Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012"

Transcriptie

1 Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2012 December 2012

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Hart- en vaatziekten in Nederland: cijfers over sterfte, ziekenhuisopnamen en dagopnamen 7 C Koopman, I van Dis, FLJ Visseren, I Vaartjes, ML Bots 2. Trends in incidentie van acuut hartinfarct in de Nederlandse bevolking, C Koopman, ML Bots, AAM van Oeffelen, I van Dis, WMM Verschuren, PM Engelfriet, S Capewell, I Vaartjes 3. Klinische presentatie, behandeling en 30-daagse sterfte na opname vanwege hartinfarct: Rotterdamse observaties van 1985 tot ST Nauta, RT van Domburg, JW Deckers 4. Prevalentie en trends van cholesterol, bloeddruk en gewicht in de Nederlandse bevolking 55 A Blokstra, I van Dis, WMM Verschuren 5. Sociaaleconomische status en korte termijn sterfte na een acuut hartinfarct bij mannen en vrouwen van verschillende leeftijden 79 AAM van Oeffelen, C Agyemang, ML Bots, K Stronks, C Koopman, L van Rossem, I Vaartjes 6. Man/vrouw verschillen bij een acuut ST-elevatie hartinfarct (STEMI) behandeld met primaire percutane coronaire interventie (PCI) in Nederland 93 MA Velders, AJ van Boven, VAWM Umans, MJ Schalij 7. Reanimatie buiten het ziekenhuis in Noord-Holland en Twente: resultaten ARREST onderzoek over SG Beesems, JA Zijlstra, R Stieglis, RW Koster 8. Verschil in behandeling met trombolyse met intraveneuze alteplase tussen mannen en vrouwen: gegevens uit het PRACTISE onderzoek 113 M Dirks, IR de Ridder, DWJ Dippel 9. Familiaire Hypercholesterolemie: prevalentie en spreiding in Nederland 121 Bijlagen RA Kraaijenhagen, M Boekel, M Houter, MJW van Oosterhout, MB Bos-Flores, I Kindt A Beschrijving van de tien ziektecategorieën binnen de hart- en vaatziekten 133 B Doodsoorzaken en ziekenhuisopnamen in Nederland: bronnen en classificatie 138 C Hart- en vaatziekten in Nederland: methoden en definities 141

3 Hart- en vaatziekten in Nederland 2012 Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte Gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek en Dutch Hospital Data gepubliceerd onder redactie van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting. Samenstelling: C. Koopman, MSc, gezondheidswetenschapper 1,2 Dr. I. van Dis, epidemioloog 1 Prof. dr. F.L.J. Visseren, internist-vasculaire geneeskunde 3 Dr. I. Vaartjes, epidemioloog 1,2 Prof. dr. M.L. Bots, arts-epidemioloog 2 1 Hartstichting, Den Haag 2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 3 Afdeling Vasculaire Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Gegevens en figuren uit dit rapport mogen met bronvermelding worden overgenomen. De juiste verwijzing luidt: Auteurs hoofdstuk, titel hoofdstuk. In: Koopman C, van Dis I, Visseren FLJ, Vaartjes I, Bots ML. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012, cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Den Haag: Hartstichting, Den Haag, november 2012.

4

5 Voorwoord Voor de achttiende maal biedt de Hartstichting u een boek aan met cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte aan hart- en vaatziekten in Nederland. De sterfte aan hart- en vaatziekten blijft gestaag dalen, terwijl het aantal klinische ziekenhuisopnamen toeneemt (hoofdstuk 1). In dit boek worden voor het eerst cijfers over dagopnamen gepresenteerd. Het betreft een eerste verkenning. Het grootste aandeel in de dagopnamen vormen bij mannen de ischemische hartziekten en boezemfibrilleren en bij vrouwen behandelingen van spataderen. In de Nederlandse bevolking daalde in de periode de totale incidentie van het acuut hartinfarct (hoofdstuk 2) met 38% bij mannen en 32% bij vrouwen. Deze daling werd waargenomen zowel in het optreden van nieuwe hartinfarcten, als ook in het aantal sterfgevallen buiten en in het ziekenhuis. In een Rotterdamse ziekenhuispopulatie verbeterde in de afgelopen 25 jaar eveneens de overleving in de eerste maand na een ziekenhuisopname, zowel bij patiënten met een groter (STEMI) als kleiner infarct (non-stemi) (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 worden prevalenties en trends in risicofactoren voor harten vaatziekten in de algemene bevolking beschreven. Een kwart van de volwassenen heeft een cholesterolwaarde boven de 6,5 mmol/l en/of gebruikt cholesterolverlagende medicijnen, een derde heeft een bloeddruk boven de 140/90 mmhg en/of gebruikt medicatie en ruim de helft heeft overgewicht. Verhoogde waarden komen vaker voor bij een lage opleiding. Uit landelijke registraties blijkt dat mannen met een lage versus hoge sociaal economische status (SES) een hoger risico hebben om na een hartinfarct te sterven, zowel buiten het ziekenhuis als in de eerste maand na een ziekenhuisopname. Bij vrouwen met een lage SES werd alleen een hogere sterfte buiten het ziekenhuis gevonden (hoofdstuk 5). In hoofdstuk 6 worden eventuele verschillen tussen mannen en vrouwen bestudeerd in de tijd tussen het ontstaan van acute hartklachten en behandeling met een percutane coronaire interventie. Vrouwen worden 17 minuten later behandeld, vooral doordat zij later aankomen in het ziekenhuis. Eenmaal in het ziekenhuis zijn er geen verschillen in behandeling tussen mannen en vrouwen. Geslachtsverschillen zijn in de laatste jaren afgenomen. 3 Voorwoord

6 In Noord-Holland is de overleving na een reanimatie buiten het ziekenhuis met een cardiale oorzaak gestegen van 9% in 1995, 18% in 2006 naar 23% in Omstanderreanimatie (ca. 68% van de reanimaties) en de inzet van de on-site AED in openbare gelegenheden leidden de laatste jaren aantoonbaar tot een verbetering in overleving. De inzet van de AED in woonwijken, locaties van de meeste circulatiestilstanden, is thans onderwerp van studie (hoofdstuk 7). Vrouwen met een acute beroerte melden zich ruim een half uur later op de spoedeisende hulp dan mannen. Mogelijk heeft dit te maken met de hogere leeftijd waarop klachten bij vrouwen ontstaan, het vaker alleen wonen en derhalve later hulp inschakelen. Eenmaal in het ziekenhuis zijn er geen verschillen in behandeling met intraveneuze alteplase om bloedstolsels op te lossen na correctie van leeftijdsverschillen (hoofdstuk 8). Aangenomen wordt dat 1 op de 400 Nederlanders een familiaire hypercholesterolemie heeft. Landelijk gezien is zo n 60% van deze personen opgespoord. De opsporingsgraad is in Zeeland het hoogst en in Limburg, Gelderland en Overijssel het laagst (hoofdstuk 9). Deze editie is tot stand gekomen dankzij de medewerking en/of bijdrage van een groot aantal onderzoekers onder redactionele verantwoordelijkheid van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting. Graag danken wij alle auteurs voor hun bijdragen. Tevens gaat onze dank uit naar het Centraal Bureau voor de Statistiek en Dutch Hospital Data voor levering van de cijfers over de doodsoorzaken statistiek en ziekenhuis- en dagopnamen. Wij hopen met het presenteren van de cijfers over hart- en vaatziekten in Nederland een bijdrage te kunnen leveren aan een onderbouwing van het beleid, onderzoek, preventie en behandeling van hart- en vaatziekten. Voor vragen kunt u contact opnemen met mw. dr. I. van Dis (i.van.dis@hartstichting.nl). Namens de Werkgroep Cijfers, Prof. dr. F.L.J. Visseren, internist-vasculaire geneeskunde, UMC Utrecht Voorzitter en Mw. dr. I. van Dis, epidemioloog, Hartstichting Secretaris Den Haag, november Voorwoord

