Dementie in Beweging. Vanuit Fysiotherapeutisch perspectief. Louis Hollander; verpleeghuisfysiotherapeut en docent bij Saxion Hogescholen Enschede

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dementie in Beweging. Vanuit Fysiotherapeutisch perspectief. Louis Hollander; verpleeghuisfysiotherapeut en docent bij Saxion Hogescholen Enschede"

Transcriptie

1 Dementie in Beweging Vanuit Fysiotherapeutisch perspectief Louis Hollander; verpleeghuisfysiotherapeut en docent bij Saxion Hogescholen Enschede

2 Opwarmoefening Hoe verliep het kontakt? 1e tactiele kontakt? Waar? Hoe? Oogkontakt wederzijds? Beleving? Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 2

3 in beweging komen Het magische moment Opstaan is best ingewikkeld Relationele aspecten : kontakt maken : RUIMTE : Open houding, lijntje leggen, wederzijds oogkontakt, glimlach, klein maken, AANRAKEN: Open handen, volle handen, omvattend steungeven TIJD : TIMING : Regie bij de patient, TEMPO en toch kost t niet veel tijd! Technische aspecten : Regel van 4: voeten naar achter, handen op de leuning, puntje vd stoel, romp naar voren. Faciliteren, guiding: de regie blijft bij de patient! Autonomie versus Beschermende maatregelen Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 3

4 Dhr. Hummel Hou rekening met impulsiviteit, onvoorspelbaarheid. Reageer dan snel, schakel om: Jij past je aan aan de patient in plaats van andersom. Alles komt in beweging: Allereerst het lichaam, het brein wordt actief het gesprek komt op gang, herinneringen komen op, emoties komen soms los de darmen komen in beweging,.. Herinneringen, of flarden van herinneringen komen omhoog De multizintuiglijke ervaring van buiten lopen Bewegen is beleven Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 4

5 Lopen begeleiden : steunen, sturen, stimuleren, guiding, faciliteren Goed voorbereiden, afstand vooraf inschatten, stoel klaarzetten of rolstoel erachter (extra hulpverlener) Uitnodigen ipv dwingen, geef maximale regie aan de patiënt en help alleen daar waar nodig is. Wees wel alert op onverwachte wendingen, soms letterlijk: andere richtingen, of verder lopen dan gepland, plotsklaps gaan zitten, weglopen, RITME : 1,2 in de maat; ritme stimuleert, structureerd, verduidelijkt, het is voorspelbaar en daardoor veilig. MOTORISCHE EMPATHIE = ook belevingsgericht! Open handen: Hoe hou je vast? Enkele varianten: Wat het beste werkt verschilt van patient tot patient. Achterwaarts lopend begeleiden: wederzijds oogkontakt+, wel oppassen! Embraced lopen, omvattend steunen geeft veel veiligheid en geborgenheid. Schaatsershouding; soms practisch als beide handen steun zoeken. Gearmde echtparengang; vertrouwd en veilig Hand in hand-adolescentengang: ook vertrouwd en veilig. Facilitatievormen om steunfase of zwaaifase te stimuleren of romprotatie/armzwaai te verbeteren: overleggen met de behandelend Fysiotherapeut. Soms is de dementerende initiatiefloos en dan moet je wel het voortouw nemen; licht sturend begeleiden (bv rollator iets vooruit trekken of een licht duwtje tussen de schouderbladen) Loop soms eens een stukje door Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 5

6 Dhr. Hummel na zijn ziekbed Motoriek kan intern (dmv een intentie/gedachte) geinitieerd worden maar ook extern getriggerd door een cue, een externe prikkel, een geluid, een beeld, een geur. Er zijn dus verschillende wegen die tot motoriek kunnen leiden. De kunst is om de juiste weg te vinden Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 6

7 Ga op zoek naar verborgen deurtjes van Motoriek Andere voorbeelden? - Breien - Bladeren vegen - Tuinieren - Zwemmen - www,alzheimernederland.nl: - 50 tips om in beweging te blijven bij dementie : beweegactiviteiten: bij dementie: nederland.nl/nieuws/onderzoek/2013/december/100- activiteiten-voor-mensen-met-dementie.aspx Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 7

8 Met dank aan : Mw. H., de dame die door de stofzuiger toch bleek te kunnen lopen ( en hoe?), zij maakte mij duidelijk dat ik altijd op zoek moet gaan naar verborgen motoriek. Dhr. H., vanwege zijn verbazing, plezier en trots toen hij na lange tijd weer in de benen kwam. Hij geeft mij de voldoening en motivatie voor de soms best lastige klus om tegen de stroom in te roeien. Mw. G., door haar impulsieve gedrag maakte ze mij ook een beetje losser Leon Buiting, st. theateratelier Wiezowozo; vandaag gastacteur Minke de Jong en Anja Welhuis; st. theateratelier Wiezowozo in wakker worden Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 8

