Levensbeschouwing hoofdstuk 2.
|
|
- Renske van der Wolf
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Levensbeschouwing hoofdstuk 2. Boek Menswaardigheid In deze module ging het om de vraag hoe je kunt bepalen waardoor/waarom bepaalde levenshoudingen niet deugen. We hebben ontdekt dat het begrip menswaardigheid bij het beantwoorden van deze vraag centraal staat. Het centrale begrip van deze module is menswaardigheid. Dit begrip is moeilijk te omschrijven: wel kunnen we aanvoelen waarnaar ermee verwezen wordt. Soms is het meteen duidelijk dat men ingaat tegen menswaardigheid (Auschwitz). Soms is er discussie mogelijk. Het beantwoorden van de vraag waarom/waardoor men blind en doof wordt voor deze eis is moeilijk. Daarom hebben we over begrippen als autonomie, heteronomie, waarden en waarheid gesproken. Ingaan tegen menswaardigheid is verkeerd. Het werkt verontmenselijkend; wat iemand tot een mens maakt wordt daardoor afgepakt. Je kunt ook zeggen dat een levensbeschouwing niet deugt omdat het de kwaliteit van identiteit zo erg aantast dat menswaardig leven onmogelijk wordt. Het geweten Met je geweten weeg je af of een bepaald gedrag goed of fout is. Verwant aan een bepaalde cultuur ontstaat een geweten, het ontwikkelt zich en krijgt een (mede door die eigen cultuur bepaalde) inhoud. Een geweten is onderdeel van een levensbeschouwing (de ethische vraag of iets goed of fout is, is een levensvraag). Iemand laat zich binnen een concrete situatie, bij keuzes tussen goed en kwaad, leiden door zijn geweten. Bij zulke momenten wordt duidelijk hoe(ver) zo n geweten ontwikkeld is. Gewetensvol kunnen handelen is belangrijk omdat je dan (zelf) minder last hebt van schuldgevoelens en spijt en omdat je daardoor beter rekening kunt houden met anderen. Want het is juist als mensen in alle vrijheid kunnen handelen, maar niet juist als ze dat doen zonder het besef dat hun gedrag nooit iets vrijblijvends is. Bij een open levenshouding hoort ook een ontwikkeld geweten. Als je in een maatschappij verontmenselijking wilt tegen gaan, heb je mensen nodig die gewetensvol kunnen oordelen en handelen.
2 Rechten van de mens Dat mensen, vaak zonder het te weten of te willen ingaan tegen menswaardigheid (en mensenrechten schenden), wordt duidelijk als je weet wat het verband is tussen min of meer autonome en heteronome levenshoudingen en menswaardigheid, welke waarde er aan soms in een concrete situatie een individueel mensenleven wordt toegekend en welke waarheidsopvattingen binnen bepaalde levenshoudingen een rol spelen. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties (1948) is één van de vertalingen van de centrale waarde menswaardigheid in concrete normen. Universele waarde Er zijn twee levensbeschouwelijke stromingen die ieder op een eigen manier moeite hebben met het toepassen van het begrip menswaardigheid bij het bepalen of een bepaald gedrag deugt of niet. Het cultuurrelativisme: cultuurrelativisten geloven dat je nooit van buiten af een oordeel vellen over een andere cultuur. Dus ook niet de vraag kunt beantwoorden naar het wel of niet deugdzaam zijn ervan. Het fundamentalistisch universalisme: zulke fundamentalisten geloven dat zij in het bezit van de waarheid zijn en deze universeel kunnen toepassen op ale culturen en dat het in de eerste plaats gaat om de waarheid te dienen en niet om menswaardig bezig te zijn. De opvattingen van deze twee stromingen kunnen worden