STUDIE 68 OPLEIDINGSPROFIEL. landbouw en biotechnologie (2C) opties tuinbouw, landbouw, landbouw- & voedingsindustrieën
|
|
- Esther Rebecca Michiels
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 STUDIE 68 OPLEIDINGSPROFIEL landbouw en biotechnologie (2C) opties tuinbouw, landbouw, landbouw- & voedingsindustrieën
2 OPLEIDINGSPROFIEL landbouw & biotechnologie (2C) sector : land- en tuinbouw studiegebied : biotechniek beroep : industrieel ingenieur in landbouw & biotechnologie optie tuinbouw Sectorcommissie hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/7 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De VLOR staat in voor een uniforme en toegankelijke lay-out.
3 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW I N H O U D HOOFDRUBRIEK 1 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces 1 HOOFDRUBRIEK 2 3 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Beroepenstructuur Geraadpleegde beroepsprofielen Visie Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen en opties Aanverwante studiegebieden, opleidingen Diploma Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de opleiding Gelijkwaardige opleidingen en diploma s in het buitenland Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Infrastructuur Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de 6 opleiding Reële studieduur Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland Verantwoording van de optie c.q. opleiding 7 HOOFDRUBRIEK 3 8 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de opleiding De globale omschrijving van de opleiding Het basisprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie Het opleidingsprofiel industrieel ingenieur in landbouw en 9 biotechnologie optie tuinbouw Optiespecifieke opleidingsdoelstellingen 9
4 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW HOOFDRUBRIEK 4 11 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL HOOFDRUBRIEK 5 12 BIBLIOGRAFIE HOOFDRUBRIEK 6 13 MEDEWERKERS
5 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 1 HOOFDRUBRIEK 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied: Basisopleiding: Optie: Graad: 1.2 Opdracht Biotechniek 2C Landbouw en Biotechnologie - opleiding van academisch niveau Tuinbouw Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Tuinbouw Vlaamse Onderwijsraad: werkgroep Opleidingsprofielen Landbouw en Biotechnologie (De subgroep tweecyclusopleiding Landbouw en Biotechnologie sluit aan bij de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur om de gemeenschappelijkheid van de ingenieursopleidingen over de sectoren heen tot zijn recht te laten komen.) 1.3 Ontwikkelingsproces 17/11/95 (Geel): Vertegenwoordigers van de Hogeschool Gent en de Katholieke Hogeschool Kempen vergaderen en verdelen de taak over twee subgroepen (één voor de ééncyclusopleiding en één voor de tweecycli-opleidingen landbouw en biotechnologie) 07/12/95 (Gent): 1e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 25/01/96 (Geel): 2e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 23/02/96 (Gent): 3e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 15/03/96 (Geel): 4e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 19/04/96 (Gent): 5e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 08/05/96 (Geel): 6e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 30/05/96 (Gent): 7e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 26/06/96 (Geel): 8e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 07/11/96 (Mechelen): toetreding van drie leden van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en tot de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur 13/01/97 (Geel): 9e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en
6 2 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 23/01/97 (Mechelen): stuurgroep: bespreking opleidingsprofielen 1C Industriële Wetenschappen 07/02/97 (Gent): 10e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 10/03/97 (Geel): 11e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 16/04/97 (Mechelen): stuurgroep: eindbespreking van de opleidingsprofielen 1C Industriële Wetenschappen
7 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 3 HOOFDRUBRIEK 2 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Beroepenstructuur Via enquêtes uitgevoerd door de Hogeschool Gent en de Katholieke Hogeschool Kempen, werd bij de afgestudeerden nagegaan in welke sectoren zij tewerkgesteld zijn en welke functies zij er bekleden. Hierbij werd gesteund op twee verschillende enquêtes: Enquête bij 758 afgestudeerden van de Hogeschool Gent, opties Landbouw en Tuinbouw. De enquête werd toegestuurd aan alle studenten afgestudeerd in 1991 tot alle leden van de VILC (1978 tot 1990). Enquête bij alle afgestudeerden (430) van de Katholieke Hogeschool Kempen (1985 tot 1994) De tewerkstelling van de afgestudeerden land- en tuinbouw gebeurt voor: 50 % in de industrie; 15 % in de handel en de distributie; 15 % in een eigen land- of tuinbouwbedrijf; 15 % in onderwijs, administratie en voorlichting; 5 % in bank, verzekering, diensten (advies, expertise, audits) De functies die de afgestudeerden vervullen zijn zeer variabel: 30 % in management (bv. algemeen beheer en management, financieel beheer, organisatie, sales and marketing management, quality assurance, eigen landbouwbedrijf) 26 % in technisch-commerciële functies (bv. technische begeleiding, commerciele voorlichting, verkoop) 18 % in productie (bv. productie verantwoordelijke, sectorverantwoordelijke, service, onderhoud, veiligheid, kwaliteitscontrole) 13 % in ontwerp en ontwikkeling (bv. onderzoek en ontwikkeling, design, voorbereiding van de productie, product- en procesverbetering, engineering, automatisering, ontwikkelingssamenwerking, marktexploitatie, kwaliteitszorg) 13 % in opleiding, administratie (bv. onderwijs, administratie, vorming, bijscholing, training, PR, pers, communicatie, documentatie, promotor, voorlichting) Deze heterogene tewerkstelling toont aan dat een polyvalente wetenschappelijk onderbouwde biotechnische opleiding van academisch niveau noodzakelijk is voor de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie.
8 4 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW Geraadpleegde beroepsprofielen Visie Profiel van de Industrieel Ingenieur Landbouw en Biotechnologie - juni 1996 Beroepsprofiel van de Europese Federatie van Ingenieursverenigingen (FEANI) Gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsfederaties: Boerenbond, Ugexpo, Bemefa Gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen: VIK, AIVC, VILC In het opleidingsprofiel landbouw en biotechnologie optie tuinbouw leggen we de doelstellingen vast die eigen zijn aan de opleiding. Dit is het geheel van kennis en vaardigheden die van de gediplomeerde vereist worden in zijn vakgebied, en de noodzakelijke attitudes en inzichten om in de beginnende beroepspraktijk te kunnen functioneren. We kunnen dit als volgt verder uitsplitsen: De "kennis" waarover een gediplomeerde moet beschikken om in zijn latere beroepsprofielen te kunnen functioneren. Kennis kan op verschillende niveaus worden bijgebracht: gedetailleerd en zeer diepgaand (eigen aan basisopleidingsonderdelen, waarbij we nauwkeurig moeten weten hoe we een probleemstelling aanpakken en oplossen), of meer beschouwend en verkennend (eigen aan kleinere opleidingsonderdelen en biotechnologische facetten van de opleiding, waarbij we een initiatie krijgen in wat er voorhanden is om een probleem op te lossen). Het concreet en daadwerkelijk aanpakken van een probleem heeft betrekking op de "vaardigheid". Van de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie wordt verwacht dat hij de verworven kennis op een adequate en effectieve manier in praktijk kan omzetten. Tussen "kennisverwerking" en "kennistoepassing" zit een groot verschil. Bij de opleiding tot industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie zijn daarom de oefeningen, de laboratoria en de ontwerpen onontbeerlijk. Een goed "inzicht in de beroepsproblematiek" en een "systematische aanpak" zijn essentiële kenmerken die aan iedere gediplomeerde moeten worden bijeengebracht. Van een ingenieur in landbouw en biotechnologie worden een aantal "houdingen" of "attitudes" verwacht, en die worden best tijdens de opleiding ingeoefend. Zo is het essentieel dat iedere student aangeleerd wordt om op een adequate manier alleen de noodzakelijke informatie te verzamelen om een project tot een goed einde te brengen. Hij moet het besef mee krijgen dat "permanente vorming" een vast deel zal uitmaken van zijn loopbaan. Daar hij meestal start in een productieondersteunende of onderzoeksfunctie, en meestal doorgroeit naar een leidinggevende functie zijn "de bereidheid om zich in te zetten en gemotiveerd mee te denken met de bedrijfsleiding", "vanuit projecten leren samenwerken in teamverband" en "zelfstandigheid" essentiele houdingen. Borging van de kwaliteit van de opleidingen De borging van de "basiskwaliteit" of het "basisniveau" van iedere opleiding moet de permanente zorg zijn van iedere hogeschool. Enerzijds dient dit te gebeuren door de omzetting van de opleidingsprofielen in een opleidingsprogramma.