9 Bedankt voor Uw aandacht Dementie,PDL,Palliatieve zorg Louis Hollander 9

Beweging gerichte zorg. Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015

Beweging gerichte zorg. Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015 Beweging gerichte zorg Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015 Exercise training increases size of hippocampus and improves memory Kirk Erickson en anderen Pittsburgh

Nadere informatie

Dementie en de fasen van Ik beleving

Dementie en de fasen van Ik beleving Dementie en de fasen van Ik beleving Stichting Philadelphia Zorg Philadelphia voor medewerkers Het beste uit jezelf Dementie is een overkoepelend begrip. Het wordt gebruikt om een grote hoeveelheid ziekten

Nadere informatie

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME EN MONDZORG Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME: EEN SOMS ONZICHTBARE HANDICAP Autisme komt bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking voor. Dat betekent dat iedere mondzorgverlener

Nadere informatie

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid. D8tGkA1roeBQ

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid.   D8tGkA1roeBQ Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid https://www.youtube.com/watch?v=8tgka1roebq&list=r D8tGkA1roeBQ DPRS 2018 Inhoud Voorstellen In het kort; wat is dementie? Wat is validation?

Nadere informatie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie Lesmodule 4 fasen van dementie Inhoudsopgave: 1. Wat is dementie? blz. 3 2. Twee basisprincipes over de werking van de hersenen blz. 4 3. Omschrijving van de vier fasen van ikbeleving bij dementie blz.

Nadere informatie

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Hoe krijg je meer zin? 09 - Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Meer zin. Denk jij ook dat zin in vrijen er spontaan hoort te zijn? Dat zin iets is dat zomaar uit het niets op komt borrelen? Geloof

Nadere informatie

Fysiotherapie na heupoperatie

Fysiotherapie na heupoperatie Fysiotherapie Fysiotherapie na heupoperatie Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Welkom Wij heten u, namens de afdeling fysiotherapie, van harte welkom

Nadere informatie

Schouder oefeningen (Deel 2)

Schouder oefeningen (Deel 2) Schouder oefeningen (Deel 2) Schouder naar achter trekken Uitgangshouding: Ellebogen geplooid op 90. U houdt de oefenband met beide handen vast voor uw lichaam. Vervolgens trekt u de oefenband naar achter

Nadere informatie

Inge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding

Inge Glazemakers. Overzicht. Hoop en verwachting. Ouderschap en opvoeding Overzicht Inge Glazemakers Onze hoop en verwachtingen Opvoeden bij kinderen met metabole aandoening: een extra uitdaging Gedrag van kinderen: wat opvoeden soms moeilijk maakt Wat is positief opvoeden?

Nadere informatie

Gekoesterd Wonen bij Vecht en IJssel Waardevolle momenten voor ouderen met dementie

Gekoesterd Wonen bij Vecht en IJssel Waardevolle momenten voor ouderen met dementie Gekoesterd Wonen bij Vecht en IJssel Waardevolle momenten voor ouderen met dementie Mevrouw Ten Have leest graag een boekje met kleindochter Anna en Persoonlijk Woonbegeleider Samira. Zo beleven zij samen

Nadere informatie

29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.

29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden. De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving

Nadere informatie

Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie

Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl Wat is belevingsgerichte

Nadere informatie

De Kwispelstappers. Meer bewegen en minder lang stil zitten met de bewegingsdriehoek

De Kwispelstappers. Meer bewegen en minder lang stil zitten met de bewegingsdriehoek De Kwispelstappers Meer bewegen en minder lang stil zitten met de bewegingsdriehoek 1 Inleiding Wie zijn de Kwispelstappers? Meer bewegen Minder stilzitten Buurt leren kennen Sociaal contact De ideale

Nadere informatie

W W W. A S T R I D V A N R E N S. N L

W W W. A S T R I D V A N R E N S. N L M I N I - C U R S U S S t a r t e n m e t Y o g a - Y O G A I S F O R E V E R Y - B O D Y - W W W. A S T R I D V A N R E N S. N L Astrid van Rens - 2016 Het gaat niet om hoeveel je doet, maar om de aandacht

Nadere informatie

Waardevolle momenten creëren Informatiebrochure voor familie en vrienden van bewoners Gekoesterd Wonen

Waardevolle momenten creëren Informatiebrochure voor familie en vrienden van bewoners Gekoesterd Wonen Waardevolle momenten creëren Informatiebrochure voor familie en vrienden van bewoners Gekoesterd Wonen Meneer Van de Velde vindt het fijn met Tanja te praten over zijn moeder en herinneringen op te halen

