Verslag van de bijeenkomst Eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen: de inzet van vrijwilligers, 8 april 2014.
|
|
- Jacobus Verbeek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag van de bijeenkomst Eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen: de inzet van vrijwilligers, 8 april Programma: uur - Inloop met koffie en thee uur - Eenzaamheid en sociaal isolement: achtergronden en mogelijkheden voor een aanpak. Dr. Anja Machielse (LESI) uur - De inzet van vrijwilligers: meerwaarde en behoeften. Dr. Marina Jonkers (LESI) uur - Pauze uur - Groepsgesprekken: ervaringen uitwisselen. O.l.v. Marina Jonkers en Anja Machielse uur - Wat hebben we geleerd en hoe gaan we verder? uur - Gezamenlijke lunch verzorgd door RestoVanHarte uur - Afsluiting Datum en locatie: Dinsdag 8 april Pastorie van de Kathedraal van Rotterdam, Robert Fruinstraat 36 (achterzijde kathedraal). Voor wie? Vrijwilligers en coördinatoren van informele (kerkelijke) organisaties in Rotterdam. Op dinsdagochtend 8 april 2014 vond een kennisbijeenkomst plaats over de inzet van vrijwilligers bij het terugdringen van eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen in Rotterdam. De bijeenkomst was georganiseerd door Sint Laurensfonds en LESI (Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie ). Er waren vrijwilligers en coördinatoren van informele (kerkelijke) organisaties in Rotterdam uitgenodigd. Doel van de bijeenkomst was om in beeld te krijgen wat vrijwilligers nodig hebben aan deskundigheid en ondersteuning om een bijdrage te kunnen leveren aan de aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen in Rotterdam. De kennisbijeenkomst vond plaats in de Pastorie van de Kathedraal van Rotterdam. Aan de bijeenkomst deden 46 deelnemers van uiteenlopende organisaties mee.
2 Opening en inleiding De bijeenkomst werd geopend door Chris Nolet, bestuurslid van het Sint Laurensfonds. Hij benadrukt dat het Sint Laurensfonds er veel belang aan hecht dat het groeiend probleem van sociaal isolement bij ouderen in Rotterdam wordt tegengegaan. Sint Laurensfonds wil daarom gerichter inspelen op de ondersteuningsbehoeften van informele (kerkelijke) organisaties zodat de inzet van vrijwilligers bij de aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen wordt verbeterd. De inleiding werd gehouden door Dr. Anja Machielse en Dr. Marina Jonkers, senior onderzoekers bij LESI. Anja Machielse ging nader in op de achtergronden en mogelijkheden voor een aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement. Thema s die aan bod kwamen waren: het belang van sociale relaties; de begrippen sociale kwetsbaarheid en sociale competenties; verschijningsvormen sociaal isolement; het herkennen en signaleren en interventietypologieën. Anja Machielse stelde vast dat blijkt uit de laatste monitor van de GGD dat Rotterdam landelijk het hoogste percentage eenzame en sociaal geïsoleerde inwoners heeft. Marina Jonkers vervolgde daarna de inleiding met een bijdrage over de meerwaarde van de inzet van vrijwilligers en de verschillende behoeften bij die inzet. Besproken thema s waren: maatschappelijkeen beleidsontwikkelingen waardoor het vrijwilligerswerk steeds belangijker en complexer is geworden; veranderingen in het vrijwilligerswerk zelf; begripsverheldering vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet; meerwaarde van de inzet van vrijwilligers; de relatie met de sociaal kwetsbare doelgroep; signaleringsnetwerken en thema s in de samenwerking met professionals. Marina Jonkers eindigde haar inleiding door vast te stellen dat de tijd rijp is dat vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties hun identiteit herdefiniëren, herpositioneren en stevig profileren naar buiten toe. 2
3 Subgroepen uitwisselen van eigen ervaringen en behoeften In vier subgroepen werd met de deelnemers verder gesproken over de eigen ervaringen en behoeften van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties bij het signaleren en de hulp aan sociaal geïsoleerde ouderen. Vragen waren: Op welke wijze komt u in uw werk sociaal isolement tegen? Hoe gaat u ermee om? Met wie werkt u daarbij samen? Welke ondersteuning heeft u nodig om sociaal isolement beter te signaleren en aan te pakken? Een inventarisatie van de subgroepen: Bereik van de doelgroep - Vrijwel alle deelnemers aan de subgroepen hebben in hun werk te maken met ouderen die in een sociaal isolement verkeren. De deelnemers geven aan dat de conferentie veel relevante informatie heeft geboden waar ze in hun werk met sociaal geïsoleerde ouderen mee verder kunnen. - Eenzame en sociaal geïsoleerde ouderen worden bereikt via huisbezoeken, buurthuiswerk, taalles, groepsactiviteiten zoals eettafels in de buurt, via aanverwante problemen zoals ouderenmishandeling, inloopspreekuren, outreachend werk. Het is vaak de lichtere categorie sociaal geïsoleerde ouderen die wordt bereikt. Wel zijn een aantal duidelijke knelpunten benoemd: - De kerk kan als preventief netwerk worden gezien tegen sociaal isolement, maar de rol van de kerkelijke gemeente in de buurt is sterk veranderd (schaalvergroting). - Maar ook zijn er te weinig kerkelijke vrijwilligers voor het bezoekwerk waardoor sociaal kwetsbare oudere parochianen niet goed in beeld blijven. Dit komt ander andere door vergrijzing van het netwerk kerk. - Het bereik van de ouderen met stille problematiek is onvoldoende. Er is behoefte aan handvatten om dit te verbeteren. Een lastig punt is dat de vraag vanuit de doelgroep vaak ontbreekt; mensen in een isolement komen zich niet melden vanwege problemen met sociale contacten. Dat maakt het lastig om de problematiek bespreekbaar te maken en de juiste hulp in te zetten. - Migrantenouderen worden onvoldoende bereikt vanwege een taalbarrière bij de vrijwilligers. Dat maakt het moeilijk om met hen te spreken over hun problemen en behoeften; het is ook lastiger om geschikte vrijwilligers voor hen te vinden. Ook wonen ouderen van de kleinere anderstalige migrantengroepen te veel verspreid over verschillende wijken en is hun vrijwillige belangenorganisatie stedelijk georganiseerd. 3