9 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 5 Anderzijds mag iedere hogeschool haar eigenheid in de opleiding verwerken om de kennis, kunde en attitudes van studenten maximaal te bevorderen. Het is aan de interne en de externe kwaliteitsbewaking om daar een appreciatie aan te geven. 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen, opties Studiegebied: Biotechniek Basisopleiding: 2C Landbouw en Biotechnologie - opleiding van academisch niveau Optie: Tuinbouw Graad: Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Tuinbouw Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Zelfde studiegebied, zelfde basisopleiding: optie landbouw Zelfde studiegebied, zelfde basisopleiding: optie landbouw- en voedingsindustrieën Diploma Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Tuinbouw Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's "Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie, Optie Tuinbouw" (voorheen: "Industrieel Ingenieur Landbouw, optie Tuinbouw") Aantal diploma's op het einde van het academiejaar, M V T opgesplitst naar geslacht Op het einde van het academiejaar zal voor het eerst het diploma "Industrieel Ingenieur in Landbouw en worden uitgereikt Gelijkwaardige opleidingen en diploma's in het buitenland Gezien alle basisopleidingen van industrieel ingenieur van twee cycli zijn en de overeenkomstige graden van academisch niveau en dus op wetenschappelijke kennis gestoeld zijn (decreet betreffende de Hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap van 13 juli 1994, art. 11? 2), is er een academische en professionele gelijkwaardigheid met de ingenieursopleidingen in andere Europese landen, die bestaan uit een studiebelasting van ten minste 4 voltijdse studiejaren, exclusief de stages.
10 6 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen De beroepsactiviteiten van de Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie, optie Landbouw strekken zich uit over een zeer brede waaier van sectoren en werkvelden (bron: VDAB (bijlage 1), plaatsingsdiensten van de hogescholen) Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Hogeschool Gent - Campus Gent Katholieke Hogeschool Kempen - Campus HIKempen - Geel Infrastructuur De opleiding tot industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie, optie tuinbouw, vereist een uitgebreide professioneel opgevatte labo-infrastructuur en proefvelden op het vlak van bodemkunde, biologie, tuinbouwteelten in open lucht en onder glas, milieu en tuinbouwtechnieken, naast een degelijk gestoffeerde mediatheek Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de opleiding Landbouw en Biotechnologie, optie Tuinbouw Academiejaar M V T ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: Reële studieduur 93,8 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 2 jaar. 3,8 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 3 jaar. 0 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 4 jaar. 2,4 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen geen diploma.
11 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland De term 'ingenieur' dekt in Europa vele ladingen. Het is bijgevolg moeilijk de ingenieursopleidingen inhoudelijk te vergelijken. Ten onrechte wordt de industrieel ingenieur soms vergeleken met de ingenieurs van de Duitse Fachhochschule, van de Engelse bachelor of science, de Nederlandse ingenieurs van het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) of de Spaanse ingeniero technico, die allemaal een opleiding genoten hebben waarvan de begintermen en/of de studielast relevant lager is. De opleiding industrieel ingenieur heeft de structuur van de academische opleidingen, namelijk een eerste cyclus van 2 jaar, met een polyvalente wetenschappelijke en technische opleiding, en een tweede cyclus van 2 jaar met een toegepaste technische opleiding van academisch niveau. Deze vorming plaatst hem op academisch niveau, en volgens de criteria van FEANI op het hoogste niveau in Europa. Dit niveau wordt mede gewaarborgd door het kwalificatieniveau (doctoraat op proefschrift) van het professorenkorps. Voor een gedetailleerde vergelijkende studie van de ingenieursopleidingen en de ingenieursgraden in Europa verwijzen we naar: FEANI-index, uitgegeven door de Féderation Europeenne Association Nationale des Ingénieurs. Opleiding en vorming van ingenieur, bachelor, master en doctor of philosophy in Europa, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika, Noël Lagast. Uitgegeven door de Vlaamse Ingenieurskamer, maart Verantwoording van de optie c.q. opleiding Industrieel Ingenieurs in Landbouw en Biotechnologie Optie Tuinbouw vinden vlot hun weg op de arbeidsmarkt in tal van sectoren en functies (zie beroepsprofiel). Daar in Vlaanderen de optie Tuinbouw in slechts twee hogescholen wordt ingericht en het om relatief kleine groepen afgestudeerden gaat, gebeuren de aanwervingen veelal door rechtstreekse contacten met de plaatsingsdiensten van deze hogescholen. De bedrijven kiezen voor industrieel ingenieurs in landbouw en biotechnologie voor het invullen van functies, waarin de combinatie van wetenschappelijke basiskennis en (bio)technologische kennis belangrijk is.
12 8 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW HOOFDRUBRIEK 3 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de optie c.q. opleiding 2C Landbouw en Biotechnologie optie Tuinbouw 3.2 De globale omschrijving van de opleiding De opleiding industrieel ingenieur in Landbouw en Biotechnologie optie Tuinbouw stelt zich als doel mensen te vormen die qua profiel beantwoorden aan de kenmerken die vanuit het beroepenveld geformuleerd werden. Na twee algemeen vormende kandidatuursjaren blijft in de twee daarop volgende ingenieursjaren de polyvalentie, de voorbereiding op zoveel mogelijk tuinbouwsectoren en het functioneren in multidisciplinaire groepen centraal staan. 3.3 Het basisprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie Zonder afbreuk te willen doen aan de autonomie en de academische rechten en plichten van de hogescholen die de opleiding industrieel ingenieur in Landbouw en Biotechnologie optie Tuinbouw verzorgen, wordt in wat volgt getracht gemeenschappelijke kerncompetenties aan te geven die binnen genoemde optie best aan bod lijken te komen. Kennis en vaardigheden Een industrieel ingenieur herkent problemen, heeft de vaardigheid en kennis om deze organisatorisch succesvol aan te pakken en de passende oplossing ervoor uit te werken of te zoeken. Het werkgebied van de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie is toegespitst op het in stand houden, de productie en de verwerking van levende materie. Hij kan in dit domein ingenieurstechnieken toepassen, met inbegrip van biologische, technische en ecologische ingrepen. Hij heeft een brede kennis van en een ruim inzicht in de belangrijkste natuurwetenschappelijke principes op het terrein van biologie, fysiologie, (bio)chemie, fysica, mechanica,... die ten grondslag liggen van de processen van plantaardige en dierlijke productieketens, processen van verwerking van voedingsmiddelen en van ecologische processen. Vanuit die kennis kan hij zich zelfstandig nieuwe informatie eigen maken en vakliteratuur kritisch analyseren en op zijn relevantie beoordelen. Hij is in staat zelfstandig een complexe vraagstelling analytisch, strategisch en oplossingsgericht te benaderen. Hij kan daarbij modelmatige technieken toepassen. Hij kent de belangrijkste principes en toepassingen van de informatica en kan deze gebruiken bij beheer en verwerking van informatie. Hij kan kwalitatieve en statistische technieken toepassen.
