AANVULLEND FUNDERINGSONDERZOEK COMPLEX B Drievriendendwarsstraat 12 te Rotterdam

Transcriptie

1 FUGRO INGENIEURSBUREAU B.V. Regio Zuid - Geotechniek RAPPORT betreffende AANVULLEND FUNDERINGSONDERZOEK COMPLEX B Drievriendendwarsstraat 12 te Rotterdam Opdrachtnummer: Opdrachtgever : De Nieuwe Unie Westblaak KP ROTTERDAM Datum onderzoek : 19 februari 2009 Opgesteld door Gecontroleerd door : G. de Bruin, Projectleider funderingsonderzoek. : P.H.A. van Steenoven, Afdelingshoofd Regio Zuid. VERSIE DATUM OMSCHRIJVING WIJZIGING PARAAF PROJECTLEIDER 1 15 mei 2009 eerste versie FILE: B aanv rapport inspectie.r02.doc Op deze rapportage zijn de algemene leveringsvoorwaarden van de V.O.T.B. van toepassing die een aansprakelijkheidsbeperking bevatten. Kantoor Hardinxveld-Giessendam: Nijverheidsstraat 11, Postbus 242, 3370 AE Hardinxveld-Giessendam, Tel.: , Fax: , Internet:

2 INHOUDSOPGAVE Blz. 1. INLEIDING 3 2. FUNDERINGSonderzoek Funderingsinspectie Houtonderzoek 5 3. BEOORDELING EN CONCLUSIE 6 TABELLEN Blz. Tabel 1: Funderingniveaus en grondwaterstanden 4 Tabel 2: Resultaten houtonderzoek 5 BIJLAGEN - bijlage 1: Resultaten funderingsinspecties - bijlage 2: Foto s funderingsinspecties - bijlage 3: Rapportage Pieters Bouwtechniek Delft B.V. INFORMATIEBLADEN - Uitgangspunten en Randvoorwaarden" - "Funderingsinspectie en houtonderzoek" - Verklarende woordenlijst B aanv rapport inspectie.r02.doc Opdr. : Blz. : 2

3 1. INLEIDING Op 29 januari 2009 ontving Fugro Ingenieursbureau B.V. te Hardinxveld-Giessendam van De Nieuwe Unie te Rotterdam de opdracht voor het uitvoeren van een funderingsinspectie bij de bouwmuur tussen de panden Drievriendendwarsstraat 12 en 10 welke deel uitmaken van complex B. Dit in verband met een eventuele toekomstige sloopgrens tussen deze panden. In het kader van het grootschalig funderingsonderzoek, ten behoeve van diverse woningcomplexen gelegen in de wijk Het Oude Westen te Rotterdam, is voor het complex B in 2006/2007 een Fase 1 onderzoek uitgevoerd en gerapporteerd (rapport eenheid 172B fase 1.R01 d.d. 12 juni 2007). Dit aanvullende rapport omvat de feitelijke resultaten van de uitgevoerde inspectie en is tevens de in het Fase 1 rapport gegeven conclusie vergeleken met de nu gevonden resultaten. Op verzoek van De Nieuwe Unie is door Pieters Bouwtechniek Delft B.V., tijdens de funderingsinspectie, een visuele opname van de toekomstige sloopgrens tussen de panden 10 en 12 uitgevoerd. Deze rapportage is als bijlage 3 aan dit rapport toegevoegd B aanv rapport inspectie.r02.doc Opdr. : Blz. : 3

