Taal in beeld. proefkatern. groep 7 - blok 4

Transcriptie

1 Taal in beeld proefkatern groep 7 - blok In dit katern vind je onderdelen uit de materialen van Taal in beeld, groep 7: 1. handleiding 7A: het algemene gedeelte en blok 2. taalboek 7A: de introductiepagina s en blok 3. werkboek 7A: de introductiepagina s en blok. kopieerboek : de herhalingstaken bij blok Met dit katern krijg je zicht op hoe Taal in beeld werkt. De materialen stellen je in staat lessen van blok uit te proberen in je groep. Blok bestaat uit 12 lessen. Zwijsen geeft je toestemming om voor het uitproberen kopieën te maken uit dit katern. Heb je nog vragen, neem dan contact op met Zwijsen Klantenservice: of klantenservice@zwijsen.nl. Voor meer informatie kun je ook kijken op taalinbeeld.nl. Wij wensen jou en jouw leerlingen veel (leer)plezier met Taal in beeld!

2 Tal in be eld handleiding 7a

3 Inhoudsopgave Algemene handleiding Aan de slag met Taal in beeld 3 Kenmerken 3 Opbouw van de methode Leeractiviteiten 5 Opbrengstgericht werken 6 Samenwerkend leren 7 Toetsing en evaluatie 8 Combinatiegroepen 9 Materialen 9 Leerstof 10 Blok 1 Omgeving 15 Blok 2 Natuur 3 Blok 3 Reizen 71 Blok Gevoel 99 Colofon Taal in beeld GROEP 7

4 Aan de slag met Taal in beeld U gaat werken met Taal in beeld 2, de tweede versie van de taalmethode Taal in beeld. Dat de methode succesvol is, weten om leerlingen met Taal in beeld naar een nog hoger niveau te brengen. Als moderne taalmethode ontwikkelde Taal in beeld ten. Met Taal in beeld 1 als stevige basis groeide de methode door naar de nieuwe versie: Taal in beeld 2. Ook Taal in beeld 2 nieuwe eisen de overheid ook stelt. Werken met handleiding en weblog Als u snel en praktisch met Taal in beeld aan de slag wilt gaan, is deze handleiding uw uitgangspunt. In een beperkt aantal methodesite U kunt er doorklikken naar uitgediept worden. In tekst en in beeld, want u vindt er ook Ook kunt u vragen stellen aan de makers van Taal in beeld. Doe dit vooral, want alleen op basis van uw vragen, opmerkingen en suggesties kunnen we de methode laten mee groeien met uw wensen en verwachtingen. Methode invoeren Taal in beeld kunt u in één keer schoolbreed invoeren. Alle Daarin wordt de eerder aangeboden leerstof die nodig is voor vatting willen hebben, dan vindt u op een uitgebreid leerstofoverzicht. Overzicht werkt u dus met deel 7a en deel 7b. Werkt u op een ander type (basis)school, dan kunt u ervoor kiezen de leerstof op een andere manier te verdelen. Dit is Taal in beeld Volgens deze uitgangspunten is de methode (door)ontwikkeld lesopbouw, materialen en manier van werken. Complete methode Taal in beeld is een complete methode voor de taaldomeinen referentieniveaus en kerndoelen geacht wordt te bieden. De met Taal in beeld, werkt u gegarandeerd met een methode die voldoet aan alle eisen die de overheid stelt. Compact programma, compacte materialenset Taal in beeld is een compacte het aantal lessen én het aantal schoolweken dat nodig is om het programma uit te voeren, beperkt gehouden. Als leerkracht beeld vindt u ook terug in de set materialen. We bieden u geen grote hoeveelheid om eventueel in te zetten, maar maken een papier en digitaal. Opbrengstgericht werken Taal in beeld staat voor het werken aan goede leeropbrengsten. streren, analyseren en interpreteren en beslissingen nemen. Zo helpt Taal in beeld u de leerstof op een haalbare manier differentiatie). U kunt de instructie, de feedback, het niveau van de opdrachten én het aantal opdrachten aanpassen aan het individuele kind. Flexibele organisatievorm Taal in beeld is een flexibele krachten, scholen en omstandigheden verschillen. Taal in beeld aan de slag gaan of uw leerlingen zelfstandig alle onderdelen van het programma laten uitvoeren. Kiest u voor het laatste, dividualiseerde, samenwerkende en klassikale organisatievorm. 3

