FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 ROTTERDAM

Transcriptie

1 Fugro GeoServices B.V. Regio Zuid RAPPORT betreffende FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 ROTTERDAM Opdrachtnummer: Opdrachtgever : Woonstad Rotterdam Afdeling Techniek Postbus CJ Rotterdam Datum onderzoek : 21 december februari 2012 Projectleider : G. de Bruin Senior Projectleider Opgesteld door : M.W. de Kwaadsteniet Assistent projectleider VERSIE DATUM OMSCHRIJVING WIJZIGING PARAAF PROJECTLEIDER 1 13 februari 2012 FILE: R01 Op deze rapportage zijn de algemene leveringsvoorwaarden van de 2011 van toepassing die een aansprakelijkheidsbeperking bevatten. Kantoor: Nijverheidsstraat 11, 3371 XE Hardinxveld-Giessendam, Tel.: , info@fugro.nl, Handelsreg BTW-nr NL B08. Fugro GeoServices maakt deel uit van Fugro N.V.

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 3 2. RESULATEN BUREAUSTUDIE Archiefonderzoek Eerder onderzoek Grondwater 5 3. RESULTATEN VELDONDERZOEK Visuele inspectie Lintvoeg- en vloerwaterpassing Omgevingsfactoren 9 4. BEOORDELING FUNDERING Onderzoeksresultaten Draagkracht funderingsconstructie CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN RANDVOORWAARDEN EN BEPERKINGEN 13 TABELLEN Blz. Tabel 1 Analyseresultaten peilbuisgegevens peilbuis Tabel 2 Lintvoegwaterpassing: zakkingverschillen en rotaties langs voorgevel 8 Tabel 3 Vloerwaterpassing: zakkingverschillen en rotaties tussen voor- en achtergevel 8 BIJLAGEN - Situatietekening 1 - Resultaten lintvoeg- en vloerwaterpassing 2 - Grondwatergegevens 3 - Foto s visuele opname 4-1 t/m Archiefgegevens 5-1 t/m Eerder onderzoek (79-116/A) 6A (6 blz) - Eerder onderzoek (79-116/C) 6B (6 blz) - Verklarende woordenlijst 5 blz - Lintvoeg- en vloerwaterpassing 2 blz Blz R01 Opdr. : Blz. : 2

3 1. INLEIDING Op 21 december 2011 ontving Fugro GeoServices B.V. te Hardinxveld-Giessendam van Woonstad Rotterdam de opdracht voor het uitvoeren van een Fase 1 funderingsonderzoek voor een complex met woningen gelegen aan de Saftlevenstraat 40 en 46 te Rotterdam. De locatie van de woningen is weergegeven op de situatietekening opgenomen in bijlage 1. Bij de uitvoering en de beoordeling van de onderzochte onderdelen is als leidraad de F 3 O richtlijn Onderzoek en beoordeling van houten paalfunderingen onder gebouwen versie 1, 18 januari 2011 gebruikt ( 3 O.nl). Het nu uitgevoerde funderingsonderzoek is beperkt tot fase 1 en omvat de volgende onderdelen uit de genoemde leidraad: Fase 1: - bureaustudie - visuele funderingstechnische opname - lintvoeg- en vloerwaterpassing Dit rapport bevat de omschrijving van het uitgevoerde fase 1 onderzoek met een feitelijke weergave van de resultaten van de uitgevoerde metingen. Op basis van deze resultaten is de staat van de fundering omschreven en beoordeeld en is de daarbij behorende funderingstechnische handhavingstermijn vastgesteld. Relevante informatiebladen met betrekking tot de toegepaste onderzoeksmethodieken en beoordelingswaarden zijn aan het rapport toegevoegd R01 Opdr. : Blz. : 3

4 2. RESULATEN BUREAUSTUDIE 2.1 Archiefonderzoek Bij het Gemeentearchief van Rotterdam is onderzoek gedaan naar eventueel beschikbare originele bouwplannen. Volgens de archiefpandkaarten is pand 40 gesticht in 1901 en pand 46 in De archiefkaarten en -tekeningen zijn in bijlage 5 opgenomen. In het archief zijn voor beide panden enige oorspronkelijke bouwtekeningen aanwezig. Voor pand 46 is tevens dossier B beschikbaar met enige informatie over de herinrichting van de woningen. Uit de tekeningen is op te maken dat een palenfundering is toegepast, uitgevoerd in een enkele palenrij en langshout (Rotterdamse fundering). Bij pandnummer 46 is onder een deel van de voorgevel op de hoek van de Saftlevenstraat en de Rochussenstraat een dubbele rij palen toegepast met vermoedelijk kespen en langshout. Op de tekeningen van pandnummer 40 zijn geen peilen of maatvoering van de fundering aangegeven. Op de tekening van pandnummer 46 staat 2,50+ ter hoogte van het trottoir aangegeven. Een referentie is niet vermeld en een NAP- of RP- hoogte is niet aannemelijk. Aangenomen wordt dat het hier een hoogtemaat t.o.v. een lokaal Peil betreft. Uit de funderingstekening blijkt dat voor de fundatie van pand 40 gebruik is gemaakt van de fundering onder de bouwmuur van pandnummer 38. Voor de fundatie van pand 46 (bouwkundige eenheid 42 t/m 46) is gebruik gemaakt van de fundering onder de bouwmuur van pandnummer 40. Volgens de pandkaart van Saftlevenstraat 38 is deze woning gesloopt in 1983 met uitzondering van de gefundeerde gedeelde bouwmuur. Volgens de beschikbare informatie over de herinrichting van pandnummer 46 zijn geen werkzaamheden aan de fundering uitgevoerd. 2.2 Eerder onderzoek Via het funderingsloket van de gemeente zijn twee rapportages verstrekt van eerdere, door Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam uitgevoerde, onderzoeken. Het betreft een Funderingsonderzoek Dijkzigt 2 e fase, rapportnummer /A van 5 januari 1981 en een Funderingsonderzoek Dijkzigt 3 e fase, rapportnummer /C van 25 augustus De voor de Saftlevenstraat 40 en 46 relevante informatie worden kort besproken. De rapportages zijn opgenomen in bijlage 6A en 6B: GWR /A d.d. 5 januari 1981: Algemeen onderzoek van panden in diverse straten nabij het Dijkzigt. Waarschijnlijk zijn de panden alleen visueel beoordeeld. Er is verder geen onderzoek vermeld. Algemene bodemopbouw: Maaiveld in de Saftlevenstraat ca. NAP +1,55 m tot ca. NAP -1,05 m; zandophoging ter plaatse van de straten ca. 2 m à 3 m; klei-/veenlagen tot ca. NAP -18,00 m. Grondwaterstanden: Gemiddelde grondwaterstanden op de hoeken van de Saflevenstraat van ca. NAP -2,34 m tot ca. NAP -2,72 m; Laagst gemeten grondwaterstanden bedragen respectievelijk ca. NAP -2,51 m en ca. NAP -2,88 m R01 Opdr. : Blz. : 4