tegengesproken met een verwijzing naar de oorsprong van de waardetoekenning aan menswaardigheid. Steeds in de Algemene mensengeschiedenis komen er situaties (scharniermomenten) voor waarbinnen het besef ontstaat dat de unieke eigen waarde van iedere mens gerespecteerd dient te worden. Het is dus een bepaalde kernervaring, die binnen mensonwaardige omstandigheden, altijd en overal steeds weer het besef van eerbied voor elk individu doet ontstaan. Menswaardigheid binnen onze cultuur Zeker binnen onze multiculturele samenleving met haar talrijke waardegemeenschappen is het van belang om je te willen en kunnen verplaatsen in de ander. Als (groepen) mensen dat niet doen, wordt menswaardigheid bedreigd; in een democratische samenleving als de onze heb je mensen nodig met een open levenshouding. Mensen met een gesloten levenshouding, die zekerheid gevonden hebben binnen hun waardegemeenschap en zich daarin terugtrekken, kunnen moeilijk anderen recht doen, omdat het voor hen altijd buitenstaanders blijven. Relativering op allerlei terreinen is een kenmerk van onze dominante cultuur. Wij zijn gewend vanuit dit dominante perspectief naar allerlei waarden en
3 normen, gewoontes en gebruiken van mensen te kijken en vinden dat iedereen binnen zijn eigen cultuur een leven mag leiden zoals hij of zij zelf wil. Dat heeft alles te maken met onze multiculturele samenleving, verdraagzaamheid, individuele vrijheid. Het moet duidelijk zijn dat er een grens is aan tolerantie. Die grens heeft te maken met menswaardigheid. Cultuurrelativisme kan leiden tot indifferentisme ten opzichte van de eis tot menswaardigheid; men voelt zich niet verantwoordelijk met wat anderen buiten de eigen cultuur overkomt. Ook fundamentalisme kan blind maken voor de eis tot menswaardigheid. Een fundamentalist is niet in staat tot een dialoog. Binnen een dialoog is namelijk sprake van gelijkwaardigheid en een fundamentalist kijkt vaak neer op een ander (die de waarheid niet accepteert). Conclusie in deze module ging het om de vraag hoe je kunt bepalen waardoor/waarom bepaalde levenshoudingen niet deugen. We hebben ontdekt dat het begrip menswaardigheid bij het beantwoorden van deze vraag centraal staat. Soms is het meteen duidelijk dat men ingaat tegen menswaardigheid (Auschwitz). Soms is er discussie mogelijk. Het beantwoorden van de vraag waarom/waardoor men blind en doof wordt voor deze eis is moeilijk. Daarom hebben we over autonomie, heteronomie, waarden en waarheden gesproken. Daarom hebben we ook aan de ene kant het cultuurrelativisme met neiging tot indifferentisme en aan de andere kant het fundamentalisme met zijn ingebakken onverdraagzaamheid besproken. Zeker binnen onze multiculturele samenleving met haar talrijke waardegemeenschappen is het van belang om je te willen en kunnen verplaatsen in de ander. Als (groepen) mensen dat niet doen, wordt menswaardigheid bedreigd en dat is toch onze hoogste waarde. Anders gezegd; in een democratische samenleving als de onze heb je mensen nodig met een open levenshouding. Mensen met een gesloten levenshouding, die zekerheid gevonden hebben binnen hun waardegemeenschap en zich daarin terugtrekken, kunnen moeilijk anderen recht doen omdat het voor hen altijd buitenstaanders blijven. Bij een open levenshouding hoort ook een ontwikkeld geweten. Als je in een maatschappij verontmenselijking wilt tegen gaan, heb je mensen nodig die gewetensvol kunnen oordelen en handelen.