4 - Vrijwilligers zijn niet altijd voldoende toegerust om mee te kunnen in de bedrijfscultuur van de organisatie en in begeleidende contacten met de doelgroep, dit is vooral het geval bij migrantenvrijwilligers. De kans op afhaken is dan groot. - Soms is er rolonduidelijkheid bij vrijwilligers zelf, wat voor type inzet zij willen geven (praktisch of sociaal begeleidend). Die onduidelijkheid kan leiden tot een mismatch naar de cliënt. Maar ook bij de organisatie is niet altijd duidelijk wat het type gewenste inzet is van de vrijwilliger en wat onderliggende behoeften zijn waardoor er niet altijd goed wordt gekoppeld naar de doelgroep. Soms zijn vrijwilligers zelf cliënt of ervaringsdeskundigen bijvoorbeeld in inloophuizen. - De meeste professionals beschikken niet over de tijd om uitgebreid met cliënten te praten en hun situatie in beeld te brengen. Vrijwilligers hebben die tijd vaak wel, maar beschikken weer niet altijd over de benodigde deskundigheid. Samenwerking met professionele en vrijwillige organisatie - In de praktijk werken deelnemers samen met welzijnsorganisaties, maatschappelijk en cultureel werk, buurthuiswerk, KSA, SKIN, huisarts, diëtist, zorgloketten, scholen, verzorgingshuizen. Maar ook is er samenwerking via voorlichtingsactiviteiten zoals GGD over financiële uitbuiting. Soms worden cliënten door professionele organisaties doorverwezen naar vrijwilligersorganisaties maar ook vragen vrijwilligersorganisaties om advies of verwijzen door naar professionals zoals de GGZ, of GGD als de situatie van een cliënt te ingewikkeld wordt. - De praktijk laat ook zien dat samenwerken nog lang niet vanzelfsprekend is. Er zijn organisaties die nog nauwelijks samenwerken met andere organisaties. Ook onderling wordt er tussen vrijwilligersorganisaties nog niet heel veel samengewerkt. Knelpunten die naar voren zijn gekomen: - Vaak zijn andere professionele- en vrijwilligersorganisaties in de buurt die hulp bieden aan sociaal geïsoleerde ouderen niet bekend. Ook niet bij welke organisatie of opvang gemeld of naar doorverwezen kan worden of advies gevraagd kan worden bij zorgen over sociaal geïsoleerde buurtbewoners of verontrustende signalen. Ook is de VraagWijzer bij veel vrijwilligers en buurtbewoners nog onbekend. 4
5 - In het verleden zijn er slechte ervaringen met samenwerking met professionals; buurtbewoners/cliënten van vrijwilligers zijn niet goed geholpen, professionals zijn betweterig en willen snelle resultaten, meldingen zijn niet serieus behandeld of het vervolg is niet teruggekoppeld naar de vrijwilligersorganisatie. - Professionele organisaties weten de vrijwilligers vaak niet te vinden. Voor het signaleren van sociaal isolement is het belangrijk dat professionals contacten hebben met sleutelfiguren/vrijwilligers in de wijken die als ogen en oren kunnen functioneren; zij zien vaak veel in hun omgeving, hebben een goed beeld van bewoners en hun omstandigheden. - De begrenzing van vrijwillige inzet met professionele hulp is een probleem aan het worden. De taal verschuift: van vrijwilligerswerk naar vrijwillige inzet en informele organisaties! Wat is het eigene van vrijwilligerswerk? Waar bereikt het haar grens? Wat is haar kracht en beperking? - Moeten vrijwilligers wel worden ingezet bij de zware categorie geïsoleerden. Moet dat niet het terrein blijven van professionals? Er zijn vrijwilligers die in staat zijn hele moeilijke mensen met zware, complexe problematiek te begeleiden. - De tijdsinvestering bij het ondersteunen van sociaal geïsoleerde ouderen is groot, vanwege het proces van vertrouwen winnen en een relatie opbouwen. Tegelijkertijd wordt snel concrete resultaten verwacht, niet alleen bij professionals, maar ook steeds meer bij vrijwilligers. Dat staat haaks op de gewenste werkwijze. Ondersteuningsbehoeften - Hoe kom ik aan adressen van sociaal geïsoleerden? Hoe kom ik achter de voordeur? Hoe leg ik contact en krijg ik de vraag duidelijk? - Verder ontwikkelen van professionaliseren van vrijwilligers door meer deskundigheidsbevordering. - Minder nadruk op privacybescherming in professionele organisaties, privacy moet minder een belemmering zijn. Hoe kan dat worden geregeld? - Up-to-date sociale kaart per wijk. - Er is behoefte aan praktische facilitering zoals financiële middelen voor reiskosten, en een fysieke ruimte voor activiteiten of begeleidingsgesprekken met de vrijwilliger, bijvoorbeeld in het buurthuis. - Er is behoefte aan een gedeelde duidelijkheid over de begrenzing van het vrijwilligerswerk en het helder krijgen van de identiteit van de vrijwilliger. Hier hebben we met elkaar in Rotterdam discussie over nodig. Stedelijk Platform Informele Zorg Rotterdam (SPIZ) geeft aan in het najaar over dit thema een bijeenkomst te willen organiseren met vrijwilligersorganisaties. 5