5 Voor pand Saftlevenstraat 40 wordt de fundering als goed beoordeeld. Opgemerkt wordt dat bij renovatie de voorgevel aan de bouwmuren verankerd dient te worden. Tevens is ter hoogte van het souterrain bij renovatie het herstel van het constructieve verband van de onderheide tussenmuren noodzakelijk. Pand Saftlevenstraat 46 is niet beoordeeld in verband met juist uitgevoerde renovatie. GWR /C d.d. 25 augustus 1988: (vervangt rapport /A): Algemeen onderzoek van panden in diverse straten nabij het Dijkzigt. De panden zijn extern en daar waar mogelijk ook intern visueel geïnspecteerd. Voor Saftlevenstraat 40 t/m 46 is een inspectie uitgevoerd bij pand 44. Gegevens funderingsinspectie pand 44: maaiveldhoogte NAP +1,39 m; grondwaterniveau NAP -1,41 m; funderingswijze houten palen; bovenzijde funderingshout NAP -2,06 m; conditie funderingshout goed; grondsoort t.p.v. fundering klei, zandhoudend. Conclusie rapport: Gezien het schranken van de voorgevels, met name pandnr. 40 en de zettingsverschillen (in pandnr. 46 scheefstand ca. 15 mm/m) wordt de fundering als matig tot goed beoordeeld met een funderingstechnische handhavingstermijn van 25 jaar. 2.3 Grondwater Van de website van gemeentewerken Rotterdam is informatie verkregen over de peilbuizen uit het grondwatermeetnet nabij de projectlocatie. Een overzicht van de ligging van deze peilbuizen is weergegeven in bijlage 1. Op bijlage 3 zijn de resultaten van enkele van deze peilbuizen weergegeven met de bovenkant van het funderingshout ingemeten tijdens de funderingsinspectie uitgevoerd door gemeentewerken Rotterdam voor pand 44 (zie bijlage 6B). Nabij de projectlocatie zijn in de omgeving 7 peilbuizen van de gemeente aanwezig. Peilbuizen en zijn na respectievelijk 1999 en 1986 niet meer opgenomen. Peilbuis ligt naast peilbuis Peilbuizen , -28 en -51 zijn derhalve niet meegenomen in dit onderzoek. Peilbuis ligt het dichts bij de projectlocatie op een afstand van ca. 10 m à 20 m en wordt het meest representatief geacht voor de projectlocatie. In de freatische peilbuis nabij pand Saftlevenstraat 44 worden aanzienlijk hogere freatische grondwaterstanden gemeten dan in de freatische peilbuizen in de omgeving. Op basis van deze peilbuis wordt een gemiddelde grondwaterstand geraamd van ca. NAP -1,05 m. De laagst gemeten grondwaterstand in deze peilbuis bedraagt NAP -1,42 m. De gemiddelde grondwaterstanden in de peilbuizen in de omgeving variëren van NAP -2,27 m tot NAP -2,87 m. De gegevens van peilbuis zijn gezien de afstand tot de projectlocatie en het verschil in gemeten grondwaterstand ten opzichte van de peilbuizen in de omgeving gebruikt om het verloop van de grondwaterstand nabij de fundering te beoordelen. De peilbuis heeft volgens de website van de gemeente een lengte van ca. 3,2 m met een filterlengte van 1,0 m. De hoogte van het maaiveld en de bovenkant van de peilbuis zijn door Fugro tijdens het uitvoeren van de lintvoegmeting ingemeten op en niveau van respectievelijk NAP +1,29 m en NAP +1,08 m. De peilbuis staat afgesteld in de deklaag en meet de freatische grondwaterstand R01 Opdr. : Blz. : 5

6 Uit de analyse van de gegevens van peilbuis zijn de waarden in onderstaande tabel 1 bepaald. Tabel 1 Analyseresultaten peilbuisgegevens peilbuis Gemiddelde grondwaterstand Laagste grondwaterstand Hoogste grondwaterstand Periode in m t.o.v. NAP in m t.o.v. NAP in m t.o.v. NAP ,00-1,42-0, ,96-1,30-0, ,05-1,42-0,10 Het funderingshout is in 1988 ingemeten op niveau van NAP -2,06 m. Op basis van de peilbuisgegevens uit tabel 1 ligt het funderingshout ruim onder het grondwaterpeil. Uit de meetgegevens kan worden opgemaakt dat de gemiddelde grondwaterstand sinds 1988 licht is gedaald van ca. NAP -0,96 m (voor 2002) tot ca. NAP -1,05 m (na 2002). De peilbuizen in de omgeving laten aanzienlijk lagere freatische grondwaterstanden zien. Verwacht wordt de grondwaterstanden het maaiveldniveau volgen. Dit loopt volgens de website vanaf de projectlocatie richting het noorden af. Het uitgiftepeil in de Saftlevenstraat in aansluiting op de Rochussenstraat is volgens de gemeente NAP +1,55 m. Het uitgiftepeil in de Saftlevenstraat in aansluiting op de Ochterveldstraat bedraagt NAP +0,3 m. Voor het gebied waarbinnen de projectlocatie is gelegen geeft de gemeente aan dat er geen beheerspeil is. Er zijn ook geen watergangen aanwezig nabij de Saftlevenstraat R01 Opdr. : Blz. : 6

