GOEDLOPER. ZoVVteyeotttte

Transcriptie

1 E GOEDLOPER NUMMER AUGUSTUS 2016 NIEUWSBRIEF VAN -... ERFGOEDPARTNERS 9~..- ZoVVteyeotttte Zoals u inmiddels van ons gewend bent, presenteren wij in de zomer in Erfgoedloper een terugblik op het afgelopen half jaar en een vooruitblik op de overige maanden. Voor ons is het goed om pas op de plaats te maken om te toetsen of we de dingen gedaan hebben die we ons hadden voorgenomen. Voor u bestaat de mogelijkheid om op onze activiteiten te reageren en aan te geven of u projecten, activiteiten of cursussen mist in ons aanbod. Wij horen dit graag, zodat wij daar ons voordeel mee kunnen doen. Graag wensen wij u nog een goede zomer toe. Algemeen Erfgoedpartners is een kleine en flexibele organisatie voor beheerders van cultureel erfgoed. Omdat we goed op de hoogte zijn van wat er speelt, zijn we ook afgelopen half jaar gevraagd mee te denken over toekomstig beleid en zijn we betrokken bij landelijke en provinciale overleggen. Ook waren we betrokken bij individuele adviestrajecten van erfgoedorganisaties. Omdat we geloven in de kracht van samenwerken, hebben we gesproken met de Stichting Groninger Orgelland over mogelijkheden om elkaars kracht te versterken. Instandhouding en beheer Museum Inventarisatie Project (MuslP) Het beheer van collecties begint bij het goed indelen en inzichtelijk maken van collecties. Dit is niet alleen van belang voor het museum zelf, maar ook interessant voor collega-musea, overheden en fondsen. Van werd het eerste Museuminventarisatie Project (MuslP) uitgevoerd waarbij alle deelcollecties in Groningse instellingen zijn geïnventariseerd. In 2006 werd het eindrapport aangeboden aan de provincie en het resultaat was een database van 569 deelcollecties van 58 collectiebeherende instellingen (erfgoedbreed) in Groningen. In 2015 zijn we begonnen met de actualisatie van de gegevens uit 2006 en vrijwel alle musea hebben de nieuwste gegevens aangeleverd. Deze gegevens worden ook zichtbaar binnen het 'Digitaal Museum'.

2 Molenbiotoop Groenedijk Slochteren Landschapsbeheer Groningen, de Molenstichting Midden- en Oost- Groningen, de gemeenten en Erfgoedpartners werken aan het herstel van de molenbiotoop van de molens in Hoogezand, Slochteren en Noordbroek. De bewoners rondom de molens en de bewonersorganisaties worden bij dit proces betrokken. Voor de molen van Harkstede is een uitvoeringsplan klaar. Na de drie molens in Slochteren volgen de Entreprise in Kolham en de Noordstar in Noordbroek. Het project molenbiotoop wordt mede gefinancierd door de provincie Groningen, het JB Scholtenfonds en de gemeente Slochteren. Herbestemming cultureel erfgoed Door een financiële bijdrage uit het programma Herbestemming Cultureel Erfgoed kunnen bijzondere monumenten een tweede leven krijgen. Het programma ondersteunt initiatieven voor het behouden, herstellen, revitaliseren en herbestemmen van beeldbepalende monumenten in Appingedam, Bedum, Delfzijl, Eemsmond, De Marne, Loppersum, Slochteren, Ten Boer en Winsum. Het programma is bedoeld voor (toekomstige) eigenaren met plannen voor herbestemming van kerken, molens, borgen, boerderijen, militair/ maatschappelijk/ industrieel erfgoed of gebouwen die onderdeel zijn van structuurversterkende gebouwensembles in de (dorps)kernen. Het loket herbestemming, dat bij Libau is ondergebracht, coördineert de werkzaamheden. Ook Erfgoedpartners is bij dit programma betrokken. Burgers kunnen een idee voor herbestemming, of al concrete plannen, indienen. Bij het loket kunnen ook leegstaande panden worden gemeld of informatie worden opgevraagd over herbestemming en leegstandsvraagstukken, maar ook over mogelijkheden tot financiering en haalbaarheidsonderzoeken. Projecten in ontwikkeling Veiligheidszorg kerkelijke gebouwen Verschillende kerkelijke organisaties in Nederland hebben belangstelling getoond voor de in Groningen ontwikkelde methodiek op het gebied van Veiligheidszorg kerkelijke gebouwen. Er is subsidie aangevraagd bij diverse fondsen voor een vervolg om deze werkwijze over te dragen aan koepelinstellingen voor kerkelijk beheer. Beheer en behoud kerkhoven en begraafplaatsen ~~ Een samenwerkingsverband van Erfgoedpartners, de Rijksuniversiteit Groningen en de steunpunten voor monumentenzorg van Drenthe, Friesland en Groningen heeft een projectplan uitgewerkt waarmee het beheer en behoud van kerkhoven en begraafplaatsen kan worden gestimuleerd en verbeterd. Op dit moment worden subsidieaanvragen voorbereid.