13 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 9 Hij beschikt over de communicatieve vaardigheden om met anderen te vergaderen, een standpunt te verdedigen, te rapporteren, uitvoeringsprogramma's op te maken en samen te werken. Hij is in staat leiding te geven en te ontvangen. Attitudes De ingenieur in landbouw en biotechnologie onderscheidt zich door een uitgesproken kritische ingesteldheid, een verwondering die hem doet vragen naar het waarom in de natuur en de techniek. De ingenieur beschikt over een uitgesproken luistervaardigheid en opmerkingsvermogen. Hij kan efficiënt zaken optekenen, kritisch reageren, objectiveren en initiatief nemen. Hij is in staat geordend en exact te werken, verbanden te zien en zelf initiatief te nemen. Zijn wetenschappelijke basis moet een hulpmiddel zijn om de link naar de praktijk te leggen. Hij voelt zich verantwoordelijk voor mensen, middelen en leefomgeving. Dit verantwoordelijkheidsgevoel moet blijken uit het concrete handelen t.a.v. veiligheid, hygiëne, welzijn en milieu. Zijn handelingen zijn gekenmerkt door ecologisch en ethisch denken. In zijn houding is een flexibiliteit in werk, plaats en tijd van belang. Hij is bereid voldoende inspanningen te leveren om in vreemde talen te communiceren en vakliteratuur te raadplegen. Gedreven door zijn leergierigheid staat hij open voor permanente bijscholing. De integrale kwaliteitszorg beheerst het denken en handelen van de ingenieur. 3.4 Het opleidingsprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie tuinbouw Optiespecifieke opleidingsdoelstellingen De industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie tuinbouw wordt multidisciplinair opgeleid. Hij heeft een basiskennis van het geheel van de biosectoren en een grondige, wetenschappelijk onderbouwde kennis van de sector 'tuinbouw' in de betekenis van: de primaire economische sector: plantaardige productie de mede bepalende factor van de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied (naast bos en natuur). Hij kan de kennis van natuurwetenschappelijke principes op het terrein van biologie, fysiologie, biochemie, fysica,... toepassen op de processen van plantaardige productieketens. Hij kent de meest gebruikte substraten voor plantenproductie en plantenvoeding. Hij beheerst de productietechnieken van de gangbare tuinbouwteelten. Hij kent de voornaamste bedreigingen van planten en kan deze kennis toepassen in preventieve en curatieve maatregelen.
14 10 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW Hij kent de basisprocessen in tuinbouwmechanisatie op het niveau van de interactie met bodem en plant en kan deze kennis toepassen op machines vanaf de grondbewerking en de zaai tot de oogst. Hij kan de ecologische aspecten van de tuinbouwactiviteiten inschatten. Hij is in staat de bedrijfsvoering te richten op een duurzame tuinbouw. Hij kan zelfstandig een tuinbouwproject in al zijn aspecten ontwerpen, opstarten en er leiding over geven. Hij heeft kennis van bedrijfseconomie, -beleid en -boekhouden en kan kostprijzen van agrarische producten berekenen. Hij kan zelfstandig plantaardige proeven opzetten, uitvoeren en er leiding over geven. Met zijn kennis van de biometrie is hij in staat proefresultaten te verwerken en te interpreteren. Hij kent de voornaamste klassieke en biotechnische veredelingstechnieken. Hij beheerst eveneens de courante chemische labotechnieken. Hij heeft een zicht op de landbouwpolitiek en de vigerende wetgeving inzake uitbating, ruimtelijke ordening en leefmilieu.
15 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 11 HOOFDRUBRIEK 4 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEI- DINGSPROFIEL Studenten PMS Secundair onderwijs Socio-economische middens Overheid Hoger Onderwijs Beroepsverenigingen
16 12 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW HOOFDRUBRIEK 5 BIBLIOGRAFIE Studeren BUITEN de universiteit, 11de herziene uitgave, CSBO, 1990 Groningen, 1984 Leren Communiceren, Antwoordenboek, Wolters-Noordhoff Groningen Van SECUNDAIR naar HOGER onderwijs, N.F.W.O. Contactgroep Academisch Onderwijs, Garant, STUDEREN en DOCEREN aan het HOGER ONDERWIJS, P.J. Janssen & H. de Neve, ACC0, TH EN HTS: verschillen in opleiding en beroep, H. Christiaans, Janwillem Rouweler, Elftse Universitaire Pers, De techniek van het schriftelijk rapporteren, M.G.M. Elling, Wolters-Noordhoff, Leerplan secundair onderwijs 3de graad ASO en TSO, NVKSO, uitgegeven door LI- CAP Brussel,1992. Statistieken van het Hoger Onderwijs, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Afdeling Begroting en Gegevensbeheer Algemeen Beroepsprofiel Industrieel Ingenieur, juni 1996 Profiel van de Industrieel Ingenieur Landbouw en Biotechnologie, juni 1996
17 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE T UINBOUW 13 HOOFDRUBRIEK 6 MEDEWERKERS J. Aerts U. Avermaete* A. De Baets* M. Ballekens Y. Dejaeger M. De Schepper G. Desmet L. De Vos M. Eeckhout G. Haesaert L. Hertveldt P. Maene O. Mekers H. Timmerman M. Vaes* (voorzitter) L. Valckx P. Van Assche W. Van Malcot M. Vissers (Boerenbond) (Clovis Matton) (Bemefa) (Federatie Ugexpo) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Diversylever) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Proefcentrum voor Sierteelt Destelbergen) Noot De met * aangeduide personen zijn tevens lid van de Stuurgroep Industriële Wetenschappen
18 OPLEIDINGSPROFIEL landbouw & biotechnologie (2C) sector : land- en tuinbouw studiegebied : biotechniek beroep : industrieel ingenieur in landbouw & biotechnologie optie landbouw Sectorcommissie hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/7 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De VLOR staat in voor een uniforme en toegankelijke lay-out.
19 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW I N H O U D HOOFDRUBRIEK 1 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces 1 HOOFDRUBRIEK 2 3 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegegevens uit de beroepenwereld Beroepenstructuur Geraadpleegde beroepsprofielen Visie Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen en opties Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Diploma Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de opleiding Gelijkwaardige opleidingen en diploma s in het buitenland Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Infrastructuur Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de 6 opleiding Reële studieduur Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland Verantwoording van de optie c.q. opleiding 7 HOOFDRUBRIEK 3 8 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de opleiding De globale omschrijving van de opleiding Het basisprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie Het opleidingsprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie landbouw 9
20 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW HOOFDRUBRIEK 4 11 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL HOOFDRUBRIEK 5 12 BIBLIOGRAFIE HOOFDRUBRIEK 6 13 MEDEWERKERS
21 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 1 HOOFDRUBRIEK 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied: Basisopleiding: Optie: Graad: Biotechniek 2C Landbouw en Biotechnologie - opleiding van academisch niveau Landbouw Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Landbouw 1.2 Opdracht Vlaamse Onderwijsraad: werkgroep Opleidingsprofielen Landbouw en Biotechnologie. (De subgroep tweecyclusopleiding Landbouw en Biotechnologie sluit aan bij de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur om de gemeenschappelijkheid van de ingenieursopleidingen over de sectoren heen tot zijn recht te laten komen.) 1.3 Ontwikkelingsproces 17/11/95 (Geel): Vertegenwoordigers van de Hogeschool Gent en de Katholieke Hogeschool Kempen vergaderen en verdelen de taak over twee subgroepen (één voor de ééncyclusopleiding en één voor de tweecycli-opleidingen landbouw en biotechnologie) 07/12/95 (Gent): 1e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 25/01/96 (Geel): 2e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 23/02/96 (Gent): 3e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 15/03/96 (Geel): 4e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 19/04/96 (Gent): 5e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 08/05/96 (Geel): 6e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 30/05/96 (Gent): 7e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 26/06/96 (Geel): 8e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 07/11/96 (Mechelen): toetreding van drie leden van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en tot de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur
22 2 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 13/01/97 (Geel): 9e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 23/01/97 (Mechelen): stuurgroep: bespreking opleidingsprofielen 1C Industriële Wetenschappen 07/02/97 (Gent): 10e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 10/03/97 (Geel): 11e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 16/04/97 (Mechelen): stuurgroep: eindbespreking van de opleidingsprofielen 1C Industriële Wetenschappen
23 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 3 HOOFDRUBRIEK 2 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Beroepenstructuur Via enquêtes uitgevoerd door de Hogeschool Gent en de Katholieke Hogeschool Kempen, werd bij de afgestudeerden nagegaan in welke sectoren zij tewerkgesteld zijn en welke functies zij er bekleden. Hierbij werd gesteund op twee verschillende enquêtes: Enquête bij 758 afgestudeerden van de Hogeschool Gent, opties Landbouw en Tuinbouw. De enquête werd toegestuurd aan alle studenten afgestudeerd in 1991 tot alle leden van de VILC (1978 tot 1990); Enquête bij alle afgestudeerden (430) van de Katholieke Hogeschool Kempen (1985 tot 1994). De tewerkstelling van de afgestudeerden land- en tuinbouw gebeurt voor: 50 % in de industrie; 15 % in de handel en de distributie; 15 % in een eigen land- of tuinbouwbedrijf; 15 % in onderwijs, administratie en voorlichting; 5 % in bank, verzekering, diensten (advies, expertise, audits) De functies die de afgestudeerden vervullen zijn zeer variabel: 30 % in management (bv. algemeen beheer en management, financieel beheer, organisatie, sales and marketing management, quality assurance, eigen landbouwbedrijf) 26 % in technisch-commerciële functies (bv. technische begeleiding, commerciële voorlichting, verkoop) 18 % in productie (bv. productie verantwoordelijke, sectorverantwoordelijke, service, onderhoud, veiligheid, kwaliteitscontrole) 13 % in ontwerp en ontwikkeling (bv. onderzoek en ontwikkeling, design, voorbereiding van de productie, product- en procesverbetering, engineering, automatisering, ontwikkelingssamenwerking, marktexploitatie, kwaliteitszorg) 13 % in opleiding, administratie (bv. onderwijs, administratie, vorming, bijscholing, training, PR, pers, communicatie, documentatie, promotor, voorlichting) Deze heterogene tewerkstelling toont aan dat een polyvalente wetenschappelijk onderbouwde biotechnische opleiding van academisch niveau noodzakelijk is voor de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie.