7 3. RESULTATEN VELDONDERZOEK 3.1 Visuele inspectie Het complex met panden Saftlevenstraat 40 en 46 is op 12 januari 2012 uit funderingstechnisch oogpunt visueel beoordeeld. In bijlage 4 zijn enige foto s opgenomen. Het complex lijkt visueel uit 3 apart gebouwde panden te bestaan. Pand 40 bestaat uit een souterrain, beganegrond, 1 e, 2 e verdieping en een volwaardige zolder onder een kapconstructie. Binnen het pand zijn 6 woningen aanwezig. In het midden van de woning is een tussenbouwmuur aanwezig met drie woningen links en drie woningen liggen rechts van deze muur. Woning 40B links en rechts betreffen de souterrain en de begane grond. Op de eerste verdieping zijn woning 40A 1 en 40C 1 aanwezig. Op de tweede verdieping zijn woningen 40A 2 en 40C 2 aanwezig. De zolder is niet bewoond maar wordt gebruikt als berging. Onder het gebouw is voor zover bekend geen kruipruimte aanwezig (bij woning 40B rechts was niemand thuis). De kabels en leidingen bij 40B links komen aan de voorgevel binnen in het souterrain. Met uitzondering van woning 40B rechts en 40A 2 zijn alle woningen vanuit funderingstechnisch oogpunt visueel beoordeeld. De muren in de woningen zijn veelal afgetimmerd, waardoor de orginele voor-, achtergevel en bouwmuren niet zichtbaar zijn. Tevens is het plafond verlaagd. In het souterrain is de vloer uitgevoerd in beton en is scheurvorming in de tussenmuur waargenomen nabij de voorgevel. Op de zolderverdieping is zowel bij 40A als 40C scheurvorming waargenomen of is de voorgevel deels los van de bouwmuur en de tussenbouwmuur. In woning 40C staat de trap van de eerste naar de tweede verdieping en van de tweede naar de derde verdieping duidelijk waarneembaar scheef. Er is scheefstand waargenomen. De vloeren lopen af richting de voorgevel. Diverse deuren klemmen. In de voor- en achtergevels is op diverse plaatsen kleine tot matige scheurvorming zichtbaar voornamelijk bij lateien van de ramen en deuren. Bij achtergevel is dit iets minder dan bij voorgevel. Pand 46 bestaat uit een kelder, beganegrond, 1 e, 2 e verdieping en boven de helft van het pand is een volwaardige zolder onder een kapconstructie aanwezig. Binnen het pand zijn 5 woningen aanwezig. In het midden van de woning is een tussenbouwmuur aanwezig die voor de eerste en tweede verdieping de scheiding tussen de woningen vormt. Woning 46A betreft de begane grond en de kelder. Op de eerste verdieping zijn woning 46B en 46C aanwezig. Op de tweede verdieping zijn woningen 46D en 46E aanwezig. De zolder is niet bewoond maar wordt gebruikt als berging. Onder het gebouw is voor zover bekend geen kruipruimte aanwezig. Met uitzondering van woningen 46B en 46D zijn alle woningen vanuit funderingstechnisch oogpunt visueel beoordeeld. De muren in de woningen zijn veelal afgetimmerd, waardoor de orginele voor-, achtergevel en bouwmuren niet zichtbaar zijn. In de kelder is de vloer deels uitgevoerd in tegel en deels in beton. Daar waar de muren zichtbaar zijn op de begane grond in het trapgat, woning 46C en de zolder wordt lichte tot matige scheurvorming waargenomen R01 Opdr. : Blz. : 7

8 Er is scheefstand waargenomen. De vloeren lopen af richting de voorgevel en de zijgevel. In de voor-, zij- en achtergevel is op diverse plaatsen kleine tot matige scheurvorming zichtbaar voornamelijk bij lateien van de ramen en deuren. Bij achtergevel is dit minder dan bij voor- en zijgevel. 3.2 Lintvoeg- en vloerwaterpassing De resultaten van de lintvoeg- en vloerwaterpassing, uitgevoerd op 12 januari 2012, zijn weergegeven op bijlage 2. De doorlopende metselvoeg is vanaf de voorgevel van pandnummer 40 t/m de zijgevel van pandnummer 46 gemeten ter hoogte van de beganegrondvloer niet iets onder dan wel boven de raamdorpels. Op bijlage 2 zijn de meetresultaten grafisch weergegeven als zakking in mm ten opzichte van het hoogste punt en in tabel 2 zijn per pand het maximale zakkingverschil en de tussen de bouwmuren berekende scheefstand met de bijbehorende rotatie vermeld. Tussen haken is de binnen dit traject gemeten maximale waarde aangegeven. De hoogtemetingen zijn uitgevoerd door Fugro. Het gebruikte NAP referentiepunt is vermeld op bijlage 2. De in dit rapport vermelde maatvoering t.o.v. NAP is niet geschikt voor andere doeleinden dan dit onderzoek. Tabel 2 Lintvoegwaterpassing: zakkingverschillen en rotaties langs voorgevel Locatie Zakkingverschil Scheefstand* Rotatie* mm mm/m 1 Huisnr (9) 1:535 (105) Huisnr (18) 1:81 (56) Huisnr (16) 1:82 (62) Huisnr. 46 (voorgevel # ) (21) 1:69 (47) Huisnr. 46 (zijgevel) 32 3 (7) 1:340 (135) *( ) de maximaal gemeten waarde langs voorgevel cursief = beoordeling scheefstand groot tot zeer groot # Voorgevel is het deel van de woning langs de Saftlevenstraat inclusief het deel van de gevel op de hoek van de Saftlevenstraat en de Rochussenstraat. De vloermetingen zijn uitgevoerd op verschillende verdiepingsvloeren. De meetresultaten zijn per pand weergegeven op bijlage 2 (zakking in mm ten opzichte van het hoogste punt) en in tabel 3 zijn per pand het maximale zakkingverschil en de tussen de voor- en achtergevel berekende scheefstand met bijbehorende rotatie vermeld. Tussen haken is de binnen dit traject gemeten maximale waarde aangegeven. Bij pand 40 zijn de woningen in de lengterichting verdeeld, waardoor inzicht in de scheefstand tussen de vooren achtergevel kan worden verkregen. Bij pand 46 zijn de woningen in de breedterichting verdeeld, waardoor met de vloermeting geen inzicht kan worden verkregen in de scheefstand tussen de voor- en achtergevel. Tabel 3 Vloerwaterpassing: zakkingverschillen en rotaties tussen voor- en achtergevel Locatie Zakkingverschil Scheefstand* Rotatie* mm mm/m R01 Opdr. : Blz. : 8