7 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting van het project Hart- en vaatziekten in Nederland, een epidemiologische verkenning Prof. dr. F.L.J. Visseren, voorzitter, (Afdeling Vasculaire Geneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. I. van Dis, secretaris (Hartstichting, Den Haag) Prof. dr. M.L. Bots (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. ir. A. de Bruin (Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag) Mevr. drs. B. Casteren (Huisarts, kaderarts hart- en vaatziekten, Venray) Prof. dr. D.W. J. Dippel (Afdeling Neurologie, Erasmus MC, Rotterdam) Dr. J. Deckers (Thoraxcentrum, Erasmus MC, Rotterdam) Prof. dr. H. Hillege (Afdeling Epidemiologie, UMCG, Groningen) Dr. A.H. Liem (Afdeling Cardiologie, Oosterscheldeziekenhuizen, Goes) Dr. F.L. van Lenthe (Afdeling Public Health, Erasmus MC, Rotterdam) Prof. dr. J.A. Rauwerda (Afdeling Heelkunde, VUMC, Amsterdam) Dr. J.B. Reitsma (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. M.C.M. Senten (Hartstichting, Den Haag) Prof. dr. Y. Smulders (Afdeling Interne Geneeskunde, VUMC, Amsterdam) Mevr. dr. ir. W.M.M. Verschuren (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum voor Preventie- en Zorgonderzoek, Bilthoven) Prof. dr. A. Vonk Noordegraaf (Afdeling Longziekten, VUMC, Amsterdam) Prof. dr. J.C.M. Witteman (Epidemiologie & biostatistiek, Erasmus MC Rotterdam) (tot ) Wetenschappelijk medewerkers Mevr. C. Koopman, MSc (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. I. Vaartjes (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) 5 Samenstelling Werkgroep Cijfers

8 6

9 1 Hart- en vaatziekten in Nederland C. Koopman 1,2, I. van Dis 1, M.L. Bots 2, F.L.J. Visseren 3, I. Vaartjes 1,2 1 Hartstichting, Den Haag 2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 3 Afdeling Vasculaire Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 1.1 Sterfte In Nederland overleden in 2011 meer vrouwen dan mannen aan de gevolgen van een hart- of vaatziekte (tabel 1.1), namelijk vrouwen en mannen. Dit betekent dat gemiddeld 57 vrouwen en 50 mannen per dag aan hart- en vaatziekten overlijden. Het aandeel van de hart- en vaatziekten in de totale sterfte was daarmee 29% voor vrouwen en 28% voor mannen. Naarmate de leeftijd toeneemt, neemt ook het aantal personen dat aan hart- en vaatziekten sterft toe (tabel 1.2). Aangezien vrouwen gemiddeld ouder worden dan mannen is dit een belangrijke verklaring waarom meer vrouwen dan mannen overlijden aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. Tabel 1.1 Doodsoorzaken in Nederland in Absolute aantallen, percentages en gemiddelde leeftijd van overlijden Bron CBS Mannen Vrouwen Totaal Gem. Gem. Gem. Doodsoorzaak 1 N % Lft. N % Lft. N % Lft. Hart- en vaatziekten Kwaadaardige nieuwvormingen Ziekten van ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Alle doodsoorzaken Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A 7 Hart- en vaatziekten in Nederland

10 Onder vrouwen zijn hart- en vaatziekten nog steeds de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Bij vrouwen jonger dan 75 jaar zijn kwaadaardige nieuwvormingen de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Voor alle mannen zijn kwaadaardige nieuwvormingen de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Alleen bij mannen ouder dan 85 jaar vormen hart- en vaatziekten de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Het aandeel van hart- en vaatziekten in de totale sterfte bij vrouwen neemt toe met de leeftijd: van 13% bij vrouwen tot 55 jaar, naar 25% bij vrouwen tussen de 55 en 85 jaar, tot 36% bij vrouwen boven de leeftijd van 85 jaar. Bij mannen is het aandeel van hart- en vaatziekten in de totale sterfte 19% bij mannen tot 55 jaar, 27% bij mannen tussen de 55 en 85 jaar, en 34% bij mannen van 85 jaar en ouder. Tabel 1.2 Doodsoorzaken in Nederland in 2011, absolute aantallen naar geslacht en leeftijd Bron CBS Mannen Leeftijd (in jaren) Vrouwen Leeftijd (in jaren) Doodsoorzaak Hart- en vaatziekten Kwaadaardige nieuwvormingen Ziekten van ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Alle doodsoorzaken Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A Sterfte binnen de hart- en vaatziekten In tabel 1.3 is de sterfte binnen de groep hart- en vaatziekten in 2011 uitgesplitst in tien ziektecategorieën. Voor zowel mannen als vrouwen wordt het grootste deel van de sterfte binnen de groep hart- en vaatziekten veroorzaakt door de ischemische hartziekten en beroertes. Samen zijn deze twee ziektebeelden verantwoordelijk voor 45% van de sterfte binnen harten vaatziekten bij vrouwen en voor 50% bij mannen. Naast de ischemische hartziekten en beroertes (waaronder herseninfarct en hersenbloedingen) 8 Hart- en vaatziekten in Nederland

11 levert de categorie overige hartziekten een belangrijke bijdrage aan de sterfte binnen hart- en vaatziekten. Hieronder valt onder andere sterfte aan hartfalen en ritmestoornissen, waaronder boezemfibrilleren. Er overlijden meer mannen dan vrouwen aan de gevolgen van ischemische hartziekten, waaronder het acute hartinfarct. Er overlijden meer vrouwen dan mannen aan de gevolgen van een beroerte (figuur 1.1). Tabel 1.3 Doodsoorzaken binnen de hart- en vaatziekten in Nederland in 2011, absolute aantallen (en %) per ziektecategorie naar geslacht Bron CBS Mannen Vrouwen Totaal Doodsoorzaak 1 N % N % N % Ischemische hartziekten waarvan acuut hartinfarct Beroertes Aangeboren hartafwijkingen 71 <1 54 <1 125 <1 Reumatische hartziekten en klepgebreken Infectieuze hartziekten Overige hartziekten waarvan hartfalen waarvan boezemfibrilleren Arterieel vaatlijden waarvan geruptureerd AAA waarvan niet geruptureerd AAA waarvan claudicatio intermittens Atherosclerose en/of hypertensie Veneus vaatlijden 41 <1 67 <1 108 <1 Overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen Totaal Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A AAA: Abdominaal aorta aneurysma 9 Hart- en vaatziekten in Nederland

12 Figuur 1.1 Aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten naar ziektebeeld en geslacht in Nederland in 2011 Bron CBS Aantal sterfgevallen Acuut hartinfarct Beroertes Hartfalen Rest hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten totaal Mannen Vrouwen In de leeftijdsklassen tot 85 jaar overlijden minder vrouwen dan mannen aan hart- en vaatziekten, terwijl in de leeftijdsklassen boven 85 jaar in absolute aantallen meer vrouwen overlijden (figuur 1.2). Van alle vrouwen sterft 93% boven de 65 jaar. Bij mannen is dit 84%. De gemiddelde leeftijd van overlijden aan hart- en vaatziekten is 77 jaar bij mannen en 83 jaar bij vrouwen. Bij acuut hartinfarct is de gemiddelde leeftijd van overlijden lager, 74 jaar bij mannen en 81 jaar bij vrouwen. Bij beroerte daarentegen is de gemiddelde leeftijd van overlijden 78 jaar bij mannen en 83 jaar bij vrouwen. Figuur 1.2 Aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten naar leeftijd en geslacht in Nederland in 2011 Bron CBS Aantal sterfgevallen Trends in sterfte Leeftijd (in jaren) Mannen Vrouwen 10 Hart- en vaatziekten in Nederland

13 Een belangrijke verklaring voor het hogere absolute aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten bij vrouwen vergeleken met mannen is het grotere aantal vrouwen in de Nederlandse bevolking in de oudere leeftijdsgroepen. Tabel 1.4 toont daarom voor acuut hartinfarct, beroerte en het totaal van hart- en vaatziekten ook het aantal sterfgevallen uitgedrukt per inwonende mannen, respectievelijk vrouwen. Tabel 1.4 Aantal sterfgevallen en sterfte per personen aan hart- en vaatziekten (HVZ), waaronder hartinfarct (AMI) en beroerte, in Nederland in 2011 naar leeftijd en geslacht Bron CBS Mannen Vrouwen Doodsoorzaak 1 Leeftijd Aantal Aantal Sterfte per Aantal Aantal Sterfte per (in jaren) overledenen inwoners overledenen inwoners AMI Totaal* Beroerte Totaal* Totaal HVZ Totaal* AMI = acuut hartinfarct, HVZ = hart- en vaatziekten * Sterfte per is als totaal gestandaardiseerd naar de gemiddelde leeftijdsopbouw van mannen en vrouwen tezamen 11 Hart- en vaatziekten in Nederland