3 ERFGOED LOPER Bouwhistorisch onderzoek molens In voorbereiding is ook een project voor het verrichten van bouwhistorisch onderzoek aan molens. Met de eigenaren van de Groninger molens is over het conceptplan gesproken. Na afstemming met De Hollandsche Molen en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zal subsidie worden aangevraagd. Publiek en educatie Digitaal Museum / Collectie Groningen Het is voor musea belangrijk om zichtbaar te blijven binnen de huidige (digitale) beeldcultuur. Goed beeldmateriaal en goede publieksteksten zijn daarbij onmisbaar. Om de publieksgerichte digitalisering een impuls te geven is dit project ontwikkeld waarbij musea de mogelijkheid krijgen om afbeeldingen en teksten te laten maken van hun belangrijke objecten. Dit beeldmateriaal wordt in ieder geval gepresenteerd op een gemeenschappelijke website van alle musea, maar is daarnaast vanzelfsprekend beschikbaar voor ander gebruik. Ieder museum kan in ieder geval 10 objecten digitaliseren en daarnaast nog een aanvraag doen voor het digitaliseren van extra objecten. Dit is mogelijk bij het Themafonds Digitalisering Collectie Groningen van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Dit fonds is gevuld met bijdragen van de Provincie Groningen, het Scholten Kammingafonds, de Stichting Beringer Hazewinkel en de vier Groningse lokale Rabobanken. Daarnaast heeft Erfgoedpartners in samenwerking met verschillende musea geld ontvangen van het Mondriaanfonds voor dit project. Digitaal Museum / Collectie Groningen sluit aan op de MUSIP inventarisatie. Educatie In veel gemeenten in Groningen zijn of worden erfgoededucatietrajecten ontwikkeld. Binnen deze trajecten werken erfgoedinstellingen en scholen samen om leerlingen ieder jaar op school met erfgoed in contact te brengen. Erfgoedpartners is projectleider en stemt de werkzaamheden af met CultuurClick die voor de begeleiding van de scholen zorgt. Deze trajecten kunnen worden ontwikkeld door een financiële bijdrage van Cultuureducatie met Kwaliteit (Fonds voor Cultuurparticipatie, de gemeente en de provincie Groningen). Op 23 februari had de officiële presentatie plaats van het erfgoededucatietraject Erfgoedschatten van Menterwolde in het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum in Zuidbroek. Mevrouw Th. van der Veen, wethouder van de gemeente Menterwolde, kreeg het eerste exemplaar van de projectmap uitgereikt. De map bevat beschrijvingen van acht erfgoedprogramma's die speciaal zijn gemaakt voor Menterwolde. Kinderen kunnen komend jaar ook erfgoed en cultuur op een grotere afstand verkennen door de Kunstbus en de Erfgoedbus. Op initiatief van het Groninger Museum en Kunst & Cultuur is het project Culturele Mobiliteit Groningen ontwikkeld. Erfgoedpartners denkt mee over de uitvoering van het project.