9 Locatie Zakkingverschil Scheefstand* Rotatie* mm mm/m 1 Huisnr. 40A (29) 1: 102 (35) Huisnr. 40C 67 6 (11) 1: 160 (88) Huisnr. 46B # (13) 1: 80 (80) Huisnr. 46E $ 16 7 (7) 1:125 (125) * ( ) de maximaal gemeten waarde tussen voor- en achtergevel cursief = beoordeling scheefstand groot tot zeer groot # Scheefstand gemeten tussen de achtergevel en de tussenbouwmuur $ Scheefstand gemeten tussen de tussenbouwmuur en de voorgevel Uit de resultaten van de lintvoegmeting blijkt dat de tussenbouwmuur bij pand 40 beperkt is gezakt ten opzichte van de bouwmuren. Bij pand 46 is de zijgevel sterk gezakt ten opzichte van de bouwmuur tussen pandnummers 44 en 46. De gemeten scheefstanden zijn groot tot zeer groot. Aan de zijgevel van pand 46 is een beperkte scheefstand gemeten vanaf de achtergevel richting voorgevel. Het zakkingverschil tussen de panden 40 en 46 is zeer groot (286 mm). Uit de meting blijkt dat de panden vanaf de bouwmuur tussen 40 en 42 sterk zijn scheefgezakt waarbij de scheefstand van de voorgevels redelijk gelijkmatig is. Hierdoor is de scheurvorming beperkt gebleven. Uit de vloermetingen in pand 40 blijkt dat het pand duidelijk naar voren is gezakt, waardoor plaatselijk matige tot grote scheefstanden zijn ontstaan. De vloermeting in pand 46 laat een kleine tot matige scheefstand tussen de voor- en achtergevel zien. Uit de vloermeting blijkt tevens dat de woning sterk is gezakt naar de zijgevel. Vanaf de bouwmuur tussen pand 44 en 46 en de zijgevel is de scheefstand groot tot zeer groot. De vloermetingen evenwijdig met de voorgevel komen redelijk overeen met de resultaten uit de lintvoegmeting. 3.3 Omgevingsfactoren Er zijn tijdens het onderzoek geen specifieke omgevingsomstandigheden (bv. grondwerken en bemalingen in de directe omgeving) waargenomen, welke van invloed kunnen zijn op het functioneren van de funderingsconstructie. Wel is er nabij de voorgevel een uitgang van metrostation Dijkzicht aanwezig. De aanleg van dit ondergrondse bouwwerk kan mogelijk van invloed zijn geweest op de kwaliteit van de fundering van de panden R01 Opdr. : Blz. : 9

10 4. BEOORDELING FUNDERING 4.1 Onderzoeksresultaten Op basis van de archiefgegevens wordt verondersteld dat de fundering van de panden bestaat uit houten palen onderling verbonden door langshout, waarbij tussen de bouwkundige eenheden de fundering onder de bouwmuren worden gedeeld. Bij pandnummer 46 is onder een deel van de voorgevel op de hoek van de Saftlevenstraat en de Rochussenstraat een dubbele rij palen toegepast met vermoedelijk kespen en langshout. Op de archieftekeningen is geen aanlegniveau van de fundering vermeld. Uitgaande van het nu gemeten dorpelhoogte en op basis van de op de tekening aangegeven beperkte maatvoering kan uit de tekening van huisnr. 40 een aanlegniveau worden opgemeten van ca. NAP -2,75 m. Op de tekening van de panden is geen maatvoering aangehouden. Op basis van een kelder hoogte van ca. 2,1 m is uit de tekening een aanlegniveau van ca. NAP -2,00 m te herleiden, uitgaande van de nu gemeten dorpelhoogte. Volgens het funderingonderzoek uitgevoerd door IGWR is de bovenzijde van het funderingshout bij pand nummer 44 (onderdeel van bouwkundige eenheid 42 t/m 46) ingemeten op een niveau van NAP -2,06 m. Conclusie rapport funderingsonderzoek IGWR 1988: Gezien het schranken van de voorgevels, met name pandnr. 40 en de zettingsverschillen (in pandnr. 46 scheefstand ca. 15 mm/m) wordt de fundering als matig tot goed beoordeeld met een funderingstechnische handhavingstermijn van 25 jaar. Voor pand 40 wordt op basis van de visuele opname de aangetroffen scheurvorming als matig beoordeeld. Er is duidelijk scheurvorming als gevolg van zakkingverschillen aanwezig. De gemeten scheefstanden wordt als matig beoordeeld met mogelijk schade tot gevolg. Zonder nadere metingen is het niet mogelijk een indicatie te geven van de huidige zakkingsnelheid. Voor pand 46 wordt op basis van de visuele opname de aangetroffen scheurvorming als matig tot groot beoordeeld. De gemeten scheefstanden voor pand 46 worden als groot tot zeer groot beoordeeld met ernstige schade tot gevolg. Zonder nadere metingen is het niet mogelijk een indicatie te geven van de huidige zakkingsnelheid. De constructieve staat wordt als kritisch beoordeeld. Enkel op basis van de funderingsinspectie bij pand 44 wordt vooralsnog uitgaan van een maatgevend hoogste houtniveau van ca. NAP -2,0 m voor de panden Waarschijnlijk is de fundering van pand 42 nog ca. 0,7 m lager aangelegd. Op basis van deze gegevens en de opgevraagde grondwatergegevens van de peilbuis bij pand 44 wordt de grondwaterdekking (minimaal ca. 0,6 m) beoordeeld als voldoende. Het is aannemelijk dat de nu gemeten scheefstanden voornamelijk zijn ontstaan door een (plaatselijk) te kort aan draagvermogen. Het draagvermogen van de fundering wordt met name voor pand 46 beoordeeld als zeer kritisch. Bij eventuele aanpassingen binnen of buiten de panden dient voorkomen te worden dat de funderingsbelastingen wijzigen R01 Opdr. : Blz. : 10

11 4.2 Draagkracht funderingsconstructie De draagkracht van de fundering is zonder nader onderzoek van de houten funderingsonderdelen niet nader te beoordelen. Er is geen verder onderzoek naar paalbelastingen en geotechnisch draagvermogen uitgevoerd, maar op basis van de nu gemeten zakkingverschillen lijkt deze voor pand 46 zeer kritisch R01 Opdr. : Blz. : 11

12 5. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Op basis van het fase 1 funderingsonderzoek wordt geconcludeerd dat kwaliteit van de fundering van het pand gelegen aan Saftlevenstraat 46 te Rotterdam als onvoldoende moet worden geclassificeerd. De funderingstechnische handhavingstermijn van de bestaande fundering bedraagt 0 tot 5 jaar, bij gelijkblijvende omstandigheden en gebruik. Hierbij is vooral de grote tot zeer grote scheefstand bepalend, waardoor op dit moment de draagkracht van de fundering als kritisch wordt beoordeeld. Verwacht mag worden dat de panden verder zullen zakken, waardoor de al aanwezige scheurvorming en schade (sterk) kan toenemen. Zonder een beoordeling van de bouwkundige kwaliteit en mogelijkheden wordt daarom, enkel op basis van de resultaten van het funderingsonderzoek (verwachte handhavingstermijn), aanbevolen om funderingsherstel uit te voeren. Indien niet direct het proces tot funderingsherstel wordt opgestart, wordt geadviseerd om het complex constructief te laten beoordelen en de zakking te monitoren. De kwaliteit van de fundering van het pand gelegen aan Saftlevenstraat 40 te Rotterdam wordt als matig geclassificeerd. Indien de funderingsconstructie en het pand volledig bouwkundig kan worden gescheiden van bouwkundige eenheid en het funderingshout in goede staat verkeerd, kan de fundering mogelijk als voldoende worden geclassificeerd. Hierbij geldt een funderingstechnische handhavingstermijn van 25 jaar, bij gelijkblijvende omstandigheden en gebruik. Deze handhavingstermijn kan alleen worden onderbouwd als ook fase 2 van het funderingsonderzoek wordt uitgevoerd. Dit houdt in dat de houten paalfundering door middel van een funderingsinspectie nader moet worden onderzocht R01 Opdr. : Blz. : 12