5 ook laat werken: met directe begeleiding of meer zelfstandig, met Taal in beeld werken ze allemaal aan dezelfde basisleerstof. uitvoerbaar. Digitaal of papier kunt u alle lessen volledig via papieren boeken aanbieden. Maar u kunt ook besluiten veel zaken digitaal te doen via het u hiervoor de leerkrachtassistent voor het digitale schoolbord, pleet digitale methode gebruikt te worden, maar heel bewust laten we de keuze aan u. De opbouw van Taal in beeld blokken van vier weken: 32 weken in totaal. Dit biedt ruimte een breekweek komen geen lessen uit de acht blokken aan bod. In plaats daarvan kunt u de week gebruiken als uitloopweek, herhalingsweek of als week voor andere taalactiviteiten. Om u Basislessen, herhaling en verdieping sen. Vervolgens is er aan het einde van de derde week of het welke leerlingen de doelen van het blok wel of (nog) niet bereikt hebben. Kinderen die de doelen bereikt hebben, gaan strategieën toepassen en uitbouwen. Kinderen die de doelen van het blok nog niet bereikt hebben, maken in de vierde week herhalingstaken waarin ze de leerstof nogmaals aangeboden de uitgangspunten. basislessen in totaal per blok. Alleen deel a (de eerste helft blokken kiest Taal in beeld 2 voor een lichtere variant: in totaal acht basislessen per blok. De reden is dat veel scholen in het en sluit zo in verregaande mate aan op het werken met de leesmethodes Veilig leren lezen en Estafette. week deel blok weekprogramma dag 1 dag 2 dag 3 dag dag 5 1 7a blok 1 ws sl tb s 2 blok 1 ws sl tb s 3 blok 1 ws sl tb s blok 1 toets 5 blok 2 ws sl tb s 6 blok 2 ws sl tb s 7 blok 2 ws sl tb s 8 blok 2 toets 9 blok 3 ws sl tb s 10 blok 3 ws sl tb s 11 blok 3 ws sl tb s 12 blok 3 toets 13 blok ws sl tb s 1 blok ws sl tb s 15 blok ws sl tb s 16 blok toets 17 7b blok 5 ws sl tb s 18 blok 5 ws sl tb s 19 blok 5 ws sl tb s 20 blok 5 toets 21 blok 6 ws sl tb s 22 blok 6 ws sl tb s 23 blok 6 ws sl tb s 2 blok 6 toets 25 blok 7 ws sl tb s 26 blok 7 ws sl tb s 27 blok 7 ws sl tb s 28 blok 7 toets 29 blok 8 ws sl tb s 30 blok 8 ws sl tb s 31 blok 8 ws sl tb s 32 blok 8 toets ws = woordenschat tb = taalbeschouwing h = herhalingstaken jaarplanning deel 7a en 7b p = plustaken Jaarprogramma groep 7 opgebouwd. De opbouw is voor alle groepen hetzelfde. Elke week is er voor elk taaldomein een basisles (woordenschat, Taal in beeld GROEP 7

