29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.

Transcriptie

1 De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving 1

2 Beleving van persoon met dementie Dementie = proces Verschillende fases: Beginnende dementie (bedreigde ik) Matige dementie ( verdwaalde ik) Ernstige dementie (verborgen en verzonken ik) Beginnende dementie Stel je voor Kenmerken: Problemen met korte termijn geheugen Complexe handelingen worden moeilijker Lange termijn geheugen quasi intact Beginnende dementie Beleving: Eigenwaarde onder druk o Confrontatie met falen o Onzekerheid over mogelijkheden o Angst voor de toekomst Camouflage Achterdocht, kwaadheid, verdriet 2

3 De teletijdmachine Matige dementie Kenmerken: Grotere geheugenproblemen Heden en verleden lopen door elkaar Onfatsoenlijk gedrag Meer hulp nodig bij zelfzorgactiviteiten Matige dementie Beleving: Chaos Angst Herbeleven ipv herinneren 3

4 Ernstige dementie (verborgen ik) Kenmerken: Schijnbaar afgesloten en ontoegankelijk Wazige blik Mogelijk om toch contact te maken Gevoelens worden nog steeds ervaren Ernstige dementie (verborgen ik) Beleving: Geen bewuste beleving eigen identiteit Wel ervaring van emoties! Moeilijk structuur kunnen geven aan emoties Ernstige dementie (verzonken ik) Kenmerken: In zichzelf gekeerd Hulpbehoevend Totaal veranderde communicatie 4

5 Ernstige dementie (verzonken ik) Beleving: Gericht op primaire behoeften Contact Comfort Coping = is het vermogen om de gevolgen van stress op te vangen en deze stress te hanteren door een directe aanpak = iedere persoon verwerkt zijn verdriet op een unieke manier Omgang en communicatie met personen met dementie 5

6 Communicatie Men kan niet niet-communcieren Communicatie 7% 38% 55% Communicatie 6

7 Het contactritueel Doodeenvoudig en toch Drie fasen Opening van het contact Handhaving van het contact Afsluiting van het contact Benadering Realiteitsondersteunende houding Natuurlijk en onopvallend Belang van structuur! Belevingsgerichte benadering Geen verwenzorg Ingaan op emoties en juiste feiten Belevingsgericht Probeer je in te leven in de verschillende fasen van dementie Beginnende dementie Bedreigde ik Ondersteunen, begrijpen, niet laten falen Matige dementie Verdwaalde ik Ernstige dementie Verborgen ik Ernstige dementie Verzonken ik Structureren, houvast geven, meegaan in emotie Initiatief tot contact koesteren 7

8 Besteed veel aandacht aan het begin van je contact Zorg voor een rustige omgeving Ga dichtbij staan In zijn/haar blikveld Ga op gelijke hoogte zitten of staan Besteed veel aandacht aan het begin van je contact Maak en hou oogcontact, maar vermijd de persoon indringend aan te staren. Maak contact via lichaamstaal en gezichtsmimiek Maak lichamelijk contact en hou de aanraking aan, maar treed het territorium voorzichtig binnen Spreek hem/haar aan met zijn naam Stel jezelf voor als hij/zij je niet herkent Communiceer TRAAG: Geef de persoon met dementie tijd om te verwerken wat je gezegd hebt en wacht op zijn reactie. Geef hem/haar tijd om te antwoorden! Veel tijd soms! Komt er geen antwoord, herhaal dan de vraag met andere woorden 8

9 Communiceer EENVOUDIG: Korte zinnen, soms beperkt tot losstaande woorden of klanken. Eenvoudige en duidelijke taal 1 boodschap/vraag per zin Hou het onderwerp vast door regelmatig samen te vatten. Herhaal, gebruik sleutelwoorden en meerduidigheid Communiceer WARM: Praat met zachte, warme stem Vermijd babytalk (verhoogde stem verkleinwoordjes) Vermijd hard praten als dit niet nodig is. Dementie leidt niet tot hardhorigheid! Communiceer EXPRESSIEF: Gebruik gebaren, Doe dingen voor, Wijs dingen aan 9

10 Wees voorspelbaar (=veilig) Zeg wat je gaat doen en doe wat je zegt Zeg wat je aan het doen bent Beweeg traag en vermijd bruuske bewegingen Doe één ding tegelijk Rond onderwerp af voor je overgaat naar het volgende Help prikkels van buitenaf te begrijpen en verwerken Spreek over iets dat NU gebeurt Iets wat hij nu voelt, ziet, hoort, ruikt of proeft Zorg voor comfort Biedt aangename zintuiglijke prikkels aan in een rustige sfeer. Voorkom en beperk prikkels die de persoon als bedreigend ervaart. Zorg voor lichamelijk comfort: bij liggen, zitten, verplaatsen, toiletbezoek, 10

11 Spiegel gedrag en inwendige werkelijkheid Benoem wat de persoon DOET DRUK DE EMOTIE UIT waarmee hij worstelt. Zeg wat je ziet! Spiegel gevoelens door mimiek over te nemen, lichaamsbewegingen te spiegelen, zijn woorden of klanken te herhalen. Laat voelen dat je begrijpt wat de persoon beleeft in de situatie zoals hij ze ziet. Ga mee in de onderlaag van het verhaal Dring geen andere werkelijkheid of stemming op Corrigeer zo weinig mogelijk dit beeld van de werkelijkheid Luister onder de woorden Welke diepe nood drukt de persoon met dementie uit? Hoe kan je hieraan tegemoet komen? Welk basaal gevoel wil hij/zij kenbaar maken? Leef je in. Stem je af. Bv. Ik zit hier maar de hele dag en zie niemand! 11

12 Laat de persoon met dementie in zijn waarde Ga om in waarheid: ga niet mee in de ontkenning, maar forceer niet als de persoon de schijn ophoudt. Laat hem niet raden, noch naar je naam, noch naar andere dingen (quiz-vragen!) Verbeter de persoon niet op de feiten in wat hij zegt, maar bevestig ook niet wat niet klopt met de werkelijkheid Breng de persoon niet in verlegenheid. Reik hem/haar een vluchtweg aan. Geef de persoon met dementie een gevoel van controle Betrek de persoon met dementie in zoveel mogelijk beslissingen Pas je formuleringen/vragen aan open vraag (wat, wie, waar, hoe, wanneer, niet waarom) meerkeuzevraag (maximaal uit 2) gesloten vraag (antwoord: ja/neen) mededeling (bij agnosie) Neem een rol die complementair is 12

13 Hou het contact speels! Humor waar kan! Humor die de persoon met dementie aankan Behandel de persoon met dementie als volwaardig en volwassen BETUTTEL NIET ( babytalk ) Niet over hem/haar heen spreken in zijn/haar AANWEZIGHEID FLUISTER NOOIT (met anderen) Benut resterende mogelijkheden Iedereen wil nuttig zijn Communicatie tips 13

14 Besluit Wees BEWUST van jezelf, de persoon met dementie en je omgeving Communiceer in de ruime zin van het woord Zorg voor jezelf Geniet! 14

15 Nog vragen? Informatie nodig? Aarzel niet om ons te contacteren! Blijven groeien, samen sterker In zorg voor personen met dementie Expertisecentrum Dementie Paradox Molenaarsstraat 34 - Gent paradox@dementie.be