4 2. FUNDERINGSONDERZOEK De werkzaamheden zijn uitgevoerd conform de richtlijnen zoals deze zijn omschreven in het Protocol voor het uitvoeren van een inspectie aan houten paalfunderingen versie 2003, opgesteld in opdracht van het Ministerie van VROM. De uitgangspunten en randvoorwaarden met betrekking tot de beoordeling van de diverse onderdelen van het onderzoek zijn weergeven in het bijgevoegde informatieblad. Daarnaast zijn relevante informatiebladen over de onderzoeksmethodieken toegevoegd. 2.1 Funderingsinspectie Aan de binnenzijde van pand nr. 12 is in de kruipruimte de fundering, aan de voorzijde van de bouwmuur met nr. 10, opgegraven. De funderingsinspectie is uitgevoerd op 19 februari De resultaten van de funderingsinspectie en de bijbehorende foto s zijn gepresenteerd in de bijlagen 1 en 2. Uit de resultaten blijkt dat onder de woning een houten paalfundering is toegepast bestaande uit een enkele palenrij onderling verbonden door langshout (Rotterdamse fundering). Dit komt overeen met de, in het Fase 1 rapport opgenomen, archieftekeningen. In tabel 1 zijn enkele resultaten van de funderingsinspecties samengevat. Tabel 1: Funderingniveaus en grondwaterstanden Inspectieput / paalnummer Bovenkant funderingshout Bovenkant paalkop Diameter paalkop Grondwaterstand tijdens inspectie in m t.o.v. NAP in m t.o.v. NAP in mm in m t.o.v. NAP 1 / P1-2,47 ca. -2,65 Ø245-2,65 1 / P2-2,58 ca. -2,64 Ø230 1 / P3-2,58 ca. -2,67 Ø240 Uit de gegevens van inspectieput blijkt dat het langshout onder de voorgevel is opgelegd op het langshout van de bouwmuur en als hoogste funderingshout moet worden beschouwd. Het hoogste houtniveau is bij de inspectie aangetroffen op NAP -2,47 m. Het metselwerk direct boven het langshout wordt als matig tot slecht beoordeeld en er is enige scheurvorming waargenomen. De tijdens het graafwerk aangetroffen grondwaterstand ligt onder het langshout van de voorgevel. Uit ervaring blijkt, dat de in ontgravingen vastgestelde grondwaterstand (sterk) af kan wijken van de freatische grondwaterstand. Daarnaast kan de in de inspectieput gemeten grondwaterstand door de toegepaste bemaling beïnvloed zijn. Om die reden dient de in de inspectieput gemeten grondwaterstand met enig voorbehoud te worden beoordeeld B aanv rapport inspectie.r02.doc Opdr. : Blz. : 4

5 2.2 Houtonderzoek Tijdens de funderingsinspectie wordt de houtkwaliteit van de palen en eventueel de houten funderingsconstructies beoordeeld met behulp van een slaghamer van het type Pilodyn 6J-SM. De meetresultaten zijn weergegeven op bijlage 1 en samengevat in tabel 4. De onderzoeksresultaten zijn in tabel 4 samengevat. Tabel 2: Paal: Resultaten houtonderzoek Paal diameter in mm Gemiddelde indringing mm P1 Ø P2 Ø230 5 P3 Ø240 7 Langshout: h/b** Put 1-H1 110/ Put 1-H2 110/ Put 1-H3 110/250 >50 * maximaal te meten indringing 50 mm ** h/b = hoogte/breedte langshout in mm Met behulp van een aanwasboor zijn houtmonsters met een diameter van 10 mm uit de palen en het langshout genomen. Op basis van het protocol is beoordeeld of laboratorium onderzoek, uit te voeren door SHR Hout Research te Wageningen, noodzakelijk is. Op basis van de gemeten indringing is voor de palen geen laboratorium onderzoek noodzakelijk. De aantasting voor de palen wordt beoordeeld als licht tot niet aangetast. Het langshout van de voorgevel is in een dusdanig slechte staat dat laboratorium onderzoek niet zinvol is. Daar de kwaliteit van dit langshout bepalend is voor de gehele beoordeling, is ook het monster van het langshout van de bouwmuur niet verder onderzocht. Op basis van de gemeten indringing en de visuele waargenomen vervormingen boven de paalkop wordt geconcludeerd dat het langshout van de voorgevel ernstig is aangetast en van de bouwmuur matig. Op basis van de verkleuring, de aantasting en de grondwaterstand wordt geconcludeerd, dat het langshout van de voorgevel, als gevolg van (periodieke) droogstand, door schimmels is aangetast. Boven de paalkoppen is het langshout van de bouwmuur sterk samengedrukt B aanv rapport inspectie.r02.doc Opdr. : Blz. : 5