14 In alle leeftijdsklassen is het sterfterisico per inwoners in 2011 hoger bij mannen dan vrouwen, betreffende de doodsoorzaken acuut hartinfarct en het totaal aan hart- en vaatziekten. Voor beroerte echter, geldt dit slechts tot de leeftijd van 85 jaar. Boven de 85 jaar overlijden per personen meer vrouwen dan mannen aan een beroerte. Dus ook na correctie voor verschillen in de leeftijdsopbouw met mannen overlijden boven de leeftijd van 85 jaar meer vrouwen aan een beroerte. 1.2 Trends in sterfte Het totale aantal personen dat jaarlijks overlijdt, is toegenomen in de periode In 1980 overleden mannen en vrouwen, terwijl in mannen en vrouwen overleden. Gedurende deze periode is het absolute aantal doden aan kwaadaardige nieuwvormingen (kanker), ziekten van de ademhalingsorganen, en overige doodsoorzaken bij zowel mannen als vrouwen toegenomen, terwijl het absolute aantal doden aan hart- en vaatziekten is afgenomen (figuur 1.3). Het absolute aantal doden aan uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging is licht toegenomen bij vrouwen en licht afgenomen bij mannen. Tot op heden overleden meer vrouwen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten dan aan de gevolgen van kanker. Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Het verschil tussen hart- en vaatziekten en kanker wordt echter steeds kleiner bij vrouwen. Bij mannen overlijden sinds 2005 meer personen aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. Dit maakt hart- en vaatziekten de tweede doodsoorzaak in 2011 bij mannen. Sinds 2009 is het aantal sterfgevallen van mannen en vrouwen tezamen aan kanker hoger dan aan hart- en vaatziekten. Bij mannen is voor kanker na een continue stijging sinds voor het eerst ook een daling zichtbaar in het aantal sterfgevallen in Tabel 1.5 geeft het absolute aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bij mannen is het bruto sterftecijfer voor hart- en vaatziekten met 44% gedaald (van 395 per in 1980 naar 220 per in 2011). Bij vrouwen was dit 28% (van 338 per in 1980 naar 245 per in 2011). 12 Hart- en vaatziekten in Nederland

15 Figuur 1.3 Trends in absolute sterfte aan hart- en vaatziekten, kwaadaardige nieuwvormingen (kanker), ziekten van de ademhalingsorganen, uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging en overige doodsoorzaken. Periode Bron CBS Aantal sterfgevallen Mannen Jaar Vrouwen Aantal sterfgevallen Hart- en vaatziekten Kwaadaardige nieuwvormingen Ziekten van de ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Totaal Jaar 13 Hart- en vaatziekten in Nederland

16 Tabel 1.5 Absolute aantallen sterfgevallen (per inwoners) aan hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bron CBS Jaartal Acuut Beroerte Totaal Hart- en hartinfarct vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen (180) (108) (75) (95) (395) (338) (174) (110) (68) (94) (401) (359) (135) (97) (67) (99) (354) (354) (116) (87) (62) (97) (337) (344) (93) (70) (60) (94) (304) (304) (66) (50) (51) (94) (262) (279) (47) (36) (42) (65) (226) (252) (44) (33) (40) (61) (220) (245) 1 Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes wordt verwezen naar bijlage A Het verschil in daling tussen mannen en vrouwen wordt kleiner als de sterftecijfers gecorrigeerd worden voor veranderingen in de leeftijdsopbouw van de bevolking (tabel 1.6): 64% daling bij mannen (van 605 per in 1980 naar 220 per in 2011) en 55% daling bij vrouwen (van 548 per in 1980 naar 245 per in 2011). De sterkste procentuele daling in het gecorrigeerde sterftecijfer tussen 1980 en 2011 wordt gezien in de leeftijdsgroep van jaar bij mannen (76%), en de leeftijdsgroep van jaar bij vrouwen (71%). Bij mannen van 85 jaar en ouder daalde de jaarlijkse kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten van 9.8% in 1980 naar 5.7% in Bij vrouwen daalde deze kans van 8.9% naar 5.1% bij vrouwen. Hoewel de relatieve daling onder personen ouder dan 85 jaar het kleinst is (42% bij zowel mannen als vrouwen), is de absolute daling in sterfterisico het grootst in deze oudste leeftijdscategorie. In figuur 1.4 worden de voor verandering in leeftijdsopbouw van de bevolking gecorrigeerde sterftecijfers voor hart- en vaatziekten en kanker weergegeven. Bij mannen is het gecorrigeerde sterftecijfer voor kanker met 26% gedaald (van 388 per in 1980 naar 278 per in 2011). Bij vrouwen is het gecorrigeerde sterftecijfer voor kanker minder afgenomen dan bij mannen, met een daling van 4% (van 246 per in 1980 naar 236 per in 2011). 14 Hart- en vaatziekten in Nederland

17 Tabel 1.6 Voor veranderingen in leeftijdsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per inwoners) aan hart- en vaatziekten in Nederland, naar leeftijd en geslacht in de periode Bron CBS Mannen (leeftijd in jaren) Vrouwen (leeftijd in jaren) Jaartal Totaal Totaal Daling in % 69% 76% 74% 61% 42% 64% 53% 65% 71% 63% 42% 55% 95% BI (67-71) (75-77) (73-75) (60-62) (40-44) (63-64) (49-58) (62-68) (69-72) (62-64) (41-44) (55-56) 1 De daling tussen 1980 en 2011 is weergegeven als een percentage met bijbehorend 95% betrouwbaarheidsinterval (95% BI); jaar van standaardisatie is 2011 Figuur 1.4 Trend in voor bevolkingsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per van de gemiddelde bevolking) voor hart- en vaatziekten (HVZ) en kanker in Nederland, naar geslacht. Jaar van standaardisatie is 2011 Bron CBS Aantal sterfgevallen/ Man HVZ Vrouw HVZ Man Kanker Vrouw Kanker Jaar 15 Hart- en vaatziekten in Nederland

18 De voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfers voor acuut hartinfarct en beroerte vertonen eveneens een daling in de periode van (figuur 1.5). De grootste daling in het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer werd waargenomen voor acuut hartinfarct. Hierin was de daling bij mannen 84% (van 272 per in 1980 naar 44 per in 2011) en bij vrouwen 79% (van 161 per in 1980 naar 33 per in 2011). Bij beroerte is het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer bij mannen gedaald met 66% (van 118 per in 1980 naar 40 per in 2011) en bij vrouwen met 60% (van 154 per in 1980 naar 61 per in 2011). De overige hart- en vaatziekten zijn als doodsoorzaak minder hard gedaald dan hartinfarct en beroerte. Hierin was de daling 37% bij mannen (van 216 per in 1980 naar 136 per in 2011) en 36% bij vrouwen (van 233 per in 1980 naar 150 per in 2011). Figuur 1.5 Trend in voor bevolkingsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per van de gemiddelde bevolking) voor hart- en vaatziekten (HVZ), waaronder acuut hartinfarct (AMI) en beroerte, in Nederland, naar geslacht. Jaar van standaardisatie is 2011 Bron CBS Aantal sterfgevallen/ Jaar Man HVZ Man AMI Man Beroerte Man Overige Vrouw HVZ Vrouw AMI Vrouw Beroerte Vrouw Overige 1.3 Ziekenhuisopnamen (betreft klinische opnamen) In 2011 vonden er ziekenhuisopnamen plaats wegens hart- en vaatziekten, waarvan (57%) opnamen voor mannen en (43%) voor vrouwen. Belangrijk om op te merken is dat dit het aantal klinische opnamen betreft en dagopnamen hierin niet zijn meegenomen (zie hiervoor paragraaf 1.5 en 1.6). In tabel 1.7 is het aantal ziekenhuisopnamen per ziektecategorie binnen hart- en vaatziekten in 2011 weergegeven. Een groot 16 Hart- en vaatziekten in Nederland

19 deel van het totale aantal ziekenhuisopnamen binnen hart- en vaatziekten wordt, evenals bij de sterfte binnen hart- en vaatziekten, veroorzaakt door de ischemische hartziekten en beroertes. Samen zijn deze twee ziektebeelden verantwoordelijk voor 34% van het totale aantal ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten. Naast de ischemische hartziekten en beroertes levert de categorie overige hartziekten een belangrijke bijdrage aan de ziekenhuisopnamen binnen hart- en vaatziekten. Hieronder vallen onder andere opnamen vanwege hartfalen en boezemfibrilleren. Tabel 1.7 Aantal ziekenhuisopnamen (en %) per ziektecategorie binnen de hart- en vaatziekten in Nederland in 2011 Bron Dutch Hospital Data Ontslagdiagnose 1 Mannen Vrouwen Totaal N % N % N % Ischemische hartziekten waarvan acuut hartinfarct Beroertes Aangeboren hartafwijkingen Reumatische hartziekten en klepgebreken Infectieuze hartziekten Overige hartziekten waarvan hartfalen waarvan boezemfibrilleren Arterieel vaatlijden waarvan geruptureerd AAA waarvan niet geruptureerd AAA waarvan claudicatio intermittens Atherosclerose en/of hypertensie Veneus vaatlijden Overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen Totaal Voor de precieze omschrijving en ICD-9 en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A AAA: Abdominaal aorta aneurysma 17 Hart- en vaatziekten in Nederland

