Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 11e jrg 1993, no. 4 (pp )
|
|
- Lodewijk Bogaerts
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Auteur(s): J. Mens Titel: De functionele relatie tussen het bekken en de lumbale wervelkolom Jaargang: 11 Jaartal: 1993 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden voor (para-) medische, informatieve en educatieve doeleinden en ander niet-commercieel gebruik. Zonder kosten te downloaden van:
2 De functionele relatie tussen het bekken en de lumbale wervelkolom namens de researchgroep van het houdings- en bewegingsapparaat van de afdelingen Anatomie 1, Medische technologie 2 en Revalidatie 3 van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Projectleiders 1 Dr. A. Vleeming, 2 Prof. Dr. Ir. C.J. Snijders, 3 Dr. H.J. Stam S Jan Mens 3 inds een tiental jaren houdt bovenvermelde groep zich intensief bezig met aspecifieke lage-rugpijn. Zoals bekend is rugpijn een groot maatschappelijk probleem. Artsen voelen zich machteloos bij alledaagse rugpijn, het doet patiënten veel verdriet en het kost de gemeenschap veel geld. Op het gebied van lage-rugpijn zijn de laatste eeuw twee grote ontdekkingen gedaan. In 1934 werd de hernia "ontdekt". Vóór 1934 werd rugpijn meestal verklaard door een stoornis van het Sl-gewricht, of door hypertonie van de M. piriformis. Vooral toen de eerste successen werden geboekt met operaties was iedereen wild-enthousiast over de nieuwe behandelmogelijkheden. Alle verhalen over het Sl-gewricht werden vergeten, en steeds meer patiënten werden geopereerd. Uiteraard kwam daarna een periode van bezinning. De operaties bleken toch niet bij iedereen goed te helpen, sommige patiënten gingen zelfs achteruit. De tweede mijlpaal in de geschiedenis op dit gebied staat ergens in de jaren zestig. De zweed Nachemson deed toen zijn eerste publikaties over de intra-discale druk, rugbelastende houdingen, en de relatie met aspecifieke lage rugklachten. In een cursus rugschool wordt geleerd hoe de rug gebruikt moet worden. Ook nu was iedereen enthousiast en leken alle problemen oplosbaar. Nu we weer met beide benen op de grond staan moeten we concluderen dat de medische wetenschap geen antwoord heeft op de vraag hoe het overgrote deel van de patiënten met rugklachten geholpen moet worden. Dit is voor de research-groep aanleiding geweest om weer eens terug te gaan naar het punt waar de wetenschappers in 1934 waren gebleven. Gewapend met de huidige kennis van zaken en met de beschikking over geavanceerde technologie lijkt het de moeite waard om opnieuw te bezien wat het aandeel is van het bekken voor het ontstaan van lage-rug-klachten. Als je anatomie-boeken raadpleegt om een nieuw idee te toetsen blijkt dat de presentatie vaak illustratief is voor de denkwijze van clinici. Een mooi voorbeeld is de plica in de knie. Artroscopisten ontdekten deze plooi in het mediale kapsel van de knie als mogelijke bron van klachten. Pas daarna ontdekten en beschreven de anatomen de plica. Vroeger werd de plica met het vet verwijderd, zodat de studenten "goed konden zien hoe de knie er uit ziet". Een ander probleem in anatomie-boeken is dat spieren vaak in het ene hoofdstuk worden beschreven, ligamenten in het andere en fascies weer op een andere plaats. De lendenwervelkolom in het ene hoofdstuk, het bekken in het andere. Rugspieren bij de rug, bekkenspieren bij het bekken enz. De bewegingen in de rug op de ene bladzijde, de bewegingen in de si-gewrichten op de andere, de bewegingen in de symfyse helemaal niet. Op deze wijze wordt niet duidelijk hoe het ene systeem op het andere inwerkt. Vaak heb je die kennis niet nodig. Afwezigheid van die kennis kan enerzijds leiden tot onzekerheid: een voor de hand liggende oplossing wordt niet geprobeerd. Toen de Hongaarse gynaecoloog Shirodkar zijn naar hem genoemde cerclage bekend maakte wilde men hem eerst niet geloven. Een simpel bandje om de baarmoederuitgang bleek voldoende om een vroeggeboorte tegen de gaan bij vrouwen met een cervix-insufficiëntie. Dat een al te simplistische denkwijze soms voor de praktijk noodlottig is zal ik aan een drietal voorbeelden illustreren. Mevrouw A. kwam 3 jaar geleden bij haar orthopaed met pijn in de symfyse. Ze had die pijn overgehouden van een moeizame bevalling 6 maanden daarvoor. De pijn was zo erg dat ze bijna niet meer kon lopen. Op een röntgenfoto werd een verbreding en rafelige begrenzing van de symfyse gezien. De bekkenhelften verschoven ter hoogte van de symfyse meer dan een halve cm als ze afwisselend dan weer op het ene dan weer op het andere been ging staan. Dit leek een simpel probleem (denk aan Shirodkar). Ze werd geopereerd, waarbij een bottransplantaat werd ingebracht. Ter versteviging werd aan de bovenzijde een metalen plaat met 4 schroeven vastgezet (figuur 1). Ze hield pijn, ook toen de plaat na 6 maanden werd verwijderd. Weer 6 maanden later werd dezelfde operatie opnieuw gedaan, nu met een groter stuk bot, zodat het bot ingeklemd was tussen de bekkenhelften. Daarvoor was nodig dat tijdens de ingreep de bekkenhelften met kracht uiteen werden getrokken. Ze had nu nog meer pijn,