6 3. BEOORDELING EN CONCLUSIE Aangenomen wordt dat alle palen vuren zijn en de aantasting wordt, op basis van de indringingswaarden, beoordeeld als licht. In de huidige situatie is de dragende doorsnede van de palen door aantasting gereduceerd tot gemiddeld ca. 78 %. Op basis van deze berekende percentages wordt de draagkracht van de paalschachten op dit moment beoordeeld als 2 x goed en 1 x redelijk Uit de gemeten indringingswaarden en de ouderdom van de palen wordt voor een referentieperiode van 25 jaar -onder gelijkblijvende omstandigheden- een geringe toename van de aantasting van de paalkoppen verwacht. Hierdoor zullen de dragende doorsneden van de paalschachten verder worden gereduceerd tot gemiddeld ca. 75%. De beoordeling van de draagkracht van de paalschachten wordt dan 1 x goed en 2 x redelijk. De huidige paalbelasting is niet bekend. Uitgaande van een paalbelasting (incl. negatieve kleef) van ca. 120 kn voldoet de berekende constructieve houtspanning in de houten palen aan de vereiste druksterkte. Voor het plaatselijk sterk aangetaste langshout is deze, mede ook gezien de geconstateerde vervormingen, kritiek en is in de toekomst een verdergaande vervorming en mogelijk bezwijken van het langshout te verwachten. De mate en periode van de optredende droogstand is hierbij ook een belangrijke factor. Mede ook gezien de geconstateerde matige kwaliteit van het metselwerk kan het eventueel plaatselijk bezwijken van het langshout mogelijk ernstige schade en scheurvorming veroorzaken. Het maatgevend houtniveau is bepaald op ca. NAP -2,47 m. Uitgaande van dit niveau worden de grondwaterstand, op basis van de beschikbare peilbuisgegevens (zie Fase 1 rapport) en de in de inspectieput aangetroffen grondwaterstand, beoordeeld als matig tot redelijk. Er kan (periodiek) droogstand van het langshout optreden, hetgeen wordt bevestigd door de gevonden aantasting van het langshout onder de voorgevel. Gezien de nu gevonden aantasting van de paalkoppen is langdurige droogstand van de paalkoppen tot op heden niet opgetreden. In het Fase 1 onderzoek is geconcludeerd dat -bij gelijkblijvende omstandigheden en gebruik- de handhavingstermijn van complex B op de bestaande fundering ca. 0 tot 10 jaar bedraagt. De resultaten van de inspectie bevestigen nu deze conclusie, waarbij opgemerkt wordt dat bovenstaande beoordeling slechts op basis van 1 funderingsinspectie is opgesteld B aanv rapport inspectie.r02.doc Opdr. : Blz. : 6

7

8 Overzicht put 1 DSC03832.jpg Put 1 - Paal 1 DSC03838.jpg Put 1 - Paal 2 DSC03841.jpg FOTO'S FUNDERINGSINSPECTIE - EENHEID B - PUT 1 Drievriendendwarsstraat 12 Opdr. : FUNDERINGSONDERZOEK OUDE WESTEN TE ROTTERDAM Bijlage : 2-1

9 Put 1 - Paal DSC03842.jpg Put 1 - Scheurvorming DSC03846.jpg FOTO'S FUNDERINGSINSPECTIE - EENHEID B - PUT 1 Drievriendendwarsstraat 12 Opdr. : FUNDERINGSONDERZOEK OUDE WESTEN TE ROTTERDAM Bijlage : 2-2

