Infolijn grondwater Schilderskwartier:

Transcriptie

1 Infolijn grondwater Schilderskwartier: Grondwateronderlast Schilderskwartier Woerden Verslag van de Informatieavond voor bewoners van het Schilderskwartier d.d. 1 december 2014, over de resultaten van het Innovatieonderzoek, 10 Kalsbeek College, Woerden Aanwezig: Ruim 300 bewoners van het Schilderskwartier Bewonersvereniging GWW, Grondwater Woerden / Voorzitter Geert Wammes e.a. Fugro / onderzoekers Peter Nelemans en Maarten Profittlich SHR / René Klaassen Opstal Funderingsadvies / André Opstal Oasen Drinkwater / Walter van der Meer, algemeen directeur Gemeente Woerden / Wethouder Yolan Koster, Wijkwethouder Schilderskwartier Provincie Utrecht / Gedeputeerde Ralph de Vries en Dolf Groters, Team Bodem & Water Woningcorporatie GroenWest / Karin Verdooren, directeur-bestuurder Welmoed Visser, onafhankelijk projectleider, visser.w@woerden.nl Leden van de pers Verslag door Marja van Steijn van Tekstbureau Talent, Woerden. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 1/15

2 Welkom De bewoners van het Schilderskwartier worden in het Kalsbeek College onthaald met gebak, een goed begin van de avond. Gastvrouw is Yolan Koster, wijkwethouder van het Schilderskwartier. Zij heet iedereen welkom en stelt de bestuurders voor. Deze bestuurders zullen later op de avond een convenant ondertekenen. De wethouder blikt terug op de geschiedenis. Bij de sloop van Texaco in de jaren 90 kwam men erachter dat er mogelijk problemen waren met de grondwaterstand in deze wijk, wat effect kon hebben op de toestand van de heipalen. Er ontstond onrust, waarna er onder andere onderzoek is gedaan naar de kwaliteit van die palen. Vastgesteld werd dat het goed zou zijn om over 10 jaar na te gaan wat de toestand van de heipalen was. In 2006/2007 is dat opnieuw gedaan. In 2010 was er een bijeenkomst in de Kruiskerk, waar veel commotie was over wat er toen werd vastgesteld. Titia Cnossen was wethouder en heeft daar toen het woord gevoerd. Die portefeuille is later overgenomen door Cor van Tuijl, die onlangs is afgetreden maar met passie heeft gewerkt aan het boven water halen van de feiten. Vanaf 2012 is gezocht naar oplossingsrichtingen: áls er iets aan de hand is met de palen, wat is dan de meest geschikte oplossing. Er is een projectgroep ingesteld en er kwam bestuurlijk overleg, waarbij betrokken partijen zich bogen over deze kwestie. De bestuurders besloten een bedrag vrij te maken om innovatieonderzoek te doen: wat is er in die bodem van het Schilderskwartier precies gaande. Dat onderzoek heeft het afgelopen jaar plaatsgevonden. De uitkomst is verrassend! 80 UITKOMST INNOVATIEONDERZOEK: De funderingspalen in het Schilderskwartier zijn in goede conditie door gebrek aan zuurstof in de bodem. Meetresultaten geven een eenduidig beeld. Zolang er aan deze bodemsituatie niets verandert kunnen de funderingspalen nog minimaal 50 jaar mee. 90 APPLAUS en GEROEZEMOES Bewoners van het Schilderskwartier kunnen gerust zijn: ze kunnen hun huis goed verkopen, er zullen geen scheuren ontstaan in hun woning. Maar belangrijk is wel dat de bodem zuurstofarm blijft, dat bewoners er niet in gaan graven. Straks tips daarvoor. Ook de gemeente zal zich daar trouwens aan moeten houden bij het Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 2/15

3 aanleggen of renoveren van leidingen of riolering. Zo lang er geen zuurstof bijkomt in de bodem is er niets aan de hand. Het is een verrassende uitkomst, die door niemand was verwacht. Wethouder Yolan Koster feliciteert de bewoners van ganser harte met hun woning, die op stevige palen staat! Presentatie Fugro/SHR: de onderzoeksresultaten Onderzoekers Peter Nelemans (Fugro) en René Klaassen (SHR) brengen verslag uit. Hun presentatie is op de website in te zien. Hieronder de toelichting. Aanleiding en doel van het onderzoek Aanleiding van het onderzoek: de funderingspalen in het Schilderskwartier staan zo'n 30 jaar droog. Deskundigen zeggen dan allemaal: Die móeten wel aangetast zijn, dat kan niet goed gaan. Het vreemde was dat er nog geen fysieke schade was vastgesteld, niet in funderingen en ook niet in woningen. Dat riep vragen op. Doel van dit onderzoek was inzicht te krijgen in de urgentie van de problematiek = droogstand, maar ook: als het meevalt, wat is dan nut en noodzaak om door te gaan met de oplossingsrichtingen die zijn geformuleerd, zoals herstel van de funderingen, infiltratie, verplaatsing onttrekking Oasen. Het onderzoek Op de plek waar de school gesloopt is zijn door Fugro 6 palen getrokken, waarvan 3 met een betonopzetter. Ze zijn van top tot teen ingemeten, de aantasting is beoordeeld en de palen zijn in stukken gezaagd en afgevoerd naar het laboratorium van SHR. SHR is een houtonderzoeksinstituut. SHR kreeg de palen aangeleverd op de avond dat ze getrokken waren, en heeft ze meteen verwerkt. Hout kan aangetast worden door allerlei micro-organismen. Schimmels zijn er daar één van. En schimmels willen graag een beetje vocht hebben, maar ook zuurstof. Er kan ook houtaantasting ontstaan onder water, en dat kan zonder zuurstof. Dat kom je veel bij houten paalfunderingen tegen. Met die kennis heeft SHR proefstukken uit de palen gezaagd. Er is een paalkop, en de betonopzetter sluit de paal af. Het was interessant om te weten wat daar gebeurt dus er is in dat bovenstuk op een aantal plekken gezaagd. Vervolgens is aandacht besteed aan het stuk daaronder. Dat bovenstuk is over de lengte opengezaagd om te zien wat er in het hout aan de hand is. Sommige palen waren bijna 6m lang, en bijna niet te transporteren. Daarom is in het midden een stuk genomen, en ook de punt. Die stukken zijn door SHR onderzocht, d.w.z. over de diameter van de paal maak je één heel dunne coupe, 2/100 mm dik, en dan kun je door het hout heen kijken. Je kunt dan zien of er schimmels in zitten, en of het hout aangetast is. Op basis daarvan kon SHR conclusies trekken. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 3/15

