Steppen Bewegingsanalyse en advies voor aanpassing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Steppen Bewegingsanalyse en advies voor aanpassing"

Transcriptie

1 Steppen Bewegingsanalyse en advies voor aanpassing Afstudeerproject Bewegingstechnologie Haagse Hogeschool Diederik Post Uiterweer

2 Steppen Bewegingsanalyse en advies voor aanpassing Afstudeerproject Bewegingstechnologie Haagse Hogeschool Diederik Post Uiterweer Afstudeerbegeleider: Chris Riezebos Den Haag, juni 2008 Diederik Post Uiterweer 1

3 Voorwoord Dit verslag is geschreven in het kader van mijn afstudeerproject voor de studie bewegingstechnologie aan de Haagse Hogeschool te s-gravenhage. Voor mijn afstudeerproject heb ik een voor mij totaal nieuwe soort sport gekozen namelijk het steppen. Bij de invulling van dit project heb ik de kennis die ik vergaard heb tijdens mijn opleiding zoveel mogelijk gebruikt. Dit verslag is bestemd voor docenten en studenten van de opleiding Bewegingstechnologie en voor alle andere belangstellenden. Graag wil ik een aantal mensen hartelijk danken voor de hulp bij dit project, dankzij hun medewerking heb ik dit project tot een goed einde kunnen leiden. In de eerste plaats is dat mijn begeleider Chris Riezebos voor zijn wekelijkse scherpe commentaar. René Elzinga voor het initiatief nemen van dit project en voor zijn belangrijke rol als proefpersoon. Vincent Gooiker van Gooiker Step Trading die mij maandenlang één van zijn mooiste steps heeft uitgeleend. Jorine Koopman voor haar opbouwende kritiek in de laatste fase van dit project. Thijza Brouwer van de Nederlandse Autoped Federatie voor alle informatie die ze me heeft toegestuurd. Cees Bakker voor het showen van zijn Exion steps die veel inspiratie hebben opgeleverd. En last but not least mijn broertje Taco die ik volgeplakt met markers zijn uiterste best heb laten doen op de step. Den Haag, juni 2008 Diederik Post Uiterweer 2

4 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Analyse Model Maten model Vrijheidsgraden analyse Videoanalyse Resultaten videoanalyse Krachtenanalyse Kracht, moment, vermogen en snelheid Kracht richting Positie lichaamszwaartepunt Programma van eisen en wensen Ontwerpen Concept aanpassingen Eindadvies voor een aanpassing Evaluatie Conclusie Discussie Literatuurlijst Diederik Post Uiterweer 3

5 Samenvatting Dit verslag bestaat uit een inleiding en analyse waaruit een programma van eisen en wensen is opgemaakt. Aan de hand van het programma van eisen en wensen is tot een advies voor een aanpassing gekomen. Deze aanpassing wordt in de evaluatie getest. Daarna komen de conclusie en discussie aan de orde. In de inleiding wordt de doelstelling naar voren gebracht, namelijk: een aanpassing uit werken waarmee de prestatie in de stepsport verbeterd kan worden. In hoofdstuk 2.1 is een model gemaakt dat de stepbeweging kan simuleren, de maten van één proefpersoon zijn daarbij gebruikt. Met een vrijheidsgradenanalyse in hoofdstuk 2.2 is geconcludeerd dat het model 5 vrijheidsgraden heeft op het moment dat de afzetvoet op de grond staat. Dat betekent dat alle gewrichtshoeken met het model berekend kunnen worden wanneer 5 hoeken bekend zijn. Met een videoanalyse in hoofdstuk 2.3 is onderzocht of de heuphoeksnelheid een limiterende factor is tijdens het steppen. Door de heuphoeksnelheid tijdens steppen op maximale snelheid te vergelijken met de heuphoeksnelheid tijdens een weerstandloze afzet kon geconcludeerd worden dat de heuphoeksnelheid van het afzetbeen tijdens het steppen inderdaad een limiterende factor is. Dit kan worden opgelost door de andere gewrichten meer te belasten en de heup juist minder. Uit de videoanalyse is ook de hoeksnelheid van de heup, knie en enkel van het afzetbeen berekent. Hieruit blijkt dat de heup continu retroflexie geeft. De knie geeft tijdens de voorzwaai extensie, tijdens de afzet eerst flexie en daarna extensie tot de knie niet verder kan strekken en tijdens de nazwaai weer flexie. De enkel geeft tijdens de voorzwaai lichte plantair flexie, tijdens de afzet gaat hij eerst richting dorsaal flexie om vervolgens weer maximaal te plantair flecteren. Tijdens de nazwaai gaat de enkel weer rustig richting flexie. De belangrijkste eis die uit de videoanalyse is opgesteld is dat de aanpassing en voor moet zorgen dat alle gewrichten bij het contact van de afzetvoet met de grond in zo n positie bewegen dat ze alle een optimale bijdrage kunnen leveren aan de voortstuwing van de step. Om de belasting op het afzetbeen en standbeen te bepalen is in hoofdstuk 2.4 een krachtenanalyse verricht. Eerst is in de literatuur bekeken hoe de krachten het beste kunnen werken. Daaruit blijkt dat de knie het beste extensie kan leveren bij een hoek van 60 graden vanuit de anatomische houding richting flexie. Ook blijkt dat spieren het meeste vermogen kunnen leveren wanneer ze op ongeveer 1/3 van hun maximale kracht en snelheid functioneren. Uit de analyse van de krachtrichting blijkt dat de bi-articulaire hamstrings een belangrijke functie kunnen hebben om door extensie van de knie, de kracht en hoeksnelheid in de heup op te voeren. Ook kan er winst behaald worden door de voorwaartse vector van de grondreactie kracht groter te laten worden door de grondreactiekracht meer naar voren te richten. Uit de analyse van het lichaamszwaartepunt blijkt dat deze een grote momentarm ten opzichtte van de knie het standbeen heeft, daardoor moet er dus een groot Diederik Post Uiterweer 4

6 krachtmoment geleverd worden in de knie. Wanneer deze momentarm minder groot kan worden gemaakt zal de knie van het standbeen minder belast worden. Uit de analyse is in hoofdstuk 3 het programma van eisen en wensen opgesteld. Niet aan alle eisen hoeft te worden voldaan om winst in de prestatie te halen. De belangrijkste eisen zijn de momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie verkleinen en zorgen dat alle gewrichten mee kunnen werken aan de voortstuwing van de step. In hoofdstuk 4.1 passeren een aantal mogelijke aanpassingen de revue en wordt het mogelijke effect ervan uitgelegd. Uiteindelijk wordt in hoofdstuk 4.2 een eindconcept gekozen. De belangrijkste verschillen met de huidige steps zijn dat de positie van de voet van het standbeen wat naar achteren is gehaald en voorover is gekanteld en het stuur naar voren is verplaatst. In hoofdstuk 5 worden de huidige steps met de aangepaste step aan de hand van het programma van eisen en wensen met elkaar vergeleken. Aan de belangrijkste eisen kon worden voldaan. De conclusie luidt als volgt: met een aangepaste step kan er sneller en energie zuiniger gestept worden. De prestatie op de step zal dus verbeterd worden. De belangrijkste aannames die zijn gedaan zijn de positie van het lichaamszwaartepunt, de richting van de reactiekracht tijdens de afzet en in het model en de analyse zijn alle bewegingen beschouwd als in het sagitale vlak. Diederik Post Uiterweer 5

7 1 Inleiding Bij elke sport zal er op een gegeven moment een maximum aan de prestatie zijn. Op dat moment zullen één of meerdere factoren aan hun limiet zitten. Deze limiet kan met trainen natuurlijk zo ver mogelijk verlegd worden, waardoor de prestatie steeds beter zal worden. Een andere manier om de limiet te verleggen en dus de prestatie te verbeteren is door het materiaal waarmee gesport wordt optimaal op de sport en de gebruiker af te stemmen. Zo is bij het schaatsen, door inzichten in het gebruik van bi-articulaire spieren, de klapschaats ontwikkelt, bij het zwemmen, door onderzoek naar aerodynamica, het zwempak en bij het wielrennen, door onderzoek naar materiaal, de steeds lichter wordende fiets. Ook de stepsport heeft qua materiaal al een lange ontwikkeling achter de rug. De autoped van vroeger met kleine wielen, dikke banden en een hoge plank is inmiddels al omgetoverd tot een waar racemonster met een groot voorwiel, met dunne racebandjes en een plank die bijna op de grond staat. De uitdaging van dit project is dan ook om deze ontwikkeling verder door te zetten waardoor uiteindelijk de lat aan de prestaties in de stepsport ook weer wat hoger gelegd kan worden. Eerst worden verscheidene aspecten van het steppen nader bekeken, op zoek naar waar eventuele verbeteringen nog toe te passen zijn. Aan de hand van deze zoektocht wordt een programma van eisen en wensen opgesteld. Uiteindelijk zal voor de gebieden waar de meeste winst te verwachten is, een aanpassing worden uitgewerkt. Het doel van dit project is dan ook te onderzoeken welke gebieden in het lichaam het zwaarst belast worden en voor deze gebieden een aanpassing ontwikkelen waardoor ze ontlast worden en de prestatie verbeterd kan worden. Diederik Post Uiterweer 6

8 2 Analyse De analyse bestaat grotendeels uit metingen van verschillende aspecten van de stepsport, op zoek naar waar het meeste winst te behalen valt. Aan het eind van elk deelaspect staan waar mogelijk eisen waaraan een aanpassing aan de step moet voldoen om een verbetering van de prestatie op de step mogelijk te maken. 2.1 Model Om de stepbeweging te stimuleren is een 2d model gemaakt waarmee de stepbeweging van lateraal bekeken kan worden. Met dit model kunnen alle standen van de gewrichten die tijdens de stepbeweging voorkomen worden gemeten. Zo kan ook de hoeksnelheid in de gewrichten berekend worden. De vraag die dit model moet gaan beantwoorden zijn: Wat is het effect van mogelijke aanpassingen op de beweging tijdens het steppen? De enkel, knie, heup, schouder, elleboog, hand en contact van de voet met de grond zijn in het model aangenomen als scharnier gewrichten. Het contact tussen de step en de grond is een rolverbinding Maten model Om de basismaten van het model te bepalen is bij één proefpersoon (man, 24 jaar, lengte: 1.80m, gewicht: 76 kg) de afstanden tussen de gewrichten opgemeten. Voor de maten van de step is een Kickbike G4 sport, met Swalbe Stelvio racebanden, een verlagingset en een Promax stuur opgemeten. Figuur 1: Het model met maten daarin weergegeven Model Proefpersoon Maat Van Tot Van Tot Scharnierpunt Enkel Punt van voet Malleolus 210 mm voet lateralis Enkel Knie Malleolus Scharnierpunt 410 mm lateralis in de knie Knie Heup Scharnierpunt Trochantor 440 mm in de knie major Heup Schouder Trochantor Tuberculum 550 mm major majus Schouder Elleboog Tuberculum Epicondylus 250 mm majus lateralis Elleboog Midden vuist Epicondylus lateralis Midden vuist 330 mm Diederik Post Uiterweer 7