4 Oktobermaand Kindermaand Oktobermaand Kindermaand is een laagdrempelige manier om kinderen in de basisschoolleeftijd buiten schooltijd in contact te brengen met kunst en cultuur. Steeds meer instellingen ontdekken hoe leuk het is om mee te doen aan dit evenement. Het aantal deelnemende instellingen en het aantal kinderen dat meedoet is in de loop der jaren dan ook gestaag gegroeid. Zo doen musea, molens, borgen, bibliotheken, muziekscholen en natuur- en milieuorganisaties mee. Niet alleen de kinderen worden bereikt, maar ook de (groot)ouders. Op deze manier kunnen kinderen op een speelse manier de cultuur in de directe omgeving of verder weg ontdekken. Op woensdag 14 september 2016 gaat Oktobermaand Kindermaand officieel van start met de Burgemeestersactie. Deze keer zullen de burgemeesters een (volks)verhaal voorlezen aan de leerlingen van de groepen 3 en 4. Zij zullen ook de speciale kaarten aan de leerlingen uitdelen. Iedere school wordt voorzien van voldoende kaarten zodat alle kinderen op de basisschool in stad en provincie Groningen een uitnodiging ontvangen. Evenementen Groninger Molenweekend Op zaterdag 11 én/of zondag 12 juni kon het publiek tijdens het Groninger Molenweekend ontdekken hoe je een molen letterlijk in je vingers krijgt. Vanwege dit bijzondere ambacht heeft Nederland het molenaarsambacht bij de UNESCO voorgedragen als immaterieel erfgoed. Het Groninger Molenweekend juni 2016 Molenaarsambacht: Werelderfgoed?! publiek kon de molenaar aan het werk zien eln ervaren dat er veel kennis en vaardigheden nodig zijn om de molen veilig en doelmatig te laten draaien. En dat in soms sterk wisselende weersomstandigheden. Het publiek was ook in de gelegenheid om aan diverse activiteiten op en rond de molen mee te doen. Zo waren er rondleidingen, pannenkoeken, koekjes of brood bakken, handmalen, zak hijsen, rommelmarkt, verkoop molen boeken, demonstratie keramist, molenfietstocht. Ook waren er speciale activiteiten voor kinderen zoals malen met een kleine molen, kleurplaten, beestjes bij de molen. Ondanks de tegenvallende wind blijkt uit de evaluatie onder de molenaars en molengidsen dat dit jaarlijkse evenement geslaagd is. De organisatie van het molenweekend is mogelijk door de inzet van de verschillende regiocoördinatoren. Maand van de Geschiedenis In 2016 staat de Maand van de Geschiedenis in het teken van grenzen. Erfgoedpartners is voor de landelijke organisatie aanspreekpunt voor de provincie Groningen. Wij stimuleren onze erfgoedinstellingen aan te haken bij dit evenement in oktober door er aandacht voor de vragen via Erfgoedloper en onze website. Ook maken wij een aantal persberichten over de maand.

5 Uitgaven Erfgoed inzicht Het digitaal tijdschrift Erfgoed inzicht wordt vier keer per jaar gemaakt voor en door erfgoedinstellingen in Groningen. Behalve naar de 'abonnees' van Erfgoedloper, wordt het ook gestuurd naar andere geïnteresseerden. Het aprilnummer van 2016 had als thema 'archeologie'. Het septembernummer haakt in op het thema van de Maand van de Geschiedenis: grenzen. De Zelfzwichter De Zelfzwichter is het lijfblad van de liefhebber van Groninger molens. Het blad verschijnt vier keer per jaar en is een belangrijke informatiebron voor iedereen die met molens bezig is. Dit jaar staat de Zelfzwichter in het teken van de molen en zijn mensen. Museummagazine De productie van het Museummagazine voor Noord-Nederland en Noord-Duitsland werd voor de editie gecoördineerd door Erfgoedpartners. Het succesvolle magazine bevat een praktisch overzicht van - bijna - alle musea in het Noorden. Het Magazine is tweetalig en wordt verspreid in een oplage van exemplaren. Nog meer informatie is beschikbaar op waar zoveel mogelijk activiteiten die in erfgoedinstellingen in Groningen plaatsvinden, te vinden zijn. De Groninger Scheurkalender De Groninger Scheurkalender is een uitgave van 12 organisaties, waaronder Erfgoedpartners. Het motto is 'Wat beweegt Groningen'. Er gebeurt hier zoveel. Deel dat met anderen. Dit jaar wordt een nieuw onderdeel op de achterpagina van de kalender toegevoegd. Het is mogelijk een eigen dag te kopen en in te vullen, bijvoorbeeld als felicitatie voor een jarig familielid of een andere manier om een evenement te promoten. Molenarchief Het is mogelijk om het Groninger Molenarchief te raadplegen in ons kantoor aan het Lopende Diep. Het archief is een waardevolle ingang voor iedereen die op zoek is naar de geschiedenis van zijn of haar molen en wordt daarvoor regelmatig geraadpleegd. Veel archiefmateriaal is ontsloten via Regionale samenwerking Wad een workshop: Belevings- en onderzoekstochten Erfgoedpartners organiseerde dit voorjaar, samen met wetenschappers van de Stichting Verdronken Geschiedenis, Staatsbosbeheer, Het Groninger Landschap en Landschapsbeheer Groningen, nog een drietal belevings- en onderzoekstochten in het oostelijk waddengebied. Hiermee werden de twaalf onderzoekstochten, waarvan de eersten plaatsvonden in 2015, voltooid. De tochten zijn vooral georganiseerd om bewoners en andere geïnteresseerden te vertellen over de geschiedenis van het Waddengebied en over de onderzoeksvragen die er nog zijn. Er valt immers nog veel te ontdekken in het noordelijk kustgebied! Het project was financieel mogelijk door bijdragen van de provincie Groningen en de gemeente Eemsmond.