Nadere informatie

Personalia. J. Kapitein, Van etiket naar diagnose, DOI 10.1007/978-90-368-0653-4, 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV

Personalia. J. Kapitein, Van etiket naar diagnose, DOI 10.1007/978-90-368-0653-4, 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV 117 Personalia J. Kapitein, Van etiket naar diagnose, DOI 10.1007/978-90-368-0653-4, 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV 118 Personalia Dit boek is het resultaat van het wederzijdse

Nadere informatie

WZC De Wingerd. Kleinschalig Genormaliseerd Wonen: Visietekst van Theorie naar Praktijk

WZC De Wingerd. Kleinschalig Genormaliseerd Wonen: Visietekst van Theorie naar Praktijk WZC De Wingerd s Hertogenlaan 74, 3000 Leuven T: 016 28 47 90 www.wingerd.info Kleinschalig Genormaliseerd Wonen: Visietekst van Theorie naar Praktijk Want tussen droom en daad Staan wetten in den weg

Nadere informatie

Gesprekskaarten pedagogisch handelen

Gesprekskaarten pedagogisch handelen Gesprekskaarten pedagogisch handelen Samenwerkingsproject Samen Opleiden tussen Peel en Maas en Dommel en Aa Themagroep Pedagogisch Handelen kaarten.indd 1 28-01-17 19:17 kaarten.indd 2 28-01-17 19:17

Nadere informatie

Relaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan

Relaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan Relaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan Materiaal Opdracht buikademhalingsoefening Opdracht relaxatie-oefening Relaxatiedagboek lichaamsscan oefening (www.actinactie.nl, te downloaden als

Nadere informatie

CAHAG 2016 Simone van den Hil

CAHAG 2016 Simone van den Hil (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

De cliënt vult dit eventueel samen met de jobcoach in Maak er werk van

De cliënt vult dit eventueel samen met de jobcoach in Maak er werk van Wat? Voor wie? Soort tool? Hoe gebruiken? Bron? Dit document peilt naar de moeilijkheden die de cliënt ervaart op vlak van sociale interactie en communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en de

Nadere informatie

Cerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil!

Cerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil! Cerebrale Visuele Stoornissen Weet bij jij kinderen wat ik zie? Weet jij wat ik zie? Jij maakt het verschil! Studiedag Carantegroep 20-05-2011 Even voorstellen Marieke Steendam ergotherapeut VVB-team Koninklijke

Nadere informatie

ACTIEF TOEZICHT. Informeren en structurele maatregelen

ACTIEF TOEZICHT. Informeren en structurele maatregelen ACTIEF TOEZICHT Hoe kun je leerlingen minder lang laten stilzitten? Hoe jij de groep begeleidt, heeft een grote impact. Actief toezicht hangt samen met het ruimere begrip activerend toezicht. Door actief

Nadere informatie

NAH ACHTERGRONDEN EN GEVOLGEN

NAH ACHTERGRONDEN EN GEVOLGEN NAH ACHTERGRONDEN EN GEVOLGEN Symposium Congressen MetZorg 25 mei 2016 Hans van Dam, zelfstandig gevestigd docent en consulent NAH hv.dam@online.nl PROGRAMMA Niet-Aangeboren Hersenletsel Centrale kenmerken

Nadere informatie

Als je het niet meer ziet zitten...

Als je het niet meer ziet zitten... Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen 2 Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6

Nadere informatie

Getting in touch again, een verrijkte omgeving. Hanne Strauven, Judit Kelchtermans, Ellen Decroos, Greet Gelin

Getting in touch again, een verrijkte omgeving. Hanne Strauven, Judit Kelchtermans, Ellen Decroos, Greet Gelin Getting in touch again, een verrijkte omgeving Hanne Strauven, Judit Kelchtermans, Ellen Decroos, Greet Gelin Inhoud inleiding verzorging is veel meer dan proper maken en calorieën toedienen multi-sensoriële

Nadere informatie

Dit kan alleen of met 2 personen.

Dit kan alleen of met 2 personen. Wil je de cliënt beter vast houden begeleidt dan op het schouderblad En onder de arm door. Handvatting als hiernaast, pak je eigen pols vast en zet je schouder aan de voorkant tegen de schouder van de

Nadere informatie

Als je het niet meer ziet zitten...

Als je het niet meer ziet zitten... Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6

Nadere informatie

Coachingsgesprekken over Denken om te Leren

Coachingsgesprekken over Denken om te Leren Coachingsgesprekken over Denken om te Leren boekjenro_leraren.indd 1 19-10-16 09:43 Waarvoor dient het boekje Coachingsgesprekken met leraren? Het boekje Coachingsgesprekken met leraren is een hulpmiddel

Nadere informatie

Ga zitten of liggen zodat je je hand op je buik kan leggen, ter hoogte van je navel.

