Tranzo, 17 juni Dr. Anja Machielse

Transcriptie

1 Eenzame ouderen: ambities en mogelijkheden Tranzo, 17 juni 2010 Dr. Anja Machielse

2 Onderwerpen Begripsverkenning en cijfers Complexiteit van de problematiek Profielen en interventies Conclusies

3 Begrippen Eenzaamheid: het gevoel dat de aanwezige contacten niet aan iemands behoefte voldoen Contactarm: iemand heeft slechts enkele contacten, maar die voldoen wel aan zijn/haar behoefte Sociaal isolement: iemand heeft weinig/geen contacten die aan zijn/haar behoefte voldoen en voelt zich daar eenzaam en ongelukkig door

4 Sociale contacten in Nederland Bron: Hortulanus, Machielse & Meeuwesen. Sociale contacten in Nederland (2003)

5 Sociale netwerken van ouderen

6 Oorzaken en achtergronden Maatschappelijke factoren Individualisering: participatie en zelfredzaamheid Vergrijzing Culturele diversiteit Technologische ontwikkelingen Overheidsbeleid (Wmo) Persoonlijke factoren Opvoeding/socialisatie (Negatieve) life-events: verlies, gezondheid, verhuizing, mobiliteit, etc. Ontbreken van sociale steun Neerwaartse spiraal Sociale competenties Kwaliteit van het sociale netwerk

7 Gevolgen Persoonlijk Beperkte zelfredzaamheid Geen sociale steun Gezondheidsklachten Laag welbevinden Maatschappelijk Beperkte zelfredzaamheid Geringe participatie Geringe integratie Geringe institutionele aansluiting Grondslag voor andere problematiek Hoge kosten maatschappelijke dienstverlening

8 Overlevingsstrategieën Actieve strategieën De situatie veranderen Initiatieven nemen Steun mobiliseren Compenseren Passieve strategieën Vermijding/terugtrekken Ontkenning/rationalisering Boosheid Afhankelijkheid Berusting Sociale weerbaarheid Onzichtbaarheid

9 Complexiteit van de problematiek Maatschappelijke factoren Persoonlijke factoren Sociale competenties Overlevingsstrategie

10 Knelpunten bij de aanpak Bereik doelgroep: onzichtbaarheid, passiviteit Het aanbod: eenzijdig, fragmentarisch Deskundigheid: specifieke kennis/vaardigheden Menskracht/capaciteit: structurele ondersteuning, gebrek aan geschikte vrijwilligers Verankering en continuïteit: Verankering en continuïteit: gebrekkige inbedding van projecten (intern en extern), lerend vermogen projecten is minimaal

11 Typering voor interventies Uitgangspunt: aansluiten bij de specifieke situatie Typering van subcategorieën als hulpmiddel bij keuze interventiestrategie Indicatoren: - Gerichtheid op verandering (o.a. participatie) - Dreigend, situationeel of structureel isolement - Overlevingsstrategie (coping)

12 Gericht op verandering participatie Niet gericht op verandering participatie Actieven Geborgenen Achterblijvers Afhankelijken Compenseerders Hoopvollen Buitenstaanders Overlevers Hoopvollen Overlevers

13 Varianten sociaal isolement Gericht op verandering Niet gericht op verandering Eenzaamheid, dreigend isolement Actieven Geborgenen Stituationeel bepaald isolement, enkelvoudige problematiek Achterblijvers Afhankelijken Structureel isolement, complexe problematiek Compenseerders Buitenstaanders Structureel isolement, verweven met psychiatrische of psychogeriatrische problematiek Hoopvollen Overlevers

14 Categorieën sociaal geïsoleerden Typen interventies Actieven Geborgenen Inzet vrijwilligers, stages Toeleiding naar groepsaanbod Relatief korte trajecten Achterblijvers Afhankelijken Intake + begeleiding door professional Match (vrijwilliger/maatje) Toeleiding naar activering Compenseerders Buitenstaanders Individuele begeleiding door professional Monitoren door professional Geen inzet vrijwilliger mogelijk Langdurige trajecten, niet intensief Hoopvollen Overlevers Specialistische hulp, doorgeleiding Professioneel vangnet Intensieve, langdurige trajecten

15 Conclusies Verschillende interventiepatronen per type Soms: kortdurende interventie Soms: intensieve, langdurige ondersteuning Verschillende mogelijkheden voor inzet vrijwilliger Verschillende resultaten Verschillende kostenplaatjes