4 Aantekeningen. 1. Menswaardigheid. Autonomie Heteronomie Waarde : zin-nut Waarheid : waar-juist-mooi Kaderbegrippen: begrippen die je gebruitk als je een levensbeschouwelijke invalshoek aanneemt. Lb-Benadering: Hoe doe je dat? o situatie = analyse feiten. o Inleven in de betrokkenheid. o Slotconclusie: Bij keuzes maken spelen een rol: - Waarden - Normen - (levens)visies Je maakt een keuze nooit zomaar! Contrastervaring: Tegenstelling tussen hoe iets is en hoe ioets zou moeten zijn (tussen ideaal en werkelijkheid). Verontmenselijking: Verontmenselijking menswaardigheid Wat maakt iemand tot mens? Wat is de waarde van een mens? - Elk mens is uniek uniciteit - Alle mensen zijn gelijkwaardig gelijkwaardigheid - Vertaling in mensenrechten Mensenrechten: universeel optioneel (politiek niet verplicht) inherent (aangeboren) Thuis Huis Zin: gevoelens, mening Nut: Feit, algemeen bepaald
5 Universeel: voor iedereen, altijd en overal geldig. De vooroordelen-ladder. Trede a: grapjes Trede b: ontwijken en uit de weg gaan Trede c: discriminatie Trede d: lichamelijk geweld & aanslagen Trede e: lynchpartijen en pogroms Trede f: massamoorden en volkerenmoord 2. Autonomie 3. Heteronomie Jezelf de wet stellen Ik bepaal alles zelf (vrijheid) de wet ligt vast, ik volg die (verantwoordelijk, plicht) Conclusie: Mensen zijn autonoom EN heteronoom, afhankelijk van situatie, waarden en visie van dàt moment. Waarheid Waar Juist Mooi Objectief Subjectief Begrippen Menswaardigheid Elke mens is uniek, alle mensen gelijkwaardig. Kwaliteit van identiteit De mate waarin je tevreden bent met jezelf. Helikoptervisie Feiten leren kennen. Cultuurrelativisme Opvatting waarin culturen als autonoom gezien worden waarover je niet kunt oordelen, zonder er zelf lid van te zijn. Cultuurfundamentalisme Opvatting waarin uitgegaan wordt van een vaststaande waarheid waaraan iedereen zich moet houden/ gesloten LB.
6 Waarderen Wat waardevol voor je is Nuthebbende waarden Instrumentele waarden, hulpmiddelen, makkelijk te beschrijven, vaak materieel. Zingevende waarde Doelverwijzende waarden, moeilijk te beschrijven, vaak niet-materieel. Intrinsieke waarde Wat van zichzelf al waardevol is Extrinsieke waarde Toegevoegde waarde Levensbeschouwelijke waardegemeenschap Groep mensen met dezelfde LB. Dominante cultuur (over)heersende cultuur Kernervaring Scharnierervaring, contrastervaring Contrastervaring Tegenstelling tussen hoe iets is en zou moeten zijn. Waarheidsopvatting Wat vanzelfsprekend is. Perspectiefwisselend Inleven in, verplaatsen in iemand anders. Dialoog Inlevingsgesprek. Geweten Innerlijke instantie die bepaald wat goed of fout is. Dominant perspectief Heersende visie. Indifferentisme Grote mate van onverschilligheid, vaak gekoppeld aan een relativistische houding Permissieve samenleving Een doorgeslagen liberale samenleving waarin zoveel mogelijk geoorloofd is. Passieve tolerantie Elkaar accepteren, zonder belangstelling voor elkaar te hebben.
Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatiePROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN
PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken
Nadere informatieAantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen
Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:
Nadere informatieBijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie
Bijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie Eerste leerjaar B 4.1. Herkennen en verkennen Mijn gedrag - hoe gedraag ik mij en waarom? - mijn waarden: - aan welke waarde(n) hecht ik belang? - thuis
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik
Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Dit document is bedoeld als verantwoording voor ons aanbod op de Wijde Blik te Kamerik voor actief burgerschap en sociale integratie en welke
Nadere informatieWAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten
WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken
Nadere informatieFilosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst
Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Nadere informatieBeginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980
Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer
Nadere informatie2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden
2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieOntmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14
Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei 2016 Johannes 14 Als iemand in deze tijd zou zeggen: Ik ben de weg, de waarheid en het leven, zouden we hem al snel fundamentalistisch noemen. We leven in een multiculturele
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36569 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Zee, Machteld Eveline Title: Choosing Sharia? Multiculturalism, Islamic Fundamentalism
Nadere informatieP R O F. I G N A A S D E V I S C H D U F F E L, 6 D E C E M B E R
(ON)MACHT IN DE ZORG P R O F. I G N A A S D E V I S C H D U F F E L, 6 D E C E M B E R 2 0 1 7 SOMMIGE WOORDEN DOEN ERTOE: ZORG, MACHT EN ETHIEK Reflectie hierover Niet uit de praktijk (ik heb geen kliniek,
Nadere informatieMaarten Kruimelaar 14 Maart 2015
Maarten Kruimelaar 14 Maart 2015 Maarten Kruimelaar 2002-2006 Algemene Sociale wetenschappen Universiteit Utrecht 2007 Heden Docent Ethiek bij Saxion Tolerantie Wat is het nu precies? Oorsprong van het
Nadere informatieHoofdstuk 9 Oefeningen
Hodstuk 9 De eerste stap in werken aan jezelf is ook meteen de belangrijkste stap: Het durven onderkennen van je innerlijke conflicten en dat je daardoor je emoties nog niet voor je kan laten werken. De
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatiefilosofie havo 2018-II
Opgave 2 Gevoelswerk 9 maximumscore 2 een uitleg dat Tessa s twijfel toont dat ze zich kritisch tot zichzelf kan verhouden, waarin volgens Korsgaard de waarde van authenticiteit ligt 1 een weergave van
Nadere informatieCharter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog
Charter van de Vlaamse Interlevensbeschouwelijke Dialoog I. Preambule Levensbeschouwingen zijn waardevol in onze samenleving. Ze zijn een belangrijke zingever voor mensen en dragen bij aan de gemeenschapsvorming.
Nadere informatieMAATSCHAPPIJLEER II VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0
MAATSCHAPPIJLEER II VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens. Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname
Nadere informatieAnalyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen
Analyse-instrument seksuele diversiteit in leermiddelen Een instrument voor de analyse van hoe seksualiteit en seksuele diversiteit voorkomt in leermiddelen voor leerlingen van 4 tot 15 jaar Inleiding
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1, Heeft het leven zin?
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1, Heeft het leven zin? Samenvatting door een scholier 1618 woorden 28 november 2010 5,6 126 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Hoofdstuk
Nadere informatiePOSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs
POSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs Algemeen De VGS constateert met dankbaarheid dat veel christelijkreformatorische scholen in onze achterban aandacht
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (Algemeen)
De VrijBaan Vragenlijst (Algemeen) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld als gevolg van een gezondheidsprobleem,
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Relaties
Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?
Nadere informatieModule 7. Oefening 22
Module 7 Volgende sleutels uit deel II van het boek Dit ben je écht! staan hiermee in verbinding: Sleutel 9: Jij bent machtig. Blz. 64 Sleutel 10: Je bent hier en nu aanwezig Blz. 68 Sleutel 11, B: Wat
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatiePROGRAMMA. Interculturele Hulpverlening: Wie past zich aan, aan wie? . WELKOM. FILMPJES. THEORIE. STELLINGEN (interactief)
Simeacongres 8 april 2011 PROGRAMMA Interculturele Hulpverlening: Wie past zich aan, aan wie?. WELKOM. FILMPJES. THEORIE. STELLINGEN (interactief) Theodora van Hall Greetje Heerlien-Poll Marionne Smit
Nadere informatieVersterking Samenwerking. Ik-doelen De reflectietaart
Versterking Samenwerking Ik-doelen Voorwoord Deze handreiking bevat een samenvatting van het onderzoek dat de ontwikkelgroep Ik-doelen, bestaande uit obs Beekbergen, Daltonschool De Heemde, obds De Branink
Nadere informatiePROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES
PROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES Bijzondere procesdoelen 4.1 Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf 4.2 Eerbied voor de anderen 4.3 Zorg voor de anderen 4.4 Eerbied
Nadere informatieEthiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen
Visies Visies Artevelde Algemene op op Hogeschool zorgrelatie zorgrelatie casus Gent Gent, 24 mei 2016 Ethiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen Axel Liégeois KU Leuven Broeders
Nadere informatieBegeleiden is kunnen bewegen in spanningsvelden. Spanningsvelden? Dilemma s of paradoxen. Zijn er in jouw school spanningsvelden?
