Epidemiologie van chronisch orgaanfalen bij ouderen falen bij ouderen
|
|
- Maarten Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Home no. 1 Feb Revalidatie chronische aandoeningen Eerdere edities Verenso.nl Epidemiologie van chronisch orgaanfalen bij ouderen falen bij ouderen Heden en toekomst Drs. Jacqueline Rischen - Vos, specialist ouderengeneeskunde, LUMC Drs. Eléonore F. van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Zorggroep Solis te Deventer en junior onderzoeker LUMC Dr. Peter W. Achterberg, senior beleidsmedewerker RIVM, Bilthoven Prof. Dr. Wilco P. Achterberg, hoogleraar institutionele zorg en ouderengeneeskunde LUMC jacquelinerischen@live.nl
2 Het aantal kwetsbare ouderen met chronisch (progressief) orgaanfalen zal in de toekomst toenemen. In dit artikel wordt, vanuit een epidemiologische invalshoek, ingeschat hoe groot deze groep momenteel is en wat de verwachtingen voor de toekomst zijn. Tevens wordt ingegaan op wat dit kan betekenen voor de geriatrische revalidatiezorg (GRZ). Voor zowel hartfalen als longfalen is de verwachting dat het aantal patiënten van 65 jaar en ouder in 2030 zal zijn verdubbeld ten opzichte van Binnen de groep ouderen met chronische ziekten met orgaanfalen zijn hart- en vaatziekten nu nog de veroorzaker van de grootste ziektelast. In de toekomst zal dit veranderen en valt een forse toename van ouderen met longfalen door COPD te verwachten. De geriatrische revalidatie dient hierop in te spelen door het ontwikkelen van meer gespecialiseerde geriatrische revalidatieprogramma s gericht op COPD. Inleiding Door vergrijzing van de bevolking zal het aantal kwetsbare ouderen met chronische aandoeningen in de toekomst toenemen. Nederlanders zullen langer leven door de effecten van preventie in hun eerdere levensfase en door betere uitkomsten na behandeling. Een deel van hen zal dat moeten doen met meer morbiditeit, bijvoorbeeld door chronisch orgaanfalen van hart, long, nier en lever. Uit de literatuur is bekend dat herstelprogramma s ook bij chronisch orgaanfalen effectief kunnen zijn om te komen tot een hoger niveau van functioneren. 1 Een toename in het aantal ouderen met chronisch orgaanfalen kan daarom in de toekomst tot een toenemende behoefte aan gerichte geriatrische revalidatiezorg (GRZ) leiden. Om inzicht te krijgen in de omvang en aard van de behoefte aan GRZ in de toekomst, is het noodzakelijk om antwoord te krijgen op een aantal vragen:
3 Hoe groot is het aantal ouderen met chronisch orgaan falen nu en wat is de verwachting ten aanzien van de omvang van deze groep in de toekomst? Wat zijn de factoren die daarop van invloed kunnen zijn? Wat zou dit kunnen betekenen voor de GRZ? Bevolkingsgroei en opbouw Ook in het huidige decennium blijft onze leeftijdsverwachting stijgen. In 2012 was de gemiddelde levensverwachting voor mannen 79,1 jaar en voor vrouwen 82,8 jaar. Als een man eenmaal de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt had hij nog een levensverwachting van 18,3 jaar en voor vrouwen van 65 jaar was dit 21,2 jaar. De afgelopen jaren is de gemiddelde levensverwachting verder gestegen, met name door afname aan sterfte door hart- en vaatziekten. 2 Uit trendscenario s blijkt dat de gemiddelde levensverwachting voor mannen en vrouwen de komende decennia nog verder zal toenemen (zie figuur 1). In 2030 bedraagt deze volgens het CBS 87 jaar voor mannen en 90 jaar voor vrouwen. 3 Het is de verwachting dat de bevolking in Nederland in 2040 tot 17,8 miljoen inwoners is gegroeid, waarna er tot 2060 nog een minimale toename tot 17,9 miljoen zal optreden. De leeftijdsopbouw binnen de bevolking zal ook veranderen: de komende decennia zal
4 het aandeel 65-plussers in versnelde mate stijgen. Binnen deze groep zal vanaf 2025 het aandeel 80-plussers sterk toenemen (dubbele vergrijzing). In 2040 zal ruim een kwart van de bevolking 65-plus zijn, waarvan een derde deel zelfs 80-plusser. 4 In 2060 zal zelfs ruim 40% van de 65-plussers ouder zijn dan 80 jaar. Het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen zal afnemen, vooral omdat in de afgelopen decennia vrouwen hetzelfde rookgedrag zijn gaan vertonen als mannen. 5 De levensverwachting is echter afhankelijk van een groot aantal factoren. Behalve roken spelen ook andere leefstijlfactoren een rol zoals alcoholgebruik, beweging en voeding. Daarnaast spelen persoonskenmerken zoals genetische aanleg, overgewicht, bloeddruk en cholesterol een rol. Ook gezondheidsvaardigheden, fysieke- en omgevingsfactoren, maatschappelijke determinanten en de effecten van gezondheidszorg en preventie hebben invloed op de levensverwachting. 