4 De palen die onderzocht zijn waren allemaal vuren palen. In de wijk komen ook grenen palen voor, maar op deze locatie alleen vuren. Aantasting die onder water plaats kan vinden kan ook afhankelijk zijn van de manier waarop bomen gekapt zijn. SHR wilde daarom heel graag weten of ze uit eenzelfde groeigebied afkomstig waren. Dat kun je te weten komen aan de hand van de jaarringen. Het was echter hier niet te zien waar ze vandaan kwamen; wel bleek dat ze op verschillende momenten gekapt zijn en op verschillende manieren behandeld zijn; grote variatie dus. SHR heeft het vochtgehalte van de palen bekeken, en aan de hand daarvan kan worden vastgesteld dat er heel veel droogstand heeft plaatsgevonden. Sommige palen waren aan de kop redelijk uitgedroogd en sommige zelfs op het midden. Als palen droog staan, zijn er schimmels te verwachten, zeker als de palen een beetje aangedroogd zijn en er is zuurstof in de buurt. Dat is een ideale omgeving voor hen. Maar SHR heeft geen schimmels gevonden, of slechts in zeer beperkte mate. En dat is heel bijzonder. SHR heeft geprobeerd die schimmels úit het hout te krijgen en heeft ze gekweekt: ze bleken allemaal dood te zijn. Het is dus een schimmelaantasting die niet actief is. Conclusie: De palen zijn dus in de grond geslagen, schimmels zijn actief geworden, de zuurstof raakte op en de schimmelaantasting is gestopt. Er is ook aantasting onder water waargenomen. Dat wordt veroorzaakt door bacteriën en dat komt altijd voor in een paal die je in de grond slaat. Bij een vuren paal is het heel gebruikelijk dat er na 20/30 jaar zo'n 1 à 2 mm aantasting zit, en bij sommige palen stopt dat. Dat beeld heeft SHR ook bij de palen uit deze wijk waargenomen. Dat is een heel normaal aantastingsbeeld dat ontstaat onder water. Het is niet iets om je zorgen over te maken Er wordt een grafiek getoond, met stippellijnen en getrokken lijnen. Dat geeft aan hoe droog die palen waren. SHR heeft het vochtgehalte van de palen bepaald: dat ligt bij bijna alle stukjes (de kleuren geven aan hoe hoog het stukje uit de paal is genomen) onder de 50%. Voor hout dat onder water wordt toegepast is dat heel erg laag. De rode lijn was behoorlijk hoog: dat was de paalpunt. De meeste stukken hout die gevonden zijn, hebben een heel laag vochtgehalte, alleen de paalpunt en het paalmidden was wat natter. Als je hout onder water brengt en dat heeft SHR ook gedaan dan zou het het vocht moeten aannemen zoals aangegeven met die stippellijn; dus je ziet dat de palen die SHR heeft onderzocht heel erg uitgedroogd zijn in de praktijk. Vervolgens is Fugro onderzoek gestart naar de palen bij de woningen. Door eerdere onderzoeken was bekend wat de onderkant van de oplangers was en ook waren via de peilbuizen in de wijk de diverse grondwaterstanden bekend. Er is een aantal gebieden gekenmerkt waar het risico op schade het grootst was omdat daar de afstand tussen de grondwaterstand en de oplanger het grootst was. (Zie het plattegrondje op de website en Infobrief nr. 12, pagina 7.) Daar heeft het onderzoek zich voornamelijk op geconcentreerd, want als je onderzoek doet op de plekken waar het risico het grootst is, en de palen daar blijken goed te zijn, dan mag je aannemen dat de palen in de rest van het gebied ook in orde zijn. Zo is er onderzoek gedaan bij 10 woningen. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 4/15