Begeleiden is kunnen bewegen in spanningsvelden Jan Coupé, P&O Taborgroep voor studiedag Gedreven mensen, bevlogen scholen Spanningsvelden? Dilemma s of paradoxen Zijn er in jouw school spanningsvelden?
Nadere informatieIdentiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen
Identiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen Inleiding De commissie identiteit, in opdracht van het bestuur en de directies van de Stichting St. Josephscholen, heeft de identiteit van de
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieActuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs. Fenneke Zeldenrust
Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs Fenneke Zeldenrust Vrijheid van onderwijs, artikel 23 Grondwet - Vrijheid van stichting - Vrijheid van richting - Vrijheid van inrichting Een
Nadere informatieEven voorstellen. Sonia Sjollema. Directeur NSvP: PhD Brunel University Londen
Even voorstellen Sonia Sjollema Directeur NSvP: www.innovatiefinwerk.nl PhD Brunel University Londen Aandacht voor toekomst van werk, robotisering, skills en leven lang leren 13% Van de laagopgeleide
Nadere informatieDe leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en de ander.
Burgerschapsvorming en sociale integratie De visie van de school We zijn een openbare basisschool. We werken volgens de richtlijnen en doelstellingen zoals beschreven in de Wet Primair Onderwijs. Het doel
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
. > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat
Nadere informatieTIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN
TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN INLEIDING Onderwijs over tolerantie kan soms uitdagend zijn. Naast het ontwikkelen van kennis over tolerantie en gerelateerde begrippen zoals vrijheid en identiteit, is het
Nadere informatieBijzonder procesdoel 3: zorg voor de anderen
Bijzonder procesdoel 3: zorg voor de anderen Eerste leerjaar B 3.1. Herkennen en verkennen van de zorg en de inzet voor anderen De zorg en de inzet op zich * Als individu in een groep: - gezin, familie,
Nadere informatieVWO 4 FILOSOFIE Wat is ethiek en het utilisme
VWO 4 FILOSOFIE Wat is ethiek en het utilisme Wat is ethiek? Ethiek legt het verschil uit tussen goed en fout Ook kijkt men in de ethiek naar hoe mensen besluiten nemen Ethiek is descriptief Het gaat over
Nadere informatieBewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.
Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek
Nadere informatieKernleerplan actief burgerschap en sociale integratie
SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en onderwijspraktijk. De kern van onze expertise betreft
Nadere informatieBrief voor ouder over thema 1
Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te
Nadere informatieOVERIGE METHODEN ETHIEK EN LEVENSBESCHOUWING MBO
OVERIGE METHODEN ETHIEK EN LEVENSBESCHOUWING MBO Behalve de methoden, die elders in dit nummer worden gepresenteerd, is voor het mbo nog een aantal andere methoden beschikbaar. Deels gaat het hierbij om
Nadere informatieGelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017
Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017 11/6/2017 2 1. Cultuur 2. Cultuuronderwijs 3. Gelijke kansen 4. Doorlopende leerlijn 6-11-2017
Nadere informatieAnder Geluid. Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek. door Teun Dekker
Ander Geluid Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek door Teun Dekker Eén van de paradoxen van het onderwijs is dat het leerlingen voorbereidt om te functioneren in de samenleving
Nadere informatieWat is? filosofie? Wat is. en kwaad. Hoofdstu
Wat is filosofie? Hoofdstuk 1 1 filosoferen: doordenken! 5 e vragen 6 2 gewone vragen en filosof isch 9 3 aanleidingen om te filosoferen 12? eren 4 waarom filosof 5 samen filosoferen 14 17 6 filosof ie