13 6. RANDVOORWAARDEN EN BEPERKINGEN Bij dit rapport is gebruik gemaakt van de resultaten van in het verleden door derden uitgevoerd funderingsonderzoek. De gegevens uit deze onderzoeken zijn zeer beperkt en sterk verschillend. Gezien echter de overige resultaten en bevindingen is het voor de gegeven conclusie voor pand 46 niet noodzakelijk om verder onderzoek uit te voeren. Voor pand 40 wordt voorgesteld een fase 2 onderzoek uit te voeren. Gezien de beperkte opzet van het onderzoek kan geen uitspraak worden gedaan over de geotechnische draagkracht van de fundering van de panden. Bij dit rapport is gebruik gemaakt van de resultaten van enkel een fase 1. Daarom dient de gegeven conclusie met enig voorbehoud te worden geïnterpreteerd en is deze gebaseerd op de aanname dat er geen ernstige aantasting van het funderingshout aanwezig is en er geen droogstand van het funderingshout optreedt R01 Opdr. : Blz. : 13

14

15

16 Project: Resultaten gemeentelijke peilbuizen in directe omgeving 0-0,1-0,2-0,3-0,4-0,5-0,6-0,7-0,8-0,9-1 -1, , , , ,5-1,6 bk hout GW Rotterdam pand 44-1,7-1,8 GWS tov NAP -1,9-2 -2,1-2,2-2,3-2,4-2,5-2,6-2,7-2,8-2,9-3 -3, Grondwaterstanden in m. tov NAP Peilbuis t/m: vanaf: alle metingen bk PB MV gem laag hoog gem laag hoog gem laag hoog in m. tov NAP ,68-3,02-2,20-2,87-3,08-2,54-2,74-3,08-2, ,62-2,89-2,39-2,59-3,02-2,38-2,60-3,02-2, ,96-1,30-0,67-1,05-1,42-0,10-1,00-1,42-0,10 1,08 1, ,16-2,48-1,67-2,27-2,57-1,97-2,19-2,57-1,67-0,46 Bijlage 3 Datum: Fugro GeoServices B.V. Pagina 1 van 1

17 Overzichtsfoto P jpg Aanzicht voorgevel P jpg Aanzicht achtergevel P jpg Aanzicht achtergevel P jpg Detail scheurvorming voorgevel P jpg Detail scheurvorming voorgevel P jpg Foto's visuele opname Saftlevenstraat 40 FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 TE ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 4-1

18 Detail scheurvorming souterrain P jpg Detail scheurvorming souterrain P jpg Zolder scheurvorming tussenbouwmuur voorgevel P jpg Zolder scheurvorming bouwmuur voorgevel P jpg Zolder scheurvorming bouwmuur voorgevel P jpg Zolder scheurvorming tussenbouwmuur voorgevel P jpg Foto's visuele opname Saftlevenstraat 40 FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 TE ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 4-2

19 Detail zakking trap van 2e verdieping naar zolder P jpg Aanzicht voorgevel P jpg Aanzicht voorgevel (hoek) P jpg Aanzicht zijgevel P jpg Aanzicht zijgevel P jpg Aanzicht achtergevel P jpg Foto's visuele opname Saftlevenstraat 46 FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 TE ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 4-3

20 Detail scheurvorming voorgevel P jpg Detail scheurvorming voorgevel (hoek) P jpg Detail scheurvorming voorgevel (hoek) P jpg Detail scheurvorming zijgevel P jpg Detail scheurvorming zijgevel P jpg Detail scheurvorming zijgevel P jpg Foto's visuele opname Saftlevenstraat 46 FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 TE ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 4-4

21 Detail kelder P jpg Detail kelder P jpg Zolder scheurvorming bouwmuur voorgevel P jpg Detail scheurvorming bouwmuur P jpg Detail scheurvorming bouwmuur P jpg Foto's visuele opname Saftlevenstraat 46 FASE 1 - FUNDERINGSONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 TE ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 4-5

22 pandkaart 1 Pandkaart 2 Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-1

23 Pandkaart 3 Pandkaart 4 Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-2

24 Saftlevenstraat 40 informatie uit archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-3

25 Saftlevenstraat 40 informatie uit archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-4

26 Saftlevenstraat 40 informatie uit archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-5

27 Saftlevenstraat 46 informatie archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-6

28 Saftlevenstraat 46 informatie archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-7

29 Saftlevenstraat 46 informatie archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-8

30 Saftlevenstraat 46 informatie archief van bouw Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-9

31 Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-10

32 Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-11

33 Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-12

34 Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-13

35 Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Saftlevenstraat 46 informatie archief Dossier B verbouwing Archiefgegevens FASE 1 ONDERZOEK SAFTLEVENSTRAAT 40 EN 46 (COMPLEX ) ROTTERDAM Opdr. : Bijlage : 5-14