3 niet alleen in de symfyse, maar ook in de rechter bil en rond het trochanter major. Toen ze door ons werd gezien zat ze al twee jaar in een rolstoel. Zelfs met krukken kon ze niet lopen. Denk eens in: een vrouw van 29 jaar met twee kleine kinderen en elke dag gezinshulp. De metalen plaat werd verwijderd, en er werd met twee schroeven een artrodese van beide Sl-gewrichten gedaan. Drie maanden later kon ze weer volleybal spelen. Figuur 1. Röntgenfoto van het bekken van mevr. A na symfysiodese met behulp van een metalen plaat, 4 schroeven en een bottransplantaat. Het probleem bij deze vrouw was dat onvoldoende beseft werd dat bewegingen in de symfyse gekoppeld zijn aan bewegingen in de Sl-gewrichten. Een grote beweeglijkheid van de symfyse betekent dat niet alleen de symfyse los zit, maar dat ook een of beide Sl-gewrichten te veel speling hebben. Aan de andere kant moet beseft worden dat het vastzetten, en vooral het vastzetten in een niet-fysiologische stand van de symfyse een niet-fysiologisch bewegingspatroon in de Sl-gewrichten oproept. Het is zelfs zo dat het bewegingspatroon van L5-S1 en L4-L5 erdoor wordt beïnvloed. Het mag dan ook geen verbazing wekken dat ze 6 maanden na de operatie een hardnekkige lage rugpijn kreeg op het niveau L5- S1. Mevrouw B was 54 jaar toen bij haar een tumor werd vastgesteld in het os pubis. Ze werd geopereerd waarbij de symfyse en een groot stuk van het bot aan één zijde werd verwijderd (figuur 2), Tot ieders verbazing had ze totaal geen last met lopen, en ook tien jaar na de ingreep is ze nog steeds klachtenvrij. Figuur 2. Tekening van een röntgenfoto van het bekken van mevrouw B. na resectie van de symfyse en een groot deel van het os pubis. We leren hier uit dat de symfyse blijkbaar gemist kan worden, blijkbaar op voorwaarde dat de Sl-gewrichten stevig zijn. Het derde voorbeeld dat ik wil geven gaat over de partushouding.
4 In 1991 hebben we een enquête gehouden onder 400 vrouwen die sinds een zwangerschap pijn in hun bekken hadden. Onder de vrouwen die hun klachten niet hadden in de zwangerschap, maar pas kregen tijdens de bevalling was een interessante subgroep van 25 personen die vonden dat ze een makkelijke bevalling hadden gehad. Het bleek dat 18 van hen bevallen waren in de "westerse pershouding", (dwz kin op de borst, knieën tegen de borst) (figuur 3), en 3 met de knieën in gynaecologische steunen. Slechts 1 van de 25 (dus 4%) was half zittend bevallen met de voeten in bed geplaatst. Bij een andere subgroep uit hetzelfde onderzoek was het percentage in de laatst genoemde houding 22! Figuur 3. Op welke wijze men volgens sommige adviezen zou moeten persen tijdens de partus. Het lijkt er op dat persen met geforceerde flexie riskanter is dan met een lichte lordose. Als we de "westerse pershouding" vergelijken met het gebukt tillen (figuur 4) zijn er vele overeenkomsten. Indien iemand met alle kracht die hij in zich heeft 30 minuten gebukt in zijn tuin aan een boomstronk staat te trekken, vinden we dat vragen om problemen. Met een beetje overdrijving kan je stellen dat wat op een rugschool wordt afgeraden soms op zwangerschapsgymnastiek wordt geoefend. Figuur 4. Op welke wijze men volgens de adviezen niet mag tillen. Het is duidelijk dat er een sterke mechanische koppeling bestaat tussen de lage rug en het bekken. Het lijkt dus de moeite waard om te bestuderen op welke wijze het bekken gestabiliseerd kan worden, zodat daaruit wellicht lering kan worden getroffen voor de lage rug. Lange tijd werd gedacht dat het geen zin had om spieren te oefenen bij instabiliteit van symfyse of Sl-gewrichten. Er lopen immers geen spieren van het ene bot naar het andere. Wel was bekend dat een passieve steun in de vorm van een steunende band rond het bekken bij veel zwangeren met klachten als aangenaam wordt ervaren (l). De groep in Rotterdam heeft nog eens duidelijk gemaakt dat er vele spieren zijn die invloed hebben
