Welterusten. Probus Doeke Post

Transcriptie

1 Welterusten. Probus 2019 Doeke Post

2

3 .en

4 : God VAN DE SLAAP Thanatus God van de dood Hades, god van de onderwereld

5 Griekse mythologie Hypnos: personificatie van de slaap, de tweelingbroer van Thanatus Zoon van Nyx, de godin van de nacht, en Erebus, god van het duister Ze leefden in de onderwereld waar Hades de scepter zwaait Nakomelingen zijn o.a. Morpheus. Met broers en zusters brengt hij dromen Hypnos schonk Endymion de kracht om met open ogen te slapen : zo kon hij zijn geliefde, de maangodin Selene, altijd zien. Alle goden moeten zich onderwerpen aan Hypnos, zelfs Zeus Geen oog blijft open als hij daar water in druppelt.

6 Diana en Endymion (Walter Crane 1883) Endymion is de personificatie van de slaap

7 Wat is slaap? Periode van inactiviteit en afwezigheid van wakend bewustzijn Korte slapers en lange slapers Herstel van het lichaam en ook van de neuronen die overdag werkzaam zijn Consolidatie van geheugen Slaap bevordert het leren

8

9 Hypothalamus: Essentieel gebied in de hersen: regelt het overleven en ook de voortplanting Gebied met allemaal kernen: amandelkernen: angst, agressie biologische klok: slaap-waakritme kern voor temperatuurregeling, eetlustregulering: honger en dorst geheugen hartslag, bloeddruk

10 Limbisch systeem Emotie, motivatie, genot en emotioneel geheugen Basale functie ook ten bate van het overleven Oudste deel van de hersenen Hippocampus hoort ook bij het limbisch systeem

11 Circadiane systemen Slaap-waakactiviteit Lichaamstemperatuur Hormonale activiteit Hartritme Gestuurd door biologische klok die in de thalamus ligt

12

13

14 Slaapstadia: 4 tot 6 cycli per nacht Waken NREM stadia: - stadium l overgang van waken naar slapen - stadium ll veranderingen in het EEG met slaapspoeltjes - stadium lll diepe slaap met trage golven in het EEG REM-slaap: - snelle onwillekeurige oogbewegingen - atonie van skeletspieren - dromen - vooral aan het eind van de nacht

15 Normale nacht volwassene: 5% N1 50% N2 15% N3 25% REM slaap (en 5% waak).

16 Ouderen slapen lichter

17 Non-remslaap met hoge golven

18 Diepe slaap in eerste deel van de nacht Rem-slaap Snelle horizontale oogbewegingen Vlak onregelmatig EEG Geen EMG activiteit

19

20 Ouderen en slaap Worden s nachts vaker wakker: meer gefragmenteerde slaap= multifasisch slapen Vermindering van delta-slaap Lagere wekdrempel Overdag meer dutten: slaap-waakgolf gaat overdag door Ouderen gevoeliger voor slaapmiddelen, zelfs soms paradoxaal effect. (zien we bij dementie: onrust na slaapmedicatie) Slaapmiddelen hebben invloed op geheugenfunctie Spierverslappend: risico op vallen, heupfractuur

21

22 Slaapstoornis 30% van de populatie Gaat nogal eens met depressie gepaard Negatief effect op concentratie- en reactievermogen Verstoort lichamelijk en psychisch functioneren. Kost jaarlijks 1-3% van het BNP door meer fouten en hoger ziekteverzuim Geheugen en leren worden gestoord

23

24 Slapeloosheid Inslaap- of doorslaapproblemen Nooit slaapmiddelen kopen online Voor korte periode gebruiken, nooit dagelijks en langdurig Niet langer dan 2 weken achter elkaar: lichaam went eraan en je kunt er niet meer zonder, Ontwenningsverschijnselen Spieren verslappen; valneigingen s nachts groter

25 Voorlichting Ouderen slapen vaak korter en minder diep Nachtslaap neemt af, dagslaap neemt toe Echte slapeloosheid is aanwezig als er op de dag problemen zijn. Diepe slaap is essentieel voor herstel van lichaam en geest Normaal is het om 2 tot 3 keer s nachts wakker te worden

26 Slaapmiddelen Alleen slaapmiddelen gebruiken als het functioneren overdag gestoord is

27 Veel gebruikte slaapmiddelen Kortwerkend: midazolam Dormicum Middellang werkend: temazepam Normison oxazepam Seresta zopidon Zopiclon nitrazepam Mogadon Langer werkend: diazepam Valium flurazepam Dalmadorm

28 Melatonine Geproduceerd door glandula Pinealis, de pijnappelklier, epiphyse Dag-nachtritme gestuurd door nucleus suprachiasmaticus in de hypothalamus Sturende factor in het dag-nachtritme Speelt rol bij ontstaan van slaapstoornissen en jetlag Ook een rol bij bloeddrukregulatie Minder licht: meer melatonineproductie, meer slaperigheid Ouderen meer slaapstoornissen en meer verstoring van het melatonineritme. Bij dementie neemt dat toe

29 Slaaphygiëne voor slechtslapers Op geregelde tijden naar bed Ga naar bed als je op de late avond slaperig wordt Niet tv-kijken op de slaapkamer als er sprake is van slapeloosheid Als je langer wakker ligt ga er dan uit om iets ontspannends te doen Vermijd dutjes in de 3 uur voor het naar bed gaan Niet op wekker kijken: geeft onrust Niet te laat eten Gebruik geen alcoholische dranken als slaapmutsje

30