20 Het aantal opnamen voor hartfalen en beroerte is nagenoeg gelijk voor vrouwen en mannen (figuur 1.6), terwijl er meer opnamen plaats vinden bij mannen vanwege een acuut hartinfarct, boezemfibrilleren en arterieel vaatlijden, waaronder claudicatio intermittens en (niet-)geruptureerd abdominaal aorta aneurysma. De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege hart- en vaatziekten in 2011 was 65 jaar voor mannen en 68 jaar voor vrouwen. Patiënten die worden opgenomen vanwege een beroerte zijn gemiddeld ouder (mannen 69 jaar, vrouwen 72 jaar) dan patiënten die worden opgenomen vanwege een acuut hartinfarct (mannen 64 jaar, vrouwen 71 jaar). Figuur 1.6 Aantal ziekenhuisopnamen voor hart- en vaatziekten naar ziektebeeld en geslacht in Nederland in 2011 Bron Dutch Hospital Data Aantal ziekenhuisopnamen Acuut hartinfarct Beroertes Hartfalen Rest hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten totaal Mannen Vrouwen In de leeftijdsklasse van personen boven de 85 jaar vinden meer opnamen plaats voor vrouwen dan voor mannen, terwijl in de leeftijdsklasse tot 85 jaar er meer opnamen plaatsvinden voor mannen (figuur 1.7 en tabel 1.8). Van alle voor hart- en vaatziekten opgenomen mannen is 54% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 63%. Tabel 1.8 toont voor de verschillende hart- en vaatziekten een duidelijke stijging van het aantal ziekenhuisopnamen met het toenemen van de leeftijd bij zowel mannen tot de leeftijd van 75 jaar en vrouwen tot de leeftijd van 85 jaar. Bij ziekenhuisopname voor beroerte is 65% van de mannen en 73% van de vrouwen boven de 65 jaar. Bij acuut hartinfarct is 47% van de mannen en 68% van de vrouwen boven de 65 jaar. 18 Hart- en vaatziekten in Nederland

21 Figuur 1.7 Aantal ziekenhuisopnamen voor hart- en vaatziekten naar leeftijd en geslacht in Nederland in 2011 Bron Dutch Hospital Data Aantal ziekenhuisopnamen Mannen Vrouwen Leeftijd (in jaren) Tabel 1.8 Absolute aantallen ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten uitgesplitst naar acuut hartinfarct en beroerte in Nederland in 2011, naar leeftijd en geslacht Bron Dutch Hospital Data Leeftijd Acuut Beroerte Totaal Hart- en (in jaren) hartinfarct vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Totaal Hart- en vaatziekten in Nederland

22 1.4 Trends in ziekenhuisopnamen Tabel 1.9 geeft de trend in absolute aantallen ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroertes weer in de periode Het aantal ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten is toegenomen van 1980 tot 1995, vervolgens gedaald en vanaf 2000 weer toegenomen. In de periode 2000 tot 2011 is het absolute aantal ziekenhuisopnamen met 51% toegenomen (van tot ), terwijl het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer met 24% (van per naar per ) gestegen is. Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer toegenomen met 29% bij mannen en met 52% bij vrouwen. Voor beroertes geldt dat tussen 2000 en 2011 het absolute aantal ziekenhuisopnamen met 50% (van naar ) gestegen is, een stijging die na correctie voor bevolkingsopbouw 22% bedraagt (van 217 per naar 265 per ). Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer toegenomen met 12% bij mannen en 25% bij vrouwen. Tabel 1.9 Absolute aantallen ziekenhuisopnamen (per inwoners) vanwege hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bron Dutch Hospital Data Jaartal Acuut Beroerte Totaal Hart- en hartinfarct vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen (388) (141) (169) (152) (1.511) (1.043) (404) (152) (193) (174) (1.816) (1.226) (348) (142) (178) (172) (1.892) (1.314) (310) (133) (200) (187) (2.113) (1.518) (253) (112) (191) (179) (1.924) (1.374) (210) (98) (231) (220) (2.238) (2.238) (227) (105) (265) (248) (2.635) (1.966) (233) (109) (277) (253) (2.711) (2.029) 1 Voor de precieze omschrijving en ICD-9 en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A Na een aanvankelijke stijging begin jaren tachtig is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een hartinfarct sinds de tweede helft van de jaren tachtig gedaald. Echter, de laatste jaren neemt het aantal ziekenhuisopnamen weer 20 Hart- en vaatziekten in Nederland

23 toe. Het absolute aantal ziekenhuisopnamen vanwege een acuut hartinfarct nam af in de periode 1980 tot 2005 met 13% en nam toe in de periode 2005 tot 2011 met 20%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer daalde in de periode 1980 tot 2005 met 41% (van 275 per naar 161 per ), maar nam in de periode 2005 tot 2011 toe met 6% (van 161 per naar 171 per ). Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor acuut hartinfarct afgenomen met 43% bij mannen en 25% bij vrouwen (figuur 1.8). Figuur 1.8 Trend in voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer voor hart- en vaatziekten (HVZ), acuut hartinfarct (AMI) en beroerte (per van de gemiddelde bevolking), in Nederland. Jaar van standaardisatie is 2011 Bron Dutch Hospital Data Aantal ziekenhuisopnamen/ Man HVZ Man AMI Man Beroerte Jaar Vrouw HVZ Vrouw AMI Vrouw Beroerte In de periode is het aantal dagen dat patiënten worden opgenomen vanwege hart- en vaatziekten, waaronder acuut hartinfarct en beroerte afgenomen (figuur 1.9). Voor hart- en vaatziekten is de gemiddelde ligduur bij mannen afgenomen met 67% (van 16 naar 5 dagen). Bij mannen was dit 73% (van 19 dagen naar 5 dagen). Patiënten die zijn opgenomen vanwege een beroerte hebben gemiddeld de langste opnameduur (mannen en vrouwen 8 dagen in 2011), terwijl patiënten die zijn opgenomen vanwege een acuut hartinfarct gemiddeld de kortste opnameduur hebben (mannen en vrouwen 6 dagen in 2011). Opvallend is de sterke daling in het aantal ligdagen bij patiënten met een beroerte (mannen: van 25 dagen in 1980 naar 8 dagen in 2011, vrouwen: van 32 dagen in 1980 naar 8 dagen in 2011). De daling is bijzonder sterk vanaf het jaar Mogelijke verklaringen voor de daling 21 Hart- en vaatziekten in Nederland

24 in opnameduur bij patiënten met een beroerte zijn een snellere diagnostiek, zorg en behandeling in het ziekenhuis in de acute fase en sterk verbeterde doorstroming naar verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg voor nazorg en revalidatie. Figuur 1.9 Gemiddeld aantal opnamedagen voor hart- en vaatziekten (HVZ), acuut hartinfarct (AMI) en beroerte in de periode in Nederland Bron Dutch Hospital Data Gemiddeld aantal opnamedagen Man HVZ Man AMI Man Beroerte Jaar Vrouw HVZ Vrouw AMI Vrouw Beroerte 1.5 Dagopnamen In 2011 vonden er dagopnamen plaats vanwege hart- en vaatziekten, waarvan (52%) voor mannen en (48%) voor vrouwen. Ter vergelijking, er vonden klinische opnamen in 2011 plaats, zodat hedendaags ongeveer 1 op de 4 opnamen voor hart- en vaatziekten een dagopname betreft. De gemiddelde leeftijd bij dagopname vanwege hart- en vaatziekten was in jaar voor mannen en 60 jaar voor vrouwen. In tabel 1.10 is het aantal dagopnamen per ziektecategorie in 2011 weergegeven. Bij mannen vormen de ziektebeelden overige hartziekten (26%, voornamelijk hartritmestoornissen en hartfalen), ischemische hartziekten (24%) en overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen (21%) het grootste aandeel in dagopnamen. Bij vrouwen vormen dagopnamen vanwege veneus vaatlijden het grootste aandeel met 30% (voornamelijk behandelingen van spataderen), waarna overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen (26%) en overige hartziekten (17%) volgen. Dagopnamen vanwege beroerte betreffen voornamelijk Transcient Ischemic Attack (TIA). 22 Hart- en vaatziekten in Nederland bij vrouwen en mannen