6 ERFGOED LOPER Op zondag 6 maart is op het onbewoonde eiland Rottumerplaat onderzoek gedaan naar een onderliggende keileem laag. De vondst maakt het waarschijnlijk dat er zich onder het eiland een zogeheten keileemrif bevindt dat het eiland op z'n plaats houdt. Staatsbosbeheer heeft bij grote uitzondering toestemming gegeven voor deze beperkte wetenschappelijke expeditie. De tocht op zaterdag 16 april 2016 had als titel 'Op zoek naar het eiland van Emo', een kweldertocht die startte vanuit Noordpolderzijl. Onder begeleiding van een historicus en bodemdeskundige werden boringen verricht. Op 14 mei werd onderzocht waarom de boerderij Zeewijk zo ver richting zee ligt? Heeft dit een relatie met het zogenoemde eiland van Emo?' Symposium Op zaterdag 15 oktober houdt Erfgoedpartners in het kader van Wad een Workshop een symposium in de kerk van Oosteinde over de ontstaansgeschiedenis van het Waddengebied. Deze geschiedenis zal vanuit verschillende disciplines belicht worden. Ook worden de resultaten van het project Wad een Workshop gepresenteerd waaronder de resultaten van de koolstofdatering van de gevonden schelpen. Spinbarg: project over volksverhalen en erfgoed Spinbarg is een project rond volksverhalen in relatie tot erfgoed. Groningen telt veel van dit soort volksverhalen die een relatie leggen met plaatsen in het landschap, historische gebeurtenissen of monumenten. Sagen en legenden zijn van oudsher een bron van vermaak, maar veelal hebben ze ook een waarschuwende of belerende functie. En ze vertellen waar mensen bang voor zijn: diefstal, roof, moord, brute heersers of bijvoorbeeld onbeheersbare natuurkrachten. Zo gaan in Groningen veel verhalen over overstromingen en dijkdoorbraken. Deze volksverhalen zijn het waard om ze te behouden voor komende generaties. Spinbarg wil de prachtige Groningse volksverhalen op eigentijdse wijze tot leven brengen en mensen met andere ogen naar hun omgeving laten kijken. Bewoners van het gebied gaan daarbij zelf activiteiten ontwikkelen rond de verhalen die in hun eigen omgeving leven. In een aantal oude volksverhalen komen spinvrouwen voor. Eenssponnen ze hun betoverende web bovenop een berg, zoals de Spinbarg in Jipsinghuizen. Net als deze spinvrouwen willen wij een web van verhalen over de provincie heen leggen. Wij willen mensen vangen met verhalen van vroeger en ze betoveren met de verbeelding hiervan.