6 - Ook is er behoefte dat vrijwilligers in de praktijk beter worden ondersteund wanneer zij grenzen trekken in de hulp aan hun cliënt: b.v. geen medische zorg; niet de volledige verantwoordelijkheid voor iemand c.q. als die persoon zich te veel aan één vrijwilliger gaat ophangen. Dan is inzet van medevrijwilligers nodig en/of coaching en/of de aanvulling van een professional. Er is behoefte aan een goede back-up vanuit de organisatie in termen van begeleiding, deskundigheidsbevordering en mogelijkheden tot het uitwisselen van ervaringen. - Er is een over en weer nodig van vrijwilligers en professionals. Als ik als vrijwilliger iets signaleer naar een wijkteam, hoe gaat dat dan werken? Krijg ik te horen wat er mee gebeurt? Kan ik voorkomen dat zo iemand in een vragenlijstendossier terecht komt in plaats van gehoord te worden? - Er is veel behoefte aan best practices, aan voorbeelden van succesvolle interventies. Tegelijkertijd is men ervan overtuigd dat interventies nooit integraal kunnen worden overgenomen omdat het succes van een interventie sterk afhankelijk is van de lokale situatie (bevolking, woonomgeving, cultuur etc.). Afsluitende conclusies De bijeenkomst werd plenair afgesloten met een evaluatie van de ochtend en de belangrijkste conclusies: - Er is in de praktijk nog te weinig contact, uitwisseling en samenwerking met andere organisaties met name professionele organisaties. Het zou goed zijn dat organisaties elkaar beter leren kennen, met elkaar in gesprek gaan en het signaleren en ondersteunen van eenzame en sociaal geïsoleerde ouderen beter op elkaar afstemmen en de verschillen in de inzet afbakenen. - Er is een grote diversiteit in vrijwilligersorganisaties, uiteenlopende typen organisaties en typen vrijwilligers. Er zou meer bewustwording moeten komen van deze diversiteit. Organisaties hebben verschillende werkwijzen en verschillende typen vrijwillige inzet. - De identiteit van de vrijwilliger, mogelijkheden en beperkingen, vragen sterke aandacht om een eigen positie te kunnen innemen c.q. bewaren in het veld van veranderende maatschappelijke kaders. Organisaties hebben behoefte aan het (gezamenlijk) duidelijk krijgen van de identiteit. Na de bijeenkomst was er een gezamenlijke lunch, verzorgd door RestoVanHarte. Organisaties maakten van de gelegenheid gebruik om nader kennis te maken met elkaar en informeel ervaringen uit te wisselen. 6
DE AANPAK VAN SOCIAAL ISOLEMENT. KNELPUNTEN EN DILEMMA S.
DE AANPAK VAN SOCIAAL ISOLEMENT. KNELPUNTEN EN DILEMMA S. Presentatie DAK bijeenkomst 16 juni 2014 Dr. Marina Jonkers ONDERWERPEN Wat doet LESI? Aanpak sociaal isolement in gemeenten Beleidsurgentie en
Nadere informatieTrainingen eenzaamheid en sociaal isolement
Trainingen eenzaamheid en sociaal isolement Dr. Anja Machielse Dr. Marina Jonkers Coalitie Erbij 5 maart 2015 Foto: Eamonn Doyle Programma Introductie: Visie op eenzaamheid en sociaal isolement Achtergronden
Nadere informatieZelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015
Who Cares! Zelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015 Op deze bijeenkomst gingen we in gesprek over de kansen en de grenzen ten aanzien
Nadere informatieSociale relaties en welzijn
EENZAAMHEID EN SOCIAAL ISOLEMENT: ACHTERGRONDEN EN AANPAK Onderwerpen Functies van sociale relaties Sociale kwetsbaarheid Achtergronden en gevolgen Knelpunten in de aanpak Elementen van een succesvolle
Nadere informatieSchriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO
Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO Datum indiening 1 : Naam indiener: 2 oktober 2016 Adrie van Erp Onderwerp: Aanpak Eenzaamheid Vraag: Geacht college, Cijfers op basis van
Nadere informatie'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid'
'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid' Voor Mekaar is de titel van het Rotterdamse actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid (december 2014). Het volledige
Nadere informatieOnkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement
Onderwerpen Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Wat is sociaal isolement? Oorzaken en gevolgen De leefsituatie van sociaal geïsoleerden Wat kunnen we doen aan sociaal isolement? Conclusies
Nadere informatieIntegrale wijkaanpak voor kwetsbare ouderen
Integrale wijkaanpak voor kwetsbare ouderen Even Buurten Rotterdam Ontstaan vanuit vraag ouderen en professionals binnen netwerk GENERO Stedelijke samenwerking welzijn, zorg en wonen; Regierol gemeente
Nadere informatieBeknopte rapportage. Pilot Informatie voor de informele zorg
Beknopte rapportage van de Pilot Informatie voor de informele zorg Gemeente Enschede en Ministerie van VWS Juni december 2012 Pagina 1 Inhoud Inleiding... 3 Grotere rol van mantelzorgers en vrijwilligers...
Nadere informatieVrouw, 81 jaar. Aanpak eenzaamheid Rotterdam. De start: Waarom eenzaamheid aanpakken? vraagstuk? De uitdaging. Wat is er al gedaan?
Anja Machielse en Han Riksten Aanpak eenzaamheid Rotterdam Vrouw, 81 jaar Ik voel me erg eenzaam. Vreselijk eenzaam. Ik denk wel eens... als ik ga slapen... ik wou dat ik maar niet wakker werd. Dan zie
Nadere informatieOnderwerpen. Sociale relaties en welzijn. Sociale kwetsbaarheid. Functies van sociale relaties. Vrouw, 64 jaar EENZAAMHEID BIJ OUDEREN
EENZAAMHEID BIJ OUDEREN Vrouw, 64 jaar Ik ben helemaal geïsoleerd eigenlijk. Ik denk wel eens bij mezelf, ik kan gerust een week dood liggen in huis, maar de mensen merken niets. Dr. Anja Machielse Stichting
Nadere informatieHet zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.
1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen
Nadere informatieBedankt voor het meedoen aan deze peiling. Het invullen duurt ongeveer 10 minuten. Succes!
