, de aarde was de voedster. Dit is de vader van alle perfectie in de hele wereld. Zijn macht is alomvattend als die zich op de wereld richt. Je moet de aarde scheiden van het vuur, en het zachte van het harde, voorzichtig, met veel beleid. Het stijgt op van de aarde naar de hemel, en daalt dan weer omlaag, en krijgt kracht van hoge en lage dingen. Zo zul je de roem van de hele wereld hebben, en zal alle duisternis van je af vallen. Dit is de sterke algehele kracht der krachten, die al wat zacht is overwint, en al wat hard is doordringt. Zo is de wereld geschapen. Vertaling: Clemens Romijn

9 9 Part IIa: We are sojourners We are sojourners here As all our fathers were, As all our children shall be, Forgetting and forgot. The fame of man is a murmur that passeth on the air. We are sojourners here As all our fathers were. Strangers travelling down to the land of death. O come to the Palace of Life. Let us build it again. It was founded on terror and strife, It was laid in the curse of the womb, And pillared on toil and pain, And hung with veils of doom, And vaulted with the darkness of the tomb. Part IIb: In the joy of the light to be But now With endless song, With garners of wine and grain, Let us build the Palace again. In joy, in the joy of the light to be Let us build the Palace of Life anew. Let us build for the years we shall not see. Lofty of line and glorious of hue, With gold and pearl and with the cedar tree, With silence due And with service free, In the joy of the light to be Let us build it forever in splendour new.

10 10 Markus Stenz, dirigent Markus Stenz, chef-dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest sinds 2012, is met ingang van het seizoen 2015/2016 ook eerste gastdirigent van het Baltimore Symphony Orchestra. Hij studeerde aan de Hochschule für Musik bij Volker Wangenheim, en bij Leonard Bernstein en Seiji Ozawa in Tanglewood. Van 1994 tot 1998 was hij chef-dirigent van het nieuwemuziekensemble London Sinfonietta en daarna, tot 2004, artistiek leider en chefdirigent van het Melbourne Symphony Orchestra. Sinds seizoen 2003/2004 was hij elf jaar lang Kapellmeister van het Gürzenich-Orchester, en tien jaar lang Generalmusikdirektor van de stad Keulen. Als operadirigent debuteerde Markus Stenz in La Fenice in Venetië. Hij leidde vele (wereld)premières, waaronder Henze s Das verratene Meer in Berlijn, Venus und Adonis bij de Bayerische Staatsoper in München en L Upupa und der Triumph der Sohnesliebe in 2003 bij de Salzburger Festspiele (en in 2012 ook in de ZaterdagMatinee). Hij dirigeerde in operahuizen als La Scala (Milaan), de Koninklijke Muntschouwburg (Brussel), de English National Opera, de Lyric Opera uitvoerenden Chicago, San Francisco Opera, in Los Angeles, het Staatstheater Stuttgart, de Deutsche Oper in Berlijn, de Bayerische Staatsoper München, de Staatsoper Hamburg, de Oper Frankfurt (met de wereldpremière van Detlev Glanerts Caligula, die hij in 2013 ook in de Zaterdag Matinee dirigeerde), bij festivals als die van Glyndebourne, Edinburgh, Bregenz (wereldpremière van Glanerts Solaris in 2012) en bij de Salzburger Festspiele. In de opera van Keulen dirigeerde hij onder andere de Die Ring des Nibelungen, Lohengrin, Tannhäuser, Tristan und Isolde, Die Meisersinger von Nürnberg en Jenůfa, K áta Kabanová en Schrekers Die Gezeichneten. Op het concertpodum leidde hij orkesten als Het Koninklijk Concertgebouworkest, de Münchner Philharmoniker, het Gewandhausorchester Leipzig, de Berliner Philharmoniker, het Tonhalle Orchester Zürich, de Wiener Symphoniker, het Hallé Orchestra in Manchester, het NHK Symfonieorkest in Tokio, het Orchestre Philharmonique de Radio France, de Staatskapelle Berlin, de Dresdner Philharmonie en de grote Duitse radio-orkesten. In de Verenigde MARKUS STENZ DIRIGEERT HET RFO KLAAS STOK