9 Maten kickbike Hoogte stuur Hoogte plank Horizontale afstand van voorste punt voetenplank tot stuur 920 mm 70 mm 550 mm 2.2 Vrijheidsgraden analyse Niet elke gewrichtshoek tijdens het steppen kan vrij gekozen worden. De ene gewrichtshoek kan namelijk invloed hebben op de andere gewrichtshoeken doordat er aan bepaalde eisen moet worden voldaan zoals handen aan het stuur, een voet op de plank en een voet op een vaste positie op de grond. Hoeveel gewrichtshoeken er vrij gekozen kunnen worden hangt af van het aantal vrijheidsgraden van de kinematische keten. Om vast te kunnen stellen hoeveel vrijheidsgraden de kinematische keten van het model heeft is een vrijheidsgraden analyse verricht. Het aantal vrijheidsgraden is het aantal gewrichtshoeken dat vrij te kiezen is en dus niet door de stand van andere gewrichtshoeken wordt opgelegd. De analyse is verricht op het moment dat geen van de gewrichten in een eindstand staat. Bij dit model zijn 10 scharnierpunten en 1 rolverbinding. Bij alle verbindingen zijn er twee beperkingen. Elementen (wit): Verbindingen (zwart): 1. Step+ voet SB 1. Hand-handvat 2. Onderarmen 2. Ellebogen 3. Bovenarmen 3. Schouders 4. Bovenlichaam 4. Heup AB 5. Bovenbeen AB 5. Heup SB 6. Bovenbeen SB 6. Knie AB 7. Onderbeen AB 7. Knie SB 8. Onderbeen SB 8. Enkel AB 9. Voet AB 9. Enkel SB 10. Grond 10. Scharnierpunt tussen voet en grond 11. Rolverbinding tussen step en grond Figuur 2: Vrijheidsgraden analyse, de witte cijfers zijn elementen, de zwarte cijfers zijn verbindingen SB=standbeen AB=afzetbeen. Formule van Grübler voor 2D kinematische ketens: DF= 3*(N -1) - Σ C Elementen (witte cijfers) : N = 10 Beperkingen: Σ C = 11 * 2 = 22 Vrijheidsgraden: DF = 3 * (10-1) - 22 = 5 Bij 5 van deze 11 verbindingen is de positie van de elementen ten op zichtte van elkaar, binnen een bepaalde marge, vrij te kiezen. De gekozen hoeken leggen bepaalde posities in de overige 6 verbindingen op. Diederik Post Uiterweer 8

10 2.3 Videoanalyse Om een goed beeld te krijgen van de beweging die tijdens het steppen optreedt is een video analyse gedaan. Daarbij is vooral gelet op de hoeken en de hoeksnelheden van de gewrichten die optreden tijdens het steppen. Uit simulaties van de stepbeweging met het model en uit een videoanalyse van Elzinga (bron 3) lijkt het er op dat de snelheid van de beweging in de heup van het afzetbeen dusdanig hoog is, dat deze ongeveer op een maximale hoeksnelheid zit. Uit de literatuur werd niet duidelijk wat de maximaal haalbare hoeksnelheid in de heup is, daarom is besloten om een klein onderzoek te doen waarbij de maximaal haalbare hoeksnelheid in de heup tijdens een weerstandloze afzet vergeleken wordt met de hoeksnelheid in de heup die optreedt tijdens steppen op maximale snelheid. Onderzoek van Arai e.a. (bron 2) wees uit dat het meten de hoeksnelheid in de gewrichten prima te doen is met een gyroscoop. Het bereik van de voor dit project beschikbare zijnde gyroscoop bleek niet voldoende te zijn waardoor er data zou missen. Daarom is er gekozen voor videoanalyse. De video analyse is gedaan door met een racefiets precies naast een stepper te fietsen. Op de racefiets zit een camera gemonteerd die de stepper van lateraal filmt. Figuur 3: testopstelling videoanalyse. De stepper wordt tijdens het steppen van lateraal gefilmd met een camera die op een racefiets gemonteerd zit. Aan het onderzoek hebben 2 proefpersonen deelgenomen. Eén ervaren top stepper en een onervaren student. De proefpersonen werden gevraagd om op maximale snelheid te steppen terwijl ze werden gefilmd vanaf lateraal. Voor de top stepper betekende dit een snelheid van 32 Diederik Post Uiterweer 9

11 km/h en voor de minder ervaren steppers een snelheid van respectievelijk 29 en 26 km/h. Ook werden de proefpersonen gevraagd om met een maximale snelheid af te zetten in de lucht, dus met zo min mogelijk weerstand. De heuphoeksnelheid die hierbij optrad werd aangenomen als maximale heuphoeksnelheid. Tijdens de weerstandloze afzet werd de step vastgehouden om te voorkomen dat deze omvalt. Markers rond de gewrichten geven duidelijk aan wat de gewrichthoek is (zie fig. 4). Door de gewrichthoek verandering per beeldje de differentiëren over de tijd (1 sec / frequentie) kon de heuphoeksnelheid berekend worden. Heuphoek Kniehoek Enkelhoek Figuur 4: Steppen op maximale snelheid en weerstandloos steppen terwijl er gefilmd werd van lateraal. Diederik Post Uiterweer 10

12 2.3.1 Resultaten videoanalyse Vergelijking in heuphoeksnelheid tussen op maximale snelheid steppen en weerstandloze afzet. Proefpersoon 1 (topstepper) 500 Hoeksnelheid in graden/sec Heuphoek snelheid bij 32 km/h Heuphoek snelheid weerstand loos -100 Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Afzet Afzet Nazwaai Nazwaai Nazwaai Proefpersoon Hoeksnelheid in graden/sec Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Afzet Afzet Afzet Nazwaai Nazwaai Nazwaai Heuphoek snelheid bij 29km/h Heuphoek snelheid weerstand loos -300 Figuur 5&6: vergelijking in heuphoeksnelheid tussen steppen op maximale snelheid en weerstandloos maximaal afzetten. De plaatjes eronder geven de fase van de afzet aan (voorzwaai, afzet of nazwaai). Diederik Post Uiterweer 11

13 Interpretatie Wanneer de maximale vrijwillige hoeksnelheid in de heup wordt vergeleken met de heuphoeksnelheid tijdens het steppen vallen er twee dingen op. Het eerste is dat de maximale hoeksnelheid bij beide ongeveer even hoog ligt. Het tweede is dat het maximum tijdens een weerstandloze afzet als eerder bereikt is (dus wanneer de heuphoek nog te klein is om met een normale step de grond te raken.) Dat de maximale heuphoek snelheid bij een weerstandloze afzet al vroeg optreedt, is niet verwonderlijk aangezien de zwaartekracht versnelling in het eerste deel van het traject nog mee kan werken aan de versnelling van de heuphoeksnelheid. Het middelste deel moet met alleen spierkracht worden gedaan tijdens de nazwaai werkt de zwaartekrachtversnelling zelfs negatief op de heuphoeksnelheid. Wat niet helemaal vanzelfsprekend is, is dat de heuphoeksnelheid tijdens de echte afzet even hoog kan zijn als tijdens een weerstandloze afzet waarbij de zwaartekracht nog een beetje helpt. Een verklaring hiervoor ligt in de werking van bi-articulaire spieren. Meer hierover in hoofdstuk Verder valt ook op dat de maximale hoeksnelheid van de beginnende stepper een stuk hoger ligt dan bij de meer ervaren en getrainde stepper, ook al is de voorwaartse snelheid lager. Hieruit is te concluderen dat een hoge hoeksnelheid in de heup tijdens het steppen dus niet een absoluut vereiste is voor een hoge snelheid, maar de maximale hoeksnelheid in de heup wel optimaal wordt benut. Waarschijnlijk gebruikt de topstepper de rest van zijn lichaam meer voor de voortstuwing van de step dan de beginnende stepper waardoor de heuphoeksnelheid dus minder hoog hoeft te zijn. Diederik Post Uiterweer 12

14 Hoeksnelheden in de gewrichten op wedstrijdsnelheid Bij verdere analyse van de hoeken en hoeksnelheden in de gewrichten van het afzetbeen zijn de videoanalyses van de topstepper op wedstrijdsnelheid op een vlakke weg gebruikt (28 a 29 km/h). Heup-, knie- en enkhoek Heuphoek 130 Kniehoek Enkelhoek Voorzwaai Voorzwaai Voorzwaai Afzet Afzet Afzet Nazwaai Nazwaai Heup-, knie- en enkelhoeksnelheid Heuphoek snelheid Kniehoek snelheid Voorzwaai Voorzwaai Afzet Afzet Afzet Nazwaai Nazwaai Enkelhoeksnelheid -700 Figuur 7&8: Heup-, knie-, en enkelhoek en hoeksnelheid. Positieve snelheid betekent respectievelijk richting retroflexie in de heup, extensie in de knie en plantair flexie in de enkel. Zoals in figuur 8 te zien is vindt in de heup gedurende de hele afzet retroflexie plaats. In de knie vindt tijdens de voorzwaai lichte extensie plaats, tijdens de afzet vindt eerst flexie en daarna extensie plaats. Tijdens de nazwaai beweegt de knie weer richting flexie. Diederik Post Uiterweer 13

15 In de enkel vindt in de voorzwaai lichte plantair flexie plaats, tijdens de afzet gaat deze eerst richting dorsaal flexie en daarna hard richting plantair flexie. Aan het einde van de afzet zijn de knie en enkel ook bijna volledig gestrekt. Bewegingsanalyse Over elk beeld van de video analyse is een stickdiagram getekend dat de positie van de verschillende elementen van het lichaam weer geeft. Tussen elke beeld zit een tijd van 0.04 seconde. Alle stickdiagrammen samen geven een duidelijk beeld van de bewegingen die tijdens het steppen optreden. Figuur 9: Alle filmbeelden van een afzet in één beeld samengevat. De zwarte stippellijnen geven de positie van de schouder, afzetheup, afzetknie, afzetenkel en afzetvoet over de tijd weer. De tijd tussen elk filmbeeld is 0.04 sec. In figuur 9 en 10 is te zien dat bijna het hele lichaam tijdens de afzet mee beweegt. Hierdoor versneld de afzetvoet tot een grote snelheid en kan er hard worden afgezet. Wat niet duidelijk in de figuur te zien is, is dat de gebogen rug ook wordt gestrekt. Daardoor is van de afstand van de schouders tot aan de heup een stuk langer in de eindpositie ten op zichtte van de beginpositie. Wanneer de afzet alleen door het afzetbeen zou worden uitgevoerd, zou de voet een veel korter versnellingstraject hebben en zou het contact van de afzetvoet met de grond ook een stuk korter zijn (zie figuur 11). Figuur 10: Begin en eindpositie van de gewrichten. Diederik Post Uiterweer 14