Peiling: uw mening over de aanpak van eenzaamheid Welkom Bedankt voor het meedoen aan deze peiling. Het invullen duurt ongeveer 10 minuten. Succes! Vraag 1 Ik ben werkzaam bij / zet mij in voor de volgende
Nadere informatieCoalitie Erbij. De gezichten van eenzaamheid Amsterdam, 24 november 2015
Coalitie Erbij De gezichten van eenzaamheid Amsterdam, 24 november 2015 1. De landelijke Coalitie Erbij in 2 minuten 2. Wat is eenzaamheid? 3. De gezichten van eenzaamheid 4. De lokale aanpak van eenzaamheid
Nadere informatie- Haarle - Nijverdal Zuid - Nijverdal Noord, Hulsen - Hellendoorn, Hancate, Egede, Eelen en Rhaan - Marle, Daarle, Daarlerveen
Woonservicegebieden en Gebiedsgericht werken binnen de gemeente Hellendoorn Samen verder onder de noemer Buurt aan Zet Vastgesteld in de Stuurgroepvergadering Wonen Welzijn Zorg/ Zorgoverleg op 7 maart
Nadere informatieEenzaamheid onder ouderen
Eenzaamheid onder ouderen Een inventarisatie van de stand van zaken en van een mogelijke aanpak in Ede (versie 31 oktober 2011) Op 3 februari 2011 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen over eenzaamheid
Nadere informatieRIBW werkt in & met sociale wijkteams
RIBW werkt in & met sociale wijkteams Inspiratiedagen RIBW 1 & 8 september 2015 Movisie Anneke van der Ven 9/9/2015 In wat voor tijd leven we eigenlijk? 1 1. Van AWBZ naar Wet Maatschappelijke ondersteuning
Nadere informatieTranzo, 17 juni Dr. Anja Machielse
Eenzame ouderen: ambities en mogelijkheden Tranzo, 17 juni 2010 Dr. Anja Machielse Onderwerpen Begripsverkenning en cijfers Complexiteit van de problematiek Profielen en interventies Conclusies Begrippen
Nadere informatieAngst voor afhankelijkheid Over wederkerigheid en (on)afhankelijkheid in relaties tussen burgers
Angst voor afhankelijkheid Over wederkerigheid en (on)afhankelijkheid in relaties tussen burgers L.linders@fontys.nl Lilian Linders Fontys Hogeschool Sociale Studies 06 50242166 Masterclass Humanitas Academie
Nadere informatieKom Erbij Conferentie
Onderwerpen Kom Erbij Conferentie Prof. Dr. Anja Machielse 20 februari 2019 Wat is eenzaamheid en waarom is het een probleem? Achtergronden, verschijningsvormen Wat werkt bij eenzaamheid? 1 2 Wat is eenzaamheid?
Nadere informatieUitwerking workshops 'Avond voor de Jeugdhulp ' 30 augustus in de Kunstmin.
Bijlage 6: Uitwerking workshops 'Avond voor de Jeugdhulp ' 30 augustus in de Kunstmin. Op 30 augustus gingen ouders, kinderen, raadsleden en wethouders, professionals en ambtenaren met elkaar in gesprek
Nadere informatiePrestatieplan 2014 Stichting Welzijn Ouderen
Prestatieplan 2014 Stichting Welzijn Ouderen Kernfuncties (wat willen we) Producten (wat gaan we doen) Resultaatindicatoren Uren/ Kosten 1. Preventie en signalering 1.1 Algemene informatievoorziening Ten
Nadere informatieVrijwilligers in de zorg voor en ondersteuning van ouderen in de nieuwe Wmo. Mieke Biemond
Vrijwilligers in de zorg voor en ondersteuning van ouderen in de nieuwe Wmo Mieke Biemond Inhoud presentatie Kern- en knelpunten van de nieuwe Wmo Vrijwilligers in Nederland Toekomstagenda Informele zorg
Nadere informatieDe effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking
Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse
Nadere informatieJe bent nooit te oud om te beginnen. Den Haag, 6 april 2017
Je bent nooit te oud om te beginnen Den Haag, 6 april 2017 Project Ouderen in de Wijk Bibliotheek Utrecht Bibliotheek Amsterdam Bibliotheek Den Haag Bibliotheek Rotterdam Mira Media Financieel mogelijk
Nadere informatieEvaluatierapport Participatiecafé Deurne voorjaar Maak gebruik van eigen ervaring om anderen te helpen!
Evaluatierapport Participatiecafé Deurne voorjaar 2016 Maak gebruik van eigen ervaring om anderen te helpen! Inleiding Op 26 mei jl. vond alweer het negende Participatiecafé Deurne plaats. Ditmaal was
Nadere informatieWerkplan. Versie 30 september 2015
Werkplan 2016 Versie 30 september 2015 Werkplan 2016 mfc t Marheem Woord vooraf t Marheem is een brede welzijnsinstelling die gemeentelijk beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning uitvoert.