24 4 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW Geraadpleegde beroepsprofielen Visie Profiel van de Industrieel Ingenieur Landbouw en Biotechnologie - juni 1996 Beroepsprofiel van de Europese Federatie van Ingenieursverenigingen (FEANI) Gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsfederaties: Boerenbond, Ugexpo, Bemefa Gesprekken met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen: VIK, AIVC, VILC In het opleidingsprofiel landbouw en biotechnologie optie landbouw leggen we de doelstellingen vast die eigen zijn aan de opleiding. Dit is het geheel van kennis en vaardigheden die van de gediplomeerde vereist worden in zijn vakgebied, en de noodzakelijke attitudes en inzichten om in de beginnende beroepspraktijk te kunnen functioneren. We kunnen dit als volgt verder uitsplitsen: De "kennis" waarover een gediplomeerde moet beschikken om in zijn latere beroepsprofielen te kunnen functioneren. Kennis kan op verschillende niveaus worden bijgebracht: gedetailleerd en zeer diepgaand (eigen aan basisopleidingsonderdelen, waarbij we nauwkeurig moeten weten hoe we een probleemstelling aanpakken en oplossen), of meer beschouwend en verkennend (eigen aan kleinere opleidingsonderdelen en biotechnologische facetten van de opleiding, waarbij we een initiatie krijgen in wat er voorhanden is om een probleem op te lossen). Het concreet en daadwerkelijk aanpakken van een probleem heeft betrekking op de "vaardigheid". Van de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie wordt verwacht dat hij de verworven kennis op een adequate en effectieve manier in praktijk kan omzetten. Tussen "kennisverwerking" en "kennistoepassing" zit een groot verschil. Bij de opleiding tot industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie zijn daarom de oefeningen, de laboratoria en de ontwerpen onontbeerlijk. Een goed "inzicht in de beroepsproblematiek" en een "systematische aanpak" zijn essentiële kenmerken die aan iedere gediplomeerde moeten worden bijeengebracht. Van een ingenieur in landbouw en biotechnologie worden een aantal "houdingen" of "attitudes" verwacht, en die worden best tijdens de opleiding ingeoefend. Zo is het essentieel dat iedere student aangeleerd wordt om op een adequate manier alleen de noodzakelijke informatie te verzamelen om een project tot een goed einde te brengen. Hij moet het besef mee krijgen dat "permanente vorming" een vast deel zal uitmaken van zijn loopbaan. Daar hij meestal start in een productie-ondersteunende of onderzoeksfunctie, en meestal doorgroeit naar een leidinggevende functie zijn "de bereidheid om zich in te zetten en gemotiveerd mee te denken met de bedrijfsleiding", "vanuit projecten leren samenwerken in teamverband" en "zelfstandigheid" essentiële houdingen. Borging van de kwaliteit van de opleidingen De borging van de "basiskwaliteit" of het "basisniveau" van iedere opleiding moet de permanente zorg zijn van iedere hogeschool. Enerzijds dient dit te gebeuren door de omzetting van de opleidingsprofielen in een opleidingsprogramma. Anderzijds mag iedere hogeschool haar eigenheid in de opleiding verwerken om de ken-
25 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 5 nis, kunde en attitudes van studenten maximaal te bevorderen. Het is aan de interne en de externe kwaliteitsbewaking om daar een appreciatie aan te geven. 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen, opties Studiegebied: Biotechniek Basisopleiding: 2C Landbouw en Biotechnologie - opleiding van academisch niveau Optie: Landbouw Graad: Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Landbouw Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Zelfde studiegebied, zelfde basisopleiding: optie tuinbouw Zelfde studiegebied, zelfde basisopleiding: optie landbouw- en voedingsindustrieën Diploma Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Landbouw Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's "Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie, Optie Landbouw" (voorheen: "Industrieel Ingenieur Landbouw, finaliteit Landbouw") Aantal diploma's op het einde van het academiejaar, M V T opgesplitst naar geslacht , Op het einde van het academiejaar zal voor het eerst het diploma "Industrieel Ingenieur in Landbouw en worden uitgereikt Gelijkwaardige opleidingen en diploma's in het buitenland Gezien alle basisopleidingen van industrieel ingenieur van twee cycli zijn en de overeenkomstige graden van academisch niveau en dus op wetenschappelijke kennis gestoeld zijn (decreet betreffende de Hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap van 13 juli 1994, art. 11 2), is er een academische en professionele gelijkwaardigheid met de ingenieursopleidingen in andere Europese landen, die bestaan uit een studiebelasting van ten minste 4 voltijdse studiejaren, exclusief de stages.
26 6 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen De beroepsactiviteiten van de Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie, optie Landbouw strekken zich uit over een zeer brede waaier van sectoren en werkvelden (bron: VDAB (bijlage 1), plaatsingsdiensten van de hogescholen) Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Hogeschool Gent - Campus Gent Katholieke Hogeschool Kempen - Campus HIKempen - Geel Infrastructuur De opleiding tot industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie, optie landbouw, vereist een uitgebreide professioneel opgevatte labo-infrastructuur en proefvelden op het vlak van bodemkunde, biologie, landbouwteelten, veeteelt, milieu en landbouwmechanisatie, naast een degelijk gestoffeerde mediatheek Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de opleiding Landbouw en Biotechnologie, optie Landbouw Academiejaar M V T : 1ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: : 1ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: : 1ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: : 1ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: : 1ste studiejaar: de studiejaar: Totaal aantal studenten: Reële studieduur 93,8 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 2 jaar. 3,8 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 3 jaar. 0 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen het diploma na 4 jaar. 2,4 % van de ingeschreven 1ste jaarsstudenten van de tweede cyclus landbouw en biotechnologie behalen geen diploma.
