Trainingen eenzaamheid en sociaal isolement

Transcriptie

1 Trainingen eenzaamheid en sociaal isolement Dr. Anja Machielse Dr. Marina Jonkers Coalitie Erbij 5 maart 2015 Foto: Eamonn Doyle

2 Programma Introductie: Visie op eenzaamheid en sociaal isolement Achtergronden en gevolgen De trainingen: Maatwerk: een interventietypologie Interventies bij ouderen met complexe problematiek Integrale signaleringsnetwerken Verbinding formele en informele inzet Vragen 2

3 Sociale relaties Sociale relaties met familieleden, vrienden en kennissen zijn belangrijke hulpbronnen Positief verband met welzijn, gezondheid en de ervaring van een zinvol leven Sociale relaties sociaal kapitaal Ontbreken ervan sociale kwetsbaarheid 3

4 Gevolgen Welzijnsrisico: ingrijpende emotie, belemmerend voor persoonlijk functioneren Gezondheidsrisico: depressie, hartaandoeningen, suïcide Participatierisico: geringe sociale participatie, sociale integratie, institutionele aansluiting Zelfredzaamheidsrisico: verminderde sociale steun, verminderde zelfredzaamheid, risico op probleemcumulatie 4

5 5

6 Achtergronden Maatschappelijke factoren: Sociale onzekerheid nieuwe bindingspatronen (publiek en privaat) Persoonlijke factoren: Diverse risicofactoren Life-events Gevolgen voor sociale relaties kantelmoment 6

7 Training 1: Maatwerk bij eenzaamheid en sociaal isolement: een interventietypologie 7

8 Inhoud van de training Kennisoverdracht: Begripsverheldering: sociale eenzaamheid, emotionele eenzaamheid, existentiele eenzaamheid, sociaal isolement Indicatoren voor interventies Passende interventievormen voor diverse typen eenzaamheid en sociaal isolement Praktijkdeel: Aan de slag met casuistiek uit de eigen praktijk Inventariseren en uitwisselen eigen ervaringen Formuleren van verbeterpunten voor de eigen praktijk 8

9 Doelstelling en resultaat Doelstelling: Leren herkennen van diverse tyepen eenzaamheid en sociaal isolement. Op basis daarvan passende interventies kiezen Resultaat: Kennis over diverse vormen van eenzaamheid en sociaal isolement Kennis over passende interventies Realistische doelen stellen Handreikingen voor de eigen praktijk 9

10 Indicatoren voor interventies 1) Duur en hardnekkigheid van de problematiek Situationeel, structureel benodigde inzet 10

11 Situationeel isolement Vrienden blijven weg als je gaat scheiden dan laten ze je allemaal vallen er blijft niks over. (vrouw, 56 jaar) 11

12 Structureel isolement Als jong mannetje was ik een loner, ik was altijd graag alleen. Ik ben helaas een beetje een ongevormd karakter. ik denk niet dat ik helemaal compleet ben. Sociaal, emotioneel en mentaal ben ik een onvolgroeide vrucht denk ik. Een misfit. (man, 79 jaar) 12

13 Indicatoren voor interventies 1) Duur en hardnekkigheid van de problematiek Situationeel, structureel benodigde inzet 2) Motivatie om sociaal te participeren Willen, kunnen, durven soort oplossingen 13

14 Motivatie Ik zou iemand willen met wie ik kan praten. Gewoon over de dingen die me bezighouden. Om mee te praten, maar ook dingen gaan ondernemen. Samen naar de stad gaan, of een keer samen naar de bioscoop. Gewoon eruit zijn. (Vrouw, 63 jaar) 14

15 Geen behoefte aan contacten Ik heb geen contacten met andere mensen. Ik heb er geen behoefte aan. Omdat ik niet wil praten over mijn leven en mijn problemen. Als ik erover praat, wordt ik heel verdrietig. Daarom vermijd ik mensen. (vrouw, 71 jaar) 15

16 Kunnen Ik ben een mens dat moeilijk contacten maakt. Ik heb er wel behoefte aan, maar dan moet je wel mensen vinden waar het mee klikt en dat is moeilijk, want die kom je niet op straat tegen dan moet je op plekken komen waar anderen zijn. (vrouw, 59 jaar) 16

17 Durven Ik heb hele negatieve ervaringen. Dat heeft mij meer gesloten gemaakt in bepaalde zaken. Ik bouw een bunker om me heen, en dat is gekomen door de negatieve ervaringen. (man, 65 jaar) 17

18 Indicatoren voor interventies 1) Duur en hardnekkigheid van de problematiek Situationeel, structureel benodigde inzet 2) Motivatie om sociaal te participeren Willen, kunnen, durven soort oplossingen 3) Copingstrategie Actief of passief strategische factor 18