Nadere informatieGeslaagde themalunch Osdorp, 9 april
Geslaagde themalunch Osdorp, 9 april Op dinsdag 9 april waren 38 wijkzorgwerkers uit Osdorp bijeen om met elkaar te praten en aan de slag te gaan rondom het thema samenwerking tussen wijkteamprofessionals
Nadere informatie(Hoe) leidt samenwerking met vrijwilligers tot goede cliëntondersteuning. BCMB Vakdag 21 juni
(Hoe) leidt samenwerking met vrijwilligers tot goede cliëntondersteuning BCMB Vakdag 21 juni David Wijnperle Verenigingen en stichtingen Vrijwillige inzet Besturen van vrijwilligersorganisaties Samen veranderen
Nadere informatieMasterclass Eenzaamheid: afgezonderd of ingesloten 16 februari 2017
Masterclass Eenzaamheid: afgezonderd of ingesloten 16 februari 2017 Door Anja Machielse, bijzonder hoogleraar Empowerment van kwetsbare ouderen. Haar onderzoek is gericht op ouderen die minder goed in
Nadere informatieThemabijeenkomst Zorg & Welzijn. Doorpakken in de wijk
Themabijeenkomst Zorg & Welzijn Doorpakken in de wijk Opening Wethouder Josien van Cappelle Programma 17.00 uur Inloop 17.30 uur Welkom door wethouder Josien van Cappelle 17.45 uur Start inhoudelijk en
Nadere informatieHoe staan we ervoor? Transformatie in wording. Inge Bakker Kennispunt Twente
Hoe staan we ervoor? Transformatie in wording Inge Bakker Kennispunt Twente 1 Met Respect Versterken eigen kracht Zorg op maat Eén gezin, één plan Behoud het goede Ontwikkelen van werkwijze eigen kracht
Nadere informatieMaatschappelijke Sportcoach
Maatschappelijke Sportcoach Leer sport in te zetten als middel tot maatschappelijke participatie! De rol van de sportcoach verandert. Als coach heb je tegenwoordig meer verantwoordelijkheden dan alleen
Nadere informatiePlatform Mantelzorg Amsterdam
Reactie van het Platform Mantelzorg Amsterdam op het conceptrapport Naar een continuüm van respijtzorg in 2015 RIGO Research en Advies 8 maart 2013 Reactie van het Platform Mantelzorg Amsterdam op de concept
Nadere informatieIk sta er niet meer alleen voor!
Ik sta er niet meer alleen voor! Zelfredzaamheid en eigen kracht zijn centrale begrippen in onze participatiesamenleving. Eén gezin, één plan, één hulpverlener is al uitgangspunt van beleid. Daaraan wordt
Nadere informatieWijkgezondheidsteams Arnhem. 1 November 2013
Wijkgezondheidsteams Arnhem 1 November 2013 Awina Nijntjes: Wijkverpleegkundige STMG Bregje Peeters: Adviseur eerste lijn, Caransscoop Versus Aanleiding Convenant Menzis-Gemeente Arnhem: 3 jaar gezamenlijk
Nadere informatieIntegraal en ontschot werken; kan het? Divosacongres 17 november 2016
Integraal en ontschot werken; kan het? Divosacongres 17 november 2016 11/21/2016 Programma Voorstellen, wie zijn wij? Schaalwandelen Landelijk beeld, hoe ontschot zijn we werkelijk? Eindhoven vertelt Samen
Nadere informatieMANTELZORG Presentatie voor Netwerk Informeel Overleg Oudewater Ellen Joormann, trainer Mezzo 15 november 2016
MANTELZORG Presentatie voor Netwerk Informeel Overleg Oudewater Ellen Joormann, trainer Mezzo 15 november 2016 Mezzo Landelijke vereniging voor iedereen die voor een naaste zorgt Mezzo: Wij vinden het
Nadere informatieSymposium Onderzoeksresultaten
Symposium Onderzoeksresultaten 2016 2017 Mensen met verward gedrag Mensen met verward gedrag, wat weten we eigenlijk over hen en wat vraagt dit van professionals in zorg en welzijn? Wietske Dijkstra 19-10-2017
Nadere informatieKoepel Adviesraden Sociaal Domein Zalmsteek 23, 3192 MC Hoogvliet-Rt T
Gemeente & adviesraad: 1 + 1 = 3? Waar wordt samengewerkt ontstaan successen, maar helaas ook wel eens teleurstellingen. Bij de samenwerking tussen gemeente en adviesraad is dat niet anders, zo is mijn
Nadere informatieZorg voor Jeugd Raadsinformatieavond. 22 januari /02/2013 1
Zorg voor Jeugd Raadsinformatieavond 22 januari 2013 14/02/2013 1 Headlines/voorlopige conclusies Deel I: Tussenevaluatie Buurtteams Jeugd en Gezin Pilot Ondiep/Overvecht 14/02/2013 2 Facts en figures
Nadere informatieVrijwillige inzet is de basis
Vrijwillige inzet is de basis Soms hebben mensen een duwtje in de rug nodig om actief te worden als vrijwilliger. U kunt samen met vrijwilligers en organisaties een belangrijke rol spelen bij het stimuleren
Nadere informatieInformele zorg in Eindhoven, nu en in de toekomst
Informele zorg in Eindhoven, nu en in de toekomst Netwerk Informele Zorg en Netwerk Mantelzorg Eindhoven Contact adres secretariaat: Mw. Marijke van der Zanden tel: 040-238 27 97 m.vd.zanden@eindhoven.nl
Nadere informatieBeleid mantelzorg en vrijwilligers Fener Zorg
P a g i n a 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Begrippen 1-2 3. Verschillen tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk 2 4. Mantelzorg in Rotterdam 2-3 5. Visie van Fener Zorg op mantelzorg en vrijwilligers
Nadere informatieDe b-learning is bedoeld voor verzorgenden werkzaam in de thuiszorg of in het verpleeg- of verzorgingshuis.
Blended learning mantelzorg, Doelgroep verzorgenden Docentenhandleiding fysieke bijeenkomst Inleiding Zorgen voor een naaste is een liefdevolle en dankbare taak. Mantelzorg, ook wel informele zorg genoemd,
Nadere informatieIntervisiebijeenkomst Veiligheid en Zorg. Leonie Aarsen Marike van Deventer Annelijn Remmelink
23 11 17 Intervisiebijeenkomst Veiligheid en Zorg Leonie Aarsen Marike van Deventer Annelijn Remmelink Programma 13:00 Introductie door Leonie Aarsen, CCV 13:10 Het dilemma tussen het recht op privacy
Nadere informatieEen verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de reguliere zorg Praktijkervaringen uit 5 gemeenten
Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de reguliere zorg Praktijkervaringen uit 5 gemeenten Maud Eimers en Erick Vloeberghs 2 Een verkenning van de toeleiding van vluchtelingen naar de
Nadere informatiet Marheem is een brede welzijnsinstelling die gemeentelijk beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning uitvoert.