5 210 Daarnaast zijn er bij veel woningen lintvoegmetingen gedaan. Een lintvoeg is een horizontale voeg in het metselwerk. Bij de bouw is dat netjes waterpas aangelegd. De voeg wordt gemeten en de hoogte van de voeg geeft een indicatie van hoeveel het blok woningen is gezakt sinds de woningen gebouwd zijn. Vaak gaat Fugro graven daar waar de zakkingen het grootst zijn. Hier echter viel het op dat het verschil in zakking erg beperkt was; dat toonde dus aan dat de fundering goed gefunctioneerd heeft de afgelopen jaren. Uiteindelijk is in overleg met GWW en gemeente een aantal woningen benoemd voor de funderingsinspectie. Er was medewerking van de bewoners nodig om de funderingsinspecties uit te voeren, en Fugro is de bewoners zeer erkentelijk dat zij die medewerking wilden verlenen. In de presentatie zijn foto's opgenomen van het funderingsonderzoek. Het waren ingrijpende operaties, want de palen worden ter plaatse van de voorgevel of zijgevel vrijgegraven. Dat betekent dat er een gat gegraven moet worden van 4m breed en 3 of 4m diep. Dat is zo diep dat je er met een laddertje die put in moet, geen sinecure als dat in je voortuin gebeurt. 220 Bij deze onderzoeken zijn met behulp van een soort appelboor houtmonsters van de houten palen genomen. Deze houtmonsters zijn afgevoerd in buisjes. Ook is de dikte buitenkant paal gemeten, met een soort slaghamer. De mate van indringing (als je die pen in het hout schiet) geeft dan een indicatie van de mate waarin het hout aangetast is. De palen bleken kei- en keihard te zijn, zo hard heeft Fugro ze niet vaak? meegemaakt. Een goed teken. De gegevens zijn verwerkt in tekeningen. De oplangers en houten palen waren heel netjes gepositioneerd onder de funderingsbalk dus daar was niets mis mee. Opvallend was wel de verkleuring die werd aangetroffen in de putten: een balk van blauw en zwart. Dat is een teken dat het ijzer geoxideerd is en dat betekent weer dat er een heel laag zuurstofgehalte is SHR heeft vervolgens onderzoek aan de boorkern gedaan. De palen waren dus hard, dat past heel erg in het beeld dat palen uitgedroogd zijn want als hout nat is is het wat zachter. De boorkernen die daar uit komen kunnen heel veel vertellen over wat er in zo'n paal gebeurt. SHR maakte daar ook coupjes van: er werd gekeken naar het aantastingsbeeld, de dichtheid en het vochtgehalte, en bij aantasting onder water is SHR zelfs in staat om een vertaling te maken van het vochtgehalte naar de druksterkte in die paal. Zo is dat ook gedaan met de palen onder die 10 woningen. Het bleek dat er 14 vuren palen waren en 11 grenen palen. In al die palen kwam weer schimmelaantasting voor, net als onder de school. Weinig, maar niet actief. Ook kwam SHR onder water bacteriële aantasting tegen; de omvang daarvan was ook niet anders dan wat je verwacht van houten palen die een tijd in de grond staan. Opmerking daarbij: aantasting van de houten palen vindt plaats over de volle lengte onder water, en SHR heeft natuurlijk alleen een boorkern genomen dus kon alleen die situatie zien. Maar de meeste palen waren behoorlijk droog, zo droog dat je behoorlijke schimmelaantasting kon verwachten. Maar die kwam niet voor. Het moest dus zo zijn geweest dat er geen zuurstof was. SHR heeft een model ontwikkeld om aan de hand van vochtgehalte bij aantasting onder water een inschatting te maken van sterkteverlies van de houten palen. Voor schimmelaantasting loopt dat patroon heel anders dus kan die inschatting niet gemaakt worden. Daarvoor heeft SHR de palen van onder de school genomen, en gekeken of er bij de beperkte aantasting door schimmels een relatie gelegd kon worden met sterkteverlies. En wat bleek: dat bij alle aantasting die daar is waargenomen heeft het niet tot een meetbaar en aantoonbaar sterkteverlies geleid. Er volgt een plaatje van een grafiek, om te laten zien dat die palen echt behoorlijk droog staan. Uiteindelijk heeft Fugro op 4 plekken in de wijk het vochtgehalte en het zuurstofgehalte gemeten, indirect, maar men heeft ook zogenaamde redoxpotentiaalmetingen gedaan: die zijn gedaan op het niveau waar de houten paalkop zit. Die potentiaal was zo laag dat je de conclusie kon trekken dat hier sprake is van zuurstofarme grond. Bij dit soort condities kun je geen schimmelgroei verwachten. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 5/15