3 Chronische ziekten Momenteel heeft 31,8% (5,3 miljoen) van de Nederlanders één of meer chronische ziekten. Boven de 75 jaar is dit percentage zelfs bijna 80%. Bij 11% van de Nederlanders (1,9 miljoen) is er sprake van multimorbiditeit, gedefinieerd als het hebben van twee of meer chronische ziekten. Bij 75-plussers is dit momenteel 50%. Tussen 2004 en 2011 steeg het aantal mensen met meer dan één chronische ziekte met 12%. Dit trad op in alle leeftijdsklassen en is dus niet alleen verklaarbaar door vergrijzing. Het aantal mensen met COPD en stemmingsstoornissen steeg het meest. 6 De incidentie van coronaire hartziekten is sterk gedaald door betere preventie door middel van cholesterolremmers en antihypertensiva, door betere therapie zoals het gebruik van stents en andere interventietechnieken en met name door afname van het aantal mannelijke rokers. 3,5,7 Coronair lijden veroorzaakt echter momenteel nog steeds de hoogste ziektelast uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY s). De DALY is opgebouwd uit twee componenten: de jaren verloren door vroegtijdige sterfte en de jaren geleefd met de ziekte, gewogen voor de ernst van de ziekte. Het is de verwachting dat het aantal mensen met één of meer chronische ziekten nog verder zal toenemen. In 2011 hadden 5,32 miljoen personen op een bevolking van 16,7
5 miljoen Nederlanders (31,8%) één of meer chronische ziekten. In 2030 zal dit oplopen tot 6,96 miljoen mensen op een bevolking van 17,6 miljoen (40%). Ook zal de multimorbiditeit toenemen van 1,9 miljoen mensen (11%) van de bevolking nu, tot 3 miljoen (17,4%) in Hoeveel ouderen hebben momenteel chronisch orgaanfalen? plus) dat lijdt aan hart-, long-, nier- of leverfalen. Hartfalen Hartfalen is gedefinieerd als een klinisch syndroom ten gevolge van een tekortschietende pompfunctie van het hart, gekarakteriseerd door specifieke klachten van kortademigheid, verminderde inspanningstolerantie, vermoeidheid, vocht vasthouden en een snel hartritme. De meest voorkomende oorzaken zijn: een myocardinfarct, hypertensie, kleplijden, ritmestoornissen en cardiomyopathie. Hartfalen kan acuut of chronisch zijn. Bij ouderen is meestal spraken van chronisch of acute-on-chronic hartfalen. Er waren in 2012 volgens huisartsengegevens tussen de en mensen met hartfalen bij de huisarts geregistreerd. 7 Tussen de 20% en 30% van de Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met hartfalen. Per jaar wordt bij ongeveer mensen de diagnose hartfalen gesteld. 7 Het vόόrkomen van hartfalen neemt sterk toe met de leeftijd. Het merendeel van mensen met hartfalen is dan ook ouder dan 75 jaar. De diagnose hartfalen is soms echter moeilijk te stellen, door atypische bevindingen bij ouderen en bijkomstige comorbiditeit. 8 Zo is bij 20-30% van de ouderen met COPD tevens sprake van hartfalen. Er wordt verwacht dat door de vergrijzing de prevalentie van hartfalen zal stijgen. In 2010 bedroeg de prevalentie van hartfalen bij 65-plussers op een bevolking van 16,6 miljoen Nederlanders en dit aantal zal in 2030 zijn toegenomen tot bij een bevolking van 17,6 miljoen. 9 De sterftecijfers aan hartfalen, zoals geregistreerd in de doodsoorzakenstatistiek van het CBS (6.200 in 2012 bij mensen boven de 65 jaar), zijn waarschijnlijk een onderschatting van de totale sterfte. Hartfalen wordt vaak niet als primaire doodsoorzaak genoemd, maar als een secundaire doodsoorzaak na bijvoorbeeld We bespreken achtereenvolgens wat er globaal bekend is over het aantal ouderen (65-
6 een hartstilstand of infarct. Hartfalen is meestal een onderdeel van multimorbiditeit. Uit gegevens van de incidentie van hartfalen en de CBS sterftestatistieken wordt geschat dat er per jaar sterfgevallen geassocieerd aan hartfalen zijn. 7 Uit CBS gegevens is er de afgelopen 30 jaar een dalende trend waar te nemen ten aanzien van het aantal mensen dat overlijdt aan een hartinfarct, maar er is een lichte stijging waarneembaar in het aantal mensen dat overlijdt aan hartfalen. Sinds 1980 is het aantal ziekenhuisopnames wegens hartfalen sterk toegenomen: voor mannen met 106% en voor vrouwen met 120%. In 2010 zijn er ruim ziekenhuisopnames voor hartfalen geregistreerd bij ouderen (65-plus). De meeste opnames waren bij jarigen. Sinds 2002 is echter het aantal ziekenhuisopnames wegens hartfalen bij 85- plussers sterk afgenomen. 7 Een verklaring zou kunnen zijn dat deze patiënten tegenwoordig meer in de eerste lijn geholpen worden en er een terughoudender beleid is ten aanzien van het insturen van deze leeftijdsgroep. De kans op hartfalen zou in de toekomst verminderd kunnen worden door risicofactoren zoals hypertensie, overgewicht en diabetes al voor de ouderdom te voorkómen. Als deze risicofactoren toch optreden is het van belang deze zo vroeg mogelijk op te sporen en optimaal te behandelen. Het al vroeg aanwenden van een gezonde levensstijl met gezonde voeding, genoeg beweging en niet roken kan een gunstige invloed hebben. 7 Samenvattend kan gesteld worden dat er in de komende decennia een forse groei in het aantal ouderen met hartfalen te verwachten is met meer ziekenhuisopnames en een hoge mortaliteit. Longfalen De algemene prognose van hartfalen is zeer variabel en is afhankelijk van de ernst, de wijze van diagnosticeren en de leeftijd van de patiënt. Uit een Nederlands onderzoek blijkt dat de prognose na een ziekenhuisopname wegens hartfalen over het algemeen slecht is. 7 De sterfte binnen 28 dagen na een eerste ziekenhuisopname wegens hartfalen is 18%, na 1 jaar is dit 37% en na 5 jaar zelfs 66%. Bij patiënten boven de 85 jaar is 50-60% na 1 jaar overleden. 7