Werkplan 2014 Werkplan 2014 Woord vooraf t Marheem is een brede welzijnsinstelling die gemeentelijk beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning uitvoert. Het werkveld maatschappelijke ondersteuning
Nadere informatieGewoon meedoen in je eigen wijk! TOOLKIT VOOR WERKERS
Gewoon meedoen in je eigen wijk! TOOLKIT VOOR WERKERS December 2012 1 Draaiboek Gewoon meedoen in je wijk! Aanleiding van dit draaiboek Gewoon Meedoen in je wijk is een pilotproject dat in 2010 en 2011
Nadere informatieStimuleren van eigen kracht en sociale netwerken. Ervaringen uit het veld
Stimuleren van eigen kracht en sociale netwerken Ervaringen uit het veld Overzicht programma Wie ben ik: - Philip Stein - masterstudent sociologie - afgerond A&O-psycholoog Programma: - half uur presentatie,
Nadere informatieMet het nieuwe welzijnsbeleid werkt de gemeente Tiel vanuit de volgende uitgangspunten:
Opdrachtformulering kwartiermaker integrale welzijnsopdracht Aanleiding De gemeenteraad van de gemeente Tiel heeft in haar vergadering van juli 2014 het besluit genomen om een inhoudelijke discussie te
Nadere informatieRaadsvragen van het raadslid Ann Tuza van de fractie CDA, ingevolge artikel 43 van het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede.
2016/11 Raadsvragen van het raadslid Ann Tuza van de fractie CDA, ingevolge artikel 43 van het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede. Binnengekomen d.d. 9 februari 2016 Betreft: Eenzaamheid Eenzaamheid
Nadere informatieMentoraatproject Samen verder. Op eigen benen door een helpende hand
Mentoraatproject Samen verder Op eigen benen door een helpende hand Mentoraatproject Samen verder Op eigen benen door een helpende hand Samen verder is een nieuw project voor sociaal mentoraat in Amsterdam-Noord.
Nadere informatiePARTICIPATIERAADHAARLEM
Uitkomsten werkgroepen Netwerkbijeenkomst 19 februari 2014 De deelnemers aan de werkgroepen vertegenwoordigen met elkaar het brede sociale domein van Haarlem. Samen met de leden van de Participatieraad
Nadere informatieSubsidieregeling Opbouwwerk
Subsidieregeling Opbouwwerk 2020-2023 Burgemeester en wethouders van de gemeente Roosendaal, gelet op artikel 2, eerste lid, onder h, en tweede lid, van de Algemene subsidieverordening Roosendaal: BESLUITEN
Nadere informatieWat is eenzaamheid en waarom is het een probleem? 8-10-2015. Het project van de UvH 1. Programma. Sociale verbondenheid.
Programma Samen tegen eenzaamheid Dr. Anja Machielse Deel 1: Wat is eenzaamheid en waarom is het een probleem? Achtergronden, verschijningsvormen Mini-conferentie Tilburg, 30 september 2015 Deel 2: Wat
Nadere informatieWijkplan Veens. Riad Agarroud. Willemieke Koudijs. Simone de Vreede. Monique ter Beeke (MEE)
Wijkplan Veens Riad Agarroud Willemieke Koudijs Simone de Vreede Monique ter Beeke (MEE) Januari 2015 Inhoudsopgave Inleiding Wijk West 3 Wijkster 3 Team West 3 Bewonersparticipatie 4 Wijkplatforms 4 Buurtpreventie
Nadere informatieWaarom is eenzaamheid een probleem?
Ik heb nooit kunnen denken dat ik, na zo n gelukkig leven, zo verdrietig zou zijn. Ik heb Den Helder, 7 juni 2017 nooit gedacht dat mensen zo ongelukkig kunnen zijn als ik de laatste jaren. Prof. Dr. Anja
Nadere informatieDE KRACHT VAN WEDERKERIGHEID. De methodiek van 'sociaal makelen' in de praktijk: resultaten en ervaringen.
DE KRACHT VAN WEDERKERIGHEID De methodiek van 'sociaal makelen' in de praktijk: resultaten en ervaringen. 1 OPBOUW Korte voorstelling project Onderzoeksmethode Eerste tussentijdse resultaten Toekomst 2
Nadere informatieDe ondersteuning voor elkaar
Themanummer De ondersteuning voor elkaar Zwolle Aan ondersteuning doet iedereen mee augustus 2014 Iedereen doet mee Een groot deel van onze tijd brengen we thuis in het gezin door. Dichtbij huis gaan we
Nadere informatieVisienota netwerk Samen tegen eenzaamheid in Den Helder
Visienota netwerk Samen tegen eenzaamheid in Den Helder Inleiding Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. Mensen die zich eenzaam voelen zijn over het algemeen angstiger, achterdochtiger, wantrouwiger
Nadere informatieSociale wijkteams. en de lokale aanpak gezondheidsachterstanden. Training voor wijkteamleden
Sociale wijkteams en de lokale aanpak gezondheidsachterstanden Training voor wijkteamleden de training Na deze training hebben de deelnemers kennis en praktische handvatten voor de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden.