7 ERFGOED LOPER Spinbarg is een initiatief van Liefke Knol, Pauline Los en Margriet Westerhof in samenwerking met Erfgoedpartners. Op 22 februari had een informatiebijeenkomst plaats, waarbij erfgoedinstellingen werden bijgepraat en ze werden uitgenodigd zich aan te sluiten bij het project. Inmiddels is voldoende financiering bij elkaar zodat we in september met het project kunnen beginnen. Bijdragen komen van de provincie Groningen, het JB ScholtenfondsjKammingafonds, de gemeenten Eemsmond, Delfzijl, Oldambt, het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Cultuurfonds van de Bank Nederlandse Gemeenten, de Kunstraad Groningen, de gebiedscoöperatie Westerkwartier en de NAM. Derde Abt Emo Lezing Op zaterdag 4 juni verzorgde Rick Torfs, rector van de Universiteit van Leuven, de derde Abt Emo lezing in de kerk van Wittewierum onder de titel 'Reizen en het kleine verschil'. De belangstelling was groot. Alle kerkbanken waren gevuld met geïnteresseerde toehoorders. In de zonovergoten tuin kon men na de lezing genieten van een maaltijd in middeleeuwse sferen. De lezing is tot stand gekomen in samenwerking met Ynskje Penning, de plaatselijke commissie van de kerk van.. _, ZlI""'""""'" Wittewierum, het rectoraat van de RUG en de Orde van den Prince. De lezing wordt iedere twee jaar georganiseerd omdat niet alleen de objecten, maar ook de verhalen van mensen die in Groningen leven en geleefd hebben, het bewaren waard zijn. Zij vormen samen als het ware de culturele biografie van Groningen. Platforms en Cursussen Gemiddeld twee keer per jaar (voor- en najaar) worden voor ieder platform bijeenkomsten georganiseerd. De platformbijeenkomsten dienen als ontmoetingsplaats voor medewerkers die zich binnen de verschillende erfgoedinstellingen bezighouden met dezelfde werkzaamheden. Het platform wil met name collegiaal overleg zijn: het uitwisselen van ontwikkelingen en het leren van elkaars ervaringen. Daarom wordt voor vrijwel iedere bijeenkomst 'Rondje instellingen' als agendapunt opgenomen. Platform borgen Een belangrijk agendapunt op 12 april was het projectplan 'Borgen en tuinen' waarvoor de Provincie een subsidie beschikbaar heeft gesteld. Door middel van het plan willen de borgen bewerkstelligen dat de Groninger borgen onder de aandacht van een groter publiek en zijn (directe) omgeving komen. De tuinen, die een verbinding vormen tussen borg en landschap, zijn hiervoor een geschikt middel. Er is een projectplan geschreven dat bestaat uit drie onderdelen:

8 Organiseren van enkele bijeenkomsten met omwonenden in de vorm van een tuinencafé. Het opzetten van een borgensite Het maken van een borgenkaart als opvolger van de borgenbrochure met extra informatie over tuinen; de bedoeling is de kaart drietalig te maken. Onder voorbehoud van voldoende cofinanciering wordt dit plan dit jaar uitgevoerd. Platform Archeologie Op 21 april had de eerste platform archeologie plaats onder leiding van de provinciaal archeoloog Michiel Rooke. Het doel van het platform is om ervaringen en kennis te delen en publieksactiviteiten op elkaar af te stemmen. Op 30 juni werd de volgende bijeenkomst gehouden. Tijdens dit platform verzorgde Geert Schoemakers van Landschapsbeheer Groningen een presentatie over het project Terpen- en Wierdenland. Gitta op den Akker lichtte aansluitend de publiekskant van het project toe. Het platform is bedoeld voor beheerders van archeologische collecties, archeologische informatiepunten en archeologen. Platform educatie Het thema van het platform educatie op 19 mei was: Hoe familievriendelijk is uw museum? Wetenschapsmusea en sciences centres scoren goed bij kinderen. Deze instellingen zijn namelijk goed in het maken van bijzondere en wonderlijke presentaties voor kinderen. In andere musea geldt nogal eens: afblijven, verboden aan te raken. Maar kinderen komen niet alleen naar het museum en programmeren voor kinderen is iets anders dan programmeren voor families. Wat verwachten families van hun dagje uit en wat hebben ze nodig om een museumbezoek te laten slagen? Families zijn een aparte doelgroep waarvan 'iedereen', van baliemedewerker tot tentoonstellingsmaker, van suppoost tot directeur moet zijn doordrongen. Directeurenoverleg Op de bijeenkomst van 15 maart werden verschillende zaken besproken waaronder de werkdruk en vrijwilligersbeleid. Musea in Groningen zitten aan de grenzen van hun mogelijkheden. Zijn er manieren om letterlijk ruimte te creëren voor overbelaste museumdirecteuren en vernieuwing van beleid? Verder aandacht voor samenwerking in de cultuursector. De gemeente Groningen heeft hier het voortouw genomen en een bespreking met betrokkenen gehouden. Als vervolg hierop gaan drie werkgroepen aan de slag (educatie, publieksbereik, programmering). Ook wordt de voortgang van het Digitaal Museum besproken.