5 op het bekken (2,3,4). Zo blijkt de origo van de gluteus maximus niet uitsluitend aan het bot, maar ook heel duidelijk aan het ligamentaire apparaat van het Sl-gewricht vast te hechten, met name aan de sacrotuberale band. Het blijkt dat een lichte verhoging van de spanning in die band een sterke afname veroorzaakt van de mobiliteit van het Sl-gewricht. Op dezelfde manier heeft de biceps femoris invloed op het Sl-gewricht, en via de fascia thoraco-lumbalis leveren de erector spinae en de buikspieren een bijdrage aan de stabiliteit. Uiteraard kunnen de bekkenbodemspieren de drie delen van de bekkenring bijeentrekken. Bij personen met erg veel klachten blijkt het trainen van de spieren makkelijker te gaan met de bekkenband om, zodat het dragen van een passieve steun kan helpen atrofie te bestrijden. De buik- en rugspieren zijn in het kader van rugklachten natuurlijk al vaker genoemd. Meer en meer blijkt de laatste jaren dat het oefenen van de extensoren toch effectiever lijkt dan het trainen van de flexoren (5,6,7). Dat het dragen van een bekkenband en het trainen van de biceps femoris, de gluteus maximus en de bekkenbodemspieren indirect kan bijdragen tot het voorkómen van lage rugpijn moet weliswaar nog bewezen worden, maar is voor alsnog een hoopvolle veronderstelling. LITERATUUR 1. Snijders CJ, Snijder JGN, Hoedt HTE. Biomechanische modellen in het bestek van rugklachten tijdens de zwangerschap. T. Soc. Gezondheidszorg 1984; 62: Vleeming A, Stoeckart R, Volkers ACW, Snijders CJ. Relation between form and function in the sacro-iliac joint, part I. Clinical anatomical aspects. Spine 1990; 15(2): Vleeming A, Volkers ACW, Snijders CJ, Stoeckart R. Relation between form and function in the sacro-iliac joint, part II. Biomechanical aspects. Spine 1990; 15(2): Vleeming A, Buyruk HM, Stoeckart R, Karamursel S, Snijders C. Towards an integrated therapy for peripartum pelvic instability: A study of the biomechanical effects of pelvic belts. American Journal of Obstetrics and Gynecology 1992; 166: Manniche C, Hesseløe G, Bentzen L.Christensen I, Lundberg E. Clinical trial of extensive muscle training for chronic low back pain. Lancet 1988; ii: Nwuga G, Nwuga V. Relative therapeutic efficacy of the Williams and McKenzie protocols in back pain management. Physiotherapy Practice. 1985; 1: Stankovic R, Johnell O. Conservative treatment of acute lowback pain: a prospective randomized trial. Spine 1990; 15:
Anatomie. j 1.1. j 1.2. j 1.3. Inleiding
j1 Anatomie j 1.1 Inleiding In alle anatomieboeken wordt de bouw van het bekken beschreven. Ik zal dat hier niet uitvoerig herhalen. Ik wil in dit hoofdstuk wel enkele aspecten van de bouw van het bekken
Nadere informatieLage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl
Lage rugklachten Introductie De lage rug is het gebied ter hoogte van de onderste 5 lendenwervels (lumbale wervels) en de overgang met het heiligbeen (lumbo-sacrale overgang). De lendenwervelkolom bestaat
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia
Fysiotherapie na een hernia Oefeningen voor herniapatiënten Algemeen Deze informatie heeft betrekking op de fysiotherapeutische behandeling, die u krijgt na een hernia-operatie in de lage rug. Hoewel deze
Nadere informatieZwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? voorkom bekkenpijn FYSIOHOLLAND
FYSIOHOLLAND voorkom bekkenpijn Zwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? De therapeuten van FysioHolland geven tips. Veel vrouwen krijgen tijdens of na
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 21 e jrg 2003, no.6 (pp. 313-321)
Auteur(s): F. Roelants, P. van Kempen Titel: Rugspieractiviteit tijdens het schaatsen Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 313-321 Deze online uitgave mag, onder duidelijke
Nadere informatieFysiotherapie na hernia
Fysiotherapie na hernia Deze informatie gaat over fysiotherapie na een herniaoperatie in de lage rug. Hoewel deze operaties niet allemaal hetzelfde zijn, kan er toch een aantal oefeningen worden aangegeven
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 1. 4 Pathogenese 29 4.1 Inleiding 29 4.2 Verminderde passieve stabiliteit 29 4.2.1 De bevalling 29 4.2.
Inhoud Voorwoord 1 1 Anatomie 5 1.1 Inleiding 5 1.2 Bouw van het bekken 5 1.3 Relatie tussen bekken en rug 5 1.4 Beweeglijkheid van de bekkengewrichten 6 1.5 Bekkenpijn of rugpijn? 9 2 Wat is instabiliteit?