7 Longfalen wordt gedefinieerd als een situatie waarin het respiratoir systeem geen adequate gaswisseling kan handhaven, resulterend in hypoxie ( PaO2 < 8kPa) en/of hypercapnie (PaCO2 > 6kPa). Omdat COPD in een gevorderd stadium de meest voorkomende oorzaak van longfalen is, zullen we ons hiertoe beperken. verwachting is dat dit zal toenemen tot 7300/ in Het toekomstscenario is dat het aantal ouderen met COPD ten opzichte van 2010 zal verdubbelen in 2030 tot Hierdoor zal het aantal ouderen met longfalen ten gevolge van COPD de komende decennia ook sterk stijgen. De prognose van patiënten met (zeer) ernstig COPD is slecht en de mortaliteit is hoog, vooral bij oudere patiënten met chronische respiratoire insufficiëntie. De mortaliteitscijfers van patiënten, opgenomen vanwege een acute exacerbatie, variëren van 22% tot 35% (1-jaars mortaliteit) en van 36% tot 49% (2-jaars mortaliteit). 10 Dientengevolge zal er de komende decennia voor deze groep meer behoefte zijn aan zorg, revalidatie en/of opnames in ziekenhuis of verpleeghuis. Longrevalidatie is na een exacerbatie COPD bewezen effectief, ongeacht de leeftijd en de ernst van de ziekte. 1 Er wordt momenteel onderzocht of dit voor de doelgroep binnen de GRZ met meer kwetsbaarheid en comorbiditeit ook geldt. Tevens wordt bezien of geriatrische revalidatie voor patiënten met (zeer) ernstig COPD kosteneffectief is (zie ook het artikel van Eléonore F. van Dam van Isselt elders in dit tijdschrift). Nierfalen In 2010 stonden er mensen met COPD geregistreerd, waarvan de meerderheid ( ) ouder is dan 65 jaar. 10 De puntprevalentie van COPD neemt toe met de leeftijd: van 70/1.000 voor mannelijke jarigen tot 150/1.000 voor mannelijke jarigen. Op nog oudere leeftijd neemt de prevalentie iets af. 10 Het aantal ziekenhuisopnames voor chronische COPD patiënten is de laatste twee decennia bij mannen iets afgenomen. Dit bedroeg 16,9 / inwoners/jaar in 1990 tot 15/ inwoners/jaar in Voor vrouwen is het aantal ziekenhuisopnames echter bijna verdubbeld van 9,6/ inwoners/jaar tot 16,1/ inwoners/jaar. Het aantal verpleegdagen is echter gehalveerd van 16,8 tot 8,1 dagen/opname (data afkomstig van CBS-statline). In 2010 stierven er van de 65-plussers 5.400/ aan COPD en de
8 Nierfalen of nierinsufficiëntie is de situatie die ontstaat als de nieren onvoldoende functioneren met als gevolg verstoring van urineproductie, bloedzuivering en het zuurbase evenwicht. Dit kan leiden tot een gestoorde vocht- en bloeddrukregulatie, elektrolytstoornissen en anemie. Bij een klaring van <15 ml/min spreekt met van terminale nierinsufficiëntie en is nierfunctievervangende therapie geïndiceerd. In 2014 waren er volgens de DBC registraties van medisch specialisten (data van CBSstatline) ouderen (65-plus geregistreerd met een chronische nierinsufficiëntie, waarvan bijna nierfunctievervangende therapie ondergingen door middel van dialyse en 205 patiënten een niertransplantatie kregen. 12 Er is sinds 1998 een verdubbeling opgetreden in het aantal ouderen (65-plus) met nierfalen. In 1998 waren er ouderen met terminaal nierfalen geregistreerd, in 2014 al Het aantal ziekenhuisopnames voor alle patiënten met chronische nierinsufficiëntie is de afgelopen twee decennia bijna verdubbeld: van 1,8/ mannelijke inwoners /jaar in 1990 tot 3,1/ mannelijke inwoners/jaar en bij de vrouwen van 1,4/ vrouwelijke inwoners/jaar tot 2,1/ vrouwelijke inwoners/jaar. De opnameduur, uitgedrukt in verpleegdagen, is echter meer dan gehalveerd (informatie van CBS-statline). Er is niets bekend over de prognose van het aantal toekomstige ziekenhuisopnames voor patiënten met chronisch nierfalen. Sinds 2008 blijft de instroom van patiënten met nierfalen met ongeveer patiënten per jaar echter stabiel. 13 Er zijn geen getallen bekend over het aantal te verwachte ouderen met nierfunctievervangende therapie. De verwachting is echter wel dat er een toename van sterfte aan nierinsufficiëntie zal optreden onder ouderen van 1.600/ mensen in 2010 tot 3.500/ in Gezien bovenstaande getallen blijft het aantal ouderen met nierfalen ten opzichte van hart- en longfalen ook in de toekomst relatief beperkt. Leverfalen Bij leverfalen is er sprake van verstoring van de leverfuncties door beschadiging van de lever. De meest voorkomende oorzaken zijn hepatitis, alcohol en medicatie. Het kan leiden tot klachten van misselijkheid, braken, anorexie en vermoeidheid, stollingsstoornissen, icterus, ascites, encefalopathie, nierfalen en coma.