16 Figuur 11: De afzet zoals die er uitziet wanneer alleen het afzetbeen zou bewegen. Uiteraard is het dan wel noodzakelijk dat de standbeen iets inzakt zodat het afzet been bij de grond kan. Duidelijk is dat bijna alle gewrichten al een bijdrage leveren aan de voortstuwing van de step. Toch zou het zo kunnen zijn dat door een aanpassing aan de step, van sommige gewrichten nog optimaler gebruik kan worden gemaakt voor de voortstuwing van de step. Eis: De aanpassing moet er voor zorgen dat op het moment van contact tussen afzetvoet en grond de hoekstand in alle gewrichten zodanig is dat ze allen een optimale bijdrage kunnen leveren aan de voortstuwing van de step Diederik Post Uiterweer 15

17 2.4 Krachtenanalyse Kracht, moment, vermogen en snelheid Tijdens de afzet zal er kracht geleverd moeten worden. Wanneer een spier rond zijn rustlengte functioneert, zal deze hij de meeste contractiele kracht kunnen leveren (zie fig. 12) F (%) 100 R U S T L E N G T E 0 L (µm) Figuur 12: De kracht- lengte relatie van een sarcomeer in een spier (Bron 6) Het krachtmoment wat dan uiteindelijk op treedt is ook weer afhankelijk van de momentarm van de spier (zie fig. 13). Krachtmoment (M) = kracht (F) * arm (r) Figuur 13: Moment = kracht * arm. Duidelijk te zien is dat de moment arm r sterk afhankelijk is van de stand van een gewricht. Diederik Post Uiterweer 16

18 Bij een bepaalde gewrichtshoek zal er dus een optimum zijn van wat er qua krachtmoment geleverd kan worden. Wanneer er tijdens het steppen zoveel mogelijk rond deze hoeken wordt afgezet kan de resultante kracht ook het grootst zijn. De houding op de step kan niet constant in de optimale gewrichthoeken zijn, dan treedt er immers geen beweging op. Wel kan er zo veel mogelijk rond de optimale gewrichtshoeken worden afgezet. Wanneer de gewrichtsuitslag echter groot is (zoals bij de heup van het afzetbeen) zal het moment dat het gewricht rond de optimale hoek fungeert echter kort zijn Wat de ideale hoek is per gewricht en welk gewricht de meeste voorstuwende kracht levert is moeilijk te zeggen aangezien het erg persoonsgebonden is. Andersen e.a. (bron 1) heeft onderzocht dat de meeste kracht richting extensie geleverd kan worden wanneer de knie vanuit anatomische houding ongeveer 60 graden gebogen is. Voor de heup en enkel was niet een duidelijk optimum zichtbaar. Eis: Door de aanpassing moet de knie tijdens de afzet zoveel mogelijk kracht leveren bij een hoek van 60 graden vanuit anatomische houding richting flexie Figuur 14 en 15: De kracht, snelheid, vermogen relatie van Hill en de moment- hoeksnelheid relatie van Hill relatie (Bron 6) P = F * v = M *ω Vermogen (W) = kracht (N) * snelheid (m/sec) = moment (Nm) * hoeksnelheid (Rad/sec) Het maximale vermogen wordt geleverd op 1/3 van de maximale kracht en 1/3 van de maximale contractie snelheid. Wanneer de kracht toeneemt, zal de contractie snelheid afnemen en wanneer de contractiesnelheid toeneemt, zal de kracht afnemen. Hetzelfde geld voor de moment- hoeksnelheid relatie. Bij fietsen kan er door een bepaald verzet te kiezen worden gezorgd dat er arbeid wordt geleverd op 1/3 van de maximale kracht en 1/3 van de maximale snelheid waardoor het vermogen optimaal is. Bij steppen is dit niet mogelijk. Diederik Post Uiterweer 17

19 Eis: door de aanpassing moet de hoeksnelheid in de gewrichten ongeveer 1/3 van de maximale hoeksnelheid zijn Kracht richting Door tegen de grond af te zetten zal er een reactiekracht in tegengestelde richting gaan. De richting van de afzet kracht zal naar beneden (voor voldoende grip tussen grond en schoen) en naar achteren (zodat de step naar voren gaat) gericht zijn. De reactie kracht is dus naar voren en omhoog gericht. Wat de precieze richting van de reactiekracht is, kan met behulp van de videobeelden niet worden gezegd. Een logische richting van de reactiekracht is richting het lichaamszwaartepunt zoals in de beelden weergegeven. Te verwachten is dat de reactiekracht gedurende het afzettraject steeds meer naar voren gericht zal zijn doordat het lichaamszwaartepunt steeds verder voor het aangrijppunt van de voet met de grond komt te liggen (zie fig. 16). Heup Beweging: retroflexie Moment: retroflexie Knie Beweging: Flexie Moment: Extensie Enkel Beweging: Dorsaal flexie Moment: Plantair flexie Heup Beweging: retroflexie Moment: retroflexie Knie Beweging: Extensie Moment: Extensie Enkel Beweging: Plantair flexie Moment: Plantair flexie Spier: Mono articulaire retroflector: bijvoorbeeld m. gluteus maximus Spieren: Bi-articulaire flector en een mono articulaire extensor: m. gastrocnemius en m. quadriceps femoris (behalve bovenste deel m. rectus femoris) Spieren: monoarticulaire dorsaal flector en bi-articulaire plantair flector: m. tibialis anterior en m. gastroctenemius Spier: Mono articulaire retroflector: bijvoorbeeld m. gluteus maximus Spier: mono articulaire extensor: m. quadriceps femoris (behalve bovenste deel m. rectus femoris) Spieren: monoarticulaire plantair flector: m. soleus Diederik Post Uiterweer 18

20 Heup Beweging: retroflexie Moment: retroflexie Spier: Mono articulaire retroflector: bijvoorbeeld m. gluteus maximus Knie Beweging: Extensie Moment: Extensie Spier: mono articulaire extensor: m. quadriceps femoris (behalve bovenste deel m. rectus femoris) Enkel Beweging: Plantair flexie Moment: Plantair flexie Spieren: monoarticulaire flector: m. soleus plantair Figuur 16: 3 willekeurig gekozen beelden van een afzet om een indruk te geven in welke richting de reactiekracht van de grond gaat, de lengte van de pijl zegt in dit geval niets over de grote van de kracht. De ronde schijven geven de grote van de momentarm aan van een gewricht ten opzichtte van de reactiekracht, de zwarte pijl is de reactiekracht met een voorwaartse en een naar boven gerichte component. Uit de schatting van de richting van de reactiekracht blijkt dat in de heup een moment richting retroflexie geleverd moet worden om de reactiekracht te compenseren. De beweging is ook richting retroflexie, dit levert dus geen conflict op. De knie moet een extenderend moment leveren terwijl de beweging aan het begin van de afzet richting flexie gaat. Het kracht moment en de beweging van de knie staan dus niet de zelfde richting op. G.J. van Ingen Schenau (tijdens zijn leven hoogleraar biomechanica aan de faculteit bewegingswetenschappen van de VU te Amsterdam) heeft onderzocht dat dit door gebruik van bi-articulaire spieren geen probleem hoeft te zijn maar zelfs eventueel in het voordeel van de beweging kan werken. Rond de knie zijn 2 bi-articulaire spieren die een flecterend moment op de knie hebben. Namelijk de hamstrings en de m. gastrocnemius. De hamstrings hebben ook een retro flecterend moment op de heup en de m. gastrocnemius heeft een plantair flecterend moment op de enkel. Het meest voor de hand liggend is dat de m. gastrocnemius aanspant want in de enkel is er ook sprake van en tegenstelling van kracht moment en beweging, waardoor daar de bi-articulaire m. gastrocnemius dus ook zal moeten aanspannen. Dit betekent dat de m. gastrocnemius door de flexie in de knie, bij de knie als het ware verkort en door en dorsaal flexie in de enkel bij de enkel juist weer verlengt. Netto zal hij dus ongeveer op de zelfde lengte blijven. De m. gastrocnemius zelf kan op dat moment geen arbeid leveren maar alleen transporteren (hij werkt als een kabel over de gewrichten). Het extenderende moment in de knie kan geleverd worden door een mono articulaire extensor zoals de m. quadriceps femoris. De dorsaal flecterende beweging in de enkel wordt geleverd door een mono articulaire dorsaal flector zoals de m. tibialis anterior. De m. tibialis anterior levert via de m. gastroctnemius ook de arbeid voor het flecterende moment in de knie (zie figuur 17) Diederik Post Uiterweer 19

21 Knie M. gastrocnemius Enkel M. tibialis anterior Figuur 17: Doordat de m. tibialis anterior verkort en de m. gastrocnemius de zelfde lengte blijft, wordt het dorsaal flecterend moment van de m. tibialis in de enkel via de m. gastrocnemius getransporteerd naar de knie waar flexie plaats vindt. Wanneer de m. gastrocnemius nu ook nog zou worden verkort zou de hoeksnelheid in de knie alleen maar toenemen. Bij het tweede en derde beeld van de afzet zijn de richting van het kracht moment en de beweging in de gewrichten allen gelijk en zijn er dus geen bi-articulaire spieren nodig. Om een zelfde manier als de m. gastrocnemius in de enkel, kan de hamstrings zorgen van transport van energie van een extensie van naar retroflexie in de heup (zie figuur 18) Heup Hamstrings Knie Figuur 18: De hamstrings zorgen door op dezelfde lengte te blijven voor transport van energie van extensie van de knie naar retroflexie in de heup (tweede beeld) door tegelijkertijd te verkorten zal de retroflexie in de heup bij een zelfde kniehoek nog meer toenemen (derde beeld) Door middel van extenderen van de knie (met bijvoorbeeld de m. quadriceps femoris) kan de heuphoeksnelheid richting retroflexie via de hamstrings dus toenemen. Dit is gezien het feit dat de heuphoeksnelheid tijdens het steppen hoog oploopt (zie hoofdstuk 2.3.1) van groot belang. Eisen: De aanpassing moet er voor zorgen de voorwaartse vector van de reactiekracht groter wordt of gelijk blijft. De aanpassing moet er voor zorgen dat er tegelijkertijd extensie van de knie en retroflexie in de heup van het afzetbeen plaats vindt waardoor de maximale heuphoeksnelheid hoger is. Diederik Post Uiterweer 20