Nadere informatieRevalidatie na een hernia-operatie of een operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Revalidatie na een hernia-operatie of een operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal z 1 Als u een hernia-operatie
Nadere informatieRug- en bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap
Rug- en bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Het bekken 1 Wat is bekkenpijn? 2 Welke klachten kun je hebben? 2 Welke klachten horen niet bij
Nadere informatieMidden van de rug, onderrug, en billen
pijngids Midden van de rug, onderrug, en billen Vetgedrukte tekst geeft een primair pijnpatroon aan. Niet-vetgedrukte tekst verwijst naar een minder vaak voorkomend patroon of een satelliet-triggerpoint-patroon.
Nadere informatieDryneedling bij bekkenproblemen postpartum
Dryneedling bij bekkenproblemen postpartum Een nuttige Interventie Cecile Röst Introductie In onze praktijk sinds 1996 ongeveer 800 nieuwe vrouwelijke bekkenpijnpatiënten per jaar 90% komt tijdens de zwangerschap,
Nadere informatieH.303557.0215. Adviezen voor en na een verzakkingoperatie
H.303557.0215 Adviezen voor en na een verzakkingoperatie 2 Inleiding U behandelend arts heeft u geadviseerd een verzakkingsoperatie te ondergaan om uw klachten te verhelpen. Tijdens de voorlichting heeft
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia- of stenose operatie
Fysiotherapie na een hernia- of stenose operatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis aan uw rug geopereerd. In deze folder
Nadere informatieRugmanagement. Hoe kun je rugklachten in de hand houden. Mark Vongehr, Fysio-/Manueeltherapeut. Medisch Centrum Aarveld
Rugmanagement Hoe kun je rugklachten in de hand houden Mark Vongehr, Fysio-/Manueeltherapeut Rugmanagement Inleiding Anatomie en functie van de wervelkolom Belastingen van de wervelkolom tijdens houdingen
Nadere informatieUw bekken beter belast bij zwangerschap
Uw bekken beter belast bij zwangerschap Tijdens de zwangerschap en na de bevalling is uw bekken minder stabiel dan u gewend bent. Samen met de bekkenfysiotherapeut vindt u manieren om uw kracht weer terug
Nadere informatieBekkeninstabiliteit en bekkenpijn
Bekkeninstabiliteit en bekkenpijn Pijn in de omgeving van het bekken komt vaak voor tijdens de zwangerschap. Ongeveer de helft van de zwangere vrouwen heeft last van bekkenpijn of lage rugpijn, veroorzaakt
Nadere informatieVictor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek
Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek Onderzoek lage rug en heup core stability The Fifa 11 + Epidemiologie - 60-90% van alle mensen maakt een keer een episode van aspecifieke lage rugpijn door - Incidentie
Nadere informatieEnkelinstabiliteit. Wat is de oorzaak van enkelinstabiliteit? Wat zijn de klachten? Hoe stelt de arts de diagnose?
Enkelinstabiliteit Het enkelgewricht bestaat uit 3 botdelen: het scheenbeen (tibia), het kuitbeen (fibula) en het sprongbeen (talus). De stabiliteit van de enkel wordt, behalve door de vorm van de botten,
Nadere informatieInformatiebrochure Bekkenpijn, bekkeninstabiliteit en zwangerschap
Informatiebrochure Bekkenpijn, bekkeninstabiliteit en zwangerschap Ziekenhuis Maas en Kempen Wat nu? Pijn in de omgeving van het bekken komt vaak voor in de zwangerschap. Ongeveer de helft van de zwangere
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia-operatie
Fysiotherapie na een hernia-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2015 pavo 0292 Inleiding U bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis geopereerd aan een hernia in uw rug. In deze folder willen wij
Nadere informatieAuteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 238-256 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij
Nadere informatieAuteur(s): J.H.C. Vuurmans Titel: Was het wel de hernia? Jaargang: 26 Jaartal: 2008 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): J.H.C. Vuurmans Titel: Was het wel de hernia? Jaargang: 26 Jaartal: 2008 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 192-197 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt
Nadere informatierugpijn Flexicream Praktische tips tegen
Praktische tips tegen rugpijn Rugpijn komt vaak voor en kan heel storend zijn. De oorzaak hiervan is meestal een slechte houding, een gebrek aan lichaamsbeweging,... Hier zijn 10 oefeningen om uw rug te
Nadere informatieLage rugpijn. Voor meer informatie over onze organisatie kijkt u op: www.fydee.nl
Lage rugpijn Voor meer informatie over onze organisatie kijkt u op: www.fydee.nl Inleiding Lage rugpijn Rugklachten komen veel voor. 4 van de 5 mensen heeft weleens te maken met rugpijn. In veel gevallen
Nadere informatieOnderzoek naar de oorzaak van (chronische) lage rugpijn
Onderzoek naar de oorzaak van (chronische) lage rugpijn In de laatste 13 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van lage rugpijn. Voornamelijk het veelvuldig voorkomen van lage rugpijn en het
Nadere informatieHernia met een radiculair syndroom in de lage rug Adviezen & oefeningen. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Adviezen & oefeningen Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inleiding U bent patiënt op de afdeling neurologie van het IJsselland Ziekenhuis. Er
Nadere informatieWaarom mobiliteit meten?
de nieuwe beweging Waarom mobiliteit meten? In de gezondheidszorg zijn er veel aandoeningen waar je niets aan kunt doen, die overkomen je. Je krijgt een ziekte zoals kanker of MS en daar moet je het vervolgens
Nadere informatieZwangerschap en bevallen; hoe is het nu met je bekkenbodem?