Ga zitten of liggen zodat je je hand op je buik kan leggen, ter hoogte van je navel. DE TECHNIEKEN) Alle technieken doe je zittend of liggend. Liefst waar het stil of rustig is, of waar je je voor je gevoel even kunt terugtrekken uit gesprekken. Wanneer je je ogen kunt sluiten werkt het

Nadere informatie

Daar staan we: * De cliënt * Evt. de partner en/of * En ik. En dan lukt het mij met mijn kennis niet mw. te douchen of zelfs maar binnen te komen

Daar staan we: * De cliënt * Evt. de partner en/of * En ik. En dan lukt het mij met mijn kennis niet mw. te douchen of zelfs maar binnen te komen Goanu Couperus Daar staan we: * De cliënt * Evt. de partner en/of * En ik En dan lukt het mij met mijn kennis niet mw. te douchen of zelfs maar binnen te komen * We accepteren het als: dat is nou eenmaal

Nadere informatie

Over innerlijke veranderingen bij parkinson. Het is vaak niet wat het lijkt A. Nouws Hulp Bij Parkinson Druten

Over innerlijke veranderingen bij parkinson. Het is vaak niet wat het lijkt A. Nouws Hulp Bij Parkinson Druten Over innerlijke veranderingen bij parkinson Het is vaak niet wat het lijkt A. Nouws Hulp Bij Parkinson Druten 1990 Geheugentraining Enquête Gegevens(1990) Moeilijk om met meerderen in gesprek te zijn Plotseling

Nadere informatie

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid Jolanda Stroet & Diana Sennhenn Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie 11 april 2019 https://www.youtube.com/watch?v=8tgka1roe BQ&list=RD8tGkA1roeBQ

Nadere informatie

Motiverende Gespreksvoering

Motiverende Gespreksvoering Motiverende Gespreksvoering CAHAG 2017 Simone van den Hil Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring

Nadere informatie

Het veerkrachtig handelen van de hulpverlener bij feedback

Het veerkrachtig handelen van de hulpverlener bij feedback Het veerkrachtig handelen van de hulpverlener bij feedback Ayse Dogan OPZ Geel- 6 Dec. 2012 Verloop Korte inleiding Reflectie- oefening Handvatten in veerkrachtig handelen bij feedback Tot slot Reflectie-

Nadere informatie

Het puberbrein. Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze.

Het puberbrein. Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze. Het puberbrein Het vermogen om te leren is een talent. De kunde om te leren is een vaardigheid, maar de bereidheid om te leren is een keuze. Ze kunnen er niets aan doen Verbeter je kind, begin bij jezelf

Nadere informatie

Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking

Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen www.visio.org Volg ons op: Pellentesque ipsum ligula, accumsan nec, elementum

Nadere informatie

De kracht van reflecteren

De kracht van reflecteren 28 test en techniek in beeld Motivational Interviewing deel 5 De kracht van reflecteren Speciaal voor Fysiopraxis schrijven Stijn van Merendonk, Mirjam Hulsenboom en Albertina Poelgeest een vijfdelige

Nadere informatie

plukken Een kwestie van kunnen kiezen

plukken Een kwestie van kunnen kiezen Ik wil vandaag zo graag zonnebloemen plukken Een kwestie van kunnen kiezen Verjaardagskalender Regie bij Dementie Vilans Alzheimer Nederland Regisseur van je eigen levensfilm Eigen regie. Je komt de term

Nadere informatie

Mateloos Dansen PO/VO Twentedagen 2018

Mateloos Dansen PO/VO Twentedagen 2018 Mateloos Dansen PO/VO Twentedagen 2018 12-04-2018 Alexandra Hoekman Dans met je hart en je voeten zullen volgen De één is een talent van zichzelf, de ander heeft een duwtje in de rug nodig. Maar één ding

Nadere informatie

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts Waarom uitstellen zo verleidelijk is Dr. Esther Aarts Inhoud Uitstelgedrag Meten van uitstelgedrag in het lab en in het brein impulsieve keuzes plannen, vooruit denken beloningsgevoeligheid Tips om uitstelgedrag

Nadere informatie

Kwesties ter bespreking. Wensen in deze fase van het leven. Zelfbeschikking. Identiteit en levensverhaal. Veranderingen

Kwesties ter bespreking. Wensen in deze fase van het leven. Zelfbeschikking. Identiteit en levensverhaal. Veranderingen Kwesties ter bespreking StudieArena Congres Gedragsverandering Ouderen, waarden en wensen Waarden en wensen Autonomie en zelfbeschikking Verschuivende belangen Betrokkenheid van naasten Vertegenwoordiging