10

11

12

13 UITGANGSPUNTEN EN RANDVOORWAARDEN Voor de algehele beoordeling van de staat van de fundering hanteert Fugro Ingenieursbureau B.V. de volgende benamingen en handhavingstermijnen: Tabel 1: Algehele beoordeling fundering Handhavingstermijn in jaren Beoordeling 25 tot 40 Goed 15 tot 25 Redelijk 5 tot 15 Matig 0 tot 5 Slecht Met de handhavingstermijn wordt de periode bedoeld, waarin de vervormingen van de fundering en casco zodanig beperkt zullen blijven dat er geen verlies van gebruikswaarde en economische waarde van het pand zal optreden. Op basis van de resultaten van het locatieonderzoek worden beoordelingen gegeven van: De scheefstand en rotatie van de constructie ten opzichte van het horizontale vlak. De aantasting van houten palen en indien aanwezig van kespen en langshout. De draagkracht van de paalschacht en eventueel van kespen of langshout. De grondwaterstanden in relatie tot het aanlegniveau van de fundering. Samen vormen deze vier beoordelingen de basis voor de algehele beoordeling, zoals in de bovenstaande tabel 1 is weergegeven. De gehanteerde beoordelingswaarden van genoemde vier belangrijke aspecten zijn vermeld in de volgende tabellen. Tabel 2: Beoordeling scheefstand en rotatie Scheefstand in mm/m t.o.v. horizontaal Rotatie t.o.v. horizontaal Beoordeling 0 tot 5 0 tot 1:200 Goed 5 tot 10 1:200 tot 1:100 Redelijk 10 tot 15 1:100 tot 1:67 Matig > 15 1:67 tot 1:50 Slecht Tabel 3: Beoordeling aantasting Gemeten indringing in mm met Pilodyn Beoordeling 0 tot 5 Niet aangetast 5 tot 20 Licht aangetast 20 tot 35 Matig aangetast > 35 Ernstig aangetast

14 UITGANGSPUNTEN EN RANDVOORWAARDEN Tabel 4: Beoordeling draagkracht paalschacht *) Overgebleven dragende doorsnede van de paalkop in % Beoordeling 100 tot 80 Goed 80 tot 60 Redelijk 60 tot 40 Matig < 40 Slecht Tabel 5: Beoordeling grondwaterstand Grondwaterstand in m t.o.v. bovenzijde funderingshout Beoordeling > 0 Goed 0 tot -0,1 Redelijk -0,1 tot -0,25 Matig < -0,25 Slecht *) Medio 2002 zijn de resultaten gepubliceerd van het onderzoek "Onderbouwing Prikgegevens Funderingsonderzoek". Hierin zijn nieuwe inzichten gepresenteerd over de wijze waarop de sterkte van houten palen kan worden beoordeeld op basis van de gemeten indringing met de standaardprikker (Pilodyn) in combinatie met de resultaten van het onderzoek naar houtsoort en bacteriële- en schimmelaantasting. Geconcludeerd wordt dat de gemeten indringing met 5 mm verhoogd dient te worden bij de berekening van de dragende doorsnede. Bij de berekening van de constructieve draagkracht wordt uitgegaan van een nominale paalkopbelasting van 80 kn en een maximale houtspanning van 10,8 kpa voor vuren palen en 6,25 kpa voor grenen palen. Indien uit de berekening volgt dat de paal niet voldoet aan de constructieve draagkracht, betekent dit dat de paalkop rekentechnisch niet voldoet aan het gewenste veiligheidsniveau volgens de geldende normen (NEN 6702, 6740 en 6760)