27 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland De term 'ingenieur' dekt in Europa vele ladingen. Het is bijgevolg moeilijk de ingenieursopleidingen inhoudelijk te vergelijken. Ten onrechte wordt de industrieel ingenieur soms vergeleken met de ingenieurs van de Duitse Fachhochschule, van de Engelse bachelor of science, de Nederlandse ingenieurs van het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) of de Spaanse ingeniero technico, die allemaal een opleiding genoten hebben waarvan de begintermen en/of de studielast relevant lager is. De opleiding industrieel ingenieur heeft de structuur van de academische opleidingen, namelijk een eerste cyclus van 2 jaar, met een polyvalente wetenschappelijke en technische opleiding, en een tweede cyclus van 2 jaar met een toegepaste technische opleiding van academisch niveau. Deze vorming plaatst hem op academisch niveau, en volgens de criteria van FEANI op het hoogste niveau in Europa. Dit niveau wordt mede gewaarborgd door het kwalificatieniveau (doctoraat op proefschrift) van het professorenkorps. Voor een gedetailleerde vergelijkende studie van de ingenieursopleidingen en de ingenieursgraden in Europa verwijzen we naar: FEANI-index, uitgegeven door de Féderation Européenne Association Nationale des Ingénieurs; Opleiding en vorming van ingenieur, bachelor, master en doctor of philosophy in Europa, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika, Noël Lagast. Uitgegeven door de Vlaamse Ingenieurskamer, maart Verantwoording van de optie c.q. opleiding Industrieel Ingenieurs in Landbouw en Biotechnologie Optie Landbouw vinden vlot hun weg op de arbeidsmarkt in tal van sectoren en functies (zie beroepsprofiel). Daar in Vlaanderen de optie Landbouw in slechts twee hogescholen wordt ingericht en het om relatief kleine groepen afgestudeerden gaat, gebeuren de aanwervingen veelal door rechtstreekse contacten met de plaatsingsdiensten van deze hogescholen. De bedrijven kiezen voor industrieel ingenieurs in landbouw en biotechnologie voor het invullen van functies, waarin de combinatie van wetenschappelijke basiskennis en (bio)technologische kennis belangrijk is.
28 8 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW HOOFDRUBRIEK 3 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de optie c.q. opleiding 2C Landbouw en Biotechnologie optie Landbouw 3.2 De globale omschrijving van de opleiding De opleiding industrieel ingenieur in Landbouw en Biotechnologie optie Landbouw stelt zich als doel mensen te vormen die qua profiel beantwoorden aan de kenmerken die vanuit het beroepenveld geformuleerd werden. Na twee algemeen vormende kandidatuursjaren blijft in de twee daarop volgende ingenieursjaren de polyvalentie, de voorbereiding op zoveel mogelijk landbouwsectoren en het functioneren in multidisciplinaire groepen centraal staan. 3.3 Het basisprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie Zonder afbreuk te willen doen aan de autonomie en de academische rechten en plichten van de hogescholen die de opleiding industrieel ingenieur in Landbouw en Biotechnologie optie Landbouw verzorgen, wordt in wat volgt getracht gemeenschappelijke kerncompetenties aan te geven die binnen genoemde optie best aan bod lijken te komen. Kennis en vaardigheden Een industrieel ingenieur herkent problemen, heeft de vaardigheid en kennis om deze organisatorisch succesvol aan te pakken en de passende oplossing ervoor uit te werken of te zoeken. Het werkgebied van de industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie is toegespitst op het in stand houden, de productie en de verwerking van levende materie. Hij kan in dit domein ingenieurstechnieken toepassen, met inbegrip van biologische, technische en ecologische ingrepen. Hij heeft een brede kennis van en een ruim inzicht in de belangrijkste natuurwetenschappelijke principes op het terrein van biologie, fysiologie, (bio)chemie, fysica, mechanica,... die ten grondslag liggen van de processen van plantaardige en dierlijke productieketens, processen van verwerking van voedingsmiddelen en van ecologische processen. Vanuit die kennis kan hij zich zelfstandig nieuwe informatie eigen maken en vakliteratuur kritisch analyseren en op zijn relevantie beoordelen. Hij is in staat zelfstandig een complexe vraagstelling analytisch, strategisch en oplossingsgericht te benaderen. Hij kan daarbij modelmatige technieken toepassen. Hij kent de belangrijkste principes en toepassingen van de informatica en kan deze gebruiken bij beheer en verwerking van informatie. Hij kan kwalitatieve en statistische technieken toepassen.
29 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 9 Hij beschikt over de communicatieve vaardigheden om met anderen te vergaderen, een standpunt te verdedigen, te rapporteren, uitvoeringsprogramma's op te maken en samen te werken. Hij is in staat leiding te geven en te ontvangen. Attitudes De ingenieur in landbouw en biotechnologie onderscheidt zich door een uitgesproken kritische ingesteldheid, een verwondering die hem doet vragen naar het waarom in de natuur en de techniek. De ingenieur beschikt over een uitgesproken luistervaardigheid en opmerkingsvermogen. Hij kan efficiënt zaken optekenen, kritisch reageren, objectiveren en initiatief nemen. Hij is in staat geordend en exact te werken, verbanden te zien en zelf initiatief te nemen. Zijn wetenschappelijke basis moet een hulpmiddel zijn om de link naar de praktijk te leggen. Hij voelt zich verantwoordelijk voor mensen, middelen en leefomgeving. Dit verantwoordelijkheidsgevoel moet blijken uit het concrete handelen t.a.v. veiligheid, hygiëne, welzijn en milieu. Zijn handelingen zijn gekenmerkt door ecologisch en ethisch denken. In zijn houding is een flexibiliteit in werk, plaats en tijd van belang. Hij is bereid voldoende inspanningen te leveren om in vreemde talen te communiceren en vakliteratuur te raadplegen. Gedreven door zijn leergierigheid staat hij open voor permanente bijscholing. De integrale kwaliteitszorg beheerst het denken en handelen van de ingenieur. 3.4 Opleidingsprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie landbouw Optiespecifieke opleidingsdoelstellingen. De industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie landbouw wordt multidisciplinair opgeleid. Hij heeft een basiskennis van het geheel van de biosectoren en een grondige, wetenschappelijk onderbouwde kennis van de sector "landbouw" in de betekenis van: de primaire economische sector: plantaardige en dierlijke (voedsel)productie; de mede bepalende factor van de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied (naast bos en natuur). Hij kan de kennis van natuurwetenschappelijke principes op het terrein van biologie, fysiologie, biochemie, fysica,... toepassen op de processen van plantaardige en dierlijke productieketens. Hij kent de bodem als substraat voor plantenproductie en de plantenvoeding en kan deze kennis toepassen op concrete bemestingsvraagstukken. Hij beheerst de productietechnieken van de gangbare landbouwteelten en/of veeteeltsectoren. Hij kent de voornaamste bedreigingen van planten en/of dieren en kan deze kennis toepassen in preventieve en curatieve maatregelen. Hij heeft kennis van de algemene
30 10 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW voeding, gezondheidsleer en -bewaking. Hij kan voederrantsoenen voor landbouwhuisdieren samenstellen. Hij heeft een praktische kennis van de huisvesting van huisdieren, zowel ruimtelijk als met betrekking tot het optimale stalklimaat en het dierenwelzijn. Hij kent de basisprocessen in landbouwmechanisatie op het niveau van de interactie met bodem, plant of dier en kan deze kennis toepassen op machines vanaf de grondbewerking en de zaai tot de oogst, de melktechniek en de voedertechniek. Hij bezit een praktische kennis van landbouwkundige bewerkings- en transportsystemen en bewaartechnieken. Hij heeft een inzicht in de relatie bodem-plant-dier-omgeving en kan de ecologische aspecten van de landbouwactiviteiten inschatten. Hij is in staat de bedrijfsvoering te richten op een duurzame landbouw. Hij kan zelfstandig een veeteelt- en/of akkerbouwproject in al zijn aspecten ontwerpen, opstarten en er leiding over geven. Hij heeft kennis van bedrijfseconomie, beleid en -boekhouding en kan kostprijzen van agrarische producten berekenen. Hij kan zelfstandig plantaardige en/of dierlijke proeven opzetten, uitvoeren en er leiding over geven. Met zijn kennis van de biometrie is hij in staat proefresultaten te verwerken en te interpreteren. Hij kent de voornaamste klassieke en biotechnische veredelingstechnieken voor plant of dier. Hij beheerst eveneens de courante chemische labotechnieken. Hij heeft een zicht op de landbouwpolitiek en de vigerende wetgeving inzake landbouwuitbating, ruimtelijke ordening en leefmilieu.