11 Staten werkte hij met het Chicago Symphony en het Los Angeles Philharmonic Orchestra en de symfonieorkesten van Boston, Dallas, Minnesota, Houston en St. Louis. Stenz, fellow van het Royal Nothern College of Music, dirigeert dit seizoen muziek van São Paulo tot Shanghai. Hij dirigeert onder andere de Duitse première van het Celloconcert van Pascal Dusapin en een orkestwerk van Dieter Ammann. Klaas Stok, koordirigent Klaas Stok is als dirigent betrokken bij tal van koren en ensembles, zowel professionele als amateurgezelschappen. Hij is artistiek leider van de Nederlandse Kooracademie en vaste dirigent van Consensus Vocalis. Hij dirigeerde dit koor in tal van producties, zowel a cappella als met orkest. Onder zijn leiding werden vele concerten met de grote werken van Bach gegeven, maar ook bijvoorbeeld het Requiem van Brahms, de Mariavespers van Monteverdi en het Requiem van Jacques Bank. Hij is sinds jaren betrokken bij het Nederlands Kamerkoor, waar hij verschillende concertseries dirigeerde met koormuziek van de zestiende tot de twintigste eeuw, waaronder diverse wereldpremières. Hij gaf met het NKK concerten in o.a. Parijs, Marseille, Boedapest, Monte Carlo en Fribourg, en maakte cd-opnamen met werk van o.a. Kagel, Kancheli en Jan Vriend. Naast het Nederlands Kamerkoor dirigeert hij onder meer Cappella Amsterdam, Musica Treize (Marseille), het Iers Nationaal Kamerkoor en werkt hij regelmatig met het SWR Vocalensemble Stuttgart. Dit jaar dirigeerde hij de scenische voorstelling van de Johannes-Passion bij de Nederlandse Reisopera. Klaas Stok is docent koordirectie aan het ARTEZ-conservatorium te Zwolle en organist van het Baderorgel in de Walburgiskerk te Zutphen, waar hij ook stadsorganist is. Sinds 1 maart 2015 is Klaas Stok koorleider van het Groot Omroepkoor, waarmee hij verantwoordelijk is voor de voorbereidingen van de koorproducties. Hij nam daarmee een groot deel van de taken van Gijs Leenaars over, die de positie van chef-dirigent van het Rundfunkchor Berlin aanvaardde sinds het begin van seizoen Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziekleven. Het orkest speelt bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten en concertante opera-uitvoeringen. Nederlandse en wereldpremières vormen een belangrijk onderdeel van het repertoire. De meeste concerten vinden plaats in het kader van concertseries NTR ZaterdagMatinee (Het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam), AVROTROS Vrijdagconcert (Tivoli- Vredenburg in Utrecht) en Het Zondagochtend Concert (Amsterdam) en worden live worden uitgezonden op NPO Radio 4. Een deel ervan wordt bovendien op de Nederlandse televisie uitgezonden. Daarbuiten trad het orkest onder meer op tijdens de BBC Proms 2011 in de Royal Albert Hall. Markus Stenz is sinds 2012 chef-dirigent. Onder zijn voorgangers zijn Albert van Raalte, Paul van Kempen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem 11

12 12 van Otterloo, Hans Vonk, Edo de Waart en Jaap van Zweden. Het orkest werkte bovendien samen met gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Vladimir Jurowski en Valery Gergiev. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste gastdirigent sinds het seizoen ; Bernard Haitink heeft als beschermheer zijn naam aan het orkest verbonden. Sinds augustus 2013 maakt het Radio Filharmonisch Orkest deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Groot Omroepkoor en de productie-afdeling van de concertseries van Radio 4 (NTR en AVROTROS). Cd s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson, James MacMillan en Jan van Vlijmen, of de registratie van Wagners Parsifal live in de NTR ZaterdagMatinee onder leiding van Jaap van Zweden werden met prijzen als de Edison Klassiek onderscheiden. Onlangs verschenen bovendien Bruckners symfonieën onder leiding van Jaap van Zweden op cd, de acht symfonieën van Karl Amadeus Hartmann (verschillende dirigenten) en diens opera Simplicius Simplicissimus (gedirigeerd door Markus Stenz). In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor de Nederlandse muziek. volg het orkest via twitter (@radiofilhorkest) en facebook Groot Omroepkoor Met zestig vocalisten is het Groot Omroepkoor het grootste professionele koor van Nederland. Sinds de oprichting in 1945 brengt het koor een breed repertoire, waarbij de bezetting vanzelfsprekend afhankelijk is van de muziek en de visie van de dirigent. Het koor is nauw verbonden met de Nederlandse Publieke Omroep. Het merendeel van de concerten vindt plaats in de omroepseries NTR ZaterdagMatinee, het AVROTROS Vrijdagconcert en Het Zondagochtend Concert, dikwijls in samenwerking met het Radio Filharmonisch Orkest. Het repertoire in deze series strekt zich uit van klassiek tot hedendaags, met opdrachtwerken van Nederlandse componisten als Wagemans, Diderik Wagenaar, Manneke en Zuidam, en premières van buitenlandse componisten onder wie MacMillan, Kancheli, Goebaidoelina, Henze en Adams. Op het programma staan daarnaast inmiddels klassieke twintigste-eeuwse werken, opera en het romantisch repertoire. Het Groot Omroepkoor wordt bovendien met enige regelmaat uitgenodigd door Het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Berliner Philharmoniker. Op cd s schittert het Groot Omroepkoor in een breed repertoire, met opnamen van onder meer MacMillan, Ravel, Hartmann, Mozart, Rachmaninov, Mahler, Beethoven en Jeths. De eerste officiële chef-dirigent van het Groot Omroepkoor was Kenneth Montgomery. Na hem waren respectievelijk Robin Gritton, Martin Wright, Simon