6 In fase 2 is ook een trillingsonderzoek gedaan, ter plaatse van 4 locaties. Dat is een idee van de gemeente Rotterdam. Uitgangspunt daarbij: als je bepaalde trillingen introduceert in het maaiveld, in het frequentieniveau/het trillingsniveau van de woningen zelf, dan verplaatsen deze trillingen zich via het maaiveld en ook de ondergrond door de bodem. Als er slechte palen onder de woning zitten moet je dat door die trillingsmetingen kunnen detecteren. Daardoor hoef je minder vaak (dure) putten te graven. Die trillingsmetingen zijn gedaan op de Jan Sluijterstraat en op de Jan Steenstraat. Ze hebben veel informatie opgeleverd, met als uitkomst: er zijn geen bijzondere afwijkingen aangetroffen. En dat past uiteraard ook in het beeld dat eerder gevonden was. Samenvatting onderzoek: Op 9 van de 10 locaties is sprake van een vrij dikke kleilaag van minimaal 0,5m dik, met daaronder en daarboven zand. Die kleilaag is dusdanig afsluitend dat het water daarboven (regenwater, hemelwater) erop blijft staan, er ontstaat dus een soort schijnwaterspiegel in de toplaag (vandaar ook vaak wateroverlast in de wijk bij regen). Er is dus een schijngrondwaterstand, en de werkelijke waterstand bleek meestal 30 tot 50 cm onder de oplanger te liggen. Op 4 van de 10 locaties was sprake van grenen palen, de rest was vuren. De indringing van de slaghamer was heel beperkt, vaak kleiner dan 10 mm en niet alleen op 1 locatie maar in de hele woonwijk. De droogstand heeft niet tot grote aantasting geleid en zeker niet tot schade aan de houten palen. Conclusie: De palen bevinden zich in een heel goede conditie. De houtkwaliteit is uitstekend. De onderzoekers de uitspraak gedaan dat de palen nog minstens 50 jaar mee kunnen. Dat is heel bijzonder, want in dit vakgebied wordt meestal niet verder gekeken dan 25 jaar; maar in deze situatie hebben de onderzoekers dat durven doen. Dat is met name te danken aan die natuurlijke dikke kleilaag. Onder die kleilaag bevindt zich zand met een vrij hoog organisch gehalte; toen die grondwaterstand onder die kleilaag was gezakt is de zuurstof vrijgemaakt; dat is opgesoupeerd door het organisch materiaal dat in het zand zit, waardoor er een zuurstofvrij milieu is ontstaan. Dat is de oorzaak van de goede toestand van de houten palen. Heel uniek, het is de eerste keer dat Fugro dat in Nederland heeft vastgesteld. Het is natuurlijk een fantastisch goede uitkomst voor de bewoners van het Schilderskwartier! Zijn de eerder geopperde oplossingsrichtingen nog nodig? Dat waren: 1. Tijdig funderingsherstel: is niet aan de orde want de palen bevinden zich in een prima conditie. 2. Infiltratiesysteem: zou onverstandig zijn want dan ga je zuurstofrijk water infiltreren en zal de situatie dus juist verslechteren. 3. Verplaatsen drinkwatervoorziening: is ook niet nodig, er is geen aanleiding toe omdat de palen in zo'n goede conditie zijn. 300 Samenvattend: Er zijn geen maatregelen nodig om de huidige situatie van te lage grondwaterstand op te heffen, immers, de palen bevinden zich in prima conditie. Maar: er moeten wel maatregelen getroffen worden om die zuurstofarme ondergrond te behouden. Die maatregelen zijn: Geen activiteiten in de bodem dieper dan 0,5m, vanwege het niveau van die kleilaag. Per bouwblok zijn de boorstaten beschikbaar en die geven aan per bouwblok tot hoe diep je zou kunnen graven. Voor een diepe kelder of vijver zal het mogelijk beperkingen opleveren. Het kán wel, maar dan moet je ervoor zorgen dat die afsluitende laag hersteld wordt. Bij vervanging riolering: geen diepe sleuf graven maar herstel door relining. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 6/15

7 310 De gemeente zal goede beheersmaatregelen moeten instellen zodat huidige en toekomstige bewoners daarvan op de hoogte zijn. De gemeente moet dit bewaken, ook als er bijvoorbeeld een bouwaanvraag komt voor aanleg van een kelder. De onderzoekers hebben een tekening gemaakt om aan te geven waar bewoners en gemeente op moeten letten: zie pagina 5 van Infobrief nr. 12. Daar wordt alles nog eens helder uitgelegd, zodat iedereen er kennis van kan nemen. 3. Hoe nu verder 320 Projectleider Welmoed Visser meldt dat iedere aanwezige één of meerdere exemplaren van Infobrief nr. 12 mee kan nemen bij de uitgang. Deze infobrieven worden morgen of woensdag huis-aan-huis in de wijk bezorgd. De website wordt morgen aangepast. De rapporten van Fugro en het trillingsonderzoek worden daar ook op geplaatst zodat iedereen ze kan downloaden. Ook de presentatie van vanavond wordt op de website geplaatst. Zie > wonen en leefomgeving > grondwaterstand en fundering In de Infobrief staat te lezen hoe de kleilaag in stand gehouden kan worden. Die Infobrief wordt ook doorgestuurd naar makelaars en notarissen, voor eventuele nieuwe bewoners. Alle informatie zal ook beschikbaar zijn bij het Vergunningenloket van de gemeente Woerden. In het systeem dat de gemeente gebruikt om de openbare ruimte bij te houden, zullen 'alarmbellen' worden ingebouwd, waardoor een ambtenaar met plannen voor het Schilderskwartier meteen wordt geattendeerd op wat hier speelt en hoe te handelen. In de loop der jaren zijn heel veel peilbuizen in het gebied geplaatst. Ze worden al die tijd al heel trouw, tweewekelijks, gemeten door Jos Baas. Vanuit haar grondwaterzorgplicht zal de gemeente een aantal van die buizen laten staan; maar de meeste buizen zijn niet meer nodig. Bij de informatie die bewoners ontvangen zit een retourenvelop: bewoners die willen dat de gemeente de peilbuizen netjes voor hen afwerkt kunnen dat aangeven. De buis wordt er niet in zijn geheel uitgetrokken (om elke zuurstofdoorlating te voorkomen), maar hij wordt onder het maaiveld, op 30cm, afgezaagd, en dat wordt dan afgewerkt en dichtgemaakt. Daar worden bewoners over geïnformeerd. De gemeente gaat dus stoppen met de grondwatermonitoring op grote schaal. 350 Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 7/15