31 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 11 HOOFDRUBRIEK 4 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL Studenten PMS Secundair onderwijs Socio-economische middens Overheid Hoger Onderwijs Beroepsverenigingen
32 12 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW HOOFDRUBRIEK 5 BIBLIOGRAFIE Studeren BUITEN de universiteit, 11de herziene uitgave, CSBO, 1990 Groningen, 1984 Leren Communiceren, Antwoordenboek, Wolters-Noordhoff Groningen Van SECUNDAIR naar HOGER onderwijs, N.F.W.O. Contactgroep Academisch Onderwijs, Garant, STUDEREN en DOCEREN aan het HOGER ONDERWIJS, P.J. Janssen & H. de Neve, ACC0, TH EN HTS: verschillen in opleiding en beroep, H. Christiaans, Janwillem Rouweler, Elftse Universitaire Pers, De techniek van het schriftelijk rapporteren, M.G.M. Elling, Wolters-Noordhoff, Leerplan secundair onderwijs 3de graad ASO en TSO, NVKSO, uitgegeven door LI- CAP Brussel,1992. Statistieken van het Hoger Onderwijs, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Afdeling Begroting en Gegevensbeheer Algemeen Beroepsprofiel Industrieel Ingenieur, juni 1996 Profiel van de Industrieel Ingenieur Landbouw en Biotechnologie, juni 1996
33 O PLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE L ANDBOUW 13 HOOFDRUBRIEK 6 MEDEWERKERS J. Aerts U. Avermaete* A. De Baets* M. Ballekens Y. Dejaeger M. De Schepper G. Desmet L. De Vos M. Eeckhout G. Haesaert L. Hertveldt P. Maene O. Mekers H. Timmerman M. Vaes* (voorzitter) L. Valckx P. Van Assche W. Van Malcot M. Vissers (Boerenbond) (Clovis Matton) (Bemefa) (Federatie Ugexpo) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Diversylever) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Katholieke Hogeschool Kempen) (Proefcentrum voor Sierteelt Destelbergen) Noot De met * aangeduide personen zijn tevens lid van de Stuurgroep Industriële Wetenschappen
34 OPLEIDINGSPROFIEL landbouw & biotechnologie (2C) sector : land- en tuinbouw studiegebied : biotechniek beroep : industrieel ingenieur in landbouw & biotechnologie optie - landbouw & voedingsindustrieën Sectorcommissie hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/7 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De VLOR staat in voor een uniforme en toegankelijke lay-out.
35 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE O PTIE L ANDBOUW & V OEDINGSINDUSTRIEEN I N H O U D HOOFDRUBRIEK 1 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces 1 HOOFDRUBRIEK 2 3 SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld Beroepenstructuur Geraadpleegde beroepsprofielen Visie Gegevens uit de onderwijswereld Studiegebied, opleidingen en opties Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Diploma Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de opleiding Gelijkwaardige opleidingen en diploma s in het buitenland Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Infrastructuur Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de 6 opleiding Reële studieduur Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland Verantwoording van de optie c.q. opleiding 7 HOOFDRUBRIEK 3 8 HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de opleiding De globale omschrijving van de opleiding Het basisprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie Het opleidingsprofiel industrieel ingenieur in landbouw en biotechnologie optie landbouw- en voedingsindustrieën Optiespecifieke opleidingsdoelstellingen 9
36 I NHOUD OPLEIDINGSPROFIEL L ANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE O PTIE L ANDBOUW & V OEDINGSINDUSTRIEEN HOOFDRUBRIEK 4 11 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL HOOFDRUBRIEK 5 12 BIBLIOGRAFIE HOOFDRUBRIEK 6 13 MEDEWERKERS
37 O PLEIDINGSPROFIEL LANDBOUW- & B IOTECHNOLOGIE- O PTIE LANDBOUW & V OEDINGSINDUSTRIEEN 1 HOOFDRUBRIEK 1 INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied: Biotechniek Basisopleiding: 2C Landbouw en Biotechnologie - opleiding van academisch niveau Optie: Landbouw- en voedingsindustrieën Graad: Industrieel Ingenieur in Landbouw en Biotechnologie Optie Landbouw- en voedingsindustrieën 1.2 Opdracht Vlaamse Onderwijsraad: werkgroep Opleidingsprofielen Landbouw en Biotechnologie (De subgroep tweecyclusopleiding Landbouw en Biotechnologie sluit aan bij de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur om de gemeenschappelijkheid van de ingenieursopleidingen over de sectoren heen tot zijn recht te laten komen.) 1.3 Ontwikkelingsproces 17/11/95 (Geel): Vertegenwoordigers van de Hogeschool Gent en de Katholieke Hogeschool Kempen vergaderen en verdelen de taak over twee subgroepen (één voor de ééncyclusopleiding en één voor de tweecycli-opleidingen landbouw en biotechnologie) 07/12/95 (Gent): 1e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 25/01/96 (Geel): 2e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 23/02/96 (Gent): 3e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 15/03/96 (Geel): 4e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 19/04/96 (Gent): 5e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 08/05/96 (Geel): 6e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 30/05/96 (Gent): 7e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 26/06/96 (Geel): 8e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en 07/11/96 (Mechelen): toetreding van drie leden van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en tot de Stuurgroep Opleidingsprofielen Industrieel Ingenieur 13/01/97 (Geel): 9e vergadering van de subwerkgroep "2 cycli Landbouw en
STUDIE 67 OPLEIDINGSPROFIEL. landbouw en biotechnologie (1C)
STUDIE 67 OPLEIDINGSPROFIEL landbouw en biotechnologie (1C) OPLEIDINGSPROFIEL landbouw & biotechnologie (1C) sector studiegebied opleiding beroep : land- en tuinbouw : biotechniek : kandidaat industrieel
Nadere informatieSTUDIE 86 OPLEIDINGSPROFIEL. nautische wetenschappen
STUDIE 86 OPLEIDINGSPROFIEL nautische wetenschappen OPLEIDINGSPROFIEL nautische wetenschappen studiegebied : industriële wetenschappen & technologie basisopleiding : 1C nautische wetenschappen (opleiding
Nadere informatieSTUDIE 112 OPLEIDINGSPROFIEL. industrieel ingenieur textiel
STUDIE 112 OPLEIDINGSPROFIEL industrieel ingenieur textiel OPLEIDINGSPROFIEL industrieel ingenieur textiel studiegebied basisopleiding graad : industriële wetenschappen & technologie : tweede cyclus textiel
Nadere informatieSTUDIE 111 OPLEIDINGSPROFIEL. industrieel ingenieur chemie optie biochemie
STUDIE 111 OPLEIDINGSPROFIEL industrieel ingenieur chemie optie biochemie OPLEIDINGSPROFIEL industrieel ingenieur chemie optie biochemie studiegebied : industriële wetenschappen & technologie basisopleiding
Nadere informatieSTUDIE 108 OPLEIDINGSPROFIEL. eerste cyclus industriële wetenschappen
STUDIE 108 OPLEIDINGSPROFIEL eerste cyclus industriële wetenschappen OPLEIDINGSPROFIEL eerste cyclus industriële wetenschappen studiegebied : industriële wetenschappen & technologie basisopleiding : eerste
Nadere informatieSTUDIE 109 OPLEIDINGSPROFIEL. bouwkunde
STUDIE 109 OPLEIDINGSPROFIEL bouwkunde OPLEIDINGSPROFIEL bouwkunde studiegebied : industriële wetenschappen & technologie basisopleiding : 2C bouwkunde graad (opleiding van academisch niveau) : industrieel
Nadere informatieSTUDIE 46 OPLEIDINGSPROFIEL. elektromechanica algemeen
STUDIE 46 OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica algemeen bedrijfsmechanisatie elektromechanisatie klimatisatie medische instrumentatie meet- en regeltechniek onderhoudstechnieken OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica
Nadere informatie1.1 Inleiding. 1.2 Domeinspecifieke competenties bachelor in de Biowetenschappen. Gehanteerde input
Uittreksel uit het visitatierapport biowetenschappen, 18 december 2009 Het domeinspecifieke referentiekader academische gerichte bacheloropleiding Biowetenschappen, masteropleiding Biowetenschappen: landbouwkunde,
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatie1.1 Inleiding. Gehanteerde input. - referentiekaders van de opleidingen:
Uittreksel uit het visitatierapport iw: elektromechanica, 7 december 2009 Het domeinspecifieke referentiekader academisch gerichte bachelor Industriële wetenschappen: elektromechanica en de academisch
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieMINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ALGEMENE ZAKEN EN FINANCIEN
MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ALGEMENE ZAKEN EN FINANCIEN Administratie Ambtenarenzaken. - Afdeling Wervingen en Personeelsbewegingen Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid Ter uitvoering
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieVerder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master
Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieHet domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie
Uittreksel uit het visitatierapport biomedische laboratoriumtechnologie voedings- en dieetkunde, 15 december 2008 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieStudiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad...