13 Halsey, Celso Antunes en Gijs Leenaars chef-dirigent van het koor. Per 1 maart 2015 is Klaas Stok koorleider van het Groot Omroepkoor. Michael Gläser is vaste gastdirigent sinds september Het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest vormen samen met het team Levende Muziek van de omroepen de Stichting Omroep Muziek, gehuisvest in het Muziekcentrum van de Omroep aan de Heuvellaan in Hilversum. In februari 2007 voerden het GOK en het RFO Schumanns Das Paradies und die Peri ook uit, toen onder leiding van Philippe Herreweghe. volg het Groot Omroepkoort via twitter (@radiofilhorkest) en facebook 13 KOORLEIDER Klaas Stok VASTE GASTDIRIGENT Michael Gläser SOPRANEN Aldona Bartnik (Master Practicum) Annelie Brinkhof Maria del Mar Codina Sampera Pauline Doolaard (Master Practicum) Daphne Druijf Charlotte Janssen Anitra Jellema Simone Manders Judith Petra Margo Post Annette de Rozario Mijke Sekhuis Jolanda Sengers Marieke Steenhoek Dalma Süle (stagiaire) Liesbeth Vanderhallen Dorien Verheijden ALTEN Yvonne Benschop Femke de Boer Nicoline Bovens Ans van Dam Eline Harbers Jose Kamminga Anneke Leenman Suzanne Meessen Netty Otter-Visser Anjolet Rotteveel Adélaïde Rouyer Lisinka de Vries Roelien van Wageningen Toos van der Wal - van Houwelingen (Master Practicum) TENOREN Alan Belk Kevin Doss Eyjólfur Eyjólfsson Boguslaw Fiksinski Peter-Paul Houtmortels Matevz Kajdiž Marius Kwaks Falco van Loon Aart Mateboer Albert van Ommen Uroš Petrac Matthew Smith Georgi Sztojanov (stagiaire) John Vredeveldt Richard Zook BASSEN Gert-Jan Alders Peter Duyster Joep van Geffen Geert van Hecke Henk van Heijnsbergen Pieter Hendriks Daniël Hermán Mostert Palle Fuhr Jørgensen Itamar Lapid Ludovic Provost Menno van Slooten Lars Terray Luuk Tuinder Hans de Vries Groot Omroepkoor

14 14 Radio Filharmonisch Orkest EERSTE VIOOL Elisabeth Perry Joris van Rijn Fred Gaasterland Alexander Baev Maria Escarabajal Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Julia Hartig Masha Iakovleva Kerstin Kendler Pamela Kubik Leonie Mensink Pedja Milosavljevic Gerrie Rodenhuis Pieter Vel Ruud Wagemakers TWEEDE VIOOL Casper Bleumers Andrea van Harmelen Eveline Trap Zofia Balcar Wouter Groesz Annemarie van Helderen Dana Mihailescu Guido Muller Renate van Riel Alexander van den Tol Frits Wagenvoorde Robert Honorits Leonie Kleiss Casper Donker ALTVIOOL Francien Schatborn Frank Brakkee Arjan Wildschut Igor Bobylev Sabine Duch Marije Helder Erik Krosenbrink Annemijn den Herder Annemarie Konijnenburg Robert Meulendijk Ewa Wagner Peter Weimar CELLO Michael Müller Eveline Kraayenhof Winnyfred Beldman Mirjam Bosma Crit Coenegracht Anneke Janssen Ansfried Plat Rebecca Smit Arjen Uittenbogaard Marjolein Meijer CONTRABAS Rien Wisse Wilmar de Visser Walter van Egeraat Edward Mebius Stephan Wienjus Eduard Zlatkin Erik Olsman Marijn van Prooijen FLUIT Ingrid Geerlings Ellen Alberts Carla Meijers Adeline Salles HOBO Aisling Casey Marjolein Koning Gerard van Andel KLARINET Arjan Woudenberg Esther Misbeek Sergio Hamerslag FAGOT Jos Lammerse Freek Sluijs Desirée van Vliet HOORN Petra Botma-Zijlstra Annelies van Nuffelen Toine Martens Fréderick Franssen Laurens Otto Rebecca Grannetia TROMPET Hessel Buma Erwin ter Bogt Raymond Rook Hans Verheij TROMBONE Victor Belmonte Albert Herman Nass Remco de Jager Wouter Iseger TUBA Bernard Beniers PAUKEN Bas Voorter SLAGWERK Hans Zonderop Mark Haeldermans Vincent Cox Esther Doornink Gerda Tuinstra HARP Ellen Versney PIANO Pauline Post