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49 VERKLARENDE WOORDENLIJST aanleghoogte aanwasboor absolute zakking actieve of recente scheuren Amsterdamse fundering bacteriële aantasting belending betonopzetter betonoplanger borstwering bouwblok bouweenheid bouwmuur bouwstroom bovenkant fundering capillaire werking casco cunet dilatatie dragende paaldiameter drooglegging droogstand drukspanning erosiebacterie freatische grondwaterstand fundering op staal funderingsbalk funderingshout funderingsmuur - hoogte of niveau ten opzichte van NAP van de onderzijde van de gemetselde of betonnen fundering, bij paalfunderingen meestal gelijk aan de bovenkant van het funderingshout. - holle boor, afkomstig uit de bosbouw, voor het nemen van houtmonsters. - zakking ten opzichte van een vast punt. - scheuren die nog steeds in beweging zijn, recent zijn ontstaan of recent in beweging zijn geweest - type houten paalfundering bestaande uit een gemetselde muur met versnijdingen, waaronder langshout en kespen. Onder de kespen staan steeds paarsgewijs twee houten palen. - houtaantasting door bacteriën, ontstaan onder water en kan de paal over hele lengte aantasten. - aangrenzend pand. - zie oplanger. - zie oplanger. - muurgedeelte onder een raam of raampartij - een door straten of maaiveld omgeven aantal panden. - groep panden, als één ontwerp gemaakt en uitgevoerd, waardoor ze constructief onlosmakelijk aan elkaar zijn verbonden met een gezamenlijke fundering. De panden zijn per definitie tegelijkertijd gebouwd. - een constructieve muur met daaronder een fundering; geen voor- of achtergevel zijnde. Bouwmuren dragen meestal ook balklagen en mogen balk-eindigend zijn. Vaak een pandscheidende muur of buitenmuur van een pand. - meerdere bouweenheden die aansluitend na elkaar gebouwd worden. Soms ook één ontwerp. - hoogte of niveau ten opzichte van NAP van het hoogste punt of gedeelte van het funderingshout of bovenkant paal/oplanger bij betonbalken. Wordt ook wel aanleghoogte genoemd. - het verschijnsel dat de grond vlak boven de grondwaterstand ook nat is. - het geheel van alle constructieve delen van een pand en de delen om het wind- en waterdicht te maken. Inrichting, zoals keuken, badkamer, verwarmingsinstallatie, leidingen en afwerkingen zoals pleisterwerk en plafonds, behoren niet tot het casco. - sleufvormige strook in een terrein, opgevuld met een afwijkend materiaal, meestal zand. - een onderbreking van de constructie waardoor twee delen (beperkt) los van elkaar kunnen bewegen. - Berekende paaldiameter waarbij rekening is gehouden met de niet dragende schil als gevolg van houtaantasting. - het hoogteverschil tussen het maaiveld (of de bodem van een kruipruimte) en het officiële singelpeil, slootpeil of polderpeil, of een ander ontwateringsmiddel zoals een horizontale drain. N.B.: het begrip drooglegging wordt vaak verwisseld met het begrip ontwateringsdiepte (zie aldaar). - situatie waarbij de grondwaterstand beneden de bovenkant van de houten paalfundering ligt. Bij droogstand kan schimmelaantasting en houtrot ontstaan. - drukkracht per oppervlak. - type van bacteriële houtaantasting dat veel in funderingshout voorkomt. - grondwaterstand (GWS) in het bovenste pakket van de bodem waarboven de waterstand de gewone luchtdruk heeft. - fundering zonder palen, waarbij gemetselde of betonnen funderingsstroken of platen direct op de onderliggende grond rusten. - balk van beton of hout, waaronder gewoonlijk een enkele rij (houten) palen staat (al dan niet met beton oplangers). - het geheel van alle houten onderdelen van een fundering op houten palen dus inclusief het langshout, de kespen en de houten palen zelf. - muurvlak tussen het langshout van de fundering en de begane grondvloer pagina 1 van 5

50 VERKLARENDE WOORDENLIJST funderingsloof funderingsverlaging gemeenschappelijke bouwmuur gemengde fundering geotechnische draagkracht grondmechanische paaldraagkracht grondverbetering grondwaterdekking grondwaterniveau grondwaterpeil grondwaterspiegel grondwaterstand (GWS) handhavingstermijn hardheidshamer hart op hart afstand; h.o.h. heipaal hoogtemeting houtspanning hybride fundering inbalken inbinten Indringingswaarde; indringwaarde inknijping inslaghamer instorting karakteristieke waarde kernhout kesp - zie funderingsbalk. - methode van funderingsherstel waarbij langshout, kespen en de bovenste delen van houten palen worden vervangen door metselwerk of beton. - één bouwmuur die door beide aangrenzende panden wordt gebruikt. - fundering op staal, waaronder ook palen aanwezig zijn, of pand dat deels op staal is gefundeerd (bijvoorbeeld ter plaatse van de kelder) en deels op palen staat. Wordt ook wel hybride fundering genoemd. - de draagkracht, die de bodem aan een paalfundering kan leveren. - de draagkracht die de paal aan de diverse grondlagen ontleent. - methode ter verbetering van de draagkracht van funderingen op staal. Slappe en weinig draagkrachtige lagen direct worden hierbij afgegraven tot aan een draagkrachtig niveau. Dit wordt opgevuld met bijvoorbeeld zand. - maat voor het hoogteverschil tussen de bovenkant van het funderingshout en de freatische grondwaterstand. - zie grondwaterstand. - zie grondwaterstand. - zie grondwaterstand. - hoogte ten opzichte van NAP van de bovenkant van het grondwater. Vermijd gemiddelde grondwaterstand omdat lokale droogstand tot problemen leidt en het niet om een gemiddelde gaat. - de termijn waarbinnen de vervorming van de fundering (bij gelijkblijvende omstandigheden) zodanig beperkt blijven dat geen verlies van gebruikswaarde van het bouwwerk zal optreden. - zie inslaghamer. - afstand tussen het midden (hart) van twee onderdelen of elementen. - paal (stamhout, beton, staal met beton) die in de grond is gebracht of gemaakt. - de hoogte van het object wordt bepaald ten opzichte van NAP. - optredende spanning in hout. - zie gemengde fundering. - muur of fundering van een reeds bestaand pand gebruiken bij de bouw van een naastgelegen pand. - zie inbalken. - de afstand in mm waarover de pen van een inslaghamer het funderingshout binnendringt bij een beproeving. Deze afstand is een maat voor de kwaliteit en aantasting van het funderingshout. - het samengeperst worden van langshout en of kesphout tussen het funderingsmetselwerk aan de bovenzijde en de houten paalkop aan de onderzijde van het horizontale funderingshout. - apparaat waarmee op gestandaardiseerde wijze de indringingswaarde van houten heipalen, langshout en kespen wordt gemeten. - de instorting is de maat welke de houten paal in de betonnen funderingsbalk of de betonnen oplanger steekt. - getalswaarde van een belasting, waarbij de veronderstelde onderschrijdingskans 5% bedraagt wanneer de toetsing betrekking heeft op de uiterste grenstoestand, of waarbij de veronderstelde onderschrijdingskans 50% bedraagt wanneer de toetsing betrekking heeft op de bruikbaarheidsgrenstoestand. - binnenste dn duurzaamste deel van stamhout omringt door spint. - houten balk onder een funderingsmuur, dwars op de richting van die muur pagina 2 van 5