25 Tabel 1.10 Aantal dagopnamen (en %) per ziektecategorie binnen de hart- en vaatziekten in Nederland in 2011 Bron Dutch Hospital Data Mannen Vrouwen Totaal Diagnose 1 N % N % N % Ischemische hartziekten waarvan acuut hartinfarct waarvan angina pectoris Beroertes waarvan TIA Aangeboren hartafwijkingen Reumatische hartziekten en klepgebreken Infectieuze hartziekten 185 <1 74 <1 259 <1 Overige hartziekten waarvan hartfalen waarvan boezemfibrilleren Arterieel vaatlijden Atherosclerose en/of hypertensie Veneus vaatlijden waarvan varices van de onderste extremiteiten Overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen waarvan pijn op de borst Totaal Voor de precieze omschrijving en ICD-9 en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A TIA = Transcient Ischemic Attack Tabel 1.11 toont de absolute aantallen dagopnamen uitgesplitst naar leeftijd en geslacht voor de verschillende hart- en vaatziekten. De meeste dagopnamen vinden plaats in de leeftijdsgroep van jaar bij mannen en jaar bij vrouwen. Bij zowel mannen als vrouwen is 45% van de personen 65 jaar of ouder. Bij dagopname vanwege beroerte is 60% van de mannen en 66% van de vrouwen boven de 65 jaar. Bij ischemische hartziekten is het percentage 65+ ers 49% voor mannen en 58% voor vrouwen. 23 Hart- en vaatziekten in Nederland

26 Tabel 1.11 Absolute aantallen dagopnamen vanwege hart- en vaatziekten uitgesplitst naar ischemische hartziekten en beroerte in Nederland in Naar leeftijd en geslacht Bron Dutch Hospital Data Leeftijd Ischemische Beroerte Totaal Hart- en (in jaren) hartziekten vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Totaal Trends in dagopnamen Het totaal aantal dagopnamen vanwege hart- en vaatziekten vertoont een voortdurende stijging, van in 1992 naar in 2011 (figuur 1.10). De algemene idee is dat deze stijging mede komt omdat bepaalde medische ingrepen steeds vaker in een dagopname worden uitgevoerd in plaats van in een klinische opname. Men zou dus een afname in klinische opnamen voor een bepaalde aandoening terug moeten zien in een stijging in dagopnamen. In figuur 1.11 worden daarom voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfers gepresenteerd voor verschillende categorieën van hart- en vaatziekten, van zowel klinische opnamen als de optelsom van klinische opnamen en dagopnamen. Uit figuur 1.11 is te zien dat de toename in dagopnamen te klein is om de daling in klinische ziekenhuisopnamen tussen 1996 en 2001 volledig te kunnen verklaren vanuit een verschuiving van klinische zorg naar dagopnamen. Er liggen dus andere zaken ten grondslag aan deze waargenomen daling. Dit kan te maken hebben met werkelijke veranderingen in incidentie en prevalentie, maar dat is onwaarschijnlijk. Meer voor de hand ligt dat de trends te maken hebben met de veranderingen van de overheid destijds om de wachtlijsten in de ziekenhuiszorg te verkorten. 24 Hart- en vaatziekten in Nederland

27 Figuur 1.10 Trend in absolute aantallen dagopnamen voor hart- en vaatziekten (HVZ), waaronder ischemische hartziekten, beroerte, veneuze vaatziekten en overige HVZ, in Nederland, naar geslacht Bron Dutch Hospital Data Mannen Aantal dagopnamen Jaar Aantal dagopnamen Vrouwen Ischemische Hartziekten Veneuze Vaatziekten Totaal HVZ Beroerte Overige HVZ Jaar Voor beroerte is vanaf 2000 een opmerkelijke stijging te zien in het aantal dagopnamen (tabel 1.12), overeenkomend met de opkomst van speciale stroke units in Het aantal dagopnamen verzevenvoudigt ongeveer tussen 2000 en Bij mannen van 647 in 2000 naar in 2011 en bij vrouwen van 537 naar Het aandeel in het absolute aantal dagopnamen vanwege hart- en vaatziekten is voor beroerte echter relatief klein (5% in 2011). 25 Hart- en vaatziekten in Nederland

28 Figuur 1.11 Trend in voor de bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfers betreffende klinische opnamen en dagopnamen voor hart- en vaatziekten (HVZ), waaronder ischemische hartziekten en beroerte, per van de gemiddelde bevolking in Nederland, naar geslacht. Jaar van standaardisatie is 2011 Bron Dutch Hospital Data Opnamen per Mannen Jaar Opnamen per Vrouwen Jaar Klinische opnamen + dagopnamen HVZ Klinische opnamen HVZ Klinische opnamen + dagopnamen Ischemisch Klinische opnamen Ischemisch Klinische opnamen + dagopnamen beroerte Klinische opnamen beroerte 26 Hart- en vaatziekten in Nederland

29 Tabel 1.12 Absolute aantallen dagopnamen vanwege hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bron Dutch Hospital Data Jaartal Ischemische Beroerte Totaal Hart- en hartziekten vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Voor de precieze omschrijving en ICD-9 en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A In figuur 1.12 worden voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde leeftijdsspecifieke trends in opnamecijfers weergegeven per personen, voor klinische opnamen vanwege hart- en vaatziekten apart en de optelsom van klinische opnamen en dagopnamen. Met name de twee oudere leeftijdsgroepen, van jaar en 85 jaar en ouder, laten een sterke stijging zien in opnamecijfers in de laatste tien jaar. Voor mannen en vrouwen boven de 85 jaar betreft dit vooral een stijging in het aantal klinische opnamen. De leeftijdsgroep van jaar vertoont de grootste stijging in de kans om met een dagopname te worden opgenomen voor hart- en vaatziekten. Kanttekeningen cijfers dagopnamen De gegevens over dagopnamen zijn potentieel van groot belang om de dynamiek van het diagnostisch en therapeutisch zorgproces te bestuderen. In dit hoofdstuk laten we voor het eerst dergelijke cijfers zien. Echter de dagopnamen zijn gecodeerd middels ICD-9, ICD-10 en verrichtingscodes. In tabel 1.10 zijn de ICD-codes gegroepeerd aan de hand van de ziektecategorieën van klinische opnamen, wat niet helemaal goed overeen kan komen met wat de werkelijke reden is voor de dagopnamen. Zowel diagnostische als therapeutische zaken gebeuren in dagopnamen, en er is daarin moeilijk onderscheid te maken. Hoewel het grote belang van dagopname cijfers staat het onderzoek naar de validatie van deze cijfers nog in de kinderschoenen. Validatie wil zeggen welke behandeling ligt er achter een bepaalde codering. Daarom menen wij dat deze cijfers als illustratie gezien moeten worden en derhalve met grote voorzichtigheid dienen te worden geïnterpreteerd. 27 Hart- en vaatziekten in Nederland

30 Figuur 1.12 Trend in voor de bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfers betreffende klinische opnamen en dagopnamen voor hart- en vaatziekten (HVZ) per personen in Nederland, naar leeftijd en geslacht. Jaar van standaardisatie is 2011 Bron Dutch Hospital Data Opnamen per Mannen Jaar Vrouwen Opnamen per Jaar Klinische opnamen + dagopnamen <55 jaar Klinische opnamen <55 jaar Klinische opnamen + dagopnamen jaar Klinische opnamen jaar Klinische opnamen + dagopnamen jaar Klinische opnamen jaar Klinische opnamen + dagopnamen 85+ jaar Klinische opnamen 85+ jaar 28 Hart- en vaatziekten in Nederland