8 Gelegenheid tot het stellen van vragen / bewoners Paul v.d. Plas, A.C. Willinkstraat Ik ben blij met de conclusies, die zijn zeer positief. Ik wil iedereen bijzonder bedanken die hieraan in welke zin dan ook aan heeft bijgedragen. Ik heb een drietal vragen. Ten eerste: Er werd gesproken over het geven van een eenduidig beeld, maar hoe kan ik dat rijmen met het feit dat er op 10 plaatsen onderzoek is gedaan? Ten tweede: In het begin van de presentatie werd gesteld dat er in deze wijk geen grenen palen zijn; dat werd later ontkracht. Ten derde: Er gaat informatie naar makelaars en notarissen maar misschien willen zij ook wel inzage in de onderzoeksrapporten. Antwoord Peter Nelemans Eerste vraag: Op 10 plekken is onderzoek gedaan. Dat eenduidig beeld is met name gelegen in het volgende. Er is heel uitgebreid onderzoek gedaan onder de school, daar kwam uit dat de goede kwaliteit van het hout alleen verklaard kon worden als er geen zuurstof bij gekomen was; er zijn putten gegraven en de onderzoekers zagen verkleuringen die wezen op tekort aan zuurstof; er zijn handboringen gedaan, die ook die harde kleilaag en die verkleuring te zien gaven; en er zijn op 4 plekken monitoringsensoren in de grond geweest, en alles gaf hetzelfde beeld: onder deze condities kunnen geen schimmels groeien. Tweede vraag: Onder de school zijn vuren palen aangetroffen, maar uit eerdere onderzoeken is bekend dat er ook grenen palen onder de grond zitten in het Schilderskwartier. Qua aantastingsbeeld waren ze nagenoeg identiek, voor huizen op grenen of op vuren beeld is het beeld gelijk. Beschikbaarheid rapporten: ze staan op de website en ook makelaars en notarissen zullen daarop gewezen worden (of de stukken worden g d). N.B. Tip van wethouder Koster Maak een afdruk van belangrijke gegevens uit deze rapporten en voeg die print aan je koopakte toe. Tip voor bewoners! Dhr. Van Ommen Ik ben onder de indruk van wat er gedaan is. De bodemsituatie onder de kleilaag is een bewegende laag. Er wordt gedeeltelijk via onze wijk door Oasen voor een hoeveelheid water gezorgd, en dat is continu in beweging. Uitgangspunt van deze situatie is dat er niets verandert in de bodemsituatie, maar als er nu gas of olie wordt weggehaald ten zuiden van de A12, wat betekent dat dan voor onze wijk? Hoe zorgen we dat er van buiten de wijk geen water toestroomt dat wél zuurstofrijk is? Want we moeten er zeker van zijn dat er gemeten wordt buiten de wijk, voor alles wat er naar de wijk toestroomt. Tweede vraag: stel dat er over 5 of 10 jaar toch nog paalrot optreedt, wie is er dan aansprakelijk? Antwoord Peter Nelemans en René Klaassen Eerste stuk van de eerste vraag: Deze redenering klopt niet. Als die palen onder water staan en er zit zuurstof in dat water, gaan ze niet rotten, want schimmels die palen aantasten hebben veel meer zuurstof nodig. Het zou misschien onder hele speciale omstandigheden mogelijk zijn maar als er gewoon water bij die palen komt daar zit er veel te weinig zuurstof in voor schimmelaantasting. Er is gesteld: je moet zoveel mogelijk de situatie laten zoals die is. Wat nu als Oasen geen grondwater meer onttrekt en de grondwaterstand gaat omhoog: SHR heeft daar onderzoek naar gedaan, en de verschillen waren nagenoeg nihil. Stel dat Oasen zou besluiten te stoppen met de onttrekking, dan zou dat geen negatieve gevolgen hebben voor de woonwijk. En andersom heeft het ook geen veranderingen tot gevolg. En stel dat er in een andere wijk naar olie of gas geboord wordt: (schalie)gas bevindt zich meestal op 2 tot 3 km diepte en dat is een heel ander water-acquifer dan nu. In de tweede plaats mag er alleen gas worden onttrokken na het doorlopen van een heel uitgebreid vergunningentraject en dan is de gemeente daar allang bij betrokken geweest. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 8/15

9 Dhr. Van Ommen U zegt dat dit water onder onze woningen relatief weinig zuurstof kan opnemen. Is daar wetenschappelijk bewijs van? 420 Antwoord René Klaassen Dat is een klassiek wetenschappelijk item, u vindt in allerlei standaardhandboeken dat schimmelaantasting van hout niet plaatsvindt in water. Er is heel veel zuurstof voor nodig, zoveel, dat de diffusiesnelheid van water daar te laag voor is; dat kan alleen in lucht. Tip van wethouder Koster: Misschien kan er een link naar wetenschappelijke artikelen die deze argumenten onderbouwen, op de website gezet worden.n.b. 430 Theo den Braber, Marius Bauerstraat Ik ben zeer blij met het onderzoek. Ik heb de houten palen van de school zien liggen: ze zagen er prachtig uit. Maar waarom staan die pompen er nog, die indertijd voor de overstromingen bij Texaco geplaatst zijn? Ze pompen ieder uur 10 m3 in de riolering. Het lijkt mij overbodig dat er zoveel water onnodig weggegooid wordt. Wordt er wel eens naar die kasten gekeken bij de Vincent van Goghlaan en de Kruiskerk? Antwoord Welmoed Visser De onttrekking die daar staat is daar neergezet om de verontreinigingspluim, die heel diep in de grond zit, op z'n plek te houden. Die pluim komt van het terrein van Texaco, en daar moet hij blijven. Het moet niet in de drinkwateronttrekking terechtkomen. Dat duurt nog heel lang. Ter geruststelling: de onderzoekers hebben ook gekeken naar het effect van de verontreinigingen op de houten palen daar in het Schilderskwartier en er is geen reden om aan te nemen dat het extra gevaar oplevert Theo den Braber In de grond zitten altijd ook plantaardige oliën. Is er onderzoek gedaan naar verschil in oliën? Antwoord Welmoed Visser: Daar is heel uitgebreid onderzoek naar gedaan. De stof waar het hier om gaat zit op een behoorlijke diepte in de bodem. De kleilaag die daar zit heeft de eigenschap dat het al dat soort verontreinigingen goed vasthoudt. Daarom duurt het ook zo lang voordat die pluim opgeruimd is. Het is bekend wat er gebeurt als die pomp stilgezet wordt, daar wordt aan gerekend en gemeten, en daar is nu net een nieuwe beheersmaatregel voor afgesproken. Aanvulling Dolf Groters, Provincie Utrecht: De Provincie heeft zich intensief beziggehouden met die bodemsanering, die in de wijk een onttrekking heeft met één bron. Die bron wordt begin volgend jaar stopgezet en de sanering wordt omgebouwd naar de kern (terrein Texaco): daar komen 3 bronnen. Die 3 bronnen hebben een uiterst gering effect op de grondwaterstand in de wijk (verwaarloosbaar). De samenstelling van de verontreiniging zal qua aard van die stoffen niet leiden tot aantasting van de houten palen. Wij gaan dus in feite de bronnen verplaatsen naar de plek des onheils, dat wordt een end of pipe oplossing genoemd, zodat de pluim niet meer blijft voeden vanuit het terrein. Dat is de inzet. En dat zal nog tientallen jaren doorgaan. Jos Baas, wijkbewoner Ik ben erg blij met de uitkomsten, maar ik zou graag een brief ontvangen van het gemeentebestuur, met de handtekening van de burgemeester en van de gemeentesecretaris dat de fundering nog 50 jaar mee kan. Antwoord wethouder: Is genoteerd. Dhr. Visser, Dick Ketstraat 4 Ook aan mijn woning is funderingsonderzoek gedaan. Maar gaan daardoor nu geen problemen ontstaan omdat er zuurstof bij gekomen is? Antwoord Peter Nelemans Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 9/15