Nadere informatieEerst je eigen toekomst bedenken, voordat je samen een toekomst bedenkt. Aantrekkelijk voelen Pak je echte wens
Trainen en coachen Psycholoog Mirella Brok Skype Tilburg Made Den Bosch psycholoog@psycholoogmirellabrok.nl 06 1771 2728 KvK 51743256 Lid Nederlandse Beroepvereniging voor Toegepaste Psychologie Opwarmoefening
Nadere informatieSamen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z
Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse
Nadere informatieOpgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Nadere informatieVorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013
Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes
Nadere informatie' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis
IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan
Nadere informatieDE L CKER DOELEN STELLEN
DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER DOELEN STELLEN Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij vakken Maatschappijleer,
Nadere informatieAcademiejaar 2008-2009. Programmagids. Ergotherapie (PBA) 3eBa ergotherapie
Academiejaar 2008-2009 Programmagids Ergotherapie (PBA) 3eBa ergotherapie Opleidingsonderdeel Groep Stp Semester Deeltijds (OO)Maatschappelijke vorming 4.0 1+2 Deeltijds (OA) Filosofie 0.0 2 Deeltijds
Nadere informatieSAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1
Samenleven Familie, vrienden, studiegenoten, docenten. Ze zijn belangrijk in je leven. Ze vormen je mening en bepalen je gedrag. Samen helpen ze je een eigen identiteit te ontwikkelen en een volwaardig
Nadere informatieBEGINSELVERKLARING. Vastgesteld door de 125 e algemene vergadering op 15 november 2008 te Rotterdam
BEGINSELVERKLARING Vastgesteld door de 125 e algemene vergadering op 15 november 2008 te Rotterdam 1. Missie en Visie De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) wil een Nederland waar mensen de ruimte
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatiePROCESDOEL 2 MOREEL DENKEN TEGEN ONVERSCHILLIGHEID, VOOR BETROKKENHEID
PROCESDOEL 2 MOREEL DENKEN TEGEN ONVERSCHILLIGHEID, VOOR BETROKKENHEID Bijzondere procesdoelen 2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden 2.2 Ontdekken van morele problemen 2.3 Ontwikkelen van
Nadere informatieNormen en waarden: wat is het verschil?
Normen en waarden: wat is het verschil? Normen en waarden zijn niet hetzelfde Ze worden vaak achter elkaar in één adem genoemd: normen en waarden. In het verleden is deze discussie, met name onder het
Nadere informatieiin GESPREK met klanten
met onze klanten iin GESPREK met klanten Eigenlijk is het best overzichtelijk. Onze klanten willen een nette en betaalbare woning. Een goed onderhouden woning, waarin alles het doet. In een prettige, schone,
Nadere informatieDoelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen
Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen
Nadere informatieDemocratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat
Democratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat Beschrijving van de activiteit De quiz wordt gespeeld op de wijze van petje op, petje af. In de plaats van petjes krijgen de kinderen
Nadere informatienaar: Jed McKenna, Jed McKenna s theorie van alles, Samsara, 2014
Opgave 2 Spiritueel scepticisme tekst 6 Jed McKenna is de schrijver van verschillende boeken over spiritualiteit. In zijn boeken speelt hij de hoofdrol als leraar van een leefgemeenschap. McKenna is spiritueel
Nadere informatieSpreekpunten mw Bijleveld Nationale herdenking Slavernijverleden 1 juli
Spreekpunten mw Bijleveld Nationale herdenking Slavernijverleden 1 juli 2009-06 Slavernij, dames en heren. Eén van de ergste dingen die mensen elkaar kunnen aandoen is proberen een ander te ontmenselijken.