9 Er bestaat geen landelijke registratie van het aantal patiënten met een leverziekte of leverfalen. De Nederlandse Leverziekte Stichting schatte dat er in patiënten met een leverziekte in Nederland waren. Hoeveel mensen hiervan leverfalen ontwikkelen, is niet bekend. Evenmin zijn er gegevens beschikbaar over het aantal ziekenhuisopnames in verband met leverfalen noch de prognose hiervan. In 2013 vonden er in Nederland 140 levertransplantaties plaats, 11 patiënten hiervan waren 65 jaar. In 2013 stonden 134 patiënten op de wachtlijst, waarvan 14 ouder waren dan 65 jaar. De wachtlijst is groeiend. 12 Naast Hepatitis A, B en C is overmatig alcoholgebruik een belangrijke risicofactor voor ernstige leverschade. De verwachting is dat het aantal zware drinkers in de toekomst gelijk zal blijven, maar het aantal mensen met leverfalen ten gevolge van hepatitis door hedendaagse effectieve antivirale therapie zal afnemen. Technologie Door ontwikkelingen in regeneratieve celtherapie, personalized medicine, smart materials, sensortechnologie, gebruik van externe mechanische en elektrische ondersteuning zoals kunstharten, Left Ventricle Assist Devices (LVADs), Bilevel Positive Airway Pressure (BPAP) beademing en ontwikkelingen binnen de transplantatiegeneeskunde zullen er veranderingen in de zorg optreden, ook voor ouderen en voor patiënten met orgaanfalen. Voorspellingen over de effecten van de technologie op de prevalentie en ernst van orgaanziekte en orgaanfalen zijn echter nog niet te maken. Enerzijds zal men hierdoor langer in leven kunnen blijven, anderzijds zal dit met een langere periode van morbiditeit gepaard gaan. Samenvatting en discussie Het is de verwachting dat er in de toekomst een grotere populatie ouderen ontstaat, die langer zal leven, met meer chronische ziekten c.q. multimorbiditeit. Voor de GRZ zou dit kunnen betekenen dat er in de toekomst een grotere behoefte aan doelgroep-specifieke revalidatieprogramma s kan ontstaan. De komende decennia zullen er meer ouderen komen die een hogere leeftijd zullen bereiken met meer chronische ziekten en meer chronisch orgaanfalen. Binnen de groep
10 ouderen met chronische ziekten met orgaanfalen zijn hart- en vaatziekten nu nog de veroorzaker van de grootste ziektelast. In de toekomst zal er met name een groei zijn in het aantal ouderen met hartfalen en COPD, evenals het aantal ziekenhuisopnames in verband hiermee. De geriatrische revalidatie dient hierop in te spelen door het ontwikkelen, implementeren en wetenschappelijk evalueren van meer doelgroepspecifieke geriatrische revalidatieprogramma s voor deze doelgroepen. Voortbouwen op de huidige kennis uit de praktijk en evaluatie door middel van onderzoek is hierbij van groot belang. 1 Zo start in 2015 een onderzoek naar de kosteneffectiviteit van geriatrische revalidatie voor patiënten met ernstig COPD. Bij gebleken kosteneffectiviteit is dit een goede basis voor financiering van gerichte GRZ programma s voor long- en hartfalen. Het aantal 65-plus patiënten met nier- en/of leverfalen is relatief klein. Het ontwikkelen van specifieke revalidatieprogramma s binnen de GRZ voor deze doelgroepen lijkt niet zinvol in verband met de geringe omvang. Het is nog onduidelijk wat in de toekomst de effecten op het ontstaan van chronische ziekten zullen zijn door het aanwenden van preventieve maatregelen ter voorkoming van het ontstaan van risicofactoren zoals hypertensie, diabetes, niet roken en het aanwenden van een gezonde levensstijl. Literatuur 1. Van Dam van Isselt EF, Spruit M, Groenewegen-Sipkema KH, Chavannes NH, Achterberg WP. Geriatric rehabilitation for patients with advanced chronic obstructive pulmonary disease: a naturalistic prospective cohort study on feasibility and course of health status. Chron. Respir. Dis 2014: 11 (2): Hoeymans N, Harbers MM, Hilderink HBM. Langer leven, meer ziekte, minder beperkingen: Trends in de volksgezondheid van Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2014; 158: A Poos MJCC. Resterende levensverwachting. Internetsite Volksgezondheid en zorg Beschikbaar via: levensverwachting/ cijfers-context/huidige-situatie. Geraadpleegd 2014 november Giesbers H, Verweij A, Beer J de. Bevolking: Wat zijn de belangrijkste verwachtingen voor de toekomst? Internetsite Volksgezondheid Toekomst 3.Verkenning, Nationaal Kompas