Studiegebied (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad... Techniek-wetenschappen STUDIEGEBIED CHEMIE Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting...
Nadere informatieSTUDIE 160 OPLEIDINGSPROFIEL. Opleiding elektriciteit Optie elektriciteit
STUDIE 160 OPLEIDINGSPROFIEL Opleiding elektriciteit Optie elektriciteit OPLEIDINGSPROFIEL elektriciteit studiegebied : industriële wetenschappen en technologie opleiding : elektriciteit optie : elektricteit
Nadere informatieTSO. Chemie (istem) Derde graad
TSO Chemie (istem) Derde graad Chemie (istem) LESSENTABEL Vak Type 5e jaar 6e jaar Katholieke godsdienst AV 2 2 Aardrijkskunde AV 1 1 Analytische chemie en labo TV 6 6 Biochemie en labo TV - 2 Chemische
Nadere informatieIndeling hoger onderwijs
achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten
Nadere informatieOmvorming naar de masteropleidingen
Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieHet hoger onderwijs verandert
achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen
Nadere informatieVERNIEUWD STUDIEAANBOD VAN HET 1 STE LEERJAAR A 2014-2015
VERNIEUWD STUDIEAANBOD VAN HET 1 STE LEERJAAR A 2014-2015 WIJZIGINGEN STUDIEAANBOD 1 STE LEERJAAR A Waarom? interesse talenten observatie oriënteren 2 STUDIEAANBOD 2013-2014 1 STE LEERJAAR A Agro- en biotechnieken
Nadere informatieSTUDIE 167 OPLEIDINGSPROFIEL
STUDIE 167 OPLEIDINGSPROFIEL mechanica OPLEIDINGSPROFIEL mechanica sector : metaal-elektriciteitkunststoffen studiegebied : industriële wetenschappen & technologie opleiding : mechanica optie : mechanica
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieRapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel
Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel 1 Inleiding Naar aanleiding van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem dat werd ingevoerd bij de opschorting van de opleidingsvisitaties, werd beslist om
Nadere informatieSTUDIEGEBIED CHEMIE (tso)
(tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk
Nadere informatieSjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding
Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Decretale context De aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- of masteropleiding
Nadere informatieVraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Handel (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is
Nadere informatieTalen en wetenschappen
Talen en Grieks- Industriële Latijn-moderne talen Latijn- Moderne talen-wiskunde Wetenschappen-wiskunde Techniek- Studieaanbod derde graad 1 Grieks Aardrijkskunde 1 2 Esthetica 1 0 Grieks 4 4 Biologie 2 1
Nadere informatieDe hervorming van het hoger onderwijs in Vlaanderen.
De hervorming van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Associaties, bama-structuur en flexibilisering Frank Baert Jaarlijkse Algemene vergadering van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen 25 juni 2004 Europese
Nadere informatieTABELLEN. Blz. Blz. Deel 1. LEERLINGEN
TABELLEN Deel 1. LEERLINGEN Hoofdstuk 1 : Algemeen overzicht van de schoolbevolking Onderwijs met volledig leerplan naar inrichtende macht... 33 Onderwijs met volledig leerplan naar provincie... 34 Onderwijs
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Handel (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de derde graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is
Nadere informatieVlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2008-147-
Vlaams Parlement Vragen en Antwoorden Nr.2 November 2008 47 VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTERPRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS
Nadere informatieHet is dan ook belangrijk dat jongeren bewust kiezen voor STEM-opleidingen.
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieECTS-fiche. HBO5 Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100 %
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste
Nadere informatieVragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO
Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?
Nadere informatieGERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE
GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE Behaal een academisch diploma. Ontwikkel uw loopbaan als gerontoloog U bent nu net afgestudeerde bachelor of enige tijd werkzaam als zorgverstrekker in een ziekenhuis,
Nadere informatieWe hopen dat deze brochure jou en je ouders zal helpen bij het maken van je studiekeuze.
Deze brochure wil jou en je ouders wegwijs maken in het studieaanbod van het Sint-Norbertusinstituut. Het Sint-Norbertusinstituut is immers een school met vele studiemogelijkheden in het secundair onderwijs.
Nadere informatieCompetentie-invullingsmatrix
Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke
Nadere informatieLatijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen
Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,
Nadere informatievan professionele bachelor naar industrieel ingenieur
van professionele bachelor naar industrieel ingenieur Greet Langie, Verderstudeerbeurs 24 februari 2017 2 Ervaringen van (ex) schakelstudenten Film: interviews met schakelstudenten 3 Wat wil je te weten
Nadere informatieFormuleren van de onderwijsdoelen van de bacheloropleidingen aan de UA
Formuleren van de onderwijsdoelen van de bacheloropleidingen aan de UA Inleiding Tijdens de eerste studiedag van de BAMA-werkgroep op 10 oktober l.l. werd aan de BAMAcoördinatoren de opdracht gegeven om
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wetenschappen AO AV 009 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Moderne Talen AO AV 006 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 28 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5
Nadere informatieGedragscode Onderwijstaal Universiteit Antwerpen UITGANGSPUNTEN
Gedragscode Onderwijstaal Universiteit Antwerpen (Raad van Bestuur, 23 april 2013, 27 mei 2014, 31 maart 2015, 12 april 2016, 28 maart 2017 en 27 maart 2018) UITGANGSPUNTEN De Universiteit Antwerpen wenst
Nadere informatiePROFIELEN in het HOGER ONDERWIJS. Jef C. Verhoeven
PROFIELEN in het HOGER ONDERWIJS Jef C. Verhoeven Centrum voor Onderwijssociologie KU Leuven 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs 2004 1 ONDERZOEKSVRAGEN Waarin verschilt het opleidings- en beroepsprofiel
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure HANDEL (3de graad TSO) Leerlingprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de 3de graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is
Nadere informatieSchakelprogramma s UHasselt
2018-2019 Schakelprogramma s UHasselt Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master.