Zwangerschap en bevallen; hoe is het nu met je bekkenbodem? Wat gebeurt er met je bekken en bekkenbodem rondom zwangerschap en bevalling? In deze folder krijg je informatie over het functioneren van het
Nadere informatieLage rugklachten en de hernia
Lage rugklachten en de hernia Inhoudsopgave De hernia... 1 Wat is een hernia?... 1 Een hernia verdwijnt vaak vanzelf... 1 Specialistisch onderzoek... 2 Behandeling van de hernia... 2 Wat kan de patiënt
Nadere informatieSpondylodese van de rug
Spondylodese van de rug Informatie voor patiënten F0757-1193 juni 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070
Nadere informatiepatiënteninformatie 2 Wat is bekkenfysiotherapie?
Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bekkenfysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie. Geregistreerde bekkenfysiotherapeuten hebben zich gespecialiseerd in het onderzoeken
Nadere informatieLage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit,
Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit, Wat is lage rugpijn? Lage rugpijn zit onderin de rug. Soms straalt de pijn uit naar de billen of naar een of beide bovenbenen. De pijn kan plotseling
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp )
Auteur(s): P. van der Meer, H. van Holstein Titel: Meten van de heupadductie Jaargang: 19 Jaartal: 2001 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 206-216 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatieInleiding Oorzaak Klachten
Bekkeninstabiliteit Inhoudsopgave Inleiding... 1 Oorzaak... 1 Klachten... 1 Wat kunt u aan de klachten doen... 2 Omgaan met pijn... 2 Houding- en bewegingsadviezen... 2 De bevalling... 4 Na de bevalling...
Nadere informatieKinderfysiotherapie na een scoliose operatie
Sophia Kinderziekenhuis Kinderfysiotherapie na een scoliose operatie Na een scoliose operatie krijgt uw kind tijdens de opname kinderfysiotherapie. Voor de operatie De kinderfysiotherapeut houdt zich bezig
Nadere informatieVoorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap
Voorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap Informatie en oefenadviezen voor een fitte bekkenbodem Door zwangerschap en bevalling kun je bekkenbodem klachten krijgen
Nadere informatieOefenen na een keizersnede
Oefenen na een keizersnede Inleiding U bent in het Albert Schweitzer Ziekenhuis op genomen omdat u een keizersnede heeft ondergaan. Hierdoor moet u nog een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Een keizersnede
Nadere informatieSI- gewrichtsklachten
SI- gewrichtsklachten De sacro-iliacaalgewrichten (SI-gewrichten), ook wel heiligbeengewrichten genoemd, vormen de verbinding tussen het heiligbeen (sacrum) en het bekken en daarmee tussen de rug en de
Nadere informatieOefeningen tegen Ischias en klachten van de tussenwervelschijven
Oefeningen tegen Ischias en klachten van de tussenwervelschijven Ischias is een vorm van zenuwpijn, beginnend in de heup en verdergaand langs de achterzijde van het been tot aan de voet, veroorzaakt door
Nadere informatieurineverlies bij vrouwen incontinentie
patiënteninformatie urineverlies bij vrouwen incontinentie Met incontinentie wordt bedoeld: ongewild urineverlies. Veel vrouwen verliezen ongewild urine bij inspanning of hebben te vaak en te snel aandrang
Nadere informatieInhoud Pijn Een noodkreet van het lichaam
Inhoud Pijn Een noodkreet van het lichaam Pijn vroegtijdig waarschuwingssysteem.... 10 Receptoren de informatie-experts...11 Soorten pijn...14 De vele oorzaken van rugpijn...16 Hoe ontstaat rugpijn?...18
Nadere informatie1 De wervelkolom Een hernia Het stellen van de diagnose Wanneer opereren? Een herniaoperatie... 5
Lumbale Hernia Inhoudsopgave 1 De wervelkolom... 1 2 Een hernia... 2 3 Het stellen van de diagnose... 4 4 Wanneer opereren?... 4 5 Een herniaoperatie... 5 6 Na de operatie... 5 7 Operatierisico s... 6
Nadere informatieBekkenpijn en zwangerschap
Bekkenpijn en zwangerschap Bekkenpijn en zwangerschap Inleiding Pijn in de omgeving van het bekken is een veel voorkomend verschijnsel in de zwangerschap. Ongeveer de helft van de zwangere vrouwen heeft
Nadere informatieRevalidatie nieuwe knie operatie
Afdeling: Fysiotherapie Datum: Januari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Revalidatie 4 3 Thuissituatie 5 4 Anatomie 6 5 Operatietechniek 7 6 Leefregels 8 7 Oefeningen 9 3 1 Inleiding Jaarlijks krijgen zo n
Nadere informatieAnatomie van de heup. j 1.1
j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal
Nadere informatieFysius werkt samen met u aan een leven zonder rugpijn.