22 2.4.3 Positie lichaamszwaartepunt Uit gesprekken met ervaren steppers blijkt dat ook het standbeen tijdens het steppen vermoeid raakt. Daarom wordt ook om de 4 á 5 afzetten het afzetbeen en het standbeen omgewisseld om de belasting goed te verdelen. Het is dan ook interessant om te kijken wat de belasting van het standbeen tijdens het steppen is. Uit de bewegingsanalyse blijkt als dat het standbeen tijdens de afzet in de knie buigt en daarna weer strekt om weer in de beginpositie te komen. Nu wordt er gekeken wat de arm van de zwaartekracht ten opzichtte van de gewrichten in het standbeen is. Diederik Post Uiterweer 21

23 Figuur 19: de positie van de zwaartekracht ten opzichtte van de gewrichten in het standbeen Een hele afzetcyclus (totdat de afzetvoet weer in begin positie staat) duurt bij steppen op wedstrijdsnelheid (ongeveer 29km/h) ongeveer 1.10 seconden. De contactfase van de afzet voet met de grond duurt ongeveer 0.10 seconden. Meer dan 90% van de tijd staat de stepper dus op één been. Zoals in de beelden van fig. 19 te zien is, heeft het lichaamszwaartepunt vooral in de laatste fase van de afzet en tijdens de nazwaai een grote momentarm ten op zichtte van de knie en de enkel. Dit zorgt er voor dat de extensoren in de knie hard aan moeten spannen om te voorkomen dat de knie buigt. Op dat moment wordt er dus veel energie verbruikt aan een houding die niet direct bijdraagt aan de voortstuwing van de step. De dorsaal flectoren in de enkel hoeven wat minder hard aan t spannen omdat de armen een groot deel van het links om draaiende moment in de enkel op kunnen vangen. Eis: de aanpassing moet er voor zorgen dat de momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie kleiner wordt of voor de knie blijft. Diederik Post Uiterweer 22

24 3 Programma van eisen en wensen Uit de analyse is een programma van eisen en wensen opgesteld. De aanpassing hoeft niet per se aan alle eisen te voldoen. Maar de verwachting is dat aan hoe meer eisen de aanpassing voldoet, des te meer vooruitgang in prestatie er mogelijk wordt gemaakt. De eisen zijn opgesteld in volgorde van belangrijkheid. Uit de analyse blijkt dus dat met eis 1 het duidelijkst winst valt te boeken en met eis 6 het minst duidelijk. Eisen 1. De aanpassing moet er voor zorgen dat de momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie kleiner wordt of voor de knie blijft. 2. De aanpassing moet er voor zorgen dat op het moment van contact tussen afzetvoet en grond de hoekstand in alle gewrichten zodanig is dat ze allen een optimale bijdrage kunnen leveren aan de voortstuwing van de step. 3. De aanpassing moet er voor zorgen de voorwaartse vector van de reactiekracht groter wordt of gelijk blijft. 4. De aanpassing moet er voor zorgen dat er tegelijkertijd extensie van de knie en retroflexie in de heup van het afzetbeen plaats vindt waardoor de maximale heuphoeksnelheid hoger is. 5. Door de aanpassing moet de knie tijdens de afzet zoveel mogelijk kracht leveren bij een hoek van 60 graden vanuit anatomische houding richting flexie. 6. Door de aanpassing moet de hoeksnelheid in de gewrichten ongeveer 1/3 van de maximale hoeksnelheid zijn. Wens 1. De aanpassing moet op een kickbike G4 sport frame te monteren zijn. Diederik Post Uiterweer 23

25 4 Ontwerpen 4.1 Concept aanpassingen Tijdens een brainstorm zijn verschillende mogelijke aanpassingen bedacht. Een aantal daarvan worden in dit hoofdstuk besproken. Concept 1: Ligstuur Figuur 20: Een ligstuur zoals op een racefiets gebruikt en op een step gemonteerd. Voordelen: Minder luchtweerstand doordat het frontale oppervlakte vermindert is Zwaartepunt wat verder naar voren geplaatst waardoor het standbeen minder belast wordt. Nadelen: De armen kunnen niet meer worden gestrekt waardoor afzet van de voet met een lagere snelheid gebeurt. De gehele afzet moet met het been worden gedaan waardoor de belasting op het been een stuk hoger zal zijn. Te verwachten effect: De topsnelheid zal lager liggen omdat de step niet met de armen kan worden vooruit geduwd. Het energieverbruik zal ook lager liggen aangezien er minder luchtweerstand is de houding het standbeen minder belast. De belasting op het afzetbeen zal juist hoger Diederik Post Uiterweer 24

26 liggen omdat de armen niet mee kunnen helpen met de afzet en daarmee het been kunnen ontlasten. Uiteindelijk is er voor gekozen om deze aanpassing dan ook niet te gebruiken. Concept 2: Voorover kantelen en naar achteren halen van het standbeen Figuur 21: schematische weergave van concept 2 Bij deze aanpassing wordt de plaats van de standbeen naar achteren gehaald en het stuur wordt juist naar voren verplaatst. Hierdoor wordt het lichaamszwaartepunt naar voren verplaatst waardoor de momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie een stuk kleiner wordt. De armen moeten daarbij zo ver strekken dat ze tijdens de afzet niet mee kunnen werken aan de voortstuwing door te strekken. Voordelen: Het standbeen, voornamelijk de knie, wordt minder belast. Nadelen: De armen kunnen niet meer worden gestrekt waardoor het afzettraject minder lang zal zijn. De gehele afzet moet met het been worden gedaan waardoor de belasting op het been een stuk hoger zal zijn. Doordat de step langer is zal dit ten koste gaan van de stijfheid. Te verwachten effect: De topsnelheid zal lager liggen omdat de step niet met de armen kan worden vooruit geduwd. Het energieverbruik zal ook lager liggen doordat in deze houding het standbeen minder wordt belast. De belasting op het afzetbeen zal juist hoger liggen omdat de armen niet mee kunnen helpen met de afzet en daarmee het been. Het is dus te adviseren om de verlenging van de step wat minder te maken. Diederik Post Uiterweer 25

27 4.2 Eindadvies voor een aanpassing De voet van het standbeen wordt naar achteren gehaald en voorover gekanteld. Ook wordt de positie van het stuur naar voren gehaald. Hierdoor zal de stepper in een meer voorover gekantelde positie komen te staan. Ten opzichtte van het tweede concept in hoofdstuk 4.1 is de positie van de voet van het standbeen minder ver van het stuur af geplaatst. Hierdoor kunnen de armen nog wel buigen en strekken. De effecten daarvan worden besproken in hoofdstuk 5. Figuur 23: De huidige step met de voet van het standbeen daarop staat in het blauw aangegeven, de nieuwe step met de voet van het standbeen daarop wordt in het rood aangeven. Diederik Post Uiterweer 26

28 5 Evaluatie De aanpassing is met behulp van het programma van eisen en wensen getoetst. Daarbij is vooral gekeken naar het verschil in de huidige situatie en de te verwachtte effecten van de aanpassing. Eis: De aanpassing moet er voor zorgen dat de momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie kleiner wordt of voor de knie blijft. De belangrijkste eis is de moment arm van de zwaarte kracht ten op zichtte van de knie van het standbeen te verkleinen of hem voor de knie te brengen. Dit kan worden bereikt door het stuur iets verder naar voren te plaatsen waardoor het lichaam voorover kantelt. Tegelijkertijd moet de plaats van de standvoet iets naar achter worden verplaatst en voorover worden gekanteld omdat anders de enkel van het standbeen te veel moet buigen. Op deze manier is het lichaamszwaartepunt dus naar voren gehaald terwijl de knie van het standbeen juist iets naar achter wordt verplaatst. Het lichaamzwaartepunt valt nu het grootste deel van de afzet voor de knie van het standbeen. Op deze manier wordt de belasting op het standbeen minder en op de armen meer. De belasting op de enkel zal wel toenemen ten op zichtte van de huidige situatie, maar doordat de totale belasting op het standbeen minder is, is het wel te verwachten dat de extra belasting in de enkel van het standbeen, niet op weegt tegen de winst in de knie. Figuur 24: vergelijking van de huidige met de nieuwe situatie. Duidelijk is dat het momentarm van het lichaamszwaartepunt ten opzichtte van de knie bij de nieuwe situatie een stuk kleiner is waardoor de knie minder belast wordt. Diederik Post Uiterweer 27

29 Eis: De aanpassing moet er voor zorgen dat op het moment van contact tussen afzetvoet en grond de hoekstand in alle gewrichten zodanig is dat ze allen een optimale bijdrage kunnen leveren aan de voortstuwing van de step Door de aanpassing staat het standbeen iets verder van het stuur af en wordt het onderbeen voorover gekanteld. Op het moment dat de knie nu flecteerd zal de heup meer in de richting van de afzet bewegen (zie figuur 25). Hierdoor werkt de flexie van de knie dus beter mee aan de afzet. Doordat de heup in de nieuwe situatie minder naar beneden verplaatst is te verwachten dat het lichaamszwaartepunt ook minder naar beneden zal verplaatsen. Hierdoor wordt er dus energie zuiniger gestept. Figuur 25: In de huidige situatie zal de heup tijdens de afzet meer naar beneden verplaatsen. Het voordeel van dat de heup zich meer in de afzet richting verplaatst betekend dat het contact van de voet met de grond wat langer zal zijn. Hierdoor kan er dus meer versneld worden tijdens de afzet. (zie fig. 26) In beide situaties is de heuphoeksnelheid gemiddeld ( ) gelijk (berekend met ). ( t) Figuur 26: vergelijking in afzet huidige situatie en met een schatting van de nieuwe situatie. In de nieuwe situatie zal het contact van de voet met de grond iets langer kunnen zijn (in dit geval 790 mm t.o.v. 700 mm) De beelden die zijn gekozen zijn het hoogste punt van de voorzwaai, begin grondcontact van het afzet been, einde grondcontact van het afzetbeen en hoogste positie van de afzetvoet bij de uitzwaai. Diederik Post Uiterweer 28

