Aanpak van slaap- problemen bij baby s: het kan ook anders

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Aanpak van slaapproblemen bij baby s: het kan ook anders"

Cornelis van den Broek
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Aanpak van slaapproblemen bij baby s: het kan ook anders Eline Van Hoecke UZ Gent Slaapcentrum Medische Psychologie Kinderen en Jongeren 18 maart NVKVV Inleiding Hoge prevalentie Persisterend indien niet behandeld Behandeling met hoge succesrate Preventie / vroege interventie Impact op lichamelijke, emotionele, cognitieve en sociale ontwikkeling van het kind Implicaties voor het hele gezin Ouders vertellen het niet / pediaters vragen er niet naar (Wolfson e.a. 1992; Gaylor e.a.,2001; Minde,2002;Sadeh, 2004)

2 Functies van Slaap Slapen is een primaire behoefte! Slapen is een actief gebeuren! the brain is working! Slaap is een combinatie van aangeleerd gedrag, (conditionering) biologisch bepaalde processen die genetisch bepaald zijn en meebepaald worden door ontwikkelingsfase van de mens. Gevolgen van slaapstoornissen Studies bij volwassenen: Slaperigheid overdag (verhoogde slaapdruk) Gedaalde concentratie (verkeer!) Geheugenproblemen Ochtendlijke hoofdpijn Verminderd presteren Onrust Angst Depressie Middelenmisbruik Verminderde activiteit (fysiek/sociaal)

3 Gevolgen van slaapstoornissen Studies bij kinderen: 25% krijgt er ooit mee te maken Enkel laatste jaren interesse! Duidelijk negatieve invloed op cognitieve EN sociale ontwikkeling van het kind: Verminderde schoolse prestaties ADHD-beeld: druk, snel geïrriteerd, slechte concentratie Geheugenproblemen Gedragsproblemen Sociaal isolement Gezinsleven ondermijnd; ontstaan van spanningen Depressie/angst Ongevallen!!!! Normaal slaappatroon

4 Hoeveel moet ik slapen? Vanaf 6 maand uur 2 jaar 13 uur 3 jaar 12 uur 4 jaar 11 ½ uur 5 jaar 11 uur 6 jaar 10 ¾ uur 7-10 jaar 10 ½ uur jaar 9 ½ uur jaar 8 ½ - 9 uur Slaaparchitectuur Verschillende slaapstadia: EEG Non Rem Stadium 1: kortdurend, overgang waken/slapen Stadium 2: overgang naar diepe slaap Stadium 3: diepe slaap Stadium 4: delta slaap of Slow Wave Sleep Rem: droomslaap Hoeveelheid wordt bepaald door ontwikkeling Baby s voornamelijk Remslaap (meer dan 50%)

5 Slaaparchitectuur Normale slaap bij zuigelingen Slaapcycli (REM en non-rem slaapfase) In slaap vallen = aangeleerde vaardigheid + afhankelijk van omgevingsfactoren Normale periode slaap omvat verschillende keren van wakker worden 5 à 6 blokken gedurende 3 tot 4 uuur 2 à 3 periodes van wakker zijn per slaapperiode, ged. 1 à 2 minuten Slaap onderbroken met voedingsmomenten

6 Normale slaap bij zuigelingen 2 biopsychosociale processen consolidation = doorslapen (rond 9 mdn) regulation = langere slaapperiodes s nachts / langere periodes wakker overdag = self-soothing = interne processen controleren = in slaap vallen zonder hulp A Clinical Guide to Pediatric Sleep Mindell JA, Owens JA; 2003 Normale slaap bij zuigelingen Nachtelijk wakker worden (4-6 keer / nacht) Self-soothers vs. non-self-soothers Signalers vs. nonsignalers Ouderlijke interventie vs. noninterventie Nachtelijke variabiliteit (weinig inconsistentie in gedrag bij kind en ouder) Transitioneel object (vb. fopspeen, knuffel,..) Nachtelijke voeding (stop na 6 mdn) A Clinical Guide to Pediatric Sleep Mindell JA, Owens JA; 2003

7 Gedragstheoretisch principe: Gedrag dat beloond wordt, herhaalt zich! Welke slaapstoornissen? Classificatiesysteem ICSD-2 sleep disorder categories and individual sleep disorders Insomnia Parasomnia Hypersomnia Andere slaapstoornissen

8 Slaapstoornissen bij zuigelingen PRIMAIRE OORZAKEN: Slaaparchitectuur (vanaf 6 maand!) Alle jonge kinderen worden verschillende keren wakker per nacht: slaapcycli waarin REM en non-rem slaapfases zich afwisselen (Johnson, 1991;Minde, 1992; Goodlin-Jones e.a., 2001) Slaapstoornissen (bij zuigelingen) PRIMAIRE OORZAKEN: medische factoren Organisch: - gastro-oesofagale reflux - kolieken - ooronsteking - astma, eczema, allergie - aandoeningen met pijn, jeuk, Psychopathologisch: - ADHD - Autisme spectrum stoornis - Depressie