Rugpijn? Rugpijn is niet vanzelfsprekend Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft 1 op de 5 volwassenen last van terugkerende rugklachten. Dit zijn 2,6 miljoen mensen die
Nadere informatie15 Rugklachten. 1 Inleiding
DC 15 Rugklachten 1 Inleiding Rugklachten komen veel voor. Men schat dat meer dan 3 miljoen mensen van 25 jaar of ouder langdurige klachten aan rug of nek hebben. 80 tot 90% van alle mensen heeft in zijn
Nadere informatieSpondylodese. Dutch Spine Society 2012 Spondylodese - pagina 1/6
Spondylodese Inleiding Spondylodese betekent het vastzetten van wervels aan elkaar. In de volgende tekst gaat het alleen over het vastzetten van wervels in de lendenwervelkolom of lumbale wervelkolom.
Nadere informatieRevalidatie nieuwe heupoperatie. Achterste benadering
Revalidatie nieuwe heupoperatie Achterste benadering Afdeling fysiotherapie Datum: januari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Revalidatie 4 3 Thuissituatie 5 4 Anatomie 6 5 Operatietechniek 7 6 Leefregels achterste
Nadere informatieOefenprogramma na een bevalling
Fysiotherapie Gynaecologie / Verloskunde Kraamafdeling Verpleegafdeling B2 Oefenprogramma na een bevalling i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Om na uw bevalling weer zo snel mogelijk
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie,17e jrg 1999, no.6 (pp )
Auteur(s): F.B. van de Beld Titel: Het meten van de bekkenrotatie tijdens het gaan op een tapis roulant Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 291-297 Deze online uitgave mag,
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 14e jrg 1996, no. 5 (pp )
Auteur(s): J. Mens, C. Riezebos, A. Lagerberg, P. van der Meer Titel: Reaktie op: Biokinematica van de sacroiliacale keten Jaargang: 14 Jaartal: 1996 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 266-277 Deze
Nadere informatieWat zorgt voor de stabiliteit? Instabiliteit ontstaat wanneer er iets mis met het actieve of passieve systeem.
(In-) Stabiliteit Inleiding Wat is instabiliteit? Instabiliteit van het schoudergewricht houdt in dat de weefsels in en rond de schouder niet in staat zijn de kop van de bovenarm op een juiste manier in
Nadere informatieAdviezen na rugoperatie (rug)hernia / vernauwing van het wervelkanaal
00 Adviezen na rugoperatie (rug)hernia / vernauwing van het wervelkanaal Afdeling Fysiotherapie U bent momenteel herstellende van een operatie in verband met een (rug)hernia of vernauwing van het wervelkanaal.
Nadere informatieOefeningen voor de knie
Oefeningen voor de knie Spierkracht verbeterende oefeningen voor de knie: Het is belangrijk om een goede spierkracht te hebben, mede omdat de spieren helpen bij schokabsorptie. Door een goede spierkracht
Nadere informatieHernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inleiding U bent patiënt op de afdeling neurologie van het IJsselland Ziekenhuis
Nadere informatiePatiënteninformatie. De bekkenbodem
Patiënteninformatie De bekkenbodem De bekkenbodem Informatie over de functie en training van de bekkenbodemspieren. U heeft een afspraak in Tergooi voor een bekkenbodemtraining. Onze artsen en medewerkers
Nadere informatieAuteur(s): J. Vuurmans Titel: Hoe stijf is een stijve rug? Jaargang: 12 Jaartal: 1994 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 5-15
Auteur(s): J. Vuurmans Titel: Hoe stijf is een stijve rug? Jaargang: 12 Jaartal: 1994 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 5-15 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt
Nadere informatieHoud een oogje op de bodem!