Nadere informatieVERSLAG sociale eenzaamheid emotionele eenzaamheid
VERSLAG Aan: Aanwezigen bijeenkomst 5 april 2016 Oude IJsselstreek Spreekt, presentatie resultaten onderzoek Eenzaamheid Van: Heidi Otten Datum: 17 mei 2016 Onderwerp: Verslag bijeenkomst 5 april 2016
Nadere informatieZIJN WIE JE BENT EN WIE JE WILT ZIJN. De waarde van de praktijkhuizen van Ixta Noa
ZIJN WIE JE BENT EN WIE JE WILT ZIJN De waarde van de praktijkhuizen van Ixta Noa WIJ ZIJN IXTA NOA IXTA NOA. OFTEWEL IK STA NIEUW. IXTA NOA IS EEN EIGENZINNIGE VERZAMELING VAN MENSEN DIE ZELFBEWUST EN
Nadere informatieThema Huisbezoek helpt
Thema Huisbezoek helpt Project Eenzaamheid Barneveld 5 April 2011 Adrie ten Brinke (voorzitter Seniorenraad Barneveld) Els van Beurden (Wmo-adviseur gemeente Barneveld) 1 Inhoud presentatie Aanleiding
Nadere informatieWijkplan Centrum/ Noord-West. Internet-versie
Wijkplan 2015 Centrum/ Noord-West Internet-versie Inhoudsopgave 1. Visie Pagina 2 2. Wijkanalyse Pagina 3 3. Conclusie Pagina 5 Wijkplan 2015 CNW, maart 2015 Pagina 1 1. Visie De visie van Veens luid:
Nadere informatieNieuwsbrief Samen Sterk in de Wijk
Nieuwsbrief Samen Sterk in de Wijk September 2015 Nieuwsbrief De eerste interne nieuwsbrief Samen Sterk in de Wijk Vught. Deze brief verschijnt periodiek. Samenwerkende organisaties Samen Sterk in de Wijk
Nadere informatieSamenvatting Leefbaarheid in kaart voor sociale wijkteams Land van Cuijk
Samenvatting Leefbaarheid in kaart voor sociale wijkteams Land van Cuijk Onderzoek naar de wensen, behoeften en bijdragen van inwoners uit Padbroek, Cuijk Alex de Veld, Daniëlle Damoiseaux MSc., dr. Martha
Nadere informatieWaarom de inzet van ervaringsdeskundigen bijdraagt aan herstel en participatie van kwetsbare burgers
Waarom de inzet van ervaringsdeskundigen bijdraagt aan herstel en participatie van kwetsbare burgers Wie/wat is de ervaringsdeskundige in het wijkgericht werken? Waarin onderscheidt zij zich? Wat is haar
Nadere informatieToezicht op zorg aan kwetsbare groepen. Heleen Buijze Senior inspecteur
Toezicht op zorg aan kwetsbare groepen Heleen Buijze Senior inspecteur 22 april 2010 SGZ 2010: Vernieuwend toezicht in twee speerpunten 1. Effectiviteit van gemeentelijk gezondheidsbeleid gericht op het
Nadere informatieLydia de Jong, netwerk coördinator NH en ZH: De bibliotheek voor ontmoeting in. de buurt. TYMPAAN 20 mei 2015
Lydia de Jong, netwerk coördinator NH en ZH: De bibliotheek voor ontmoeting in de buurt 2 TYMPAAN 20 mei 2015 De bibliotheek is een laagdrempelige plek voor ontmoeting in de buurt, want: 3 Je kunt er altijd
Nadere informatiePrestatieplan 2015 Welzijn Lisse
Prestatieplan 2015 Welzijn Lisse Kernfuncties (wat willen we) Producten (wat gaan we doen) Resultaatindicatoren Uren/ Kosten 1. Preventie en signalering 1.1 Algemene informatievoorziening Ten behoeve van
Nadere informatieWelkom. Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht
Welkom Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht Inhoud Inrichting werkwijze wijkteams Leeuwarden Verdieping in schuldhulpverlening Verdieping
Nadere informatieGluren bij de 3D buren Een kijkje in het huis van sociaal werk
Gluren bij de 3D buren Een kijkje in het huis van sociaal werk 5/13/2016 Wie ben ik? Wat was ook al weer de bedoeling van 3D? Het echte gluren: wie, wat en hoe doen ze het? Aantal dilemma s Discussie Wie
Nadere informatieAchtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool
Achtergrond informatie Toolkit Ouderbetrokkenheid vakantieschool De vakantieschool is een bijzonder moment, waarbij de sfeer op school anders is dan anders. Er is extra aandacht voor de leerlingen en de
Nadere informatieDoen in 2019 en Actuele en correcte registratie van vrijwilligers (jaarlijkse controle).
VERZAMELDOCUMENT SUBSIDIEVOORWAARDEN INFORMELE ZORG 2019 en Opleidingsaanbod. I Algemeen (voor alle organisaties) Opmerking: Als onderlegger hebben we het document waarop de discussie over de voorgestelde
Nadere informatieZorg, welzijn, preventie en werk verbinden: hoe pakken jullie dat op? Projectenparade, 21 maart 2013
Zorg, welzijn, preventie en werk verbinden: hoe pakken jullie dat op? Projectenparade, 21 maart 2013 Aletta Winsemius, senior onderzoeker MOVISIE Jan Bouwens programmacoördinator preventie, ZonMw Centrale
Nadere informatieDe Leeuwarder privacyaanpak: doen wat nodig is. Tea Bouma Fettje Nolles
De Leeuwarder privacyaanpak: doen wat nodig is Tea Bouma Fettje Nolles Wijkaanpak Leeuwarden Eerste frontlijnteam in 2008 In 2014 naar 7 wijkteams, 2 pilots jeugd- en gezinsteam, 1 scholenteam en 1 dorpenteam
Nadere informatieIeder Motto project heeft nu per week 16 uur ondersteuning van een geestelijk verzorger.
Wie betaalt de geestelijke verzorging buiten de instelling? Inleiding tijdens studiemiddag VGVZ 4 april 2014. Elly Prinse, Centrum Levensvragen /MOTTO Rotterdam. Beste mensen, Mijn bijdrage aan deze studiemiddag
Nadere informatieDe Eenzaamheid voorbij..? Conferentie 1 juni 2017 Mieke Mes, specialist eenzaamheid
De Eenzaamheid voorbij..? Conferentie 1 juni 2017 Mieke Mes, specialist eenzaamheid Even voorstellen Mijn naam is Mieke Mes, deskundige op het gebied van aanpakken Eenzaamheid Vanuit mijn bedrijf MM-adviesburo
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare
Nadere informatieProgramma. Dilemma s. Hoe gewelddadig is het? Moet het geweld direct stoppen? Duur van de situatie. Hoe lang speelt dit al? Ernst van de gevolgen.