Nadere informatie

Vaker, langer en prettiger bewegen

Vaker, langer en prettiger bewegen Vaker, langer en prettiger bewegen Probleem van inactiviteit laat je hersenen niet zitten ( Prof. Scherder) Minder bewegen stijf worden + meer kans op vallen Hierdoor meer fysieke fixatie Hierdoor zelfstandigheid

Nadere informatie

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010 Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te

Nadere informatie

6Helpen bij het gebruik van

6Helpen bij het gebruik van Thema 6Helpen bij het gebruik van hulpmiddelen bij verplaatsen 6.1 Inleiding Als zorghulp zul je te maken krijgen met cliënten die lopen met een kruk of twee krukken, een looprek of een rollater. Die hulpmiddelen

Nadere informatie

Leerlingen met ASS op school Het lijkt hier wel een jungle! Ellen Loykens Molendrift

Leerlingen met ASS op school Het lijkt hier wel een jungle! Ellen Loykens Molendrift Leerlingen met ASS op school Het lijkt hier wel een jungle! Ellen Loykens Molendrift 05-11-2011 Wat is autisme spectrum stoornis? autisme gemiddeld sociaal hoogbegaafd PDD-NOS Informatieverwerkingsstoornis

Nadere informatie

een glimlach doet wonderen

een glimlach doet wonderen Rafaël, Irene, Bernardien, pa, ma, Dorien, Tanja, Rita, Sonja, Bas, Wim, Annemiek en Christine BEDANKT voor jullie LIEFDEVOLLE bijdrage aan de creatie van dit boek Aan de stad Haarlem: BEDANKT voor je

Nadere informatie

Licht. s t r a l e n d. een glimlach doet wonderen Een uitnodiging tot licht leven

Licht. s t r a l e n d. een glimlach doet wonderen Een uitnodiging tot licht leven Welkom s t r a l e n d Rafael, Irene, Bernardien, pa, ma, Dorien, Tanja, Rita, Sonja, Bas, Wim, Annemiek en Christine BEDANKT voor jullie LIEFDEVOLLE bijdrage aan de creatie van dit boek Licht Aan de stad

Nadere informatie

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting Overzicht De kracht van Positief opvoeden 1 Hoop en verwachting Opvoeden in de praktijk Waarom positief opvoeden? De 5 principes van positief opvoeden Tijd voor vragen en discussie 2 Hoop en verwachting

Nadere informatie

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting

Nadere informatie

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016 Omgaan met Autisme Handout workshop 27 mei 2016 Informatie 1. Medicatie Hoewel er geen medicijn is dat direct werkt op autisme zijn er wel diverse medicijnen die ene positief effect kunnen hebben op dat

Nadere informatie

Over de arm en hand wrijven

Over de arm en hand wrijven Over de arm en hand wrijven Doel: stimuleren van aangedane hand en arm, aandacht op de arm. 1 Leg de niet-aangedane hand op de aangedane arm. Kijk naar uw arm. 2 Wrijf met hand over de arm tot aan de schouder

Nadere informatie

Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol

Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Marinka Jansen, ergotherapeut Ergotherapie Gouda Hoofddocent post hbo cursus sensorische integratie bij volwassen (ASITT) Inhoud van de presentatie Definitie

Nadere informatie

Omgaan met jeugd. Het creëren van een ontwikkelingsgericht sportklimaat

Omgaan met jeugd. Het creëren van een ontwikkelingsgericht sportklimaat Omgaan met jeugd Het creëren van een ontwikkelingsgericht sportklimaat Omgaan met jeugd Het creëren van een ontwikkelingsgericht sportklimaat Datum: 17-3-2016 Even voorstelen Het trainen en coachen van

Nadere informatie

en vast dagritme, een rustige omgeving, nuttige werkzaamheden en gezelligheid samen.

en vast dagritme, een rustige omgeving, nuttige werkzaamheden en gezelligheid samen. Zorg Onze opvatting over zorg is steeds in ontwikkeling. Tegenwoordig vinden we het belangrijk dat de zorgcliënten zo goed mogelijk deel kunnen nemen aan de maatschappij en regie hebben over hun eigen

Nadere informatie

SI bij SMs ontwikkeling

SI bij SMs ontwikkeling SI bij SMs ontwikkeling De zintuigen. 1) Ruiken, olfactorisch 2) Zien, visuele systeem 3) Horen, auditieve systeem 4) Proeven, gustatorisch 5) Voelen, tactiele systeem 6) Evenwichtorgaan, vestibulaire

Nadere informatie

Tips voor een goed verkoopsgesprek

Tips voor een goed verkoopsgesprek Tips voor een goed verkoopsgesprek Begroet al je klanten Iedere klant die je winkel binnenkomt moet begroet worden. 100%. En dat betekent dat wanneer je in gesprek bent met die ene klant, toch even de

Nadere informatie

Pedagogische Visie en Beleid

Pedagogische Visie en Beleid Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te

Nadere informatie

Kom kijken, dan kun je ervaren wat we doen!