30 Eis: De aanpassing moet er voor zorgen de voorwaartse vector van de reactiekracht groter wordt of gelijk blijft. Het is te verwachten dat de reactiekracht ongeveer richting het lichaamszwaartepunt zal wijzen. Door de aanpassing zal het lichaamszwaartepunt iets naar voren verplaatsen. Hierdoor zal de grondreactiekracht dus ook een grotere voorwaartse vector hebben. (zie fig. 27) Figuur 27: vergelijking van de grondreactiekracht in de huidige situatie en in een schatting van de nieuwe situatie. In de nieuwe situatie zal de grondreactiekracht iets meer naar voren wijzen. De gekozen posities zijn het begin en het einde van het contact tussen afzetvoet en grond. Eis: de aanpassing moet er voor zorgen dat er tegelijkertijd extensie van de knie en retroflexie in de heup van het afzetbeen plaats vindt waardoor de heuphoeksnelheid optimaal kan zijn. Tijdens de afzet vindt inderdaad extensie in de knie en retroflexie in de heup plaats. (zie fig. 28) Figuur 28: De begin-en eindpositie van het afzetbeen. Hierin is te zien dat er extensie in de knie en retroflexie in de heup plaats vindt. De gekozen posities zijn het begin en het einde van het contact tussen afzetvoet en grond. Diederik Post Uiterweer 29

31 Eis: Door de aanpassing moet de knie tijdens de afzet zoveel mogelijk kracht leveren bij een hoek van 60 graden vanuit anatomische houding richting flexie De kniehoek waarmee wordt afgezet wordt door de aanpassing niet opgelegd. Doordat er extensie plaatsvindt in de knie zal deze ook niet gedurende de afzet gelijk blijven. Het is met de aanpassing wel mogelijk om met een kniehoek van 60 graden richting flexie met de voet de grond te raken. Daarna zal de hoek richting flexie steeds kleiner worden. (zie ook fig. 28 alleen is daar de kniehoek niet 60 graden richting flexie) Eis: door de aanpassing moet de hoeksnelheid in de gewrichten zo zijn dat de contractie snelheid van de contracterende spieren op 1/3 van de maximale snelheid ligt. De hoeksnelheid in de verschillende gewrichten hangt sterk af van de mate waarin alle gewrichten gebruikt worden. Wanneer alle gewrichten optimaal gebruikt worden zal de hoeksnelheid in de gewrichten met een relatief hoge hoeksnelheid wat afnemen in gewrichten met een relatief lage hoeksnelheid juist wat toenemen. Wat de exacte hoeksnelheid in de gewrichten zal zijn is met het model niet te berekenen. Wens: De aanpassing moet op een kickbike G4 sport frame te monteren zijn. Aan deze wens voldoet de aanpassing niet. Het is namelijk een aanpassing aan het frame en daardoor niet te monteren op een ander frame. Diederik Post Uiterweer 30

32 6 Conclusie Concluderend uit de analyse blijkt dat er veel punten zijn waar naar gekeken kan worden om een verbetering aan de huidige steps te maken. Punten waar naar verbetering gezocht kan worden zijn: de positie van het lichaamszwaartepunt ten op zichtte van het standbeen en de armen, de hoeksnelheid in de gewrichten (voornamelijk in de heup van het afzetbeen), het gebruik van bi-articulaire spieren om de hoeksnelheid en de kracht in de gewrichten op te voeren, in hoeverre de hoekverandering in alle gewrichten bijdraagt aan de voortstuwing van de step en de richting van de reactiekracht tijdens de afzet. Buiten deze punten zijn er natuurlijk ook nog andere punten waar eventueel winst te behalen valt. Daarbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan de aerodynamica en de stijfheid van het frame. In dit project is hier niet naar gekeken. Uiteindelijk is ook een aanpassing uitgedacht waarmee bij veel van onderzochte punten verbetering op treedt. Deze aanpassing is getest aan de hand van een virtueel model. Dit model geeft de te verwachtte effecten van de aanpassing weer. Hieruit blijkt dat de aanpassing voldoet aan de eisen en dus een verbetering te weeg brengt in de tijdens de analyse onderzochte punten. Wanneer de aanpassing ook in de praktijk getest wordt kan pas duidelijk worden of de aanpassing ook daadwerkelijk de verwachtte effecten heeft. Doordat er veel aannames in het model gedaan zijn is het niet mogelijk om te zeggen wat het relatieve verschil van de aanpassing ten op zichtte van de huidige situatie is. De verwachting is wel dat er met de aanpassing harder en energie zuiniger gestept kan worden, doordat het afzettraject langer is, de knie van het standbeen wat ontlast is en de voorwaartse vector van de grondreactiekracht wat groter is. Al met al is dus de doelstelling: het onderzoeken van verbeterpunten en het ontwikkelen van een aanpassing die aan één of meerder van deze verbeterpunten voldoet, gehaald. Diederik Post Uiterweer 31

33 7 Discussie Tijdens het project zijn er een aantal aannames gedaan die niet helemaal met de praktijk zouden kunnen kloppen. In dit hoofdstuk worden deze aannames zo veel mogelijk benoemd en uitgelegd. Doordat er met een model is gewerkt zijn niet zullen niet alle gegevens precies overeen komen met de werkelijkheid. Een groot verschil dat op valt is dat de rug van een stepper in het echt kan buigen en strekken, het model kan dit niet. Verder is er in het model vanuit gegaan dat alle bewegingen in het sagitale vlak plaatsvonden en dat de linker en rechter heup precies op de zelfde positie ten opzichtte van elkaar bleven. Tijdens de analyse is het lichaamszwaartepunt telkens geschat en niet precies berekend. Dit is wel telkens op de zelfde manier gedaan dus mocht het verkeerd geschat zijn, dan is dat elke keer op de zelfde manier verkeerd gedaan, waardoor de verschillen tussen de huidige situatie en de situatie met aanpassing het zelfde blijven. De krachtrichting van de reactiekracht is geschat vanuit het contactpunt van de afzetvoet met de grond richting het lichaamszwaartepunt. Het is niet gemeten of dit ook inderdaad de juiste richting is. De beweging die het model maakt bij de evaluatie van de aanpassing is voorspeld aan de hand van de bewegingsanalyse op de huidige step. Hoe de stepbeweging in de praktijk op een aangepaste step zal zijn is niet goed te zeggen. Dit hangt onder andere af van de lichaamsmaten en de techniek van de gebruiker. Vandaar dat de precieze hoeksnelheden in de gewrichten niet berekend konden worden. De plank van de huidige step is als horizontaal aangenomen, terwijl deze in deze in werkelijkheid de voet licht achterover kantelt, dit verschil is echter minimaal. Diederik Post Uiterweer 32

34 Literatuurlijst 1. Andersen, D. E., Madigen, M. L., Nussbaum, M.A Maximum voluntary joint torque as a function of joint angle and angular velocity: Model development and application to the lower limb. Journal of Biomechanics 40, Arai, T., Obuchim S., Shiba, Y., Omuro, K., Nakano, C., Higashi, T The feasibility of measuring joint angular velocity with a gyro-sensor. Arch Phys Med Rehabil 89(1), Elzinga, R Steptechniek deel 1. Autoped magazine nummer 4, Gerritsen, B.J., Heerkens, Y. F Anatomie in vivo van het bewegingsapparaat. Derde druk eerste oplage. Elsevier gezondheidszorg, Maarsen. 5. Ingen Schenau, G.J. van, Beek, P.J Coördinatie II Sturing van complexe bewegingen. Collegedictaat faculteit bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit, Amsterdam 6. Riezebos, C Sportprestaties: lichaamsbouw en training. Versus, tijdschrift voor fysiotherapie, 24 e jaargang nr 3. Internet: Diederik Post Uiterweer 33

De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 1)

De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 1) De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 1) In het AM 1 van dit jaar berichtte ik u al over twee lopende onderzoeksprojecten van studenten van de Hbo-opleidingen Bewegingstechnologie

Nadere informatie

Auteur(s): H. Faber Titel: Reactie op: Het klappende van de schaats Jaargang: 16 Jaartal: 1998 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): H. Faber Titel: Reactie op: Het klappende van de schaats Jaargang: 16 Jaartal: 1998 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): H. Faber Titel: Reactie op: Het klappende van de schaats Jaargang: 16 Jaartal: 1998 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 147-155 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,

Nadere informatie

Auteur(s): H. Faber, D. Kistemaker, A. Hof Titel: Reactie op: Overeenkomsten en verschillen in de functies van mono- en biarticulaire

Auteur(s): H. Faber, D. Kistemaker, A. Hof Titel: Reactie op: Overeenkomsten en verschillen in de functies van mono- en biarticulaire Auteur(s): H. Faber, D. Kistemaker, A. Hof Titel: Reactie op: Overeenkomsten en verschillen in de functies van mono- en biarticulaire spieren Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers:

Nadere informatie

Cursus Ontspanningsmassage. Bijlage spieren. Trapezius

Cursus Ontspanningsmassage. Bijlage spieren. Trapezius Cursus Ontspanningsmassage Bijlage spieren. Trapezius De trapezius (monnikskapspier) is een ruitvormige spier boven aan de achterkant van het lichaam. De trapezius loopt van de schedelbasis tot aan het

Nadere informatie

1 Buikplank (2 benen) Oefentherapie bekken en romp Pagina 1 van 5

1 Buikplank (2 benen) Oefentherapie bekken en romp Pagina 1 van 5 Pagina 1 van 5 Welke spieren zijn van belang bij deze oefentherapie? De spieren rondom het bekken en de romp kunnen grofweg worden verdeeld in 2 groepen: de globale en de lokale spieren. De globale spieren

Nadere informatie

Spieractivatiepatronen tijdens fitness oefeningen op de Carving Pro. Maastricht University: Pieter Oomen (MSc) Hans Savelberg (PhD)

Spieractivatiepatronen tijdens fitness oefeningen op de Carving Pro. Maastricht University: Pieter Oomen (MSc) Hans Savelberg (PhD) Spieractivatiepatronen tijdens fitness oefeningen op de Carving Pro Maastricht University: Pieter Oomen (MSc) Hans Savelberg (PhD) December, 2010 Inleiding De Carving Pro is een fitnessapparaat waarmee

Nadere informatie

Fietsen Martijn Carol TCT 2008

Fietsen Martijn Carol TCT 2008 Fietsen Martijn Carol TCT 2008 Inhoud Voorwoord... 2 Fietsafstelling... 4 Comfort... 5 Weerstand... 6 Frontaal... 7 Drag... 8 Vermogen en Efficiëntie... 9 Techniektraining... 10 Trapbeweging... 10 Rechtuit,

Nadere informatie

PECTUS REVALIDATIE. De pectoralisspieren. De rugspieren

PECTUS REVALIDATIE. De pectoralisspieren. De rugspieren PECTUS REVALIDATIE Het doel van de pectus revalidatie (training borst- en rugspieren) is het versterken van de spieren van de borst en de rug en hiermee het verbeteren van je lichaamshouding. De volgende

Nadere informatie

De houding en afzet op het rechte eind

De houding en afzet op het rechte eind De houding en afzet op het rechte eind door Aitske Ruben Wanneer je voor het eerst gaat schaatsen, krijg je te maken met een aantal factoren waar je misschien nog helemaal geen rekening mee hebt gehouden.