11 Volksgezondheid Beschikbaar via: Geraadpleegd op 2014 oktober Van Duin C, Stoeldraijer L. Bevolkingsprognose : Langer leven, langer werken. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor Statistiek Hoeymans N, van Loon J, Achterberg P, van den Berg M, Harbers M, den Hertog F, Hilderink H, Kommer G, Melse J, van Oers H, in t Panhuis- Plasmans M, Vonk R, Schoenmaker C. Heden en Verleden/ Trends in de toekomst/toekomstscenario s/ Kansen en Keuzes. Internetsite Volksgezondheid Toekomst verkenningen2014 beschikbaar via Geraadpleegd 2014 november Engelfriet PM, Hoogenveen RT, Poos MJJC, Blokstra A, van Baal PHM, Verschuren WMM. Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst. Bilthoven: RIVM rapport / Daamen MA, Hamers JP, Gorgels AP, Brunner-La Rocca HP Tan FE, van Dieijen-Visser MP, Schols JM. The prevalence and management of heart failure in Dutch nursing homes; design of a multi-centre cross-sectional study. BMC Geriatrics 2012; 12: Achterberg P, Hilderink H, Hoeymans N. Een gezonde toekomst? Ouderen in Gerõn Tijdschrift voor ouder worden en samenleving: 2014:3: Groenewegen KH, Schols AMWJ, Wouters EFM. Mortality and Mortality-related factors after hospitalization for acute exacerbation of COPD. Chest 2003;124; Boezen HM, Postma DS, Poos MJJC. Hoe vaak komt COPD voor en hoeveel mensen sterven eraan? Internetsite Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid Beschikbaar via: Geraadpleegd 2014 september Van Leiden HA, Heemskerk M, Oppelaar A, Severens R, Reiger J, Haase-Kromwijk BJJM. Nederlandse Transplantatie Stichting Jaarverslag 2013 cijferbijlage 20 maart Internetsite NTS. Beschikbaar via:: november Nefrovisie/Renine. Registratie Nierfunctievervanging Nederland- Statistiek Internetsite Nefrovisie /Renine. Beschikbaar via Gijsen R, Poos MJJC, Slobbe LCJ, Mulder M, In t Panhuis Plasmans MHD, Hoeymans N. Een nieuwe selectie van ziekten voor de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen. Bilthoven: RIVM Briefrapport /2013.
Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst
Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor
Nadere informatieFeiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting.
Feiten en cijfers Uitgave van de Nederlandse Hartstichting November 211 Beroerte Definitie Beroerte (in het Engels Stroke ), ook wel aangeduid met cerebrovasculaire aandoeningen/accidenten/ziekte (CVA),
Nadere informatieGeriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian
Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie
Nadere informatieEen gezonde toekomst? Ouderen in 2030
Een gezonde toekomst? Ouderen in 2030 peter achterberg, henk hilderink & nancy hoeymans Hoe zullen de volksgezondheid en zorg zich in Nederland tot 2030 ontwikkelen als er veel meer ouderen komen? We putten
Nadere informatieRegionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.
Regionale VTV 2011 Levensverwachting en sterftecijfers Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Levensverwachting en sterftecijfers Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van
Nadere informatiecijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011
cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 211 Sterfte bij vrouwen en mannen Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke oorzaak van overlijden
Nadere informatieChronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,
Nadere informatieSterfte aan hart- vaatziekten in dertig jaar gehalveerd Minder sterfte vooral door betere diagnostiek en behandeling
Forse daling sterfte Trends in sterfte en ziekenhuisopnamen Meer ziekenhuisopnamen Sterfte neemt af 12 Meer kankerpatiënten Meer nieuwe gevallen, minder sterfte Grootste sterfte door longkanker Sterke
Nadere informatieStadia chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade
Nadere informatieWat als varianten in de VTV-2018
Wat als varianten in de VTV-2018 Colofon Dit is een achtergronddocument bij de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018. RIVM 2018 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding:
Nadere informatieCijfers over dementie
Cijfers over dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieAd 1: voor de VTV is gekozen omdat dit de meest toonaangevende en recente voorspelling op dit moment is. Daar waar demografische ontwikkelingen in de
1 2 Ad 1: voor de VTV is gekozen omdat dit de meest toonaangevende en recente voorspelling op dit moment is. Daar waar demografische ontwikkelingen in de KAM regio afwijken zal dit kwalitatief worden benoemd.