6 Vaste blokthema s Taal in beeld werkt in elk blok met een vast thema. De lessen van alle taaldomeinen sluiten hierop aan. De thema s komen onderwerpen komen aan bod: Blok Thema 1 Omgeving 2 Natuur 3 Reizen Gevoel 5 Verhalen 6 Samen leven 7 Cultuur 8 Instap, nieuwe stof, integratie nieuwe leerstof aangeboden. Blok 8 is een afsluitend blok dat herhaalt en toepast. De leeractiviteiten in Taal in beeld Een uitgangspunt van Taal in beeld is dat de methode geschikt leiding) aan de slag. Welke organisatievorm u ook kiest, alle kinderen doorlopen dezelfde basisopdrachten en gebruiken attendeert de methode u hierop. Alle activiteiten in taalboek en werkboek elementen ook terug te vinden in het leerlingmateriaal: Wat ga Maar let op, niets verplicht u om kinderen de les zelfstandig te Didactische fasering en route door de les ling. Daarna volgen vier vaste lesfasen. Samen vormen deze het taalboek en het werkboek individueel, samenwerkend of begeleid kunnen doorlopen. Fase 1 Op verkenning De leerlingen gaan aan de slag met verkennende opdrachten. lesdoel, of ze proberen aan de hand van een probleemstelling tot oplossingen te komen. Fase 2 Uitleg tekst gebruiken als basis voor uw mondelinge uitleg. Fase 3 Aan de slag ste verwerkingsopdracht in het taalboek is een plusopdracht: nen aan een ander karakter. Daar is het een eindopdracht waarin de leerlingen toepassen wat ze in de les hebben geleerd. Fase Terugkijken luerende opdracht leggen de leerlingen opnieuw een verband Als u gebruikmaakt van de leerkrachtassistent voor het digitale assistent vindt u op pagina 10 en op Tijdsindicaties resultaat te komen. Organisatorische problemen zullen zich echter niet voordoen, want snelle kinderen kunnen aan de doorwerkt, zal deze ongeveer 5 minuten duren. Vanwege de 5

7 dan werken op papier (Taalmaker) of digitaal: online software Woordenschat in beeld, online software Spelling in beeld of digitale plustaken via Opbrengstgericht werken met Taal in beeld Taal in beeld is volledig afgestemd op het opbrengstgericht zamelen, registreren, analyseren, interpreteren en beslissingen del in de methode is effectief en haalbaar. Dat moet ook, want differentiëren is in Taal in beeld geen doel op zich, maar een middel om goede resultaten te bereiken. Zowel individueel als op groepsniveau. Met de differentiatieaanpak van Taal in beeld Basisleerlijn en referentieniveaus de referentieniveaus. Meer hierover leest u op pagina 10. Deze schillen komt de methode tegemoet met niveaudifferentiatie en tempodifferentiatie. Niveaudifferentiatie: het werken met drie instructiegroepen back nodig hebben. Daarom onderscheidt Taal in beeld drie verschillende aanpakken om de leerdoelen te bereiken. Via aanpak 1, 2 en 3 kunt u haalbaar en effectief tegemoetkomen werkt en laat zien welke opdrachten de leerlingen in de diverse een haalbaar en effectief groepsplan is het schema een prima basis. Een voorbeeld ziet u onder aan deze pagina. De drie instructiegroepen van Taal in beeld liggen in het verlengde van de gedifferentieerde manier van werken in de de groepsindeling op basis van leerlingresultaten uit eerdere blokken en uw eigen observaties. Aanpak 3 is bedoeld voor dueel of samen met andere leerlingen uit te voeren. Taal in introductie, instructie en evaluatie) in leerlingtaal te plaatsen in het leerlingmateriaal. Aanpak 2 is bedoeld voor leerlingen dig verder kunnen. Als leerkracht doorloopt u met hen samen maken ze de overige opdrachten. Voor leerlingen in aanpak 1 feedback. Daarna bespreken en maken ze onder uw begeleiding geeft u direct feedback. De fase duurt totdat de kinderen de dig verder kunnen werken. afgesloten met een evaluatie van het lesdoel en het proces. Niveaudifferentiatie: opdrachten op niveau Behalve in instructiegroepen wordt er in Taal in beeld op opdrachtniveau (verwerkingsdifferentiatie) gedifferentieerd. In het leerling materiaal geven de pictogrammen aan hoe het niveau van de opdracht zich verhoudt tot het lesdoel. Op verkenning 1 2 Uitleg Aan de slag Aanpak 3 Aanpak 2 Aanpak 1 opdrachten maken en uitleg lezen doel bespreken en taakinstructie introductie en uitleg opdrachten maken verlengde instructie en feedback opdrachten maken opdracht maken 8 les(doel) evalueren Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) 6 Taal in beeld GROEP 7