Nadere informatie

Trainersrichtlijn Der Utrechtse Studenten Schaats Vereniging Softijs

Trainersrichtlijn Der Utrechtse Studenten Schaats Vereniging Softijs Trainersrichtlijn 2013-2014 Der Utrechtse Studenten Schaats Vereniging Softijs Inhoudsopgave Inleiding Blz. 3 Gebruik lichaam Blz. 4 Afzet Blz. 8 Plaatsen Blz. 10 Valbeweging Blz. 11 Bocht Blz. 12 Trainingsvormen

Nadere informatie

Steptechniek deel 1: Een eerste aanzet om de steptechniek in kaart te brengen.

Steptechniek deel 1: Een eerste aanzet om de steptechniek in kaart te brengen. Steptechniek deel 1: Een eerste aanzet om de steptechniek in kaart te brengen. In de vorige artikelen met het onderwerp steptraining zijn algemene zaken als zin en onzin van stretchen, een verkenning van

Nadere informatie

Core Stability - serie 1

Core Stability - serie 1 Inleiding Schaatsers zijn vaak zeer eenzijdig ontwikkeld, omdat veel trainingen die we voor het schaatsen doen, vooral gericht zijn op het verbeteren van de beenspieren. Met Core Stability train je je

Nadere informatie

Op zoek naar de winnende steptechniek

Op zoek naar de winnende steptechniek ONDERZOEK Steppen is voor kinderen een bekende bewegingsvorm, vooral door de vouw steps die een aantal jaren geleden populair waren. Dat steppen ook een wedstrijdsport is, met een eigen bond en een landelijke

Nadere informatie

Voorbeelden krachtoefeningen voor niet lopende sporters met CP

Voorbeelden krachtoefeningen voor niet lopende sporters met CP Voorbeelden krachtoefeningen voor niet lopende sporters met CP Oefening 1: Armen horizontaal (schouders, m. Deltoidius en m. Biceps) Werkwijze Endo- en exorotatie van de schouders gelijkmatig trainen Materiaal

Nadere informatie

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp )

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp ) Auteur(s): P. van der Meer, H. van Holstein Titel: Meten van de heupadductie Jaargang: 19 Jaartal: 2001 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 206-216 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,

Nadere informatie

Kleine Mechanica van de Schaatsslag

Kleine Mechanica van de Schaatsslag Kleine Mechanica van de Schaatsslag Kees Doets h.c.doets@gmail.com Samenvatting Hoe komt het dat je met schaatsen vooruit gaat door zijwaarts af te zetten? Dat mysterie wordt hier opgehelderd. Ook wordt

Nadere informatie

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o HHS Opdracht 3 Biokinematica I Ilse Speelman 12024767 Joppe Korfage 12020338 Danny Zomerhuis 12102237 Veron t Hart 12103993 BT-1o Opdracht 1, V2C Inleiding Om een analyse van een beweging uit te voeren

Nadere informatie

De foamroll oefeningen

De foamroll oefeningen www.bodyrelease.nl De foamroll oefeningen Wat je vooraf moet weten De foamroll oefeningen die je uitvoert moeten voelen als een diepe massage en kunnen zowel direct op de huid als met kleding aan worden

Nadere informatie

Core stability training

Core stability training Core stability training Oefening 1: Uitgangspositie: liggend op de buik. Plaats de ellebogen recht onder de schouders. De vuisten wijzen naar voren. Breng vervolgens de buik van de grond door te steunen

Nadere informatie

Gebruikershandleidingen

Gebruikershandleidingen Gebruikershandleidingen Kinderfitnessapparatuur Hoist KL-serie Februari 2009 Door: Martha Schild, Marlijn van Hartingsveld, Sandra Klous. Instructies voor de instructeurs 2410 seated leg press M. quadriceps

Nadere informatie

bij kniegerelateerde

bij kniegerelateerde Naam: Datum Maatschap voor Sport-Fysiotherapie Manuele Therapie Medische Trainings Therapie en Echografie Stadtlohnallee 2 7595 BP WEERSELO Telefoon 0541-661590 Molemansstraat 52 7561 BE DEURNINGEN Telefoon

Nadere informatie

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 22 e jrg 2004, no. 2 (pp )

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 22 e jrg 2004, no. 2 (pp ) Auteur(s): F. van de Beld Titel: De excentrische crank Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 2 Oorspronkelijke paginanummers: 79-89 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt

Nadere informatie

REP-band, Lenigheid, en kracht. Oefeningen met de REP-band

REP-band, Lenigheid, en kracht. Oefeningen met de REP-band Algemene oefeningen REP-band, Lenigheid, en kracht In deze folder staan algemene oefeningen. Uw fysiotherapeut neemt met u door welke oefeningen voor u geschikt zijn. Er staan drie soorten oefeningen in

Nadere informatie

Zomerfit Pagina 1 van 5

Zomerfit Pagina 1 van 5 Zomerfit Pagina 1 van 5 1. Brug in ruglig met calf raises Neem plaats in ruglig met de kniëen gebogen, waarbij de voeten plat op de mat staan. Til het bekken op tot een brugpositie en ga op de tenen staan.

Nadere informatie

Fysio-/manueeltherapie van Gerven

Fysio-/manueeltherapie van Gerven Fysio-/manueeltherapie van Gerven Artrose Artrose is een chronische aandoening waarbij een degeneratie van het gewricht optreedt. Het gewrichtkraakbeen vermindert in kwaliteit; vergelijk het kraakbeen

Nadere informatie

andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de handen ter hoogte van het onderbeen, de enkel of de tip van

andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de handen ter hoogte van het onderbeen, de enkel of de tip van 1) Zit, bekken voorwaarts gekanteld, 1 been gestrekt, het andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de armen reikt men voorwaarts op het gestrekte been, de handen ter hoogte van het onderbeen,

Nadere informatie

Hoofdafmetingen ligfiets

Hoofdafmetingen ligfiets Hoofdafmetingen ligfiets Modulegroep: BT/MT groep B Vak: Construeren III Datum: 9-12-2016 Er is gekozen voor het ontwerpen van een ligfiets, dit omdat er met de benen meer kracht geleverd kan worden dan

Nadere informatie

Krachtoefeningen bij hartrevalidatie

Krachtoefeningen bij hartrevalidatie Paramedische ziekenhuiszorg - fysiotherapie Krachtoefeningen bij hartrevalidatie U krijgt deze folder omdat we u willen helpen bij het lichamelijke herstel van de gevolgen van uw hartaandoening. Daarnaast

Nadere informatie

1. Abdominal Crunch - Rechte buikspieren

1. Abdominal Crunch - Rechte buikspieren Belangrijk voor de buikspieren Ga bij de buikspieroefeningen nooit vanuit je nek bewegen. Blijf naar boven kijken en beweeg ook richting het plafond en niet richting je knieën. Plaats eventueel 1 hand

Nadere informatie

HAVO. Inhoud. Momenten... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10. Momenten R.H.M.

HAVO. Inhoud. Momenten... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10. Momenten R.H.M. Inhoud... 2 Stappenplan... 6 Opgaven... 8 Opgave: Balanceren... 8 Opgave: Bowlen... 10 1/10 HAVO In de modules Beweging en Krachten hebben we vooral naar rechtlijnige bewegingen gekeken. In de praktijk

Nadere informatie

Trainingsprogramma Spierkrachtversterking

Trainingsprogramma Spierkrachtversterking Trainingsprogramma Spierkrachtversterking Ook zonder blessures kun je bepaalde spieren of spiergroepen te versterken. Als spierversterkende oefeningen deel uitmaken van een trainingsprogramma met als einddoel

Nadere informatie

Ga op de rug liggen. Buig de knieën en zet de voeten plat op de grond. Klap beide knieën naar één kant.

Ga op de rug liggen. Buig de knieën en zet de voeten plat op de grond. Klap beide knieën naar één kant. BUIKSPIEREN Klap beide knieën naar één kant. Beweeg de kin naar de borst en kom met de romp een klein stukje recht omhoog. Houd 4 tellen vast en ga langzaam weer terug. Bij nekklachten, nek ondersteunen

Nadere informatie

Wat een trainer moet weten over looptechniek

Wat een trainer moet weten over looptechniek Wat een trainer moet weten over looptechniek Move-Metrics Sport & health data analytics RUG Groningen, MSc bewegingswetenschappen Klapschaats HaemoScan, Projectmanagement Orgaanschade bij triatleten Sensamove,

Nadere informatie

Vaardigheidstesten. Inline skaten

Vaardigheidstesten. Inline skaten Vaardigheidstesten Inline skaten 1 Inhoud Begrippenlijst Schaatsen en Inline skaten... 3 Niveau 1 inline skaten... 5 Niveau 2 inline skaten... 6 Niveau 3 inline skaten... 7 Niveau 4 inline skaten... 8

Nadere informatie

Peo II Docent: Andrea Witkam

Peo II Docent: Andrea Witkam PEO II BT-1o 1 Peo II Docent: Andrea Witkam Ilse Speelman Veron 't Hart Joppe Korfage Kevin Ypeij Danny Zomerhuis Groep: BT-1o 2 Inhoudsopgave Blz. Samenvatting 4 Inleiding 5 Analyse 6 Hypothese 9 Ontwerp

Nadere informatie

Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 238-256 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij

Nadere informatie

Het doorbewegen bij een dwarslaesie. Tetraplegie

Het doorbewegen bij een dwarslaesie. Tetraplegie Het doorbewegen bij een dwarslaesie Tetraplegie Inhoud Inleiding 3 Algemene opmerkingen 3 Zelfstandig doorbewegen 4 Doorbewegen door een hulppersoon 9 De Sint Maartenskliniek 24 Colofon 24 Inleiding In

Nadere informatie

Traint sinds 1991 bij Flevo Delta, is gediplomeerd trainer loopgroepen sinds 1997.

Traint sinds 1991 bij Flevo Delta, is gediplomeerd trainer loopgroepen sinds 1997. De trainers Links: Henk van Roemburg Midden: Marjo de Groot Rechts: Henk Moerkens Loopt sinds 2006 bij Flevo Delta. Is gediplomeerd trainer sinds 2010. Traint sinds 1991 bij Flevo Delta, is gediplomeerd

Nadere informatie

Algemene instructies oefeningen

Algemene instructies oefeningen Algemene instructies oefeningen o Lees eerst de disclaimer voordat u deze oefeningen begint. o Indien u pijnklachten vraag dan eerst uw arts of therapeut om advies o Zorg er voor dat de spieren niet koud

Nadere informatie

Tijd (s) Herhalingen. Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u)

Tijd (s) Herhalingen. Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Trainingsschema van: Klant Trainer: Cariphy MYOFASCIAL RELEASE - LOWER LEG, UPPER LEG, HIP, LOW BACK, UPPER BACK - QUADRICEPS & LATERAL CHAIN HIP THE BRETZEL Looptijd schema: 7-2-2017-21-3-2017 MYOFASCIAL

Nadere informatie

TRAININGSPLAN STRETCHBANDEN

TRAININGSPLAN STRETCHBANDEN TRAININGSPLAN STRETCHBANDEN FITNESSBANDENSET TRAININGSHANDLEIDING Let op: Wees er voor de training van verzekerd dat uw training bij uw fysieke conditie aansluit. Consulteert u, bij twijfel, de huisarts.