19 Actieve strategie Toen ik thuis kwam te lopen, heb ik er zelf voor gezorgd dat ik niet uit het werkritme raakte, dat ik niet op de bank ging hangen. Ik ben vrijwilliger geworden en ik heb hele dagen staan werken. Ben je toch bezig... en zit je niet de hele dag thuis. (man, 52 jaar) 19

20 Passieve strategie Ik heb nooit een echte beslissing genomen in mijn leven. Misschien om alleen te blijven, maar dat was geen beslissing. Als je niets doet, gebeurt er niets, en dan blijf je alleen. (man 73 jaar) 20

21 Interventieprofielen 21

22 Training 2: Interventies voor sociaal isolement bij ouderen met complexe problematiek 22

23 Inhoud van de training Kennisoverdracht: Begripsverheldering sociaal isolement en multiproblematiek Belemmeringen en succesfactoren bij de hulpverlening Praktijkdeel: Aan de slag met casuistiek uit de eigen praktijk Inventariseren en uitwisselen eigen ervaringen Formuleren van verbeterpunten voor de eigen praktijk 23

24 Doelstelling en resultaat Doelstelling: Inzicht bieden in de mogelijkheden om sociaal isolement bij ouderen met complexe problematiek aan te pakken Resultaat: Beredeneerde keuzes maken over in te zetten interventies voor deze doelgroep Realistische doelen stellen voor deze doelgroep Handreikingen voor de eigen praktijk 24

25 Structureel isolement: Geen standaardoplossingen Maatwerk Centraal: De relatie hulpverlener - client Grenzen aan de hulpverlening: Activering of netwerkontwikkeling Verbeteren van de zelfredzaamheid Stabiliseren van de situatie of afglijden voorkomen 25

26 Training 3: Integrale signaleringsnetwerken rondom eenzaamheid en sociaal isolement 26

27 Inhoud van de training Kennisoverdracht: Begripsverheldering: integraal signaleren en signaleringsnetwerken Belemmeringen en succesfactoren in integrale signaleringsnetwerken Praktijkdeel: Aan de slag met de eigen praktijk Inventariseren en uitwisselen eigen ervaringen Formuleren van verbeterpunten voor de eigen praktijk 27

28 Doelstelling en resultaat Doelstelling: Verbeteren van intergrale buurtgericht samenwerking m.b.t. het signaleren van eenzaamheid en sociaal isolement Resultaat: Beredeneerde keuzes maken over in te zetten interventies voor deze doelgroep Realistische signaleringsdoelen stellen voor deze doelgroep Handreikingen voor de eigen praktijk 28

29 Signaleren Stille problematiek - Onzichtbaar en passief - Zorgmissend, zorgmijdend Handelingsverlegenheid - Legitimering van ingrijpen - Normatief oordeel 29

30 30

31 Training 4: De verbinding tussen formele en informele inzet bij de aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement 31

32 Inhoud van de training Kennisoverdracht: Begripsverheldering: formele, professionele hulpverlening en informele, vrijwillige inzet Wat werkt wel en niet goed in de praktijk? Wat is de meerwaarde en welke mogelijkheden zijn er om de verbinding te verbeteren? Praktijkdeel: Reflectie op de eigen praktijk Inventariseren en uitwisselen eigen ervaringen Formuleren van verbeterpunten voor de eigen praktijk 32

33 Doelstelling en resultaat Doelstelling: Verbeteren van de samenwerking en afstemming tussen formele en informele inzet bij de aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement Resultaat: Kennis over thema s rondom de verbinding tussen formele en informele inzet Inzicht in verbeterpunten voor de eigen praktijk 33

34 Meerwaarde informele inzet Betrokkenheid informele inzet bij integrale netwerksamenwerking Afstemming formele en informele inzet: voorafgaand aan, aanvullend op, samen optrekkend Relatie met de doelgroep eenzamen en sociaal geïsoleerden 34

35 Informeel is van mens tot mens Vrijwilligers kijken eigenlijk meer op een informelere manier naar de situatie. Wij kijken vanuit onze formele dingen. Dat is eigenlijk de meerwaarde; dat zij meer op het informele circuit meedenken. Meer van mens tot mens. Dat kan je als professional wel willen, maar het lukt je niet. (Professional / maatschappelijk werker) 35

36 Doelgroep vraagt deskundigheid Dat gaat niet vanzelf; werken met vrijwilligers. Ze moeten deze doelgroep goed kennen. Alleen vanuit het hart is niet voldoende. (Professional/ outreachend maatschappelijk werk) 36

37 Vrijwilligers hebben ondersteuning nodig Je moet vrijwilligers wel ondersteunen, dat ze de goede tools in handen hebben om te handelen. Dus informeren, zorgen voor deskundigheidsbevordering en leren van elkaar. (Professional /ouderenwerker) 37

38 Deskundig is professioneel? Het woord professioneel daar moet je vanaf, het gaat om mensen die deskundigheid hebben. (Bestuurder welzijnsorganisatie) 38

39 Foto: Eamonn Doyle 39