Houd een oogje op de bodem! Preventie van bekkenbodemgerelateerde klachten na de bevalling Informatie en oefenadviezen VSV: Verloskundige kringen van de Kempen-Eindhoven-Geldrop Máxima Medisch Centrum,
Nadere informatieDe voorste kruisbandreconstructie
Afdeling: Onderwerp: Fysiotherapie De voorste kruisbandreconstructie 1 De voorste kruisbandreconstructie 2 De Voorste Kruisbandreconstructie De knie: De meeste mensen zien een knie als een simpel scharniergewricht
Nadere informatieRichtlijn fysiotherapeutische behandeling lumbale kanaalstenose
Richtlijn fysiotherapeutische behandeling lumbale kanaalstenose Een wetenschappelijk onderzoek naar de (kosten) effectiviteit van operatie vergeleken met een voortgezet conservatief beleid bij de behandeling
Nadere informatieBekkeninstabiliteit. Jan Mens
Bekkeninstabiliteit Bekkeninstabiliteit Jan Mens Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007 Ó 2007 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
Nadere informatiefrontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak
j1 Anatomie van de heup As Vlak Beweging De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae; en het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. transversaal
Nadere informatieSpondylodese van de rug
Spondylodese van de rug De neurochirurg heeft voorgesteld om een aantal wervels in uw rug vast te zetten door middel van een operatie. Deze operatie wordt spondylodese genoemd: spondyl betekent wervel
Nadere informatieDe behandelmogelijkheden zijn: Bekkenfysiotherapie
Bekkenfysiotherapie De bekkenfysiotherapeut Mignon Lamers-Bolk Wat is bekkenfysiotherapie? Bekkenfysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie, welke zich richt op klachten in of rondom
Nadere informatieBelangrijke spieren ter hoogte van de rug zijn de lokale/globale stabilisatoren en de globale mobilisatoren:
Aspecifieke lage rugpijn Wanneer men spreekt van aspecifieke lage rugpijn, dan wilt dit zeggen dat er geen specifieke oorzaak voor de klachten te vinden is. Het komt voor bij ongeveer 90% van de personen
Nadere informatiePiriformis Syndroom Gids
Piriformis Syndroom Gids 25 januari 2015 Het Piriformis syndroom is een veel geziene oorzaak van zenuwpijn die kan optreden in combinatie met lage rugpijn. Dit beknopte boek geeft je alle basis informatie
Nadere informatieProvocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader
Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met
Nadere informatieMensendieck en Mc Kenzie praktijk Wierden en Markelo
Presentatie door Elvira van Daal Mensendieck en Mc Kenzie praktijk Wierden en Markelo Wat is McKenzie therapie? Robin McKenzie is een fysiotherapeut uit Nieuw- Zeeland. Zijn therapie wordt wereldwijd
Nadere informatieBuikspieroefeningen (basis)
Buikspieroefeningen (basis) Crunch Stap 1: Ga plat op de grond liggen met de knieën gebogen. Vouw je handen achter het hoofd, achter de oren (sla de handen dus NIET achter je hoofd in elkaar). Stap 2:
Nadere informatieMobilisatie- en oefenschema na een standaard hernia-operatie
Nog enkele algemene opmerkingen Heeft u vragen, aarzel dan niet ze te stellen aan uw arts, therapeut, of verpleegkundige. Ten aanzien van de periode tussen ontslag uit het ziekenhuis en de eerstvolgende
Nadere informatieRUG ERGONOMIE. Oefeningen voor lage rugpijn en nekrevalidatie.
RUG ERGONOMIE Oefeningen voor lage rugpijn en nekrevalidatie. oefeningen voor rugpatiënten BAL OEFENINGEN RUG AANDACHTSPUNTEN: Voer de bewegingen traag uit Blijf doorademen Herhaal deze oefeningen meermaals
Nadere informatieFysiotherapie na een operatie aan een hernia of stenose in de lage rug. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Fysiotherapie na een operatie aan een hernia of stenose in de lage rug Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Algemene informatie rug en hernia 2 2.1 Bouw van de wervelkolom
Nadere informatieInhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46
Inhoud Inleiding 1 1 Anatomie van de heup 3 1.1 Anteflexie 4 1.2 Retroflexie 6 1.3 Abductie 7 1.4 Adductie 8 1.5 Exorotatie 9 1.6 Endorotatie 12 1.7 Ligamenten van de heup 12 1.8 Schema 14 2 Anatomie van
Nadere informatieEen operatie bij uitzaaiingen in de wervelkolom
Een operatie bij uitzaaiingen in de wervelkolom Informatie voor patiënten F1087-3510 november 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411,
Nadere informatieBekkeninstabiliteit Diagnostiek en therapie. Jan Mens
Bekkeninstabiliteit Bekkeninstabiliteit Diagnostiek en therapie Jan Mens Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatieCore Stability - serie 1
Inleiding Schaatsers zijn vaak zeer eenzijdig ontwikkeld, omdat veel trainingen die we voor het schaatsen doen, vooral gericht zijn op het verbeteren van de beenspieren. Met Core Stability train je je
Nadere informatieBekkenpijn, bekkeninstabiliteit en zwangerschap
Sophia Kinderziekenhuis In deze folder geven wij u informatie over bekkenpijn en bekkeninstabiliteit tijdens de zwangerschap: informatie over de eventuele klachten, oorzaak en wat u er zelf aan kunt doen.
Nadere informatieChronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider
17 2 Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider Jef Michielsen Introductie Deze casus toont het kenmerkende verhaal van een patiënt die al jaren
Nadere informatiePatiënteninformatie. Incontinentie
Incontinentie Patiënteninformatie Incontinentie Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Inspanningsincontinentie 1.2 Aandrangincontinentie 1.3 Gemengde incontinentie 2 Eerste consult 3 Onderzoek 4 Behandelingen
Nadere informatieBekkenpijn en zwangerschap
Bekkenpijn en zwangerschap Verloskunde alle aandacht Inleiding Pijn in de omgeving van het bekken is een veel voorkomend verschijnsel in de zwangerschap. Ongeveer de helft van de zwangere vrouwen heeft
Nadere informatie'Core Stability' of romp-stabiliteit.