15 15 vrijdag 15 april 2016, uur TivoliVredenburg, Utrecht inleiding Paul Korenhof, uur SERIES GROOT OMROEPKOOR A CAPPELLA, AVRO- TROS VOCAAL EN MUZIKALE MEESTERWERKEN Rossini s laatste ouderdomszonde Groot Omroepkoor Leonardo García Alarcón dirigent Mariangela Sicilia sopraan Diana Haller mezzosopraan Philippe Talbot tenor Nikolay Borchev bas Dirk Luijmes harmonium Wyneke Jordans piano Leo van Doeselaar piano Rossini Petite messe solennelle vrijdag 22 april 2016, uur TivoliVredenburg, Utrecht inleiding Philip Ruitenberg, uur SERIES GROTE VIOLISTEN, NIELSEN, AVROTROS KLASSIEK I Noordse werelden Radio Filharmonisch Orkest Dmitri Slobodeniouk dirigent Viktoria Mullova viool Röntgen Bitonale symfonie Sibelius Vioolconcert Nielsen Vijfde symfonie NIELSEN EN SIBELIUS WORDEN OOK UITGEVOERD IN HET ZONDAGOCHTENDCONCERT IN HET CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM, OP 24 APRIL OM 11 UUR. volgende concerten DIT PROGRAMMA WORDT HERHAALD IN HET ZONDAGOCHTENDCONCERT IN HET CONCERT- GEBOUW, AMSTERDAM, OP 17 APRIL OM 11 UUR. S AVONDS IS HET GROOT OMROEPKOOOR MET DE MIS VAN ROSSINI TE GAST BIJ PODIUM WITTEMAN (NPO 2, VANAF UUR) HET RFO EN GOK IN TIVOLIVREDENBURG, SEPTEMBER 2015 VIKTORIA MULLOVA HENRY FAIR

16 16 zaterdag 9 april 2016, uur Concertgebouw, Amsterdam Lijden en opstanding Amsterdam Baroque Orchestra & Choir Ton Koopman dirigent Catherine Manson viool Yetzabel Arias Fernandez sopraan Maarten Engeltjes alt Tilman Lichdi tenor Klaus Mertens bas Locatelli Concerto grosso op. 7 nr. 6 Il pianto d Arianna Händel Cantate Tu fedel? tu costante?, HWV 171a (moderne première) Graupner Lijdenscantate Woh gehet Jesus hin? Bach Kommt eilet und laufet, ihr flüchtigen Füße (Osteroratorium) zaterdag 16 april 2016, uur Concertgebouw, Amsterdam De melancholische Mozart Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Speranza Scappucci dirigent Daniel Reuss koordirigent David Orlowsky klarinet Genia Kühmeier sopraan Anna Stéphany mezzosopraan Peter Sonn tenor Michael Sumuel bas Mozart Ouverture Die Zauberflöte Mozart Klarinetconcert Mozart Mis in c, KV 427 Grote colofon PROGRAMMERING Astrid in t Veld PRODUCTIE René Meulenberg, Anneke Peerik, Manon Tuynman PUBLICITEIT Marco van Es ADMINISTRATIE & FINANCIËN Anneke de Vries PRESENTATIE AVROTROS NPO RADIO 4 Mark Brouwers EINDREDACTIE AVROTROS NPO RADIO 4 Tim Moen CASTING DIRECTOR Mauricio Fernández ARTISTIEK LEIDER Kees Vlaardingerbroek DIRECTEUR STICHTING OMROEP MUZIEK Roland Kieft PROGRAMMATOELICHTING Siebe Riedstra REDACTIE PROGRAMMABOEK Clemens Romijn VORMGEVING Dorine Verharen EINDREDACTIE Onno Schoonderwoerd