8 Opdrachten met één stip representeren het basisniveau van de naar het fundamentele niveau én het streefniveau. Leerlingen die meer aankunnen dan het basisniveau, omdat ze sneller werken of zich het lesdoel sneller eigenmaken, kunnen binnen Taal in beeld opdrachten maken met twee stippen. Over het algemeen zullen dit de leerlingen in aanpak 2 en 3 plustaken op verhoogd niveau. Pictogram Niveau-indicatie t.o.v. lesdoel basisniveau verhoogd niveau Niveaudifferentiatie na de toets toetstaak. Deze is bedoeld om vast te stellen of leerlingen de doelen van het blok bereikt hebben. Is dit niet het geval, dan biedt de methode in de vierde week herhalingstaken om de ling van de instructie, in principe zelfstandig aan de slag. Uw begeleiding wordt wel geadviseerd, want feedback is voor deze Niveaudifferentiatie en woordenschatsoftware aan dat het hebben van een voldoende grote woordenschat een len in de woordenschat die ze hebben. Om die reden werkt stemd worden op de individuele behoeften. Woorden worden eerst kort getoetst en op basis daarvan wordt vastgesteld of een kind ze verder moet oefenen. Op deze manier houdt het Niveaudifferentiatie en samenwerkend leren waardige werkvorm die kinderen goede voorwaarden biedt om van elkaar te leren. Taal in beeld houdt de organisatie haalbaar door het samenwerkend leren toe te spitsen op het werken in duo s. Wanneer u binnen de duo s bewust een niveauverschil al werkend de instructie en feedback kan geven waaraan de minder goede leerling behoefte heeft. Ook al gebeurt dit dan misschien minder gestructureerd dan wanneer een leerkracht deze rol op zich zou nemen. Tempodifferentiatie Behalve in niveau verschillen leerlingen in het tempo waarmee gesties. Leerlingen die snel werken, kunnen bovendien aan Taalmaker. Dit pakket bevat taken op drie niveaus. Ook digitaal kunnen leerlingen die sneller werken aan de slag: met de online software of online plustaken via Samenwerkend leren met Taal in beeld Samenwerkend leren is een van de werkvormen in Taal in beeld. de meest praktische vorm: het werken in duo s. duo s te maken. Na het samenstellen van de duo s kunt u ervoor kiezen om de taakuitvoering en taakverdeling over te laten waarop de twee kinderen samenwerken en kiezen voor een Werkvormen. Samen nakijken (controleren van een gesloten opdracht) lingen elkaars werk op controleerbare zaken, zoals spelling of zekerheid over het goede antwoord. Samen denken (brainstormen bij een open opdracht) Zodra de leerlingen de opdracht voor zichzelf hebben gelezen, wisselen ze met elkaar van gedachten. Daardoor leren ze dat geven, verbreden ze hun kennis en inzicht. Tot slot voeren ze de opdracht individueel uit. - Samen antwoorden (antwoorden bij een open of gesloten opdracht) Zodra de leerlingen de opdracht voor zichzelf hebben gelezen, 7