15 FUNDERINGSINSPECTIE EN HOUTONDERZOEK Algemeen Met deze vorm van onderzoek wordt door het graven van een inspectieput een visuele controle mogelijk van de funderingsconstructie en de houten palen. Tevens wordt de houtkwaliteit van de palen en eventueel de kespen en het langshout vastgesteld. De werkzaamheden worden uitgevoerd conform het Protocol voor het uitvoeren van een inspectie aan houten paalfunderingen dat op verzoek van het Ministerie van VROM is opgesteld in juni 2003 en door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten onder haar leden is verspreid. Inspectie Een funderingsinspectie kan in de volgende situaties worden uitgevoerd: Indien de eerder uitgevoerde onderdelen van het funderingsonderzoek geen duidelijk inzicht heeft opgeleverd over ontstane zakkingsverschillen. Vastgesteld kan bijvoorbeeld worden of dit veroorzaakt is door gebreken aan de funderingsconstructie of door een te geringe draagkracht van de palen. Indien snel een duidelijk beeld moet worden verkregen van de kwaliteit van de fundering. De volgende informatie wordt standaard bij een funderingsinspectie verzameld en in tekening gebracht: De afmetingen van het langshout en eventuele kespen. Met name wordt gelet op eventuele schade in de vorm van breuken, inknijpingen en andere vervormingen. De kopdiameters van de houten palen, eventuele scheefstand of gebreken hieraan. Tevens wordt gemeten of de palen goed onder het metselwerk staan. De afmetingen en kwaliteit van het metselwerk direct boven de houten funderingsconstructie. De bodemopbouw zoals deze is aangetroffen tussen het maaiveld en de bodem van de inspectieput. Het maaiveldniveau en de grondwaterstand. De hoogteligging van de genoemde onderwerpen wordt vastgesteld ten opzichte van NAP. De rapportage van de funderingsinspectie omvat, naast de in tekening gebrachte meetresultaten, tevens foto s van de funderingsconstructie. Aangezien een funderingsinspectie relatief kostbaar is, dient de locatie van de inspectieput zorgvuldig te worden gekozen op basis van de resultaten van de eerder uitgevoerde onderdelen van het funderingsonderzoek

16 FUNDERINGSINSPECTIE EN HOUTONDERZOEK Houtonderzoek Het houtonderzoek omvat de volgende onderdelen: Met behulp van een aanwasboor worden houtmonsters genomen met een diameter van 10 mm uit de palen, en eventueel uit kespen of langshout. Gestreefd wordt naar een bemonstering tot in het hart van de palen, kespen of langshout. De houtmonsters worden geanalyseerd in een laboratorium gespecialiseerd in houtonderzoek. Daarbij wordt de houtsoort vastgesteld, de mate en het type van de eventuele aantasting door bacteriën en/of schimmels. In de inspectieput wordt tevens een mechanisch onderzoek uitgevoerd met behulp van een slaghamer van het type Pilodyn 6J-SM. Deze slaghamer heeft een pen met een diameter van 5 mm en een maatverdeling. Bij een slagkracht van 6 Joule wordt de indrukking van de pen in het hout gemeten. Bij de beoordeling van de meetresultaten wordt ervan uitgegaan dat de indringing in niet aangetast hout maximaal 5 mm bedraagt. Ter indicatie van de mate van aantasting kunnen de volgende waarden worden gehanteerd: Gemeten indringing in mm Beoordeling 0 5 niet aangetast 5 20 licht aangetast matig aangetast > 35 ernstig aangetast Uit de combinatie van het laboratoriumonderzoek en het mechanisch onderzoek kan worden vastgesteld welke zone van het hout nog bijdraagt aan de sterkte van de palen, kespen en langshout. Op basis van de verzamelde informatie van het gehele funderingsonderzoek en onze ervaring op dit gebied, kan een beoordelingsrapport worden opgesteld. Hierin wordt de kwaliteit van de fundering beschreven en wordt de handhavingstermijn vastgesteld afhankelijk van de bestemming van het pand