Nadere informatie

Gegevens: I ba = 0.3 kg m 2 m ba = 6 kg e = [ ] m s = [ ] m dzp ba = [ ] m

Gegevens: I ba = 0.3 kg m 2 m ba = 6 kg e = [ ] m s = [ ] m dzp ba = [ ] m Vraag 1 hertentamen 2015-2016 0.8 y (m) 0.6 0.4 0.0 0.0 e h dzp ba s 0.4 0.6 0.8 x (m) I ba = 0.3 kg m 2 m ba = 6 kg e = [0.3 0.3] m s = [0.6 ] m dzp ba = [0.45 ] m g= [0-10] m/s 2 F e,oa = [30-600] N

Nadere informatie

Oefeningen. Uitademen als u kracht zet, inademen als u ontspant.

Oefeningen. Uitademen als u kracht zet, inademen als u ontspant. Oefeningen Sterke en geoefende buikspieren zijn belangrijk. Omdat ongetrainde en slappe buik- en rugspieren kunnen zorgen voor een slechte houding en rugklachten. Bouw het oefenen van de buikspieren langzaam

Nadere informatie

1. m. Rectus Abdominis (rechte buikspier) A. Origo en insertie: van 5-7de rib naar schaambeen. C. Indeling en functie van de spier:

1. m. Rectus Abdominis (rechte buikspier) A. Origo en insertie: van 5-7de rib naar schaambeen. C. Indeling en functie van de spier: 1. m. Rectus Abdominis (rechte buikspier) A. Origo en insertie: B. Overspanning van: C. Indeling en functie van de spier: D. Bijzonderheden: E. Voorbeelden van oefeningen: van 5-7de rib naar schaambeen

Nadere informatie

De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 2)

De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 2) De kickbike en het steppen als onderzoeksonderwerp voor studenten (deel 2) In het AM 4 van vorig jaar berichtte ik u over twee afgeronde onderzoeksprojecten van studenten van de Hbo-opleidingen Bewegingstechnologie

Nadere informatie

1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. 2- Passieve ROM Extensie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec.

1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. 2- Passieve ROM Extensie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. Notities: 1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec Ga op handen en knieën liggen (vierpuntspositie) met je knieën recht onder je heupen en je handen recht onder je schouders. Je rug

Nadere informatie

ZOMERPROGRAMMA RESPIRO: THUISTRAINING

ZOMERPROGRAMMA RESPIRO: THUISTRAINING Beste Respiro klant U heeft ervoor gekozen om fit en actief te blijven tijdens de zomersluiting d.m.v. het krachttrainingsschema dat u thuis gaat uitvoeren. Het doel van dit schema is om uw kracht tijdens

Nadere informatie

Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend

Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend Zet je voeten op heup breedte uit elkaar en strek de armen horizontal. Draai met de romp zo ver mogelijk naar links en vervolgens naar rechts. Met je hoofd

Nadere informatie

2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest

2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest 2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen

Nadere informatie

Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u)

Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Trainingsschema van: Klant Trainer: Jean-René Ruitenbeek MYOFASCIAL RELEASE - HIP - TRIGGERPOINT BALL ON LATERAL LINE HIP Looptijd schema: 7-2-2017-21-3-2017 Stap 1 MYOFASCIAL RELEASE - HIP - TRIGGERPOINT

Nadere informatie

Schaatstechniek Martijn Carol TCT 2008

Schaatstechniek Martijn Carol TCT 2008 Schaatstechniek Martijn Carol TCT 2008 1 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 De schaatsbeweging... 4 De keyposes van het schaatsen... 5 De fases van het schaatsen... 6 De video feedback of techniekanalyse...

Nadere informatie

Theorie-examen anatomie 25 januari 2008

Theorie-examen anatomie 25 januari 2008 Theorie-examen anatomie 25 januari 2008 1. Welke van de volgende spieren is eenkoppig? A. De m. biceps brachii. B. De m. coracobrachialis. C. De m. gastrocnemius. 2. Welke van de volgende spieren geeft

Nadere informatie

Auteur(s): W. Ignatio, M. Zonneveld Titel: De zwaartekrachtgoniometer Jaargang: 4 Jaartal: 1986 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): W. Ignatio, M. Zonneveld Titel: De zwaartekrachtgoniometer Jaargang: 4 Jaartal: 1986 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): W. Ignatio, M. Zonneveld Titel: De zwaartekrachtgoniometer Jaargang: 4 Jaartal: 1986 Nummer: 6 orspronkelijke paginanummers: 269-277 Dit artikel is oorspronkelijk verschenen in Haags Tijdschrift

Nadere informatie

Maak er een spel van! Loopscholing hoeft niet saai te zijn!

Maak er een spel van! Loopscholing hoeft niet saai te zijn! Loopscholing Bij loopscholing concentreer je je niet op de totale beweging van het hardlopen, maar focus je je op de verschillende spiergroepen die voor die totale beweging verantwoordelijk zijn. Door

Nadere informatie

1. De Fiets De zijkant van de buikspieren worden nog wel eens vergeten bij workouts. Met deze oefening richt je je juist op deze groep spieren.

1. De Fiets De zijkant van de buikspieren worden nog wel eens vergeten bij workouts. Met deze oefening richt je je juist op deze groep spieren. 1. De Fiets De zijkant van de buikspieren worden nog wel eens vergeten bij workouts. Met deze oefening richt je je juist op deze groep spieren. Ga op je rug op de vloer liggen met je handen achter je hoofd.

Nadere informatie

Oefeningen met de fitnessbal

Oefeningen met de fitnessbal Oefeningen met de fitnessbal Praktische trainingstips Zorg dat u voldoende ruimte om u heen hebt. Zorg dat uw voeten stevig op de grond staan en niet kunnen wegglijden. Leg een stroef matje eronder of

Nadere informatie

Praktijk Loop ABC. Praktijk loop ABC 126

Praktijk Loop ABC. Praktijk loop ABC 126 Praktijk Loop ABC 17.1. Inleiding Bij veel sporten is de loopbeweging van grote betekenis voor het beoefenen van die sport. Vaak is de looparbeid mede bepalend voor de uiteindelijke prestatie (Een voetballer

Nadere informatie

Bewegingsanalyse bij een patiënt met coxartrose

Bewegingsanalyse bij een patiënt met coxartrose Bewegingsanalyse bij een patiënt met coxartrose Beets S, Gilst van N, Stal R Hogeschool van Amsterdam, Nederland 17 mei 2013 Abstract Inleiding: Bij dit onderzoek is er voor gekozen om de doelgroep, patiënten

Nadere informatie

De 11+ Een compleet warming-up programma

De 11+ Een compleet warming-up programma De 11+ Een compleet warming-up programma Deel 1 & 3 A A }6m Deel 2 B A: Hardlopen B: Jog terug B! ORGANISATIE A: Running OP HET exercise VELD B: Jog back Het parcours bestaat uit 6 paren evenwijdig geplaatste

Nadere informatie

Mobiliserende oefeningen voor thuis

Mobiliserende oefeningen voor thuis Mobiliserende oefeningen voor thuis Oefeningen om het lichaam zo soepel mogelijk te houden Oefeningen Cervicale wervelkolom HCWK 1) Extensie: Ga rechtop zitten op een stoel en plaats de middelvingers van

Nadere informatie

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 21 e jrg 2003, no.6 (pp. 313-321)

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 21 e jrg 2003, no.6 (pp. 313-321) Auteur(s): F. Roelants, P. van Kempen Titel: Rugspieractiviteit tijdens het schaatsen Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 313-321 Deze online uitgave mag, onder duidelijke

Nadere informatie

Statische stretching

Statische stretching Statische stretching We hebben een aantal statische stretchoefeningen op een rijtje gezet, gesorteerd op welke spieren je stretcht: 1. arm- en schouderspieren 2. onderarmen 3. borstspieren 4. schouders,

Nadere informatie

Henny Leentvaar (Sport)Massage. Functie testen. Datum: 14 mei 2008. Opgesteld door: Henny Leentvaar

Henny Leentvaar (Sport)Massage. Functie testen. Datum: 14 mei 2008. Opgesteld door: Henny Leentvaar Henny Leentvaar (Sport)Massage Functie testen Datum: 14 mei 2008 Opgesteld door: Henny Leentvaar Functie testen Voordat kan worden overgegaan tot tapen of bandageren van een aangedane spier en/of gewricht

Nadere informatie

Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning.

Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning. Warming up Losdraaien schouders, handen op de schouders Losdraaien heupen, alleen draaien niet slingeren. Romprotaties Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning.

Nadere informatie

Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u)

Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Tijd (s) Herhalingen Snelheid (km/u) Trainingsschema van: Klant MOBILISATION HIP - SUPINE FLEXION Trainer: Jean-René Ruitenbeek Looptijd schema: 7-2-2017-21-3-2017 Stap 1 MOBILISATION LUMBAR SPINE - PRONE SCORPIO STRETCH IN EXTENSION WITH

Nadere informatie

Auteur(s): H. Faber Titel: Afzetten en hielspoor Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 175-184

Auteur(s): H. Faber Titel: Afzetten en hielspoor Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 175-184 Auteur(s): H. Faber Titel: Afzetten en hielspoor Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 175-184 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden

Nadere informatie

Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging

Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging De benadering Bij de benadering is het belangrijk dat er met zoveel mogelijk snelheid het keerpunt ingegaan wordt.