Nadere informatieFacts & Figures Dementie
Facts & Figures Dementie Inleiding Door de demografische ontwikkelingen neemt het aantal mensen met dementie de komende decennia sterk toe. Mensen worden steeds ouder en er komen meer ouderen. Omdat dementie
Nadere informatieFactsheet gezondheid van vrouwen en mannen
Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen Aandeel vrouwen en mannen dat in het afgelopen jaar last heeft gehad van de 10 meest voorkomende langdurige aandoeningen/ziekten bij vrouwen*, 2011/2012 1 migraine
Nadere informatieSymptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele
Nadere informatiedeelrapport Levensverwachting en sterfte
deelrapport Levensverwachting en sterfte Regionale Volksgezondheid Toekomstverkenning Zeeland 2012 Inhoud Kernboodschappen 3 Inleiding 4 Levensverwachting en sterfte in Zeeland 5 Wat brengt de toekomst?
Nadere informatieRegionale VTV Bevolking. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Bevolking
Regionale VTV 2011 Bevolking Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Bevolking Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor Brabant Drs. S. van de
Nadere informatieHuishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten
Huishoudensprognose 26 2: belangrijkste uitkomsten Elma van Agtmaal-Wobma en Coen van Duin Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 26 tot 8,1 miljoen in 23. Daarna
Nadere informatieKent u de cijfers van uw hart?
Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be
Nadere informatieINFOKAART OUDEREN EN ROKEN
INFOKAART OUDEREN EN ROKEN Roken Roken is de risicofactor die de meeste sterfte en het meeste gezondheidsverlies met zich brengt en zodoende ook zorgt voor veel verlies aan kwaliteit van leven (1). Vijftien
Nadere informatieOp weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009
Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen
Nadere informatieCBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct
CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct Het aantal mensen dat overlijdt aan een acuut hartinfarct is in 2014 met 7 procent gedaald tot 5,3 duizend. Dit zijn er bijna 400 minder dan
Nadere informatieToekomstbestendige zorg in Noord-Brabant: Voorlopige resultaten. Dung Ngo MSc 15 december 2010
Toekomstbestendige zorg in Noord-Brabant: Voorlopige resultaten Dung Ngo MSc 15 december 2010 Achtergrond van het onderzoek Levensverwachting in NL laatste jaren met >2 jaar toegenomen Echter, vergeleken
Nadere informatieZorg voor geest kost nog steeds het meest
Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn
Nadere informatiefluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012
Vergrijzing in Fryslân fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe In Fryslân wonen op 1 januari 2011 647.282 inwoners. De Friese bevolking groeit nog jaarlijks. Sinds 2000 is het aantal inwoners toegenomen
Nadere informatieRisico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald
PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen
Nadere informatie1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström
1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Wierden
Wierden Twente Nederland Kernboodschappen Gezondheid Wierden De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Wierden epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Wierden en de factoren
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA HOGE BLOEDDRUK. psamtik@fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA HOGE BLOEDDRUK psamtik@fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatie1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen
1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen Definitie Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) wordt in de huisartsenrichtijn COPD
Nadere informatieEen gezonder Nederland VTV-2014. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker
Een gezonder Nederland VTV-2014 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker, en vele anderen De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 1 Nancy Hoeymans, Jeanne van Loon, Casper Schoemaker 24 juni
Nadere informatieNieuwe Influenza A (H1N1)
Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 23 oktober 29, week 43 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) verdubbeld
Nadere informatieValgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]
Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;
Nadere informatieDialysepatient van vandaag. Dr. Carmen Verhelst AZ Sint Blasius Dendermonde