10 470 Bij de opzet van het onderzoek heeft Fugro bij de putten er veel aandacht aan gegeven dat die kleilagen zijn teruggebracht zoals ze aangetroffen worden, op sommige plekken is de bodem zelfs voor alle zekerheid nog aangevuld met kleikorrels (Bentoniet korrels). Projectleider Maarten Profittlich weet dat de aannemer die kleikorrels bij zich had zodat hij bij twijfel het kunstmatig kon herstellen. Fugro heeft daar vooraf duidelijk instructies over gegeven. Wees ervan overtuigd dat dit goed gebeurd is. Er is een paar keer terugkoppeling over geweest; loop anders even bij projectleider langs om dat precies te bespreken. Dhr. Visser Een andere vraag: gaat de gemeente over 10 of 20 jaar kijken hoe het dan is in de wijk? 480 Antwoord wethouder Koster Daar is op dit moment nog geen uitspraak over gedaan. Dat doen we op geen enkele plek in deze gemeente, en gezien het onderzoek is er voor deze wijk geen enkele reden om dat hier nu wel in te voeren, sterker nog: de kwaliteit van de grond hier veronderstelt een langere levensduur voor de houten palen dan elders in de stad. Maar wij zullen over uw vraag nadenken en u krijgt zeker een reactie. N.B. Arjan de Hoop?, A.C. Willinkstraat Ook ik ben blij met de uitslag. Wij hebben veel geluk gehad in de wijk. We moeten nu het grondwater zijn werk laten doen. Oasen moet de tijd krijgen om het pompen te staken want de grondwaterstand moet omhoog. 490 Antwoord Peter Nelemans Ik heb daar net een uitspraak over gedaan. Het is op zich niet slecht voor de palen als de grondwaterstand omhoog komt maar het is verder een discussie tussen overheid en oasen. Arjan de Hoop Maar regel 1 is toch altijd: hout moet onder water Kees Weerelts, hoek Rijnkade/Kromwijkerkade (aan de andere kant van de Rijn) Het is nu duidelijk hoe de situatie voor het Schilderskwartier is maar ik zou graag weten hoe het in de rest van Woerden is. Ten tweede: er zijn transportriolen, transportleidingen voor gas, er zijn bomen die af toe omvallen. Wat zijn de risico's als daarbij wordt ingegrepen? Wie is verantwoordelijk? Antwoord Welmoed Visser Als daar werkzaamheden voor zijn moet de gemeente de juiste voorzorgsmaatregelen treffen en ervoor zorgen dat de kleilaag wordt hersteld. Er komt een piepsysteem in het beheersysteem van de gemeente Woerden, zowel bij groen als bij kabels & leidingen. Dat wordt dus a.h.w. een standaardvermelding via een kliksysteem. Wat betreft het eerste deel van de vraag, hoe zit het in de rest van Woerden: het onderzoek heeft zich toegespitst op dit risicogebied, waar sprake is van een combinatie van hele lage grondwaterstand, houten palen en de verwachting dat er zuurstof in de bodem was waardoor er schimmels konden ontstaan. Dat invloedgebied van de onttrekking wordt minder, of houdt op, of er zitten op een gegeven moment geen houten palen meer. We hebben dat risicogebied zo kunnen afperken. In de rest van Woerden wordt het grondwater gewoon gemonitord, en als daar aanleiding toe is wordt dat opgepakt. Kees Weerelts Door de oer-rijn is klei afgezet die aan beide kanten van de huidige stroom is terechtgekomen. Aan mijn kant is heel veel klei weggehaald (steenbakkerij); hoe zit het dan met de ondergrond en de zandlagen? Antwoord Welmoed Visser Daar heb ik op dit moment geen informatie over maar u bent van harte welkom om daar apart over langs te komen. 520 Wethouder Yolan Koster Er zijn geen indicaties voor andere delen van de gemeente die het noodzakelijk maken om dit te onderzoeken. Wie zich hier ongerust over maakt kan een afspraak maken op het gemeentehuis. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 10/15