31 1.6 Samenvatting Sterfte In 2011 zijn meer vrouwen dan mannen overleden aan de gevolgen van harten vaatziekten. - In totaal overleden mannen en vrouwen. - De gemiddelde leeftijd bij overlijden was 77 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. - Van alle mannen sterft 84% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 93%. Vrouwen overlijden vaker aan een beroerte en hartfalen, terwijl mannen vaker overlijden aan een hartinfarct. - In totaal overleden er in mannen aan een hartinfarct, aan een beroerte en aan hartfalen. - In totaal overleden er in vrouwen aan een hartinfarct, aan een beroerte en aan hartfalen. - De gemiddelde leeftijd bij overlijden aan een acuut hartinfarct was 74 jaar voor mannen en 81 jaar voor vrouwen. - De gemiddelde leeftijd bij overlijden aan een beroerte was 78 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. - Na correctie voor verschillen in leeftijdsopbouw tussen mannen en vrouwen, overlijden vrouwen van 85 jaar en ouder nog steeds vaker dan mannen aan een beroerte. De daling in sterfte aan hart- en vaatziekten over de periode is groter voor mannen. - In totaal stierven er mannen in 1980 aan hart- en vaatziekten en in In totaal stierven er vrouwen in 1980 aan hart- en vaatziekten en in Het voor leeftijdsopbouw van de bevolking gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten is bij mannen met 64% gedaald. Bij vrouwen was dit 55%. - Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer voor acuut hartinfarct is bij mannen met 84% gedaald. Bij vrouwen was dit 79%. - Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer voor beroerte is bij mannen met 66% gedaald. Bij vrouwen was dit 60%. 29 Hart- en vaatziekten in Nederland

32 Ziekenhuisopnamen (klinische opnamen) In 2011 vonden bij mannen meer ziekenhuisopnamen plaats voor hart- en vaatziekten in vergelijking met vrouwen. - In totaal vonden opnamen plaats bij mannen en opnamen bij vrouwen. - De gemiddelde leeftijd bij opname was 65 jaar voor mannen en 68 jaar voor vrouwen. - Van alle voor hart- en vaatziekten opgenomen mannen is 54% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 63%. Er vinden vrijwel evenveel opnamen bij vrouwen als bij mannen plaats voor hartfalen en beroertes, terwijl meer opnamen bij mannen plaatsvinden voor een acuut hartinfarct, boezemfibrilleren en arterieel vaatlijden. - De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege een acuut hartinfarct was 64 jaar voor mannen en 71 voor vrouwen. - De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege een beroerte was 69 jaar voor mannen en 72 jaar voor vrouwen. De toename van opnamen voor hart- en vaatziekten over de periode is groter voor vrouwen. - Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor hart- en vaatziekten is bij mannen met 29% toegenomen. Bij vrouwen was de toename 52%. - Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor acuut hartinfarct is bij mannen met 43% afgenomen. Bij vrouwen was de afname 25%. - Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor beroerte is bij mannen met 12% toegenomen. Bij vrouwen was de toename 25%. Het aantal dagen dat patiënten zijn opgenomen voor hart- en vaatziekten is voor zowel vrouwen als mannen gedaald in de periode van 1980 tot 2011, maar over de gehele periode waren vrouwen langer opgenomen dan mannen. - In 2011 is de gemiddelde ligduur voor hart- en vaatziekten 5 dagen bij zowel mannen als vrouwen. - In 2011 is de gemiddelde ligduur voor acuut hartinfarct 6 dagen bij zowel mannen als vrouwen. - In 2011 is de gemiddelde ligduur voor beroerte 8 dagen bij zowel mannen als vrouwen. 30 Hart- en vaatziekten in Nederland

cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011

cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011 cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 211 Sterfte bij vrouwen en mannen Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke oorzaak van overlijden

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting.

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting. Feiten en cijfers Uitgave van de Nederlandse Hartstichting November 211 Beroerte Definitie Beroerte (in het Engels Stroke ), ook wel aangeduid met cerebrovasculaire aandoeningen/accidenten/ziekte (CVA),

Nadere informatie

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2017

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2017 Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 217 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Ziekte en sterfte aan hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2018

Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2018 Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2018 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting 5 1 Ziekte

Nadere informatie

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2013

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2013 Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2013 December 2013 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2016

Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2016 Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2016 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Sterfte aan hart- en vaatziekten 7 2. Hartfalen

Nadere informatie

Cijfers over over heden, verleden en toekomst. Hart- en vaatziekten in Nederland 2015

Cijfers over over heden, verleden en toekomst. Hart- en vaatziekten in Nederland 2015 Cijfers over over heden, verleden en toekomst Hart- en vaatziekten in Nederland 2015 December 2015 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Sterfte aan hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2011

Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2011 Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2011 December 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Dankwoord 5 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 6 1. Hart- en

Nadere informatie

Sterfte aan hart- vaatziekten in dertig jaar gehalveerd Minder sterfte vooral door betere diagnostiek en behandeling

Sterfte aan hart- vaatziekten in dertig jaar gehalveerd Minder sterfte vooral door betere diagnostiek en behandeling Forse daling sterfte Trends in sterfte en ziekenhuisopnamen Meer ziekenhuisopnamen Sterfte neemt af 12 Meer kankerpatiënten Meer nieuwe gevallen, minder sterfte Grootste sterfte door longkanker Sterke

Nadere informatie

Levensverwachting en sterfte

Levensverwachting en sterfte Levensverwachting en sterfte Tabel 1 Levensverwachting Utrecht bij geboorte, 4-jaarsgemiddelde 2005-2008 en 2007-2010 (Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS) TOTAAL GESLACHT WIJK Man Vrouw West

Nadere informatie

Sterfte. Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode , uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS)

Sterfte. Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode , uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS) Sterfte Tabel 1 Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode 2007-2010, uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS) totaal mannen vrouwen TOTAAL 1839.25 854.50 984.75 LEEFTIJD

Nadere informatie

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN INFOKAART OUDEREN EN ROKEN Roken Roken is de risicofactor die de meeste sterfte en het meeste gezondheidsverlies met zich brengt en zodoende ook zorgt voor veel verlies aan kwaliteit van leven (1). Vijftien

Nadere informatie

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;

Nadere informatie

Inclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen.

Inclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen. Factsheet Aangeboren hartafwijkingen bij kinderen Cijfers en feiten Prevalentie Aangeboren hartafwijkingen betreffen aanlegstoornissen in de structuur van het hart en/of de grote vaten. De gemiddelde totale

Nadere informatie

CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct

CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct Het aantal mensen dat overlijdt aan een acuut hartinfarct is in 2014 met 7 procent gedaald tot 5,3 duizend. Dit zijn er bijna 400 minder dan

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M. Regionale VTV 2011 Levensverwachting en sterftecijfers Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Levensverwachting en sterftecijfers Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van

Nadere informatie

Hart & Vaten. Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016

Hart & Vaten. Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016 Hart & Vaten Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016 S Bholasing Moons Olde Bijvank Horsthuis Veerbeek de Groot Speleman Cardiologen MC Slotervaart ism De Hart- en Vaatgroep Kennemerland

Nadere informatie

1894 zelfdodingen in 2016

1894 zelfdodingen in 2016 1894 zelfdodingen in 2016 Het aantal zelfdodingen neemt elk jaar toe, maar gerelateerd aan de bevolkingsopbouw blijft het zelfdodingscijfer sinds 2013 op hetzelfde niveau. Dit meldt het CBS op basis van

Nadere informatie

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006 cijfers en feiten Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 26 Prevalenties en trends in leefstijl- en risicofactoren in

Nadere informatie

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,

Nadere informatie

Zorg voor geest kost nog steeds het meest

Zorg voor geest kost nog steeds het meest Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst

Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Prof.dr. Toine Lagro-Janssen Opzet Stellingen Aanleiding aparte aandacht m/v Profiel m/v coronaire hartziekten

Nadere informatie

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Stadia chronische nierschade

Stadia chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade

Nadere informatie

Wat als varianten in de VTV-2018

Wat als varianten in de VTV-2018 Wat als varianten in de VTV-2018 Colofon Dit is een achtergronddocument bij de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018. RIVM 2018 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding:

Nadere informatie

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen

Nadere informatie

rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014

rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014 rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014 Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

STERFTECIJFERS 2015 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 2017

STERFTECIJFERS 2015 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 2017 Sterftecijfers 25 15.12.27 STERFTECIJFERS 25 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 27 > Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 20 (registratiejaar

Nadere informatie

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014 Dia 1 STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014 Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 2005 (registratiejaar 2003)

Nadere informatie

deelrapport Levensverwachting en sterfte

deelrapport Levensverwachting en sterfte deelrapport Levensverwachting en sterfte Regionale Volksgezondheid Toekomstverkenning Zeeland 2012 Inhoud Kernboodschappen 3 Inleiding 4 Levensverwachting en sterfte in Zeeland 5 Wat brengt de toekomst?

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 23 oktober 29, week 43 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) verdubbeld

Nadere informatie

Gezondheidsindicatoren 2005 Vlaams Gewest. Algemene sterftecijfers

Gezondheidsindicatoren 2005 Vlaams Gewest. Algemene sterftecijfers Vlaams Gewest Gepubliceerd op: http://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers.aspx - oktober 2007 Door: Cloots Heidi, De Kind Herwin, Kongs Anne, Smets Hilde Afdeling Informatie & Ondersteuning Inhoudsopgave...