Dialysepatient van vandaag Dr. Carmen Verhelst AZ Sint Blasius Dendermonde Wat mankeren ze? Glomerulonefritis: 20% van alle patiënten: belangrijkste oorzaak ESRD Diabetische nefropathie en renale vaataandoeningen
Nadere informatieEVOLUTIE VAN DE PREVALENTIE EN DE KOSTPRIJS VAN CHRONISCHE ZIEKTES
VERTEGENWOORDIGING & STUDIES EVOLUTIE VAN DE PREVALENTIE EN DE KOSTPRIJS VAN CHRONISCHE ZIEKTES Eind 2013 hebben de Onafhankelijke Ziekenfondsen een analyse gemaakt van de concentratie van de uitgaven
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Oldenzaal
Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Oldenzaal epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Oldenzaal en de factoren die hierop
Nadere informatieArtikelen. Huishoudensprognose : uitkomsten. Coen van Duin en Suzanne Loozen
Artikelen Huishoudensprognose 28 2: uitkomsten Coen van Duin en Suzanne Loozen Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 28 tot 8,3 miljoen in 239. Daarna zal het aantal
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Haaksbergen
Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Haaksbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Haaksbergen en de factoren die hierop
Nadere informatieChronisch zieken en werk
Chronisch zieken en werk Prof. Ute Bültmann Sociale Geneeskunde, Arbeid & Gezondheid Universiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen 41. Nascholingsdag Stichting Nascholing Bedrijfs- en
Nadere informatieVroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van
Nadere informatieOsteoporose: de feiten
Reinier de Graaf Groep Osteoporose: de feiten Dieu Donne Niesten Orthopedisch chirurg RdGG CBO richtlijn 2011 Osteoporose is een chronische aandoening die in hoofdzaak bij ouderen voorkomt Mede als gevolg
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-085 18 december 2008 9.30 uur Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038 Nog 1 miljoen inwoners erbij, inwonertal zal harder groeien dan eerder gedacht
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieVISIE DOCUMENT COLLEGE VAN CARDIOLOGIE
VISIE DOCUMENT COLLEGE VAN CARDIOLOGIE OKTOBER 2013 Prof dr M Claeys Voorzitter college cardiologie Cardioloog, UZ Antwerpen x 1000 Visie document 2013 2 1. INLEIDING Aandoeningen van het cardiovasculaire
Nadere informatieKernprognose : tijdelijk minder geboorten
Bevolkingstrends 214 Kernprognose 213 : tijdelijk minder geboorten Dit artikel verscheen eerder, op 16-12-213, als thema-artikel en webartikel op de website. Coen van Duin Lenny Stoeldraijer januari 214
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieU BENT AAN HET VINKEN
Vinken en/of vonken Prof. Dr. Dinny de Bakker RCH sandwich-nascholing, Tilburg 18/27 november 2013 Protocol aflopen Meetwaarden noteren Gedoe met KIS en ICT Gedoe met declaraties Mensen doorzagen over
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Twenterand
Kernboodschappen Gezondheid Twenterand De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Twenterand epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Twenterand en de factoren die hierop
Nadere informatieVergrijzing en toekomstige ziektelast Prognose chronische ziektenprevalentie 2005-2025.
RIVM rapport 260401004/2007 Vergrijzing en toekomstige ziektelast Prognose chronische ziektenprevalentie 2005-2025. A. Blokstra, W.M.M. Verschuren (red.) C.A. Baan, H.C. Boshuizen, T.L. Feenstra, R.T.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatiesamenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn:
Samenvatting Hodgkin lymfoom en zaadbalkanker zijn beide zeldzame maligniteiten die voornamelijk bij jong-volwassenen voorkomen. Beide ziekten hebben tegenwoordig een uitstekende prognose, o.a. door de
Nadere informatieOuderen veranderen. mee en zel. Prof.dr. Herman J.M. Cools
Ouderen veranderen mee en zel Prof.dr. Herman J.M. Cools specialist Ouderengeneeskunde n.p. oud medisch-directeur Zorginstellingen Pieter van Foreest emeritus hoogleraar verpleeghuisgeneeskunde afdeling
Nadere informatieNieuwe mythen over ouder worden: Over medische kennisvermeerdering en maatschappelijke gevolgen
Nieuwe mythen over ouder worden: Over medische kennisvermeerdering en maatschappelijke gevolgen Prof.dr. Dorly J.H. Deeg EMGO-Instituut / Afd. Psychiatrie, Afd. Epidemiologie & Biostatistiek, VU medisch
Nadere informatieFactsheet Indicatie zorgvraag Amsterdam 2030 Prognoses van functioneren en chronische aandoeningen 1
Factsheet Indicatie zorgvraag Amsterdam 2030 Prognoses van functioneren en chronische aandoeningen 1 Inleiding Hoe functioneren mensen en welke chronische aandoeningen hebben ze? Wat willen ze? Wat kunnen
Nadere informatieBestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen.