11 Frans van der Lee, Marius Bauerstraat Als ik het goed begrepen heb moet ik dus beslist niet verhuizen van het Schilderskwartier naar de rest van Woerden! [Hilariteit, applaus] 530 Dhr. Bos, Marius Bauerstraat We moeten dus niet dieper graven dan een halve meter en de lagen laten zoals ze zijn. Betekent dat dat de gemeente geen vergunningen meer gaat afgeven voor verbouwingen? Antwoord Welmoed Visser De boodschap is: zodra er activiteiten gaan plaatsvinden die dieper gaan dan die halve meter beneden het maaiveld, moet je goed uitkijken wat je doet. De vergunningverlener zal nagaan of je plan aan de eisen voldoet. 540 Antwoord Peter Nelemans Als je een prefab paal heit is dat een grondverdringende paal: die drukt de klei opzij, en dan sluit die laag direct weer om de paal heen. Je kunt dus rustig palen heien maar pas een systeem toe dat grondverdringend is en niet grondverwijdend; er zijn technieken die hier prima te gebruiken zijn mits je maar rekening houdt met de voorwaarden die zijn neergelegd (en die zouden niet eens kostenverhogend hoeven zijn). Antwoord wethouder Koster Bij de afdeling Vergunningen wordt dat meegenomen Dhr. Bos Als de palen niet meer onder water staat droogt die paal dus. Maar de grondoorzaak is dat de grondwaterstand te laag is. Dus die grondwaterstand moet omhoog. Antwoord wethouder Koster Onder deze wijk is dat dus niet nodig vanwege de bijzondere omstandigheden onder de wijk, hebben we net gehoord. Maar u zou er dus prijs op stellen dat Oasen overweegt de grondwaterstand weer omhoog te brengen. Dat heeft u bij dezen meegegeven. Dhr. Verkerk?, Jan Sluijterstraat 20 Er wordt een convenant ondertekend, kunnen partijen zich daar dan achter verschuilen? Dat Oasen bij problemen kan zeggen: Het convenant is getekend, zoek het maar uit. Antwoord wethouder Koster Uw vraag is dus: Als deze bestuurlijke vertegenwoordigers erkennen dat dit een juist onderzoek is, welke gevolgen het kan hebben als achteraf blijkt dat het geen juist onderzoek is. Dhr. Verkerk Nee, als over een paar jaar blijkt dat de gevolgen van de veel te lage grondwaterstand slechter zijn dan nu is ingeschat, ben ik bang dat Oasen zich achter dat convenant verschuilt. Palen horen onder het grondwater en niet erboven. 570 Antwoord Walter v.d. Meer, directeur Oasen Toen ik hiermee te maken kreeg is ook al gekeken naar oorzaken. Vanaf het begin hebben wij volledig meegewerkt aan dit onderzoek, uit ongerustheid over deze wijk en de bewoners; want als dat de gevolgen zijn van de drinkwatervoorziening van Oasen is dat niet mis. Ter illustratie: het stoppen van de winning en het ergens anders opnieuw starten is een investering van 35 tot 50 miljoen euro. Dat is dus niet zomaar besloten. Uit het onderzoek blijkt: die palen gaan minimaal 50 jaar mee, het dubbele van normaal. Stel dat er toch iets gebeurt over een paar jaar dan ik bij dezen: mochten wij echt aantoonbaar de veroorzaker daarvan zijn, dan Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 11/15

12 580 staan wij als Oasen aan de lat. Dat waren mijn woorden toen, en dat zijn mijn woorden nu. Oasen is een maatschappelijk bedrijf, semi-publiek, verzorgt drinkwater voor een stuk van Zuid-Holland. En wij lopen daar niet voor weg. Ik schat de kans klein maar mocht dat zo zijn dan kunt u daarvoor bij ons aankloppen, als wij veroorzaker zijn. Dan gaan we na welke maatregelen we dan kunnen treffen. Frans van der Lee Ik meen me ook te herinneren dat jullie als een van de eersten dat onderzoek ondersteunden. Dat vind ik positief. 590 Sander van der Paauw, Pieter Mondriaanlaan Wij hebben een aantal jaren geleden een brief gekregen dat we nieuwe bewoners moeten vertellen dat we mogelijk te maken hadden met paalrot. Juridisch verandert dat niet volgens mij. Dat moet ik aan nieuwe bewoners blijven vertellen denk ik. Laat de gemeente die brief met die handtekeningen maar sturen, zoals net al gevraagd werd. Antwoord Geert Wammes, GWW Er ligt vanavond een rapport op tafel, daar staan uitspraken in en er komen handtekeningen van alle partijen dus ook van de gemeente onder die uitspraken. Ik kan vanuit GWW zeggen dat wij honderd procent vertrouwen hebben in de uitkomsten en het rapport dan ook met graagte zullen ondertekenen! Bestuurlijke besluitvorming Het moment van ondertekening van het convenant is aangebroken, een belangrijk document dat bewoners desgewenst kunnen toevoegen aan hun koopakte. Samenvatting Overwegingen De betrokken bestuurders hebben kennis genomen van de uitkomsten van de onderzoeksrapporten. De onderzoeken zijn door de betrokken onderzoeksbureaus conform het plan van aanpak en de tussentijdse aanvullende wensen en afspraken uitgevoerd. Unaniem is besloten de conclusies en aanbevelingen integraal over te nemen, en de bestuurders beschouwen hiermee hun samenwerkingsovereenkomst van 6 november 2013 als beëindigd. Ralph de Vries, Provincie Utrecht: Van harte gefeliciteerd met de uitkomsten van dit onderzoek. We hebben een lange weg afgelegd. Complimenten aan de vrienden van GWW voor hun volhardendheid en voor het overtuigen van de bestuurders. Ralph de Vries zet zijn handtekening. Walter v.d. Meer, Oasen: Ik ben heel blij voor de bewoners dat de resultaten dermate positief waren dat er geen enkele aanpassing nodig was. Gefeliciteerd! Walter v.d. Meer zet zijn handtekening. Karin Verdooren, GroenWest: GroenWest heeft zo'n 200 woningen in het Schilderskwartier. Ik ben erg blij voor de huurders dat zij niet meer ongerust hoeven te zijn en dat er duidelijkheid is. GroenWest heeft heel kritisch het onderzoek gevolgd en zich echt laten overtuigen door het gedegen onderzoek. Wij ondertekenen de resultaten dan ook van harte. Karin Verdooren zet haar handtekening. 630 Geert Wammes, GWW: Ik wil allereerst u als bewoners bedanken en als leden van de vereniging GWW voor uw uithoudingsvermogen en geduld, voor het vertrouwen dat u heeft gesteld in ons als GWW om uw belangen te behartigen. Dank Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 12/15