Kom kijken, dan kun je ervaren wat we doen! Kom kijken, dan kun je ervaren wat we doen! Goede zorg zichtbaar maken Reisgids met tips voor een werkbezoek in de ouderenzorg voor zorginkopers Deze reisgids ondersteunt de dialoog tussen zorginkoper

Nadere informatie

en doe dit steeds maar weer opnieuw, elke keer als je opmerkt dat je aandacht afdwaalt van je ademhaling 1min

en doe dit steeds maar weer opnieuw, elke keer als je opmerkt dat je aandacht afdwaalt van je ademhaling 1min Zitmeditatie 45min Je begint nu enige tijd te zitten in milde en open aandacht 5 Je oefent in wakkerheid, in aanwezig zijn, zonder iets te moeten 4 Je oefent in niet-doen 4 Neem als het kan een vaste plek

Nadere informatie

Workshop dementie. 27 november 2014. Marlon v.d. Wetering en Karen v.d. Weijer

Workshop dementie. 27 november 2014. Marlon v.d. Wetering en Karen v.d. Weijer Workshop dementie 27 november 2014 Marlon v.d. Wetering en Karen v.d. Weijer Bram Bram is 53 jaar, heeft een matig verstandelijke beperking en het syndroom van Down. Sinds 10 jaar woont hij in een woonvoorziening

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 4. Tips en suggesties 46

Inhoud. Voorwoord 4. Tips en suggesties 46 Inhoud Voorwoord 4 Het wordt licht 7 Goed verzorgd 9 Een lekkere geur 11 Aangeraakt worden 13 Noem mijn naam 15 Sta op en eet wat 17 De Heer is mijn herder 19 Niemand houdt de liefde tegen 21 Een open

Nadere informatie

Orthostatische hypotensie

Orthostatische hypotensie Geriatrie Orthostatische hypotensie Lage bloeddruk bij het staan Algemeen Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. Veel ouderen hebben last van duizeligheid. Dit uit

Nadere informatie

General information of the questionnaire

General information of the questionnaire General information of the questionnaire Name questionnaire: Zimbardo Time Perspective Inventory (ZTPI) Original author: Zimbardo, P.G. & Boyd, J.N (1999) Translated by: Date version: Language: Dutch ZTPI

Nadere informatie

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet.

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet. Leerdoelen a.d.h.v. rubrics Rubrics voor het onderwijs Deze rubrics zijn door ons verzameld, geschreven of herschreven. Met vriendelijke groet, Team Vierkantgoed Rubric Optie 1 Optie 2 Optie 3 Optie 4

Nadere informatie

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs.

Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs. R.K. Basisschool Anselderlaan 10 6471 GL Eygelshoven Tel: 045-5351434 De fijne kneepjes van het voorlezen Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de

Nadere informatie

Welkom. Casussen. Zen dementerenden Indeling volgens Anneke van der Plaats

Welkom. Casussen. Zen dementerenden Indeling volgens Anneke van der Plaats Welkom Workshop over de Sensorische informa:e verwerking en alertheidregula:e Casussen Veel voorkomende vraagstellingen in de V&V sector: Roepgedrag Motorische onrust In slaap vallen- weg dommelen (Zelf)verwonding

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

PDF Meditatie Ontspanning door te Glimlachen

PDF Meditatie Ontspanning door te Glimlachen PDF Meditatie Ontspanning door te Glimlachen Meditatie Wat Is Dat Meditatie is niet zozeer alleen voor mensen die een klooster wonen. En ook niet alleen voor mensen die met spiritualiteit bezig zijn. Meditatie

Nadere informatie

Gedrag; een koud kunstje? Wat vraagt een gedragsmoeilijke leerling van een professional voor de klas?