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle
Nadere informatieSessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles
Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond
Nadere informatieburo balans www.buro-balans.nl Ridderstraat 72 4902 AC Oosterhout tel. 0162 420200
buro balans www.buro-balans.nl Ridderstraat 72 4902 AC Oosterhout tel. 0162 420200 Clusters van problemen Criminaliteit, overlast en intimidatie in wijken/gebieden: 1. De klassieke knelpunten: het netwerk
Nadere informatieGOUDEN REGELS SODALIS VERSIE - VRIJ NAAR PYTHAGORAS
GOUDEN REGELS SODALIS VERSIE - VRIJ NAAR PYTHAGORAS VOORBEREIDING 1. EER DE GODEN. DENK NA OVER DE FUNDAMENTELE KRACHTEN OF OERTYPEN DIE WERKZAAM ZIJN IN HET LEVEN VAN EEN MENS. VERDIEP VOORTDUREND JE
Nadere informatieJenaplanbasisschool De Oostpoort Burgerschapsvorming en sociale integratie
Jenaplanbasisschool De Oostpoort Burgerschapsvorming en sociale integratie 1 1. Inhoudsopgave: pagina 2. Visie op burgerschapsvorming en sociale integratie 3 3. Populatie van de Oostpoort 5 4. Beleid 5
Nadere informatieRadicalisering begrijpen
Radicalisering begrijpen Wat is radicalisering Tal van verschillende definities van radicalisering: Een individueel proces dat wordt beïnvloed door groepsprocessen; De heersende politieke orde en dialoog
Nadere informatieDit is een schoolpaspoort. Niet zomaar een stukje tekst. Het is ons identiteitsbewijs, het DNA van onze school. Het beschrijft wie we zijn en waar we
SCHOOLPASPOORT Dit is een schoolpaspoort. Niet zomaar een stukje tekst. Het is ons identiteitsbewijs, het DNA van onze school. Het beschrijft wie we zijn en waar we in geloven. Onze kernwaarden, onze ambitie.
Nadere informatieHoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen
Hoofdstuk 3 Geloof, waarden, ervaringen Kennis en geloof Kennis is descriptief Heeft betrekking op feiten Is te rechtvaardigen Geloof is normatief Heeft betrekking op voorschriften Is subjectief Geldt
Nadere informatieBetrokkenheid. Competentie. De behoefte aan competentie wordt vervuld.
Betrokkenheid Autonomie Competentie Relatie leerkracht Relatie leerlingen De behoefte aan autonomie De behoefte aan competentie De behoefte aan een goede relatie met de leerkracht De behoefte aan goede
Nadere informatieWie zijn wij? Effectief sturen in een wendbare organisatie
Wie zijn wij? Diane Dros Niels Udo Effectief sturen in een wendbare organisatie 2 De uitdaging Samen een waarheid creëren zodat je samen kan sturen op waarden 3 sheet 3 Samenwerken naar hetzelfde doel
Nadere informatie1. Gedrag / handelen II. Stereotype B. is als iemand of een groep mensen ongelijk wordt behandeld om redenen die er niet toe doen.
When Elvis came to visit Opdrachtenblad Filmbeschrijving Een flatwijk in een Zweedse stad. Een man die normaal gesproken niets van immigranten wil weten krijgt onverwacht een jongetje van Iraanse afkomst
Nadere informatieDe cirkels van invloed en betrokkenheid
1 De cirkels van invloed en Wat komt er elke dag allemaal op je af Gebeurtenissen op je werk in de wereld in je land in je dorp in je gezin, je familie 2 Wat komt er elke dag allemaal op je af Allemaal
Nadere informatieLeermiddelenanalyse Burgerschapsvorming. Analyse-instrument PO SLO. Juli 2013
Leermiddelenanalyse Burgerschapsvorming Analyse-instrument PO Deel I: Achtergrondgegevens Deel II: Inhoudelijke aspecten Deel III: Didactische aspecten SLO Juli 2013 DEEL I: ACHTERGRONDGEGEVENS Titel Auteurs
Nadere informatie1.2 Mediation en migranten: transculturele hulpverlening. Irma Dalinghaus Serjik Safarlou
1.2 Mediation en migranten: transculturele hulpverlening Irma Dalinghaus Serjik Safarlou Sectoren en secties Sectoren en secties Mensenrechten Interculturele familietherapie Avicenna Nl. Antropologie Meten
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Wij denken over ethiek
Samenvatting Filosofie Wij denken over ethiek Samenvatting door een scholier 1785 woorden 20 december 2011 5,7 19 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Wij denken over ethiek Filosofie Samenvatting Ethiek
Nadere informatieDe kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering
COLUMBUS De kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering 1. Visie en missie Instroom in BJZ verminderen Mogelijk antwoord op verontrusting / MANO Kijken en handelen vanuit menselijk-existentieel
Nadere informatieBijzonder procesdoel 3: ethische beleving
Bijzonder procesdoel 3: ethische beleving Eerste leerjaar B Beroepsvoorbereidend leerjaar 3.1. Herkennen en verkennen van mijn morele houding * Een na te strev: - de waarden van het vrijzinnig humanisme
Nadere informatieFeedback. Wat is feedback?