'Core Stability' of romp-stabiliteit. Rug-, buik- en bekkenspieren zijn erg belangrijk in het voorkomen en behandelen van blessures. Bij sporters, maar ook in revalidatietrajecten. Core stability training
Nadere informatieOefeningen. Fysiotherapie. na een sectio
Fysiotherapie Oefeningen na een sectio Inleiding Na een keizersnede is ten gevolge van de operatie de ademhaling wat minder diep. Het is daarom goed om te proberen diep door te ademen. Ook als je beweegt
Nadere informatieFysiotherapie. Adviezen en oefeningen na een hernia operatie
Fysiotherapie Adviezen en oefeningen na een hernia operatie 1 Locatie Scheper Ziekenhuis Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Afdeling fysiotherapie, straat 11 Tel 0591-69 11 81 2 Adviezen en oefeningen na een
Nadere informatieInformatiebrochure.
Informatiebrochure Rugpijn is niet vanzelfsprekend Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft 1 op de 5 volwassenen last van terugkerende rugklachten. Dit zijn 2,6 miljoen mensen
Nadere informatieFysiotherapie bij Lage Rug Operatie
Fysiotherapie bij Lage Rug Operatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Praktische gang van zaken tijdens de opname... 1 Fysiotherapie... 1 Richtlijnen voor thuis... 3 Inleiding U verblijft in ziekenhuis Tjongerschans
Nadere informatieTRAININGSPLAN XCO-TRAINER
TRAININGSPLAN XCO-TRAINER HET PRINCIPE VAN XCO-TRAINING. Nieuw explosieve training met maximaal resultaat. Door actieve bewegingsvormen kan de mechanische belastbaarheid van spieren, het bindweefsel in
Nadere informatieTRAININGSPLAN STABILITEIT
TRAININGSPLAN STABILITEIT Stabiliteitstraining Om goed te kunnen bewegen en/of te kunnen sporten is een sterke romp noodzakelijk. In een rechtop staande houding moet de romp het lichaam te allen tijde
Nadere informatieBekkenbodemcentrum. Bekkenfysiotherapie
Bekkenbodemcentrum Bekkenfysiotherapie 2009 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze folder berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Bekkenfysiotherapie. Wat is bekkenfysiotherapie? terTER_
Medewerkerinformatie Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? 1234567890-terTER_ Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bij bekkenfysiotherapie leert u om de spieren van de bekkenbodem
Nadere informatieProvocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader
Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met
Nadere informatieSpondylodese (vastzetten van de rug)
Spondylodese (vastzetten van de rug) Inleiding Spondylodese betekent het vastzetten van wervels aan elkaar. In de volgende tekst gaat het alleen over het vastzetten van wervels in de lendenwervelkolom
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Bekkenfysiotherapie. Wat is bekkenfysiotherapie? terTER_
Medewerkerinformatie Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? 1234567890-terTER_ Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bij bekkenfysiotherapie leert u om de spieren van de bekkenbodem
Nadere informatieOefeningen bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie
Oefeningen bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie Fysiotherapie Beter voor elkaar 2 Oefeningen voor de bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie Algemene opmerking De anus spant u aan, door te
Nadere informatieOperatie van de heupkom:
Operatie van de heupkom: triple osteotomie Inleiding U heeft van uw behandelend arts te horen gekregen dat u een operatie krijgt aan uw bekken. Het doel van de operatie is het wegnemen of het verminderen
Nadere informatieZwanger en fit? www.mothersinmotion.nl
Zwanger en fit? Zwangerschapscursus Zwangerschap, bevallen en de eerste tijd samen met je baby zijn unieke ervaringen. Ze zijn mooi en positief maar ook zwaar en ingrijpend. Mothers in Motion helpt je
Nadere informatieBij deze oefening worden de lage rugspieren gerekt en worden de buik- en bilspieren versterkt.
Bij acute rug- of nekpijn zijn oefeningen meestal niet aangewezen. Vaak zijn ze ook niet mogelijk omdat elke beweging te veel pijn doet. Maar als de eerste pijn wat verminderd is, kunnen ze helpen om de
Nadere informatieOefeningen bij osteoporose
Oefeningen bij osteoporose Algemeen In deze folder staan oefeningen die u kunt doen bij osteoporose. Tips voor het uitvoeren van de oefeningen Ademt u rustig door tijdens de oefeningen (adem niet vasthouden
Nadere informatieCursus Ontspanningsmassage. Bijlage spieren. Trapezius
Cursus Ontspanningsmassage Bijlage spieren. Trapezius De trapezius (monnikskapspier) is een ruitvormige spier boven aan de achterkant van het lichaam. De trapezius loopt van de schedelbasis tot aan het
Nadere informatieLAGE RUGKLACHTEN / HERNIA Oorzaak en behandeling, wel of niet opereren?
LAGE RUGKLACHTEN / HERNIA Oorzaak en behandeling, wel of niet opereren? Dokter op dinsdag, 28 februari 2012 Marcel Garssen Neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis Inleiding Er is nog een boel recht te zetten.
Nadere informatie