13 daarvoor. Ten tweede wil ik alle andere partijen bedanken voor de enorm goede samenwerking in dit project. Iedereen is zich volledig bewust geweest van de grote verantwoordelijkheid rond dit probleem. Met elkaar hebben we dit onderzoek gedaan en zijn we tot deze goede afloop gekomen. Persoonlijk wil ik tenslotte Welmoed Visser bedanken, de projectleider, die dat op een voortreffelijke manier heeft gedaan! Geert Wammes zet zijn handtekening. 640 Wethouder Yolan Koster, gemeente Woerden: Er is hiermee een steen van mijn hart gevallen, het was binnen de gemeente en bij het wijkplatform een constant terugkerend thema en ik ben blij dat het zo is afgesloten. Namens de gemeente Woerden zet wijkwethouder Yolan Koster haar handtekening. Peter Nelemans reikt een exemplaar van de rapporten uit aan de betrokken partijen Conclusies Bij alle genomen houtmonsters is sprake van een laag vochtgehalte. De schimmels zijn niet meer actief. Het aantastingsniveau zal niet veranderen onder gelijkblijvende omstandigheden. Geen negatief effect op de sterkte van de palen. Er is sprake van aanwezigheid van een water- en zuurstofremmende kleilaag. Geen zuurstof in de bodem, hierdoor geen toename van de aantasting verwacht. Doorbreken van de deklaag moet zoveel mogelijk beperkt worden. De aanwezige lokale vervuiling heeft geen invloed op genoemde conclusies. Verplaatsing van de drinkwatervoorziening ter voorkoming van schade is niet nodig. Nog minimaal 50 jaar sprake van voldoende paaldraagkracht. 6. Gelegenheid tot het stellen van vragen / pers De aanwezige pers heeft geen behoefte aan het stellen van vragen. 7. Tot slot Welmoed Visser bedankt een aantal mensen die hun bijzondere medewerking hebben verleend. 680 Ten eerste degenen die hun woning beschikbaar hebben gesteld voor het funderingsonderzoek: Gebr Marisstraat, fam. Van Vliet Gebr. Marisstraat 36, Gasaloghou Jan Tooropstraat, mw. Stevens Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 13/15

14 690 Derkinderenstraat 29, fam. Honing Jan Steenstraat 133, fam. Hofman Leo Gestelstraat, mw. Busscher Jan Sluijterstraat 21, mw. Van der Meer Joh. Bosboomstraat 23, Trudy Kemp Jan Voermanstraat 14, fam. Van Kleef Dick Ketstraat 4, dhr. Visser 700 Deze bewoners ontvangen een boeket bloemen en een staande ovatie, ook mw. V.d. Vlist, Pieter Mondriaanlaan 35, een van de eerste 3 bewoners bij wie een paar jaar geleden al onderzoek is gedaan. Zij betwijfelt na het aanhoren van alle toelichting of de inspectieput destijds afdoende is afgedicht, en wethouder Koster belooft hier onderzoek naar te doen. N.B. 710 Ook een bedankje voor de bewoners bij wie een zuurstofmeting is gedaan: Dick Ketstraat 2, fam. Varik Joh. Bosboomstraat 21, fam. Borsboom. Dank ook aan de onderzoekers : Peter Nelemans, Fugro Maarten Profittlich, Fugro René Klaassen, SHR André Opstal, Opstal Funderingsadvies Don Zandbergen, Opstal Funderingsadvies 720 En tot slot: Jos Baas, voor het bijhouden van peilbuizen Ad van Hulten, als vrijwilliger namens GWW vast lid van de projectgroep, altijd vrolijk en inspirerend. Hij krijgt niet alleen bloemen maar ook 'een stukje paal'. 730 Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 14/15

15 740 Wethouder Yolan Koster sluit de avond af. Hiermee komt een einde aan een bijzondere ontwikkeling, soms dramatisch, maar met uiteindelijk een vrolijke uitkomst voor het Schilderskwartier. De wethouder is blij dat er gedegen onderzoek is gedaan en vooral: dat de uitkomst zo gunstig is. Alle informatie is te vinden op de website, en bij vragen kan men contact opnemen met de gemeente. Wel thuis en welterusten! [Tot slot krijgt wijkplatform-voorzitter Theo Streng nog het woord om de wijkbewoners op te roepen om ook in zo grote getale aanwezig te zijn bij de avond die de gemeente op 9 december a.s. belegt, om te komen tot een Wijkagenda voor het Schilderskwartier voor de komende jaren] 750 Plm uur wordt de avond afgesloten met een fotomoment. Tekstbureau Talent, december 2014, Marja van Steijn 15/15