Nadere informatie

Toekomstprojecties voor vier kernindicatoren voor de Sport Toekomstverkenning. Onderdeel van Sport Toekomstverkenning Trendscenario

Toekomstprojecties voor vier kernindicatoren voor de Sport Toekomstverkenning. Onderdeel van Sport Toekomstverkenning Trendscenario Toekomstprojecties voor vier kernindicatoren voor de Sport Toekomstverkenning Onderdeel van Sport Toekomstverkenning Trendscenario M.H.D. Plasmans (RIVM) Dit onderzoek werd verricht in opdracht van VWS,

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Registers in cardiovascular epidemiology Reitsma, J.B. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Registers in cardiovascular epidemiology Reitsma, J.B. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Registers in cardiovascular epidemiology Reitsma, J.B. Link to publication Citation for published version (APA): Reitsma, J. B. (1999). Registers in cardiovascular

Nadere informatie

Publicatie sterftecijfers 2014 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht

Publicatie sterftecijfers 2014 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht Toelichting bij - Publicatie sterftecijfers 2014 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht W.J. Jansen & F. van den Elsen November 2015 Toelichting publicatie HSMR 2014 - Albert Schweitzer ziekenhuis november

Nadere informatie

Sterfte en ziekte in Utrecht

Sterfte en ziekte in Utrecht RAPPORT Sterfte en ziekte in Utrecht Analyse van de sterftecijfers (1985-1999) en ziekenhuisontslagdiagnosecijfers (1999) Sabine Quak, Erik van Ameijden, Eddy Mazurkiewicz, Jaap Toet Mei 2004 GEMEENTELIJKE

Nadere informatie

HSMR: doorontwikkeling en interpretatie. Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht

HSMR: doorontwikkeling en interpretatie. Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht HSMR: doorontwikkeling en interpretatie Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht Inhoud presentatie Wat is de HSMR? Doorontwikkeling HSMR tot

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.

Nadere informatie

Sterfte aan diabetes. Anouschka van der Meulen

Sterfte aan diabetes. Anouschka van der Meulen Anouschka van der Meulen Met de huidige stijgende trend in overgewicht bij de Nederlandse bevolking zal het aantal diabetespatiënten naar verwachting sterk gaan toenemen. Dit zal uiteindelijk ook zichtbaar

Nadere informatie

Bij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.

Bij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich. Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-

Nadere informatie

Diversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit

Diversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit Diversiteit en Gezondheid: Geslacht, SES, Etniciteit Prof. Dr. Walter Devillé Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg UvA Vluchtelingen en Gezondheid OMGEVING POPULATIE KENMERKEN GEZONDHEIDS-

Nadere informatie

Hoofd-Halstumoren 12

Hoofd-Halstumoren 12 Boukje van Dijk, Otto Visser, Katja Aben en Sabine Siesling namens de Nederlandse Kankerregistratie. Vereniging van Integrale Kankercentra. www.ikcnet.nl Hoofd-halstumoren: ontwikkelingen in Nederland

Nadere informatie

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2016

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2016 1 Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 20 Fact sheet april 20 De totale werkloosheid onder Amsterdamse jongeren is het afgelopen jaar vrijwel gelijk gebleven aan 2015. Van de 14.000 Amsterdamse jongeren

Nadere informatie

Sterfte aan dementie. Anouschka van der Meulen en Ingeborg Keij-Deerenberg

Sterfte aan dementie. Anouschka van der Meulen en Ingeborg Keij-Deerenberg Anouschka van der Meulen en Ingeborg Keij-Deerenberg Naarmate mensen steeds ouder worden, treedt dementie steeds veelvuldiger op. Van de vrouwen in de sgroep vanaf 9 jaar heeft ruim een kwart een vorm

Nadere informatie

24 september 2015. Van harte welkom!

24 september 2015. Van harte welkom! 24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,

Nadere informatie

HSMR: doorontwikkeling en interpretatie. Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht

HSMR: doorontwikkeling en interpretatie. Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht HSMR: doorontwikkeling en interpretatie Agnes de Bruin (CBS), 11 oktober 2016 Themabijeenkomst Van getal naar patiëntveiligheid DHD, Utrecht Inhoud presentatie Wat is de HSMR? Doorontwikkeling HSMR tot

Nadere informatie

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100)

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100) Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2010 en 2014 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 6 november 29, week 45 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) wederom

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen. Altijd een statine bij hart- en. t Voorbeeld

Workshop voor apothekers en huisartsen. Altijd een statine bij hart- en. t Voorbeeld Workshop voor apothekers en huisartsen Altijd een statine bij hart- en vaatziekten en type-2-diabetes? t Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen en inleiding Presentatie ti

Nadere informatie

32 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen

32 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen VOOR- PUBLICATIE Brancherapport algemene ziekenhuizen 2016 Het aantal DBC s is in 2015 gestegen met bijna 10%. Deze stijging hangt voor een belangrijk deel samen met de verkorting van de DBC-doorlooptijd

Nadere informatie

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015 Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015 Geldshop, onafhankelijk adviseur en bemiddelaar in consumptief krediet, heeft een grootschalig onderzoek gedaan naar leningaanvragen voor het leendoel

Nadere informatie

61 Statistisch Jaarboek 2003 volksgezondheid volksgezondheid 4 Onderzoek & Statistiek gemeente Hengelo

61 Statistisch Jaarboek 2003 volksgezondheid volksgezondheid 4 Onderzoek & Statistiek gemeente Hengelo 61 4 62 Volksgezondheid Meer huisartsen Per 1 januari 2003 telde Hengelo 40 huisartsen, drie meer dan een jaar eerder. Het gemiddeld aantal inwoners per huisarts is hierdoor met 163 gedaald tot 2.040 per

Nadere informatie

Georgie Dom. Hart & vaten gezond. Informatie en preventie

Georgie Dom. Hart & vaten gezond. Informatie en preventie Georgie Dom Hart & vaten gezond Informatie en preventie 1 e druk, augustus 2010 Copyright 2010 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen Consumentenbond

Nadere informatie

Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016

Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016 Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016 februari 2018 Inleiding Dit rapport is het verslag van het onderzoek van het Maastricht UMC+ naar aanleiding van de HSMR-cijfers in 2016. Deze HSMR-cijfers gaan over de

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016 Factsheet en CVA (CVAB) 2016 Registratie gestart: 2014 In- en exclusiecriteria Definities: - CVA (Beroerte): intracerebrale bloeding of herseninfarct. - Intracerebrale bloeding: spontane bloeding in het

Nadere informatie

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Prognose aantal leerlingen (index: 2011 = 100) (index: 2016 = 100)

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Prognose aantal leerlingen (index: 2011 = 100) (index: 2016 = 100) Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2011 en 2015 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Hart- en vaatziekten zijn de meest voortkomende ziekten in ontwikkelde landen en veroorzaken het hoogste sterftepercentage. De term hart- en vaatziekten omvat alle klinische uitingen van slagaderverkalking

Nadere informatie

Alcoholhulpvraag in Nederland

Alcoholhulpvraag in Nederland Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor alcoholproblematiek in de verslavingszorg 25-214 Houten, december 215 Stichting IVZ Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste

Nadere informatie

Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens. Het cardiovasculair formularium

Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens. Het cardiovasculair formularium Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens Het cardiovasculair formularium Onder redactie van: Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens Het cardiovasculair formularium

Nadere informatie

Inhoudsopgave hoofdstuk 2

Inhoudsopgave hoofdstuk 2 -46- Inhoudsopgave hoofdstuk 2 Samenvatting hoofdstuk 2 Tabellen: 2.1 Loop van de bevolking 2.2 Loop van de bevolking in Haaglanden per gemeente, Zuid-Holland en Nederland in 2013 2.3 Loop van de bevolking

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Rijssen-Holten epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Rijssen-Holten en de factoren

Nadere informatie

Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend

Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness

Nadere informatie

(65%) Totaal Mannen Vrouwen. Totaal jaar jaar

(65%) Totaal Mannen Vrouwen. Totaal jaar jaar Ontwikkeling van de WW in de periode 21 24 Ton Ferber Tussen eind 21 en eind 24 is het aantal WW-uitkeringen bijna verdubbeld. Vooral het aantal uitkeringen aan mannen jonger dan 45 is sterk gestegen.