9 Slaapstoornissen (bij zuigelingen) PRIMAIRE OORZAKEN: psychosociale factoren Temperament van het kind Faseproblematiek: - scheidingsangst(± 18m) - zelfstandigheidsfase; - zindelijkheidstraining(±24m) Omstandigheden: ziekenhuisopname; verhuis; reis Psychische problematiek: angst; post trauma Familiale problemen Slaapstoornissen (bij zuigelingen) PRIMAIRE OORZAKEN: slaaphygiëne Licht Lawaai Temperatuur Alleen? Voeding vb. koffie, cola, thee, chocolade Lichaamsbeweging / wilde spelletjes T.V. en /of computer(spelletjes)

10 ZINVOLLE VRAGEN Bij het inslapen Regelmaat Ritueel Slaaphulp (fopspeen, duim); knuffel Slapend in bed: - gewiegd; gereden; op schoot tijdens laatste voeding; bed ouders Wakker in bed, maar: wenen; uit bed willen/komen; klampen; uitvluchten zoeken + wat doen ouders ermee? Hoe vaak? Overal; bij iedereen? ZINVOLLE VRAGEN Bij het doorslapen Roepen; schreien s nachts Nachtvoeding Wat doen ouders:- bij kind blijven tot het slaapt - drinken geven - fopspeen geven - in bed ouders nemen Hoe vaak? Bij iedereen? Snurken + hoe ligt kind in bed?

11 Brief Screening Questionnaire for Infant Sleep Problems (B.I.S.Q) Sadeh, 2004 (Dept.Psychology Tel Aviv) Korte, klinisch valide, betrouwbare en gebruiksvriendelijke slaapvragenlijst voor kinderen van 6 tot 30 maanden BRIEF INFANT SLEEP QUESTIONNAIRE (BISQ ) Sadeh,A : Pediatrics vol.113, no.6, 2004 Vertaling : Marleen Dhont KORTE SLAAPVRAGENLIJST VOOR KINDEREN Liefst één (de meest voorkomende) keuzemogelijkheid aanduiden Naam van de beantwoorder: Datum: vader moeder grootouder andere, specifieer Naam van het kind: geboortedatum: Geslacht: mannelijk vrouwelijk Plaats in geboorterij: oudste middenste jongste Waar slaapt het kind: wieg/ kinderbed in afzonderlijke kamer wieg/ kinderbed in kamer ouders in bed van de ouders wieg/ kinderbed bij broer/zus andere situatie: specifieer: In welke positie slaapt uw kind meestal? op zijn/ haar buik op zijn/ haar zij op zijn/ haar rug Hoeveel uren slaapt uw kind gedurende de nacht (tussen 19u s avonds en 7u in de morgen) uren minuten Hoeveel uren slaapt uw kind overdag (tussen 7u s morgens en 19u s avonds) uren minuten Gemiddeld aantal keren wakker worden per nacht: Hoeveel tijd is uw kind wakker per nacht (van 22u s avonds tot 6u in de morgen?) Hoelang duurt het vooraleer uw kind slaapt s avonds? uren minuten uren minuten

12 DIAGNOSE Bespreking ingevulde korte vragenlijst + slaapkaart Slaapprobleem als: Het kind (6-30m) - wordt meer dan 3X per nacht wakker - is meer dan een uur (klaar)wakker gedurende de nacht - slaapt minder dan 9/24u

13 THERAPIE MEDICATIE VERSUS GEDRAGSAANPAK slaapproblemen S T O P medicatie gedragstherapie medicatie + gedragstherapie aantal dagen IN- en DOORSLAAPPROBLEMEN GEDRAGSAANPAK Slaapgewoontes installeren: Structuur in het slaap-waakritme Bedritueel (20-45 min.) Dutjes overdag behouden (tot 3 3 ½ j) Transitioneel object (dekentje, T-shirt mama) Moe maar wakker in bed leggen Loskoppelen voeding - slaap Niet onmiddelijk reageren op geluiden of bewegingen van jonge kind Standaard extinctie = volledige negatie ( crying it out ) COMPLIANCE OUDERS??

14 IN- en DOORSLAAPPROBLEMEN GEDRAGSAANPAK Graduele extinctie = checking of minimale checks methode vb. 4 min. methode = op specifieke intervallen gaan kijken = zeer kort, niet uithalen, tuutje geven, terug in slaappositie leggen = niet boos worden, neutraal reageren COMPLIANCE OUDERS Verwittigen voor intiële verslechtering (post extinction response burst) SLAAPPROBLEMEN cognitieve aanpak emoties cognities ervaringen ouders kind involgen /storen persisterende slaapproblemen kind

15 ONONTBEERLIJK: compliance ouders Telefonisch opvolgen (observaties overlopen)

Vergelijkbare documenten

Insomnia van peuter tot adolescent

Insomnia van peuter tot adolescent Eline Van Hoecke UZ Gent Slaapcentrum Medische Psychologie Kinderen en Jongeren 18 maart 2013 - NVKVV Slaapstoornissen bij kinderen Insomnia s Slechte slaaphygiëne Psychofysiologische