Overzicht vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Tussentoets. Eindtoets

Transcriptie

1 Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Hoorcollege #10 (6 jan 2009) Rationalititeit en emoties: Harry Frankfurt & Robert Solomon (over Solomon zijn de sheets wat mager) Overzicht vandaag Tussentoets & Eindtoets Van "beliefs" tot "desires/values" Frankfurt en de structuur van onze wil Solomon en de emoties Jan-7-09 Filosofie van de Geest 2 Tussentoets Eindtoets Opmerkinging over tussentoets Nog eens: Aanvullende toetsing (a.k.a. herkansing) Referatencijfers deze week. Twee vragen (750 woorden per antwoord) 1. Over een onderwerp die na de tussentoets wordt behandelt. Hier gaat het om het aantonen van nauwkeurige kennis over de argumentatie in de relevante teksten. (Verdeelt 08 januari) 2. Over een onderwerp die zowel in teksten van voor en na de tussentoets. Hier gaat het om een begrijpende en integrerende analyse van het onderwerp. (Verdeelt 15 januari) Telt voor 40% van de eindcijfer. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 3 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 4 1

2 Van beliefs tot desires/action Harry G. Frankfurt (1929-) Standaard model: handelingen zijn te begrijpen vanuit een combinatie van overtuigingen-wensen-rationaliteit Rationaliteit is het constant Instrumentele / doel-middel versie (Hume) Kritiek op dit model (ofwel alternatieven) Taylor: soms weten wij niet wat wij willen Fysicalisten: wetten, niet rationaliteit (anti-fp) Frankfurt: de wil (en emoties) als aparte kracht The Importance of What We Care About (1988) Necessity, Volition, and Love (1999) The Reasons of Love 06 Centrale begrippen: Second-order desires Principle of alternative possibilities Volitional necessity Jan-7-09 Filosofie van de Geest 5 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 6 Het autonome subject Rationality & the Unthinkable Volgens de klassieke, liberale model van autonomie en vrijheid is de vrije, autonome mens (Frankfurt s doelwit): Zelfkritisch: zijn motieven worden voortdurend onder de loep genomen. Rationeel: de rede troeft gevoelens Zelfbepalend of -beheersend: hij is in staat om iets, waaraan hij gehecht is, te laten vallen, als de redelijkheid dat vergt. Het gaat hier om de grenzen van wat men kan willen. Volitional necessity (ofwel wilsmatige noodzakelijkheid ) Dit zijn situaties waarin je jezelf er niet toe kan brengen, iets te doen. Mensenvlees eten Nucleaire aanval lanceren Luther, Hier steh ich. Ich kann nicht anders. Lord Fawn (van Anthony Trollope) Jan-7-09 Filosofie van de Geest 7 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 8 2

3 Frankfurt These 1 Frankfurt These 2 Gevallen van volitional necessity (als dat in conflict staat met wat wij besloten hebben om te doen) is vaak geen wilszwakte (akrasia) maar juist het authentieke zelf. Soms beschermt onze wil ons tegen onszelf Contra: de enige gerechtvaardigde correctie is een van rationele oordeel; het is alleen op basis van zulke cognitieve reflectie dat wij kunnen beslissen of het verzet door de wil iets goeds is. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 9 Irrationaliteit bestaat soms niet uit een verkeerde cognitieve oordeel maar uit een verkeerde wil ( insanity ) Tegenpositie: Hume (de wereld ten onder laten gaan--voor een vinger) Er zijn geen fouten mogelijk op het gebied van de wil; desires zijn gewoon een causale kracht die ons in beweging zetten. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 10 Frankfurt These 3 Het grootst gevaar Als je niet wilsmatig (volitionally) noodzakelijke grenzen van je wil hebt, heb je uiteindelijk geen echte basis voor beslissingen; geen fundering, geen identiteit. Tegenpositie: fundering is niet nodig; we make ourselves up as we go along Frankfurt: ambivalence en spoiled kids Het wordt vaak gezegd dat het grootst gevaar ligt daarin, dat men niet zelfkritisch genoeg is -- dat men koppig of fanatiek is. Frankfurt ziet een net zo grote maatschappelijke gevaar in verschijnselen zoals ambivalentie, apathie, verveling, onzekerheid. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 11 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 12 3

4 Vastbeslotenheid: een deugd? Discussievraag Is het niet veel gevaarlijker dat wij fouten maken en niet verder over willen nadenken? Is tolerantie voor ambivalente gevoelens niet gezond? Wat vind je van Frankfurt s stelling dat people who are prepared to do anything...if the consequences are sufficiently desirable nooit echt autonoom kunnen handele, dwz nooit puur op basis van hun eigen visie en identiteit? Jan-7-09 Filosofie van de Geest 13 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 14 Robert Solomon ( ) Emotions and Choice (1973) Gevoelen, beliefs en emoties Gevoelen, gewaarwordingen.. Ze hebben kwalitatieve aspecten, maar zeggen niks; ze zijn hooguit signalen. Vooral: causale, lichtamelijk effecten Overtuigingen, gedachten Ze hebben inhoud - ze zeggen iets ( they re about something ) - maar de drager van de inhoud is niet een gevoel en ze zijn niet puur een causale effect (hoewel Churchland en andere zouden dit bestrijden) Emoties lijken tussenin te zitten: inhoud met een kleurtje. Maar wat houd dat precies in? Kan je angst hebben zonder inhoud, zonder dat het over (about) iets gaat? Kan je angst hebben zonder een gevoel? Bij Solomon gaat het precies hierom. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 16 4

5 Cognitivisme over emoties Noncognitivisten: James, Hume Aristotles als Solomon s voorbeeld: Emotions als een modus van oordeel Waarom? Door emoties vinden wij iets eng, etc. Kunnen wij emotionele fouten maken zijn? Ja! Als je niet gevoelig ben voor het goede. Dit komt door training van onze waarnemingen Tegenstelling: nee! misschien willen wij dat mensen bepaalde emoties hebben in bepaalde situaties, maar de emoties zijn zelf puur reactie. James: I do not run because I am afraid; I m afraid because I run. Naturalistisch en handelingsgericht Hume: sympathie. Jan-7-09 Filosofie van de Geest 17 Jan-7-09 Filosofie van de Geest 18 Emoties als iets wat wij doen Volgens Solomon zijn emoties iets wat wij doen. Bijv: Als je niet ophoudt, word ik boos. Is dat een bedreiging (ik ga boos worden) of een voorspelling (boosheid zal mij overkomen)? Dit heeft implicaties voor verantwoordelijkheid! Jan-7-09 Filosofie van de Geest 19 5