Programma Rudy Bonnet Senior adviseur Trainer Coach Stade Advies Utrecht 1. Kennis maken 2. Opwarmer: Dilemma s 3. 4. De meldcode 5. in subgroepen 6. Pauze 7. Plenaire nabespreking 8. Conclusies 9. Evaluatie
Nadere informatieAlgemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014.
Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Zie ook http://www.amsterdam.nl/zorg-welzijn/zorg-ouderen/ Algemeen: Wat betekenen de bezuinigingen
Nadere informatieDE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR
1 JAARPLAN 2015 Voorwoord Het jaar 2014 is bijzonder succesvol geweest voor Present Rotterdam. Met succes zijn we op weg naar een stabiele organisatie met vaste partners, hebben we veel groepen vrijwilligers
Nadere informatiePlan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011. Aanpakken Maar!
Plan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011 Aanpakken Maar! INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 2. RONDETAFELGESPREKKEN 2.1 Algemene uitkomsten van de rondetafelgesprekken 2.2 Aanbevelingen professor Meijs
Nadere informatieJaarrapportage Home-Start en Home-Start+ Schagen en Hollands Kroon 2018
Jaarrapportage Home-Start en Home-Start+ Schagen en Hollands Kroon 2018 Inleiding Home-Start is een programma voor opvoedondersteuning waarbij vrijwilligers gezinnen ondersteunen met minimaal één kind
Nadere informatieGoudvoorelkaar. Online marktplaats waar vraag en aanbod van vrijwilligers, vrijwilligerswerk en professionele hulp in Gouda bij elkaar komt.
Online marktplaats waar vraag en aanbod van vrijwilligers, vrijwilligerswerk en professionele hulp in Gouda bij elkaar komt. Goudse inwoners bij elkaar brengen. Dát doet Goudvoorelkaar.nl. Op deze online
Nadere informatieACTIEPLAN VERBORGEN VROUWEN
ACTIEPLAN VERBORGEN VROUWEN gemeente Den Haag September 2015 Conceptversie 2.0 1 Inleiding In november jl. is door de Haagse gemeenteraad Motie 86 Geïsoleerde Vrouwen aangenomen. Om uitvoering te geven
Nadere informatieOntwikkelingen in de vrijwillige inzet. Resultaten onderzoek onder lidorganisaties Mezzo
Ontwikkelingen in de vrijwillige inzet Resultaten onderzoek onder lidorganisaties Mezzo Aanleiding In de ledenraadsvergadering van 22 september 2015 is met de ledenraad van Mezzo de afspraak gemaakt dat
Nadere informatieVoor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond
Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Verenigingen, stichtingen en instellingen barsten doorgaans van de ambities en toekomstplannen. Maar om ze te realiseren heb je financiële middelen
Nadere informatieVerslag van bijeenkomst Welzijn en Zorg Samenwerking in de wijk
Verslag van bijeenkomst Welzijn en Zorg Samenwerking in de wijk Laten we samen concreet aan de slag gaan, zodat welzijn en zorg steeds meer met elkaar verbonden raken. Zo opende wethouder Josien van Cappelle
Nadere informatieProductformat: Maatschappelijke Dienstverlening Thema: Sociaal Isolement
Productformat: Maatschappelijke Dienstverlening Thema: Sociaal Isolement A B Maatschappelijk Probleem De opdrachtgever formuleert hetgeen als een belangrijk vraagstuk/maatschappelijk probleem wordt ervaren,
Nadere informatieAmbtenaren / managers Ambtenaren die werken met moeilijk bereikbare groepen
Bijlage Overzicht Doelgroepen Overzicht Doelgroepen participerend in Wmo-werkplaatsen Wmo werkplaats Participerende doelgroepen praktijken Actieve burgers Actieve burgers Actieve buurtbewoners / managers
Nadere informatieKennis- en experimentenprogramma Langer Thuis
Kennis- en experimentenprogramma Langer Thuis Vervolg 2016 2017 Platform31 In samenwerking met Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Den Haag, 21 maart 2016 Inhoudsopgave Langer Thuis in eigen buurt: activiteiten
Nadere informatieMasterclass Samenwerking formele en informele zorg
Masterclass Samenwerking formele en informele zorg 11 maart 2019 Met Rosalie Metze, senior onderzoeker en docent Hogeschool van Amsterdam voor het Amsterdams Kenniscentrum voor Maatschappelijke innovatie
Nadere informatieAchtergrondinformatie Groen Verbindt
Achtergrondinformatie Groen Verbindt Inleiding Groene buurtinitiatieven laten vele mooie resultaten zien, juist ook op sociaal gebied: er vindt ontmoeting plaats, mensen komen uit een isolement, ze voelen
Nadere informatieVoorwoord. Jaarverslag Buurtservicepunt
Jaarverslag 2015 Voorwoord Dit is het eerste jaarverslag van het Buurtservicepunt. Het jaar 2015 is het jaar geweest waarin het Buurtservicepunt haar aantal inloopspreekuren heeft uitgebreid en kan terugkijken
Nadere informatiePresentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek
Presentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek In het najaar van 2013 hebben wij 190 inwoners uit Westerbeek een vragenlijst gegeven over de thema's wonen, welzijn, zorg in hun omgeving.
Nadere informatieSamen Sterk in Best. Inhoudsopgave
Srb PvA Samen sterk in Best 20140217 / 17-2-14 / blz. 1 van 5 Samen Sterk in Best Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Vraagstelling en achtergrond 3. Doelstelling 4. Op te leveren resultaten 5. Afbakening 6.
Nadere informatiePieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1
EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?
Nadere informatie