51 VERKLARENDE WOORDENLIJST kleefpaal kopgevel langshout latei links lintvoeg lintvoegmeting lintvoegwaterpassing loodmeting maaiveld (mv of m.v.) maaiveldhoogte meetbout meetnauwkeurigheid NAP of N.A.P. (Normaal Amsterdams Peil) negatieve kleef NIVRE officieel straatpeil omslagpunt onderkant metselwerk ontwateringsdiepte oplanger oploodinstrument oploodmeting opvangconstructie opzetter overstek paal - korte funderingspaal, niet geslagen tot in de diepere draagkrachtige zandlaag, welke draagkracht genereert uit de wrijving (kleef) met de omringende grondlagen. - eerste en laatste vrijstaande gevel van een bouweenheid (huizenrij). - één of meerdere zware houten planken of balken onder gehele onderzijde van een gemetselde funderingsmuur. - soort balk (van bv. beton, staal of hout) of gemetselde rollaag in muur boven deur- en raamkozijnen en andere openingen. - als links of de linkerzijde van een pand geldt wat als links wordt gezien door een waarnemer staande voor het pand (aan de straat- of adreszijde), kijkend in de richting van het pand. - doorgaande horizontale voeg in metselwerk. Wordt ook wel langsvoeg of strekvoeg genoemd. - zie lintvoegwaterpassing. - meting van de hoogteligging ter plaatse van de bovenkant van de steen van de horizontaal aangelegde voeg. - bepalen van scheefstand ten opzichte van de verticaal. - het vlak gevormd door de bovenkant van de grond of de bestrating. - hoogte waarop het maaiveld zich bevindt ten opzichte van NAP. - een in een gevel van een gebouw geplaatste bout voor het uitvoeren van hoogtemetingen (bv. t.b.v. zakkingmetingen) - combinatie van de onnauwkeurigheid van de meting en het meetapparaat. - vaste hoogte, die geldt voor geheel Nederland en is vastgelegd door middel van officiële hoogtemerken. Alle hoogtes, niveaus en peilen worden aangegeven ten opzichte van NAP. - extra belasting uitgeoefend op een funderingspaal door wrijving van langs de paalschacht zakkende grond - Stichting Nederlands instituut van schade-experts. - de hoogte ten opzichte van NAP waarop een straat (of openbaar gebied) wordt aangelegd en wordt onderhouden. Wordt ook wel aangeduid met streefpeil of stadspeil en is in principe gelijk aan het uitgiftepeil. Het werkelijke of actuele straatpeil kan ten gevolge van zakking afwijken van het officiële straatpeil. - de plaats in een heipaal waar de negatieve kleef langs een paal omslaat in positieve kleef en waar de paalbelasting vaak het hoogst is. - hoogte of niveau ten opzichte van NAP van de onderzijde van de gemetselde of betonnen fundering; meestal gelijk aan de bovenkant van het funderingshout of de aanleghoogte. - maat voor het hoogteverschil tussen het maaiveld (of de bodem van een kruipruimte) en de freatische grondwaterstand. N.B.: het begrip ontwateringsdiepte wordt vaak verwisseld met het begrip drooglegging (zie aldaar). - geprefabriceerd betonnen opzetstuk, dat op een houten paal wordt gezet om deze vervolgens dieper weg te heien. Op deze wijze komt de kop van de houten paal verder onder de grondwaterstand te zitten, worden sinds 1920 toegepast. - een landmeetkundig meetinstrument, waarmee horizontale verplaatsingen van een oorspronkelijk verticaal object kunnen worden gemeten. - Bepaling van de hoek tussen het verticale gevelelement (zijmuur) en het horizontale vlak (vloer), hieruit kan het schranken worden bepaald. - tijdelijke constructie welk dient om bouwdelen of elementen te ondersteunen en de belasting hiervan af te dragen. - zie oplanger - het deel dat overhangt of uitsteekt ten opzichte van de ondersteunende / draagconstructie. - constructie element waarbij de lengte minimaal vijf maal de kleinste afmeting van de dwarsdoorsnede bedraagt pagina 3 van 5

52 VERKLARENDE WOORDENLIJST paaldraagkracht paaljuk paalkop paalpunt paalrot paalschacht paalvoet palenpest palenplan peil peilbuis peilgebied peilklokje peilmaatmeting peilpieper penant Pilodyn poer prikapparaat prikken prikker rechts rekenwaarde RFG rollaag rotatie Rotterdamse fundering scharnierpand scheefstand scheefstand t.o.v. van de horizontaal scheurvorming - De draagkracht van een paal ontleend aan de eigen sterkte van (het materiaal van) de paal of paalschacht als kolom. - het geheel van een kesp met daaronder twee houten palen. - bovenste gedeelte van een funderingspaal. - Onderste volle doorsnede van de paalvoet. - (ongewenste) term voor schimmelaantasting van funderingshout door droogstand. - deel van een paal tussen de paalkop en de paalvoet. - geometrische vorm van het onderste deel van de paal. - (ongewenste) term voor bacteriële aantasting van funderingshout. - tekening waarop de plaats van de palen in bovenaanzicht staat aangegeven. - niveau in de bouw meestal bovenkant vloer afgewerkte begane grondvloer, waaraan op bouwtekeningen alle hoogtematen in een bouwwerk worden gerelateerd. - in de grond geplaatste (pvc) buis met een filter aan de onderzijde om de grondwaterstand te kunnen meten. - gebied waarbinnen middels bemaling een stabiel open waterpeil gehandhaafd wordt. - koperen cilinder, hol van onder, dat via een draad in een peilbuis tot op het waterniveau wordt gebracht en daar een klokkend geluid geeft. - een meting van de huidige hoogte van het constructiedeel dat bij de bouw als peil werd gehanteerd. Meestal was dat de begane grondvloer. Uit vergelijking van de huidige hoogte met het aanlegniveau kan de absolute zakking worden herleid. - instrument dat via een draad in een peilbuis tot op het waterniveau wordt gebracht en daar een piepend geluid geeft. - (smal) deel van een muur of gevel naast of tussen deuren, ramen en hoeken van panden. - type inslaghamer. - blokvormig deel van een fundering, meestal van beton, waaronder één of meer palen kunnen staan. - zie inslaghamer - zie indringingswaarde - zie inslaghamer - als rechts of de rechterzijde van een pand geldt wat als rechts wordt gezien door een waarnemer staande voor het pand (aan de straat- of adreszijde), kijkend in de richting van het pand. - de getalswaarde van een belasting die bij de toetsing van een constructie moet zijn aangehouden, en die wordt bepaald door de karakteristieke waarde te vermenigvuldigen met een modificatiefactor en vervolgens te delen door een materiaalfactor. - Richtlijnen voor Funderingen van Gebouwen. De voorloper van de huidige geotechnische normen NEN 6740, NEN 6743 en NEN de 1 ste RFG versie is uit 1985, de 2 de verbeterde versie uit een in het verband van een muur gewerkte laag van op hun kant of kop gemetselde stenen. - zakking gedeeld door de afstand waarover de zakking gemeten is. - type houten paalfundering bestaande uit een gemetselde muur, gewoonlijk zonder versnijdingen, waaronder langshout bestaande uit een plaat (hier ook wel kesp genoemd) met in het midden daarop een balkje (schuifhout) en een enkele rij houten palen er onder. - pand tussen twee bouweenheden die beide ongelijkmatig zakken. Hierdoor toont het pand een scheefstand ten opzichte van de horizontaal. - zakking uitgedrukt in mm scheefstand per m hoogte. Wordt ook wel uit het lood staan genoemd. - scheefstand ten opzichte van de horizontaal, wordt uitgedrukt in het aantal mm hoogteverschil over een afstand van 1 meter. - het geheel (en het patroon) van alle aanwezige scheuren in een pand pagina 4 van 5