Feedback Wat is feedback? Letterlijk vertaald is feedback terugvoeding. Het is het proces waarin informatie teruggevoerd wordt in een informatieverwerkend systeem, in dit geval de mens. Als het om mensen
Nadere informatieWelke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?
Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste
Nadere informatieWijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
Wijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.09.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens
Nadere informatieinformatie Identiteit in woorden
informatie Identiteit in woorden Identiteit in woorden Stichting Sint Josephscholen Nijmegen Colofon Tekst brochure M.m.v. Vormgeving Foto s : Werkgroep Identiteit : Harriëtte Blankers en Tonnie Poort
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatiefilosofie havo 2015-I
Opgave 3 Wat is de Wat 11 maximumscore 1 Een goed antwoord bevat het volgende element: een uitleg dat Eggers zich met morele vraagstukken bezighoudt: hij vraagt zich af wat hij zelf vanuit zijn eigen normen
Nadere informatieVERHALEN VERTELLEN EN VRAGEN STELLEN, TAMAR KOPMELS. In mijn onderzoek heb ik de kerstviering van een katholieke basisschool
PITCH BIJ HOOFDSTUK 2 VERHALEN VERTELLEN EN VRAGEN STELLEN, TAMAR KOPMELS 2 In mijn onderzoek heb ik de kerstviering van een katholieke basisschool bestudeerd. Ik heb een opname gemaakt van deze viering.
Nadere informatiefilosofie havo 2018-II
Opgave 3 Verslavingen 17 maximumscore 1 Een goed antwoord bevat een uitleg dat het voorbeeld van de Anonieme Alcoholisten om het zelfbeeld te veranderen, past bij de interpretatietheorie: vaak herhalen
Nadere informatieWerken in Teamverband Vragen voor een groepsgesprek
Werken in Teamverband Vragen voor een groepsgesprek Don Boscocollege Hechtel Hieronder vind je een tekst en bijbehorende vragen waarmee de gangmakers in Hechtel een gesprek op gang willen brengen in verschillende
Nadere informatieSociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur
Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur Begrippen: -Cultuur -Cultureel relativisme -Cultuur patroon -Cultural lag -Culturele uitrusting -Subcultuur -Contracultuur Definitie Cultuur Samenhangend geheel van
Nadere informatieEindexamen Filosofie vwo I
4 Beoordelingsmodel Opgave 1 Alledaagse deugden 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: verschil van de deugdethiek met andere ethische benaderingen: de deugdethiek richt zich op de persoon en
Nadere informatieWat zie je? Niet alles is wat het lijkt. - een artikel over beoordelingsfouten in het onderwijs -
OAB Dekkers De Pinckart 54 5674 CC Nuenen 040-291 37 33 bureau@oabdekkers.nl Niet alles is wat het lijkt. - een artikel over beoordelingsfouten in het onderwijs - Wat zie je? Het beoordelen van prestaties
Nadere informatieStap 3 Leeractiviteiten begeleiden
Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Bij het begeleiden van leeractiviteiten kun je twee aspecten aan het gedrag van leerkrachten onderscheiden, namelijk het pedagogisch handelen en het didactisch handelen.
Nadere informatie& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1
Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk
Nadere informatie