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wiskunde AO AV 010 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5
Nadere informatieautomatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek
Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische
Nadere informatieSchakelprogramma: master in de handelswetenschappen
ANTWERPEN Schakelprogramma: master in de handelswetenschappen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Studeren in Antwerpen Dat Antwerpen een bruisende stad is, hoeft geen betoog. De vele cafeetjes,
Nadere informatieELEKTROMECHANICA HBO5. Situering HBO5. Situering HBO5. Dagopleiding HBO5 EM: Avondopleiding HBO5 EM: Nieuwe dagopleiding. Uniek in Vlaanderen
Nieuwe dagopleiding sinds 01 01 Uniek in Vlaanderen Thomas More Kempen, Geel EM HBO5 luc.moonen@hik.be 1 Dagopleiding ook ism VDAB (OKOT-trajecten) Campus Geel Meer info: luc.moonen@hik.be ELEKTROMECHANICA
Nadere informatieAdvies ten gronde over certificaatsupplementen
ADVIES Algemene Raad 27 november 2008 AR/KST/ADV/012 Advies ten gronde over certificaatsupplementen VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, KUNSTLAAN 6 BUS 6, 1210 BRUSSEL www.vlor.be Advies ten gronde over certificaatsupplementen
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN. Vraag nr. 426 van 9 april 2014 van ANN BRUSSEEL
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 426 van 9 april 2014 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieautomatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek
Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure HANDEL (3de graad TSO) Leerlingenprofiel Je bent 16 jaar en je kiest voor een studierichting in de 3de graad. Zou de richting Handel iets voor jou zijn? Handel is
Nadere informatieSCHAKELPROGRAMMA S UHASSELT
SCHAKELPROGRAMMA S UHASSELT Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master. Het
Nadere informatieEducatie en training personen bedoeld in Artikel 13f, derde lid, onder a, b, c. Versie 3.0 ( )
Educatie en training personen bedoeld in, derde lid, onder a, b, c. Versie 3.0 (01-04-2016) Achtergrond: Dit document beschrijft de competenties van personen bedoeld in, derde lid, onder a, b, c van de
Nadere informatieB.S.T. Beperkte statistische telling van de studenten in het hoger onderwijs op 31 oktober 2003. Academiejaar 2003-2004
B.S.T. Beperkte statistische telling van de studenten in het hoger onderwijs op 31 oktober 2003 Academiejaar 2003-2004 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Onderwijs Inhoudsopgave Hoger onderwijs
Nadere informatiePraktische informatie. > Inschrijven. > Hoe lang duurt de opleiding? > Wanneer zijn de examens? > Inschrijvingsgeld. > Meer info?
Praktische informatie > Hoe lang duurt de opleiding? De colleges starten op 19 september 2006 en eindigen op 11 mei 2007. Ze kunnen plaatsvinden elke werkdag tussen 8u30 en 19u30. > Wanneer zijn de examens?
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen AO AV 004 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte
Nadere informatieProf. dr. Katrien Antonio 3 april 2019
Master in het management Master in de beleidseconomie Master in de bedrijfseconomie en het bedrijfsbeleid Master of International Business Economics and Management Prof. dr. Katrien Antonio 3 april 2019
Nadere informatieautomatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek
Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische
Nadere informatieASO - studierichtingen in VIA-TIENEN
ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.
Nadere informatieAanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017
Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieWerkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen 2015. Kiezen voor TSO, it makes Se-n-Se Provincie Antwerpen
Kiezen voor TSO, it makes Se-n-Se Provincie Antwerpen Onderzoek naar de aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt Alle schoolverlaters van 2013 worden 1 jaar lang gevolgd (tot en met juni 2014) Succes wordt
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Wiskunde AO AV 007 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1
Nadere informatieMinisterie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING. Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen - Wiskunde AO AV 011 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1: Opleiding...
Nadere informatieOpleiding Master of Science in het sociaal werk en sociaal beleid. Faculteit Sociale Wetenschappen
Opleiding Master of Science in het sociaal werk en sociaal beleid Faculteit Sociale Wetenschappen Inhoud en achtergrond Kernpunten opleiding 1. Verbreding en verdieping van uw kennis 2. Internationaal
Nadere informatieBEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT LEERPLANNEN EN EINDTERMEN LES WETENSCHAPPEN
BEWAREN VAN GROENTEN EN FRUIT LEERPLANNEN EN EINDTERMEN A. Gesubsidieerd vrij onderwijs LES WETENSCHAPPEN 1. VVKSO Leerplan 3 e graad secundair onderwijs TSO TV Biotechnische Wetenschappen LICAP Brussel-
Nadere informatieSchakelprogramma s UHasselt
2017-2018 Schakelprogramma s UHasselt Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master.
Nadere informatieadviesnota de 20-20-doelstelling m.b.t. de hogeronderwijsmobiliteit
adviesnota de 20-20-doelstelling m.b.t. de hogeronderwijsmobiliteit definities en criteria die gebruikt worden om de studentenmobiliteit te meten en te registreren 1/6 Situering Het Leuven / Louvain-la-Neuve
Nadere informatieDag van de Wiskunde 22/11/2008
Dag van de Wiskunde Statistiek op KATHO Ann Vanmarcke Statistiek in Bedrijfsmanagement Overgang SO-HO Statistiek op KATHO Statistiek op KATHO 1 STUDIEGEBIED BIOTECHNIEK» Bachelor in de Agro- en Biotechnologie
Nadere informatieDECREET. betreffende de hervorming van het hoger onderwijs in de kinesitherapie en de revalidatiewetenschappen in de Vlaamse Gemeenschap
VLAAMS PARLEMENT DECREET betreffende de hervorming van het hoger onderwijs in de kinesitherapie en de revalidatiewetenschappen in de Vlaamse Gemeenschap HOOFDSTUK I Inleidende bepalingen Artikel 1 Dit
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding
Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Bedrijfswiskunde en Informatica Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden. In
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatie! " #" $ % & $ & "! ' ( ) & ) & ) * + *,+ *,+ + -.& / 0 (
De tekst in cursief is het Aanvullend facultair reglement betreffende het doctoraat in de wetenschappen en het doctoraat in de toegepaste biologische wetenschappen De bijzondere bepalingen en criteria
Nadere informatieautomatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek
Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische
Nadere informatieSint-Jozefscollege: studierichtingen 2 de graad
2 de graad Handel Vakken Derde jaar Handel Vierde jaar aardrijkskunde 1 1 geschiedenis 1 1 godsdienst 2 2 lich. opvoeding 2 2 natuurwetenschappen 2 2 Frans 5 5 Engels 3 3 unde 4 4 T.E. Bedrijfshuishoudkunde
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieCommissie Hoger Onderwijs Vlaanderen
Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur
Nadere informatieOmvorming naar de masteropleidingen
Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk
Nadere informatieCurriculumhervorming (Master GO) Wat doet de apr. in de industrie? Contacten met de industrie versterken
Enquête Curriculumhervorming (Master GO) Wat doet de apr. in de industrie? Contacten met de industrie versterken Stage (Ind. Apr., Master GO) Projecten Farmaceutische Zorg Bedrijfsbezoeken Onderzoekswerk
Nadere informatieTABELLEN. Deel 1. LEERLINGEN
AFKORTINGEN ASO BIS B.O. BSO Bu.S.O. BVJ CLB CVO CVPO DBSO DKO GAS GGS GO GOK G.ON. KSO NaPCO NGK OGO OSP OVSG POVPO TSO VDAB VIZO VGO Vl.I.R VOCB VONAC VRK VSKO Algemeen secundair onderwijs Begeleid Individueel
Nadere informatieSTUDIE 153 OPLEIDINGSPROFIEL. Automechanica
STUDIE 153 OPLEIDINGSPROFIEL Automechanica OPLEIDINGSPROFIEL Automechanica studiegebied : industriële wetenschappen en opleiding optie sector technologie : mechanica : automechanica : metaal-elektriciteit-kunststoffen
Nadere informatieMacrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht
AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING 1. Basisgegevens Naam instelling(en) Contactgegevens Universiteit Maastricht School of Business and Economics Tongersestraat 53 6211 LM Maastricht 1 Naam Internationale
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieMEMORANDUM. voor het beleid op politiek en academisch vlak
MEMORANDUM voor het beleid op politiek en academisch vlak Academiseren? Laat het ons dadelijk goed doen! VIK-memorandum voor het beleid op politiek en academisch vlak. - 2 - De graad en het diploma van
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2018-2019 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieAlgemene structuur. 2 de graad BSO
Algemene structuur ASO 2 de graad TSO Economie Latijn Wetenschappen Handel Soc. en Techn. Wetenschappen BSO Kantoor Voeding-Verzorging ASO 3 de graad TSO Economie-Wiskunde Latijn-Wiskunde Wetenschappen-Wiskunde
Nadere informatie