Nadere informatie

Doodsoorzaak: Daling sterfte als gevolg van hart-en vaatziekte en stijging sterfte als gevolg van kwaadaardige kanker

Doodsoorzaak: Daling sterfte als gevolg van hart-en vaatziekte en stijging sterfte als gevolg van kwaadaardige kanker 61 4 62 Volksgezondheid Jaarlijks een huisarts erbij Op 1 januari 2004 zijn er 41 huisartsen in de gevestigd. Sinds 2000 komt er gemiddeld elk jaar een huisarts bij. Het aantal tandartsen en specialisten

Nadere informatie

5. Sterfte en herkomst

5. Sterfte en herkomst 5. Sterfte en herkomst Voor niet-westerse allochtonen geldt, gemiddeld genomen, een hoger sterfterisico dan voor autochtonen. Binnen dit gemiddelde bestaan echter aanzienlijke verschillen naar leeftijd,

Nadere informatie

Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten

Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten M. Rubens en E. Wesseling Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media,

Nadere informatie

Aantal SEH-behandelingen Aantal ziekenhuisopnamen na SEH % opnamen jaar jaar jaar en ouder

Aantal SEH-behandelingen Aantal ziekenhuisopnamen na SEH % opnamen jaar jaar jaar en ouder Ongevalscijfers Samenvatting Jaarlijks lopen 7.700 bewoners van een verpleeg- of verzorgingshuis van 65 of ouder letsel op waarvoor behandeling op een SEH-afdeling noodzakelijk is. Bijna de helft wordt

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg GEVOLGEN VOOR DE ORGANISATIE IN ZIEKENHUIZEN ROB VAN MECHELEN CONNECT 2012-2016 9-10-16 NVVC CONNECT 2016 1 Sterfte hartinfarct in Nederland 1970-2016 30 % Mortaliteit

Nadere informatie

matige alcohol consumptie gezondheid

matige alcohol consumptie gezondheid matige alcohol consumptie positief voor gezondheid R e s u l t a t e n v a n 3 j a a r w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k Matige en regelmatige alcoholconsumptie heeft overall een positief

Nadere informatie

Sterfte in Drenthe. Sterfte over de periode 1999-2003

Sterfte in Drenthe. Sterfte over de periode 1999-2003 Sterfte in Sterfte over de periode 9-00 Sterfte in Sterfte over de periode 9-00 December 006 C.A. Bos, epidemioloog N. van Zanden, epidemioloog GGD Overcingellaan 90 LA tel. 059 0600 www.ggddrenthe.nl

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Effectiveness of case management in the reduction of COPD re-admissions: results of a pilot study Annelies E. van Eeden, Ingrid van de Poll, Gertrud van Vulpen, Tim Roldaan, Wies Wagenaar, Melinde Boland,

Nadere informatie

Claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens V-III Claudicatio intermittens Inleiding Deze richtlijnen betreffen alleen de arteriële claudicatio intermittens en niet de veneuze en neurogene claudicatio intermittens. Ze zijn gebaseerd op de consensus

Nadere informatie

Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen

Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen Factsheet gezondheid van vrouwen en mannen Aandeel vrouwen en mannen dat in het afgelopen jaar last heeft gehad van de 10 meest voorkomende langdurige aandoeningen/ziekten bij vrouwen*, 2011/2012 1 migraine

Nadere informatie

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015

Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015 1 Monitor Jeugdwerkloosheid Amsterdam over 2015 Fact sheet juni 20 De werkloosheid onder Amsterdamse jongeren is het afgelopen jaar sterk gedaald. Van de 3.00 Amsterdamse jongeren in de leeftijd van 15

Nadere informatie

1 Omvang problematiek. Zaalvoetbalblessures. Blessurecijfers. Samenvatting

1 Omvang problematiek. Zaalvoetbalblessures. Blessurecijfers. Samenvatting Zaalvoetbalblessures Blessurecijfers Samenvatting In vijfentwintig jaar tijd is het aantal Spoedeisende Hulp (SEH) behandelingen naar aanleiding van een zaalvoetbalblessure gehalveerd. Echter zaalvoetbal

Nadere informatie

CVRM in N.Kennemerland

CVRM in N.Kennemerland CVRM in N.Kennemerland Goof Zonneveld Jacco Rempe Huisartsenzorg Noord-Kennemerland Zorgprogramma CVRM Preventie Preventie van HVZ traditioneel altijd aandacht voor hypertensie, onvoldoende aandacht voor

Nadere informatie

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid 1 Samenvatting van de IMA-studie Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten alsook de betaalde uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid

Nadere informatie

Monitor. alcohol en middelen

Monitor. alcohol en middelen Gemeente Utrecht, Volksgezondheid Monitor www.utrecht.nl/gggd alcohol en middelen www.utrecht.nl/volksgezondheid Thema 3 Gebruik van de verslavingszorg in Utrecht - 2012 1 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht,

Nadere informatie

Persbericht. Criminaliteit nauwelijks gedaald. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Criminaliteit nauwelijks gedaald. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11018 1 maart 2011 9.30 uur Criminaliteit nauwelijks gedaald www.cbs.nl Lichte afname slachtoffers veel voorkomende criminaliteit Gevoelens van veiligheid

Nadere informatie

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn:

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn: Samenvatting Hodgkin lymfoom en zaadbalkanker zijn beide zeldzame maligniteiten die voornamelijk bij jong-volwassenen voorkomen. Beide ziekten hebben tegenwoordig een uitstekende prognose, o.a. door de

Nadere informatie

Sterfte bij 65-plussers

Sterfte bij 65-plussers 26 Sterfte bij 65-plussers Mw. I. Burger, Mw. J.M. Vroom-Jongerden, B.J.C. Middelkoop en H.W.A. Struben Dat er een relatie bestaat tussen (lage) sociaal-economische status en (on)gezondheid is genoegzaam

Nadere informatie

Sterftecijfers (HSMR & SMR) 2012 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht

Sterftecijfers (HSMR & SMR) 2012 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht Sterftecijfers (HSMR & SMR) 2012 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht Sterftecijfers Het sterftecijfer (ook wel de mortaliteit genoemd) is één van de middelen (of indicatoren) om onderlinge verschillen

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014 Factsheet en CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit ; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014 pagina 1 van 10 enoverzicht Nr. 1. Percentage TIA- en CVA patiënten ingevuld in de CVAB (2014) vergeleken

Nadere informatie

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction

Nadere informatie

volksgezondheid, hygiëne STATISTISCH JAARBOEK

volksgezondheid, hygiëne STATISTISCH JAARBOEK 55 STATISTISCH JAARBOEK 2002 4 volksgezondheid hygiëne 56 Volksgezondheid en hygiëne Gezondheidsvoorzieningen: meer specialisten Het aantal apothekers, huisartsen, tandartsen en orthodontisten en verloskundigen

Nadere informatie

CVRM: patiënten selectie en registratie!! cvrm(anagement!!) Registratie 8-1-2013. Maak een (verbeter)plan!!

CVRM: patiënten selectie en registratie!! cvrm(anagement!!) Registratie 8-1-2013. Maak een (verbeter)plan!! CVRM: patiënten selectie en registratie!! Sandwichcursus huisartsen/praktijkondersteuners 13 december 2012 Organisatie: Zorggroep Synchroon en WDH Uden-Veghel en Oss cvrm(anagement!!) Maak een (verbeter)plan!!

Nadere informatie

Opvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee).

Opvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee). Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant Analyse van mogelijke groei van melkveebedrijven op basis van gegevens van CBS en provincies Het CBS inventariseert jaarlijks de feitelijk

Nadere informatie

Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG

Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Dhr. A, 48 jaar taxichauffeur s ochtends 06.20 uur acuut pijn op de borst met een zwaar gevoel in

Nadere informatie

Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013

Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 drs. W. van Ooij MarktMonitor Januari 2015 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 . Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013

Nadere informatie

Kent u de cijfers van uw hart?

Kent u de cijfers van uw hart? Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be

Nadere informatie

Huishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten

Huishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten Huishoudensprognose 26 2: belangrijkste uitkomsten Elma van Agtmaal-Wobma en Coen van Duin Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 26 tot 8,1 miljoen in 23. Daarna

Nadere informatie

Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel

Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel Prasugrel behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder ook clopidogrel

Nadere informatie

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol SEH-bezoeken 216 Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Enschede

Kernboodschappen Gezondheid Enschede Kernboodschappen Gezondheid Enschede De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Enschede epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Enschede en de factoren die hierop van

Nadere informatie

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Werken er nu meer of minder huisartsen dan 10 jaar geleden en werken zij nu meer of minder FTE? LF.J. van der Velden & R.S. Batenburg,

Nadere informatie