17 VERKLARENDE WOORDENLIJST Aanwasboor : Holle boor, afkomstig uit de bosbouw, voor het nemen van monsters uit de kern van een houten paal. Amsterdamse fundering : Fundering bestaande uit paarsgewijs geslagen houten palen waarop een houten kesp rust (juk). De palenparen zijn onderling verbonden met langshout. Bel-etage : Voordeurverdieping van een gebouw boven de begane grond of het souterrain. Betonoplanger : Betonnen opzetstuk van 1 à 3 meter op een houten paal, welke wordt gebruikt om de paalkop beneden het grondwaterpeil weg te heien. Dilatatievoeg : Uitzetvoeg; speling om uitzetting op te vangen in gebouwen van zodanige afmeting en constructie, dat bij temperatuurswisseling scheurvorming kan worden verwacht. Freatische grondwaterstand : Vrije grondwaterspiegel (GWS). Grondverbetering : Methode ter verbetering van de draagkracht van funderingen op staal. Slappe en weinig draagkrachtige lagen direct onder de funderingsplaat- of strook worden hierbij afgegraven tot aan een draagkrachtig niveau. De ontstane vrije ruimte wordt opgevuld met bijvoorbeeld zand. Beperkt toepasbaar voor verbetering van bestaande funderingen op staal. Kesp : Verbindingshout tussen een palenpaar in een Amsterdamse fundering, welke samen met de palen een zogenaamd paaljuk vormt. Kilgoot : Hemelwaterafvoer tussen belendingen. Kleefpaal : Korte funderingspaal, niet geslagen tot in het diepe funderingszand welke draagkracht genereert uit de wrijving (kleef) welke de paalschacht in omringende slappe grondlagen ondervindt. Langshout : Houten balk, veelal gelegen onder een draagmuur welke het gewicht van de constructie op de palen of paaljukken overdraagt. Latei : Horizontale overspanning boven een deur-, venster-, of schoorsteenopening. Lintvoeg : Lopende, strekse voeg in een bouweenheid, meestal vlak boven maaiveldniveau, waarvan kan worden verwacht dat deze oorspronkelijk min of meer waterpas is aangelegd. Meetboutje : Een in een gevel van een gebouw geplaatst boutje voor het uitvoeren van nauwkeurige waterpassingen. N.A.P. : Normaal Amsterdam Peil, referentieniveau van het Nederlands landmeetnet. Negatieve kleef : Extra paalschachtbelasting veroorzaakt door inklinking van boven de paalpunt aanwezige samendrukbare grondlagen

18 VERKLARENDE WOORDENLIJST Paalkop : Bovenste gedeelte van een funderingspaal. Paalschacht : Buitenkant van een funderingspaal van paalkop tot paalvoet. Paalvoet : Onderkant van een funderingspaal. Peilbuis : Verticale meetbuis met filter, waarin de grondwaterspiegel met een peillood kan worden vastgesteld. Peilgebied Gebied, veelal afgebakend door een watergang, waarbinnen door het waterschap middels bemaling een stabiel open waterpeil gehandhaafd wordt. Penant Metselwerk naast of tussen kozijn- en/of deuropeningen. Poer Samenstel van 2 of meer dicht bij elkaar geslagen palen, constructief op zodanige wijze met elkaar verbonden dat ze als een geheel draagkracht aan de constructie leveren. Rollaag Een in het verband van een muur gewerkte laag van op hun kant of kop gemetselde stenen. Rotterdamse fundering Fundering bestaande uit een enkele rij houten palen, onderling verbonden door langshout. Schuifhout Een op of tussen het langshout aangebracht rechtopstaand stuk hout, dat moet voorkomen dat het metselwerk van het langshout afglijdt. Slaghamer (Pilodyn) Meetinstrument wat middels een veer een stalen punt met vaste energie wegslaat. Uit de mate van indringing van de stalen punt kan de aantasting van houten funderingsdelen beoordeeld worden. Sondering Reguliere grondonderzoeksmethode voor geotechnische doeleinden, waarbij een conus van 4 à 5 centimeter doorsnede vanuit een sondeerwagen de grond in wordt gedrukt. Uit de mate van weerstand tegen dit wegdrukken kan de vastheid van de grondlagen worden afgeleid. Trasraam Waterdicht metselwerk in muren tegen het optrekken van grondvocht. Waterpassing Nauwkeurige niveaubepaling in het verticale vlak m.b.v. een zogenaamd waterpasinstrument