53 VERKLARENDE WOORDENLIJST schranken schuifhout slaghamer slangenwaterpas sondering spaarbogen spanning specht spint stabiliteit standzekerheid stijghoogte straatpeil strokenfundering tachymeter theodoliet trasraam tussenbouwmuur uitgiftepeil versnijding(en) vlijlaag vloerhout vloerwaterpassing waterpassing waterpastoestel zachte schil zakking zakkingverschillen - resultaat van een oploodmeting (mm/m). - een op of tussen het plaathout aangebracht, rechtopstaand stuk hout, waardoor de muur zijdelings wordt gefixeerd. - zie inslaghamer. - van oorsprong een waterpastoestel waarmee via een slang, met aan beide uiteinden een glazenbuis met maatverdeling en gevuld met water, het mogelijk is om het hoogteverschil tussen twee punten te meten. De tegenwoordige moderne variant wordt digitaal afgelezen. - onderzoeksmethode om de aard en vastheid van grondlagen vast te stellen. - gemetselde fundering waarbij het onderste gedeelte van de funderingsmuur uit gemetselde bogen bestaat om materiaal en gewicht te besparen. De palen staan daarbij onder de voet van de boog. - kracht per oppervalk. - type inslaghamer. - buitenste en in dikte variërende schil hout in een stam, is weinig duurzaam en gevoelig voor bacteriële aantasting. - zie standzekerheid. - hebben van voldoende stijfheid en een bouwwerk ter voorkoming van niet toelaatbare horizontale en verticale vervormingen. - druk van het water in het 1 e watervoerende pakket weergegeven in m ten opzichte van NAP. - zie officieel straatpeil - fundering op staal in de vorm van strookvormige elementen. - een landmeetkundig meetinstrument, waarmee horizontale en verticale hoeken en afstanden met hoge nauwkeurigheid worden gemeten. - een landmeetkundig meetinstrument, waarmee horizontale en verticale hoeken met hoge nauwkeurigheid worden gemeten. - het waterdichte metselwerk in muren tegen het optrekken van grondvocht (ook wel cementraam genoemd). - inpandige bouwmuur. - officieel vastgestelde hoogte ten opzichte van NAP van een uit te geven of uitgegeven terrein. - trapsgewijze verbreding(en) in het metselwerk aan de onderzijde van een muur. - eerste laag stenen van een fundering die op de platen is gelegd, vaak zonder specie. - onderdeel van een houten paalfundering waarop metselwerk met een groot grondoppervlak (bijvoorbeeld keldervloeren, kademuren) is aangebracht. Onder vloerhout zijn vaak kespen aanwezig. - meting van de scheefstanden (ten opzichte van een horizontaal vlak) van de vloeren in een pand. Geeft mate van zakking aan, daar vloeren horizontaal zijn aangebracht - het opmeten van hoogteverschillen tussen twee of meerdere punten met behulp van een waterpasinstrument en een baak. - optisch instrument op statief waarmee heel nauwkeurig in een horizontaal vlak gemeten kan worden, voor de eenvoudige methode van waterpassen zie slangenwaterpas. - aangetaste buitenste schil van het funderingshout dat niet meer bijdraagt aan de sterkte. De dikte ervan wordt bepaald door meting met een inslaghamer. - afstand waarover een bouwelement is gezakt ten opzichte van een eerdere of oorspronkelijke positie. - verschillen in zakking tussen of binnen panden. zetting zettingverschillen - vervorming van de grond onder belasting (geotechnische term). - verschillen in zakking tussen of binnen panden die uitsluitend door bodemvervorming worden veroorzaakt pagina 5 van 5

54 LINTVOEG- EN VLOERWATERPASSING Algemeen Lintvoeg- en vloerwaterpassingen zijn metingen, waarbij op een eenvoudige en relatief goedkope wijze informatie verkregen over de vervormingen die een pand heeft ondergaan. De metingen worden vaak in de beginfase van een funderingsonderzoek uitgevoerd. In combinatie met andere onderdelen van het funderingsonderzoek wordt een totaalbeeld verkregen van de kwaliteit van de funderingen van een pand of woningblok. Methode Lintvoegwaterpassing Met behulp van een waterpasinstrument, een baak en een meetlint wordt een aantal punten van de buitengevels van het pand ingemeten. De landmeter kiest hiervoor punten, waarvan mag worden aangenomen dat deze tijdens de bouw vrijwel in een horizontaal vlak hebben gelegen. Dit is meestal een lintvoeg in het metselwerk rondom het gebouw. Er kan ook worden gekozen voor het meten van een rollaag, de bovenzijde van het trasraam of de bovenzijden van raamopeningen. Door de hoogten van de gemeten punten te tekenen in lengteprofielen ten opzichte van één horizontaal vlak, wordt een beeld verkregen van de vervormingen die het pand sinds de bouw heeft ondergaan. De nauwkeurigheid van de meting is meestal niet groter dan plus of min ca. 5 mm. Dit is een gevolg van maatafwijkingen in (handvorm)stenen en het metselproces. De meting is niet geschikt om te herhalen na bijvoorbeeld enkele jaren en daarmee zakkingsnelheden vast te stellen. Nauwkeurigheidswaterpassingen zijn daarvoor wel geschikt. Methode Vloerwaterpassing Als het pand deel uit maakt van een woningblok, dan kan alleen de voorgevel en mogelijk de achtergevel worden gemeten met een lintvoegmeting. In deze situatie wordt ook de hoogteverschillen van een oorspronkelijke, sinds de bouw aanwezige, vloer gemeten. Over het algemeen gebeurt dit op de 4 hoekpunten en halverwege tussen de voor- en achtergevel. Op deze wijze wordt een globale indruk verkregen van het zakkingverschil dat tussen de voor- en achtergevel is opgetreden. Absolute zakking Op de bestektekening kan de hoogte ten opzichte van NAP (of een ander peil zoals bv. RP of AP) vermeld zijn van bv. de begane grondvloer, het maaiveld of een ander object. Door de hoogte hiervan opnieuw vast te stellen ten opzichte van NAP kan een indruk verkregen worden van de absolute zakking sinds de bouw van dat punt in de constructie. De nauwkeurigheid van dit gegeven is niet bijzonder hoog als gevolg van afwijkingen van de bestektekening en opgetreden zakkingen tijdens de bouwfase