Amersfoort, Bussum, Den Haag, 5 april 2007 Bestrijding ongezonde leefstijl hard nodig om forse stijging diabetes, hart- en vaatziekten en nierfalen te voorkomen. Oproep aan de leden van de vaste commissie
Nadere informatieHart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst
Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Prof.dr. Toine Lagro-Janssen Opzet Stellingen Aanleiding aparte aandacht m/v Profiel m/v coronaire hartziekten
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Borne
Kernboodschappen Gezondheid Borne De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Borne epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Borne en de factoren die hierop van invloed
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
12 Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding en beschrijft de achtergronden en het doel van dit proefschrift. Met het stijgen van de leeftijd nemen de incidentie en prevalentie van hart- en vaatziekten
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten
Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Rijssen-Holten epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Rijssen-Holten en de factoren
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:
Nadere informatieRegionale VTV 2011. Roken. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Roken
Regionale VTV 2011 Roken Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Roken Auteurs: Drs. I.H.F. van Veggel, GGD Hart voor Brabant Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen,
Nadere informatieVaccineren tegen Diarree; Wel of Niet? (of een beetje ) Patricia Bruijning-Verhagen
Vaccineren tegen Diarree; Wel of Niet? (of een beetje ) Patricia Bruijning-Verhagen Patient SEH, 10 uur s avonds Joanna, 20 maanden oud Verpleegkundige belt: bedreigd kind Bij binnenkomst: Lethargisch
Nadere informatieFunctiebehoud bij ouderen in levensloopperspectief
Functiebehoud bij ouderen in levensloopperspectief - Werkzame preventie door het leven heen - (To Do or not To Do) Openbare les Ton Bakker lector Functiebehoud bij Ouderen in Levensloopperspectief 9 oktober
Nadere informatieExpertbijeenkomst Levensverwachting en ziektelast
Expertbijeenkomst Levensverwachting en ziektelast Bijeenkomst in het kader van de Volksgezondheid Toekomstverkenning 2014 26 februari 2014 Introductie op de stukken voor de expertbijeenkomst In dit document
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieGedetailleerde resultaten samenhang risicofactoren met gezondheid en ziekten
Gedetailleerde resultaten samenhang met gezondheid en Combinaties van Achtergronddocument Gedetailleerde resultaten samenhang met gezondheid en Ervaren gezondheid Tabel 1: Roken, zwaar en : samenhang a
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieGezondheid en determinanten
Gezondheid en determinanten Deelrapport van de VTV 2010 Van gezond naar beter Redactie: N. Hoeymans J.M. Melse C.G. Schoemaker Gezondheid en determinanten Deelrapport van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning
Nadere informatieHart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van:
Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: 1 CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE BIJ VROUWEN. 2 SENSIBILISATIE van de vrouw
Nadere informatieArteriële verstijving en vitamine K tekort
Arteriële verstijving en vitamine K tekort CSO: Prof. Dr. S. Heymans, Cardiologist President R&D: Dr. P. Kleikers, MD Feb_2018 Wat? Arteriële verstijving is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten
Nadere informatie10 jaar CARVASZ: Wat brengt de toekomst? Dr Jita Hoogerduijn Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen
10 jaar CARVASZ: Wat brengt de toekomst? Dr Jita Hoogerduijn Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen Trends (VWS, 2011) Demografische verandering: steeds
Nadere informatieSamenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid
1 Samenvatting van de IMA-studie Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten alsook de betaalde uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid
Nadere informatieOngezonde leefstijl: wiens zorg? Symposium Preventie in het pakket: een slimme zet? Tilburg, 13 mei 2011 Dirk Ruwaard
Ongezonde leefstijl: wiens zorg? Symposium Preventie in het pakket: een slimme zet? Tilburg, 13 mei 2011 Dirk Ruwaard Outline 1. Waarom investeren in gezonde leefstijl? 2. Waar positioneren we interventies
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Opmeer
Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1
Nadere informatieHSMR en SMRs per diagnosegroep Cijfers 2015 IJsselmeerziekenhuizen
en SMRs per diagnosegroep Cijfers 2015 IJsselmeerziekenhuizen De Praktijk Index Rembrandtlaan 31 3723 BG Bilthoven 030-244 0326 www.depraktijkindex.nl maart 2016 Introductie In deze rapportage worden de
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Effectiveness of case management in the reduction of COPD re-admissions: results of a pilot study Annelies E. van Eeden, Ingrid van de Poll, Gertrud van Vulpen, Tim Roldaan, Wies Wagenaar, Melinde Boland,
Nadere informatieMyocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio. dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG
Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG Presentatie vandaag Epidemiologie myocardinfarct Diagnostiek
Nadere informatieoinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd
oinleiding 1 c Gewichtsstijging ontstaat wanneer de energie-inneming (via de voeding) hoger is dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). De laatste decennia zijn er veranderingen opgetreden
Nadere informatieNieuwe Influenza A (H1N1)
Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 6 november 29, week 45 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) wederom
Nadere informatiePalliatieve revalidatie
Home no. 1 Feb. 2015 Revalidatie chronische aandoeningen Eerdere edities Verenso.nl Palliatieve revalidatie Integratie van geriatrische revalidatie en palliatieve zorg Drs. E. F. van Dam van Isselt, specialist
Nadere informatie2e Themasessie Gezondheid. September 2014
2e Themasessie Gezondheid September 2014 Welkom bij 2 e themasessie Aanleiding Doelstelling Wie aanwezig? Locatie en coproductie Interactie Aan tafels en Digital Voting System In de browser intikken: www.klm.presenterswall.com
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research
Nadere informatieHet Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend
Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Medemblik
Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Almelo
Kernboodschappen Gezondheid Almelo De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Almelo epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Almelo en de factoren die hierop van invloed
Nadere informatieSamenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013
Samenvatting Twente Versie 2, oktober 2013 Twente varieert naar stad en platteland In Twente wonen 626.500 mensen waarvan de helft woont in één van de drie grote steden. Tot 2030 zal de Twentse bevolking
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieRisicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006
cijfers en feiten Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 26 Prevalenties en trends in leefstijl- en risicofactoren in
Nadere informatieSamenvatting. Etiologie. samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding op dit proefschrift. Luchtweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen, die door een groot aantal verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kunnen
Nadere informatieVersie juni
HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel
Nadere informatieBijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk
Bijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 2 Inhoud Overzicht indicatoren... 2 Populatiegegevens... 2 Bloeddruk...
Nadere informatieCijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012
Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2012 December 2012 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Hart- en vaatziekten in Nederland:
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieKernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen
Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Noaberkracht
Nadere informatie