9 Erfgoed aan tafel op 18 februari was Fleur Gräper, gedeputeerde voor ondermeer cultuur, de hoofdgast. Zij sloot het jaarthema 'zichtbaarheid' af. Mevrouw Gräper ging in op het speerpunt van haar beleid, namelijk om te zorgen dat het erfgoed in Groningen, dat onder druk staat vanwege aardbevingen en bevolkingsdaling, vitaal en toekomstbestendig is. Dit najaar willen wij een volgende Erfgoed aan tafel programmeren waarbij samenwerking een verbindend thema zal zijn. Kijkje in de keuken De voorjaarsbijeenkomst van het 'Kijkje in de keuken' op Landgoed Verhildersum in Leens had als thema behoud en beheer van textiel. 'Kijkje in de keuken' is de halfjaarlijkse ontmoetingsdag voor medewerkers van erfgoedinstellingen in Groningen. Verhildersum bewaart een belangrijke textiel collectie die met zorg wordt bewaard en gepresenteerd. Het landgoed heeft een goed geoutilleerd depot en een groep ervaren en enthousiaste textiel medewerksters. Naast een kijkje achter de schermen van het gastmuseum bestond het programma uit een lezing over het behoud/beheer van textiel en én over de presentatie ervan. Cursussen In het kader van Digitaal Museum / Collectie Groningen werden dit voorjaar enige cursussen georganiseerd. Op 15 februari vond een informatiebijeenkomst plaats over de stand van zaken Digitaal Museum en extra subsidiemogelijkheden bij het Prins Bernhard Cultuur Fonds (PBCF) De doelstelling van deze bijeenkomst was om deelnemers aan het project handvatten te geven waarmee zij een eigen top 10 geschikt kunnen maken voor de portalwebsite. Tijdens deze cursus werd men geïnformeerd over de vordering van de website. Ook werd informatie gegeven over de mogelijkheden om een extra aanvraag in te dienen bij het Prins Bernhard Cultuur Fonds (PBCF), een medewerker van het fonds was aanwezig om vragen te beantwoorden. Op 16 maart werd de cursus Objecten beschrijven gegeven. De cursus had tot doel deelnemers mee te helpen met goede, aansprekende publieksgerichte beschrijvingen van objecten. Op 9 mei konden deelnemers in de workshop audio-tours maken zelf aan de slag om een audiotour te maken via het platform van izi TRAVEL. Als werkmateriaal werden de teksten voor Collectie Groningen/Digitaal museum gebruikt en de foto's die hiervoor gemaakt zijn/worden. In maart en april vond de cursus Molengids plaats. Deze cursus bestaat uit zes dagdelen en wordt afgesloten met een activiteit die door de cursisten wordt georganiseerd.

10 AGENDA ~ 8 september Bijeenkomst archeologie 10:00-12:00 uur Erfgoedpartners ~ 14 september Burgemeestersactie 's ochtends Groninger gemeenten ~ 27 september Platform directeuren 10:00-12:00 uur Erfgoedpartners ~ oktober Oktobermaand Kindermaand diverse cultuur- en erfgoedinstellingen ~ 15 oktober Symposium Wad een Workshop tijden nog vast te stellen kerk Oosteinde ~ 27 oktober Platform archeologie/publiek 10:00-12:00 uur Erfgoedpartners Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS: Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen t. (050) Reacties en kopij: pol@erfgoedpartners.nl. Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar info@erfgoedpartners.nl. ~ ERIFGOE D PARTN ERS..." ~ museumhuis groningen Gron'nger Mofënhuis