Gedrag; een koud kunstje? Wat vraagt een gedragsmoeilijke leerling van een professional voor de klas? Gedrag; een koud kunstje? Wat vraagt een gedragsmoeilijke leerling van een professional voor de klas? Een doorkijkje naar de oplossingsgerichte benadering Wie ben ik? Desiree Middelkoop Leerkracht lc so

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Hoe ga je met dit boekje om? 7. 2 Lichaamsseintjes waaraan merk jij dat je zenuwachtig wordt? 17

Inhoudsopgave. Hoe ga je met dit boekje om? 7. 2 Lichaamsseintjes waaraan merk jij dat je zenuwachtig wordt? 17 Inhoudsopgave Waarom dit boekje? 6 Hoe ga je met dit boekje om? 7 1 Wat is stotteren? 9 2 Lichaamsseintjes waaraan merk jij dat je zenuwachtig wordt? 17 3 Zenuwachtig? Zet je buikademhaling aan! 19 4 Onzekerheid

Nadere informatie

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS Paula Weerkamp-Bartholomeus Het Congres 27 november 2015 Wat is ReAttach? ReAttach is een methodiek gericht op

Nadere informatie

Zorgprofielen Productenboek

Zorgprofielen Productenboek Zorgprofielen Productenboek Informatie over zorgproducten van Amerpoort voor mensen met een verstandelijke beperking Amerpoort biedt woonproducten aan voor alle zes zorgprofielen voor mensen met een verstandelijke

Nadere informatie

Prettige en niet prettige aanrakingen

Prettige en niet prettige aanrakingen Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,

Nadere informatie

Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling

Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling Charlaine Reval, Karla Uitewaal Inhoud Het belang van leerkracht - leerlingrelatie Pedagogisch klimaat en klassenmanagement als fundament Mentale

Nadere informatie

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt

Nadere informatie

Fysio-/manueeltherapie van Gerven

Fysio-/manueeltherapie van Gerven Fysio-/manueeltherapie van Gerven Artrose Artrose is een chronische aandoening waarbij een degeneratie van het gewricht optreedt. Het gewrichtkraakbeen vermindert in kwaliteit; vergelijk het kraakbeen

Nadere informatie

Verschil tussen Alzheimer en dementie

Verschil tussen Alzheimer en dementie Inhoudsopgave Verschil tussen Alzheimer en Dementie blz. 1 De fasen van Dementie blz. 2 Verschijnselen van Dementie blz. 3 Verschil tussen gezond en dementerend, waardoor? Blz. 4 Benaderingswijze blz.

Nadere informatie

Richtlijnen voor het ontwerpen van tactiele tekeningen

Richtlijnen voor het ontwerpen van tactiele tekeningen Richtlijnen voor het ontwerpen van tactiele tekeningen op zwelpapier Project (Ver)ken je wereld Dorine in t Veld en Esther Rieken Voorwoord In dit document vindt u de vernieuwde richtlijnen voor het ontwerpen

Nadere informatie

28-11-12. Leren en hulpmiddelen. Roy Kessels. Mariëlle Hammer-Schilderman. Mevrouw Wesseling

28-11-12. Leren en hulpmiddelen. Roy Kessels. Mariëlle Hammer-Schilderman. Mevrouw Wesseling Mevrouw Wesseling Leren en hulpmiddelen Roy Kessels Hooglereaar neuropsychologie Radboud Alzheimer Centrum & RU Nijmegen Mariëlle Hammer-Schilderman Ergotherapeut, Zorggroep Sint Maarten Wat is leren?

Nadere informatie

Meer leesplezier voor zwakke lezers

Meer leesplezier voor zwakke lezers Meer leesplezier voor zwakke lezers Uitdaging: Hoe wordt een zwakke lezer een gemotiveerde lezer? Het belang van lezen Relatie met: zelfbeeld andere vakgebieden begrijpend lezen woordenschat kennis over

Nadere informatie

Voorbeeldles VSO/Zorgonderwijs/MG/Blok 3 We zijn aardig voor elkaar Les 9 a+b: Blij!»

Voorbeeldles VSO/Zorgonderwijs/MG/Blok 3 We zijn aardig voor elkaar Les 9 a+b: Blij!» ZORGONDERWIJS / MG / BLOK 3 WE ZIJN AARDIG VOOR ELKAAR LES9A ) Les 9a Blij!! Voorbeeldles VSO/Zorgonderwijs/MG/Blok 3 We zijn aardig voor elkaar Les 9 a+b: Blij!» Doel blok 3: Leerlingen zijn in staat

Nadere informatie

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin

Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden

Nadere informatie

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Bewe Soe ge pele n r m be et wegen heu me p t - re e u n knieartrose Verzekering

Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Bewe Soe ge pele n r m be et wegen heu me p t - re e u n knieartrose Verzekering Soepeler Bewegen bewegen met met heup- reuma en knieartrose Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen Wat is artrose? Artrose is een aandoening van

Nadere informatie

Diagonalen V&VN. 31 maart 2016

Diagonalen V&VN. 31 maart 2016 Diagonalen V&VN 31 maart 2016 Programma; 1.Wat zijn dat diagonalen en de ontwikkeling. 2.Kijken naar Pathologie 3.Omrollen --- normaal en pathologisch 4.Komen tot zit /lig ----- 5.Opstaan 6. Balans 7.lopen

Nadere informatie

Vertrouwen na hersenletsel, hoe zit dat?