Nadere informatie

De grootste last... Massa. Registratie. Massaverdeling. Mensenmassa

De grootste last... Massa. Registratie. Massaverdeling. Mensenmassa Mensenmassa 1 De grootste last... Bij fysieke belasting denken de meeste mensen meteen aan zwaar til-, duw- en trekwerk. En een kratje pils van 15 kg vinden velen dan al redelijk zwaar. Toch stelt zo'n

Nadere informatie

RUGOEFENINGEN MOBILISEREND

RUGOEFENINGEN MOBILISEREND RUGOEFENINGEN MOBILISEREND Knieën zijwaarts Been uitstrekken - Beweeg de knieën tegelijk naar links en vervolgens naar rechts. Variatie: strek het bovenste been in uiterste positie over het andere been

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie rechterzijde

Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids

Nadere informatie

Fitnessbal training. Kern training / Core stability

Fitnessbal training. Kern training / Core stability Fitnessbal training Kern training / Core stability De spieren van je buik, billen en onderrug vormen de 'kern'. Deze zone is verantwoordelijk voor alle acties waarbij je draait, reikt en buigt en is het

Nadere informatie

Laten wij eens kijken uit welke hoofdonderdelen de zwemtecniek van een race bestaat. (Zie de weergave op bladzijde..)

Laten wij eens kijken uit welke hoofdonderdelen de zwemtecniek van een race bestaat. (Zie de weergave op bladzijde..) De perfecte Race. Wieger Mensonides. De Race, of het nu 100 meter is of 50 meter of een andere afstand, deze bestaat uit een groot aantal onderdelen die stuk voor stuk uiterst belangrijk zijn voor de eindtijd.

Nadere informatie

KNSB visie schaatstechniek

KNSB visie schaatstechniek KNSB visie schaatstechniek Werkdocument: 1. Nov 2008 Docenten ST-3 2. ST-4 09-10 3. Gewestelijk Coaches Platform 2009 4. ST-4. 10-11 5. ST-4 11-12 Individueel leertraject 6. NSTV 14 april 2012 7. ST-4

Nadere informatie

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006.

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. 1. Wat is de diafyse van een pijpbeen? A. Het uiteinde van een pijpbeen. B. Het middenstuk van een pijpbeen. C. De groeischijf. 2. Waar bevindt zich de pink, ten

Nadere informatie

Voorbereiding Zwem4daagse. Training 1: schoolslag. Doel Verbeteren ligging bij de schoolslag

Voorbereiding Zwem4daagse. Training 1: schoolslag. Doel Verbeteren ligging bij de schoolslag Voorbereiding Zwem4daagse Training 1: schoolslag Verbeteren ligging bij de schoolslag 50 meter schoolslag, 30 seconden rust na elke 50 meter Afzetten en lang maken. Jezelf zo lang mogelijk maken is erg

Nadere informatie

ERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding

ERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding De Erasmus MC Modificatie van de (revised) Nottingham Sensory Assessment (EmNSA) 1 is een meetinstrument om bij patiënten met intracraniële aandoeningen de tastzin, de scherp-dof discriminatie en de propriocepsis

Nadere informatie

Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2)

Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2) Theorie: Snelheid (Herhaling klas 2) Snelheid en gemiddelde snelheid Met de grootheid snelheid geef je aan welke afstand een voorwerp in een bepaalde tijd aflegt. Over een langere periode is de snelheid

Nadere informatie

GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING

GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING SPIERVERSTEVIGENDE OEFENINGEN Start voor alle oefeningen met de rug in neutrale positie (lage rug lichtjes hol) + basisspanning corset spieren

Nadere informatie

Wilt u bij binnenkomst onderstaande vragenlijst invullen? su.vc/slokrachttraining of https://nl.surveymonkey.com/r/nmxw2ty of scan QR code

Wilt u bij binnenkomst onderstaande vragenlijst invullen? su.vc/slokrachttraining of https://nl.surveymonkey.com/r/nmxw2ty of scan QR code Wilt u bij binnenkomst onderstaande vragenlijst invullen? su.vc/slokrachttraining of https://nl.surveymonkey.com/r/nmxw2ty of scan QR code Krachttraining Rini Braspenning Docent lichamelijke opvoeding

Nadere informatie

TIPS EN OEFENINGEN OM UW RUG STERK EN FIT TE MAKEN

TIPS EN OEFENINGEN OM UW RUG STERK EN FIT TE MAKEN TIPS EN OEFENINGEN OM UW RUG STERK EN FIT TE MAKEN Maximale ontspanning voor uw rug De rug is zo maximaal ontspannen. De armen liggen langs het lichaam. De knieën zijn 90 graden gebogen en liggen op een

Nadere informatie

2. De V-Beweging De V-Beweging of V-sit is een oefening waarmee je vrijwel alle buikspieren goed kunt trainen.

2. De V-Beweging De V-Beweging of V-sit is een oefening waarmee je vrijwel alle buikspieren goed kunt trainen. 1. De Halve Banaan De halve banaan is een van de meest populaire buikspieroefeningen. Het is voor beginners een prima oefening om uit te voeren. Hierbij kun je er zelf voor kiezen hoever je bovenlichaam

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie

Oefenprogramma revalidatie Oefenprogramma revalidatie Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! Schouder en arm oefeningen:

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 165 Neuromusculaire gevolgen van epimusculaire myofasciale krachttransmissie Ter vergroting van het begrip over de neurale aansturing van lichaamsbewegingen is gedetailleerde kennis

Nadere informatie

Core Stability - serie 2 (met Swiss Ball)

Core Stability - serie 2 (met Swiss Ball) Inleiding Met Core Stability training train je je rompspieren, zodat je die zo effectief mogelijk kunt gebruiken. Het gaat hierbij niet alleen om buik- en bilspieren, maar om je gehele romp. Je ontwikkelt

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie linkerzijde

Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids

Nadere informatie

Oefeningen nekklachten. Paramedischcentrum Landauer

Oefeningen nekklachten. Paramedischcentrum Landauer Oefeningen bij nekklachten Paramedischcentrum Landauer Rekken: Buig je hoofd naar een zijde, hand andere zijde hoofd en lichte druk tegen hoofd naar de zijde waar naar toe gebogen wordt. Breng geheel zover

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 donderdag 24 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 donderdag 24 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Examen HAVO 202 tijdvak donderdag 24 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B (pilot) Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 9 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 82 punten te behalen. Voor

Nadere informatie

Programma Core Stability met accent op Side Bridge

Programma Core Stability met accent op Side Bridge Programma Core Stability met accent op Side Bridge 1. Algemene richtlijnen De oefeningen mogen niet pijnlijk zijn. Het aantal herhalingen en oefeningen wordt progressief opgebouwd. Ademhaling dient correct

Nadere informatie

VC Groot Dilbeek Denkcel opleidingen

VC Groot Dilbeek Denkcel opleidingen LOOP ABC Opleiding LOOP ABC Praktijk VC Groot Dilbeek Denkcel opleidingen INLEIDING Bij veel sporten is de loopbeweging van grote betekenis voor het beoefenen van die sport. Vaak is de looparbeid mede

Nadere informatie

Auteur(s): Frank van de Beld Titel: Fietsen met een knieflexiebeperking Jaargang: 13 Jaartal: 1995 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): Frank van de Beld Titel: Fietsen met een knieflexiebeperking Jaargang: 13 Jaartal: 1995 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): Frank van de Beld Titel: Fietsen met een knieflexiebeperking Jaargang: 13 Jaartal: 1995 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 203-217 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,

Nadere informatie

Oefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis

Oefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis Het is belangrijk om de oefeningen die u in het ziekenhuis hebt gedaan thuis dagelijks voort te zetten. Dit om de gewrichten en spieren in een goede conditie te houden. Probeer op een vast tijdstip te

Nadere informatie

Eindexamen havo wiskunde B pilot I

Eindexamen havo wiskunde B pilot I Vliegende parkieten De wetenschapper Vance Tucker heeft onderzocht hoeveel energie een parkiet verbruikt bij het vliegen met verschillende snelheden. Uit zijn onderzoek blijkt dat de hoeveelheid energie

Nadere informatie

Oefenbundel Einde. Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG. Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma

Oefenbundel Einde. Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG. Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma Oefenbundel Einde Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG : hol/bol maken van wervelkolom 10x. Stretching 1 knie: neem

Nadere informatie

Krachttrainingsschema - niveau 5B

Krachttrainingsschema - niveau 5B Krachttrainingsschema - niveau 5B Warming-up Het doel van de warming-up is u zowel lichamelijk als mentaal voor te bereiden op de training. De lichaamstemperatuur, met name van de spieren, wordt verhoogd.

Nadere informatie

Oefeningen. voor de lage rug

Oefeningen. voor de lage rug Oefeningen voor de lage rug Stretching Alle stretchingsoefeningen worden aan elke zijde 2x herhaald. De oefeningen worden 30 seconden aangehouden. 1. Stretching M. Gastrocnemius (kuitspier) Neem een voor-

Nadere informatie

Auteur(s): Lagerberg A, Riezebos C Titel: Ganganalyse van een poliopatiënt Jaargang: 15 Jaartal: 1997 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 6-15

Auteur(s): Lagerberg A, Riezebos C Titel: Ganganalyse van een poliopatiënt Jaargang: 15 Jaartal: 1997 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 6-15 Auteur(s): Lagerberg A, Riezebos C Titel: Ganganalyse van een poliopatiënt Jaargang: 15 Jaartal: 1997 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 6-15 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,

Nadere informatie

De Werkgroep Humane Bewegingsfunctionaliteit (HBF)

De Werkgroep Humane Bewegingsfunctionaliteit (HBF) 1 De Werkgroep Humane Bewegingsfunctionaliteit (HBF) De Knie, 25 maart 2010 Bewegingen van het bovenbeen en van de tibia bij een afzetbeweging. Copyright: C.G. de Graaf Het gaat er niet om of het onderbeen

Nadere informatie

Plank set 1 set 2 set 3 set 4 set 5 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec

Plank set 1 set 2 set 3 set 4 set 5 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec Plank set 1 set 2 set 3 set 4 set 5 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec 20 sec We beginnen met de normale Plank. Leun op de ellebogen en op te tenen en houd je lichaam in een rechte lijn. Span de buik aan en laat

Nadere informatie

Om en om uitstappen. Achterste knie naar de grond duwen. Borst open en trots. Buikspieren aanspannen. Kracht zetten vanuit je voorste hak.

Om en om uitstappen. Achterste knie naar de grond duwen. Borst open en trots. Buikspieren aanspannen. Kracht zetten vanuit je voorste hak. 1. plank Let op de houding van de rug. Buikspieren en bilspieren aanspannen. Handen onder de schouders en de ellebogen uit het slot. Makkelijker maken: vanaf de knieën Moeilijker maken: voeten op een verhoging

Nadere informatie

Afvallen. Ook voeding is erg belangrijk voor een goed resultaat, ga voor meer info naar de Fit For Free balie.

Afvallen. Ook voeding is erg belangrijk voor een goed resultaat, ga voor meer info naar de Fit For Free balie. Afvallen Afvallen doe je niet alleen op de loopband of crosstrainer. Door cardio te combineren met krachttraining behaal je veel sneller je resultaat! Afvallen kan op verschillende manieren. Vaak wordt

Nadere informatie