Vertrouwen na hersenletsel, hoe zit dat? Vertrouwen na hersenletsel, hoe zit dat? Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item Hersenen een populair item

Nadere informatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd

Nadere informatie

Les 13a Zoek de verschillen

Les 13a Zoek de verschillen ZORGONDERWIJS / MG / BLOK 4 WE ZIJN ALLEMAAL ANDERS LES 13A Les 13a Zoek de verschillen Voorbeeldles SO/Zorgonderwijs/MG/Blok 4 We zijn allemaal anders Les 13 a+b: Zoek de verschillen Doel blok 4: Leerlingen

Nadere informatie

Zorgen voor en omgaan met een dementerende persoon

Zorgen voor en omgaan met een dementerende persoon Infobrochure Zorgen voor en omgaan met een dementerende persoon Geriatrisch dagziekenhuis T. 011 826 394 Verantwoordelijke arts: dr. Els Dewaet mensen zorgen voor mensen Het dementeren van uw partner,

Nadere informatie

Help! Een puber in huis!

Help! Een puber in huis! Help! Een puber in huis! Canisius Thema-avond Ouderraad 5 november 2014 Doelstelling opvoeding! In balans, zelfbewust, tevreden & gelukkig 3 Fasen van geluk 1. Plezierige leven : 0 100 jaar 2. Goede leven

Nadere informatie

Communicatie: wat en waarom

Communicatie: wat en waarom TOTALE COMMUNICATIE FILOSOFIE, VISIE EN BASISHOUDING Wilma Scheres Esther Oskam Communicatie: wat en waarom Veel definities gaan over de vorm en het proces van communicatie. Wij waren met name geïnteresseerd

Nadere informatie

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel

Nadere informatie

Competentiescan Klant exemplaar

Competentiescan Klant exemplaar Naam klant: Geboortedatum: Datum rapportage: Naam begeleider: Competentiescan Klant exemplaar Dit project wordt mede gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds www.werkeenzorgminder.nl Instructie invullen

Nadere informatie

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 15 april 2013 Amersfoort

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 15 april 2013 Amersfoort Hoop doet leven, al is het maar voor even Corine Nierop- van Baalen canierop@diaconessenhuis.nl 15 april 2013 Amersfoort Inhoud Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners

Nadere informatie

EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES.

EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES. 3 1 2 EN ALS HIJ KAN LEZEN, STUUR IK M NAAR DE CHINESE LES. Realistisch kijken naar wat kinderen wel en niet kunnen. WAT KAN JE KIND (AL)? Natuurlijk verwacht je veel van je kind. Dat het snel nieuwe dingen

Nadere informatie

Epilepsie en moeilijkverstaanbaar gedrag. november 2011 Rea Vonk-Dekkers GZ psycholoog/orthopedagoog Dichterbij Kleur kinder en jeugdzorg.

Epilepsie en moeilijkverstaanbaar gedrag. november 2011 Rea Vonk-Dekkers GZ psycholoog/orthopedagoog Dichterbij Kleur kinder en jeugdzorg. Epilepsie en moeilijkverstaanbaar gedrag november 2011 Rea Vonk-Dekkers GZ psycholoog/orthopedagoog Dichterbij Kleur kinder en jeugdzorg. Inleiding Samenwerking medici en gedragswetenschappers vertrekpunten

Nadere informatie

Regie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017

Regie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Introductie brein Voorwaarden voor leren Tips om het leren te ondersteunen Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Workshops: Gameverslaving Alcohol/drugs Social media Praten met je puber Invloed van

Nadere informatie

Wat hebben jonge kinderen nodig?

Wat hebben jonge kinderen nodig? Wat hebben jonge kinderen nodig? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Studiedag 15 maart 2013 Cito scores in groep 8 De lat moet omhoog Marja Van Bijsterveld Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep

Nadere informatie

Beweging gerichte zorg. Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015

Beweging gerichte zorg. Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015 Beweging gerichte zorg Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015 In de workshop gaan we naar de kwaliteit kijken 1. Balans trainen heel belangrijk maar val voorkomen??

Nadere informatie

17 oktober 2015: Beweegdiploma voor trainers van andere bonden. Verkorte opleiding Beweegdiploma nu ook voor trainers van niet gymnastiek clubs!

17 oktober 2015: Beweegdiploma voor trainers van andere bonden. Verkorte opleiding Beweegdiploma nu ook voor trainers van niet gymnastiek clubs! 17 oktober 2015: Beweegdiploma voor trainers van andere bonden Verkorte opleiding Beweegdiploma nu ook voor trainers van niet gymnastiek clubs! Waarom het Beweegdiploma? In de leeftijd van 2 tot en met

Nadere informatie