9 - Samen commentaar geven (controleren van open opdrachten) - Samen bouwen (verdelen van taken bij open of gesloten opdracht) verdeling. Daarna voeren ze individueel hun deelopdracht uit. Aan het eind voegen ze de uitwerkingen samen. - Vragen stellen (kritisch bekijken van een open opdracht) nieuwsgierige vragen over elkaars werk. Dit is niet bedoeld als overhoring, maar om elkaar te prikkelen tot een betere inhoud. - Elkaar tips geven (ideeën genereren voor open opdrachten) naar elkaar. Vervolgens geven ze elkaar tips over wat wel of - Elkaar vertellen (verbaliseren van een schets of schema) len ze elkaar in eigen woorden wat de schets of het schema Discussie voeren (meningen en argumenten uitwisselen om elkaar te overtuigen) werp. Ze laten elkaar uitspreken en tonen respect voor de Vraaggesprek houden (dialoog tussen interviewer en geïnterviewde) matie over een persoon of over een onderwerp te verzamelen. Debatteren (overtuigend verdedigen en aanvallen van een stelling) van één of meer opgegeven stellingen. Ze houden zich aan de daarna te reageren op de argumenten van elkaar. Toetsing en evaluatie in Taal in beeld Taal in beeld evalueert de resultaten van leerlingen gericht. spraken doen over de mate waarin leerlingen de doelen van de methode hebben bereikt. Voor een evaluatie op de lange Korte termijn: elke les reflectieopdracht. Daarin stellen ze zelf vast wat ze geleerd hebben Middellange termijn: elk blok een toetstaak. Op basis van de toets volgt een individueel advies voor het programma in de vierde week van elk blok. Sommige kinderen gaan dan aan de slag met herhalingstaken en andere werken aan plustaken. De toetstaak bestaat uit twee delen: een verplicht deel (basistoets) en een facultatief deel (extra toets). Met de basistoets toetst u de domeinen woordenschat, taalbeschouwing en De laatste twee domeinen komen niet beurtelings aan bod, toets werkt met meerkeuzevragen en is op papier en digitaal beschikbaar. Kiest u voor de papieren toets, dan maken uw ten op een registratieblad. Vervolgens leidt u een advies voor de vierde week af uit de toelichting op het registratieblad. Kiest u voor digitale toetsing, dan maken uw leerlingen de vragen op de computer. Vervolgens neemt de computer u veel werk uit handen, want de resultaten worden geautomatiseerd, vervolgadvies voor na de toets. Voor digitale toetsing heeft u de toetssite nodig. Deze site bevat de digitale toetsen zelf en de software die de analysefuncties uitvoert. per blok wisselt, net zoals de aard van de opdrachten. De kinderen maken kennis met zelfbeoordeling en peerevaluatie; Evaluatie op lange termijn Wanneer u inzicht wilt hebben in het taalniveau van een leerling Taal in beeld in combinatiegroepen te zetten. 8 Taal in beeld GROEP 7

10 Leerkrachtonafhankelijk leren slag. Ze worden in hun eigen leerlingmateriaal attent gemaakt op de doelstelling van de les, oriënteren zich op de lesstof, verwerkingsopdrachten en reflecteren op wat ze geleerd hebben. Doordat uw leerlingen zich volledig zelf kunnen redden, kunt u zich richten op de kinderen die uw hulp het hardst nodig Lessen omwisselen gedwongen volgorde. Dit biedt uitkomst als op een bepaald Instructie stapelen overlapt elkaar deels. Zodra dit het geval is, kunt u ervoor kiezen om de instructie te stapelen. U start de instructie met groep en zet ook hen zelfstandig aan de slag. De terugblik op wat eerder aan bod is geweest, is voor leerlingen uit de hogere Verschillend begintijdstip vinden zo direct na elkaar plaats en niet op hetzelfde moment. De materialen van Taal in beeld Elk blok van Taal in beeld bestaat uit vier lesweken. De eerste week. U vindt de lessen in het taalboek en het werkboek, ze Aan het einde van week 3 of begin van week neemt Taal in beeld een toets af. Kinderen die onvoldoende scoren gaan aan tieblad (in het kopieerboek of de leerkrachtassistent) geven op overige kinderen kunnen aan de slag met plustaken (Taalmaker, online software Woordenschat in beeld of Deel 7a van Taal in beeld 2 bestaat uit de volgende materialen: Taalboek 7a taalbeschouwing). Leerlingen kunnen er elke les terecht voor en de evaluatie. Voorin staat een overzicht van alle gebruikte pictogrammen en hun betekenis. Werkboek 7a Aan de slag gen zelfstandig te laten werken, staat voorin een verklaring van alle gebruikte pictogrammen. Antwoordenboek 7a het werkboek én het taalboek. De antwoorden op vragen uit het taalboek staan achterin. Open vragen herkent u aan de laat hen dat zelf doen. Handleiding 7a In de handleiding staat het volledige lesprogramma voor de 9

11 Toetsboek groep 7 Kopieerboek groep 7 Taalmaker Taalmaker is een verzameling plustaken op drie niveaus. U kunt ze in de les inzetten voor snelle leerlingen of in de vierde (via een speciale login op Taalmaker laat leerlingen eigen taalproducten maken, zoals een reclameposter of advertentietekst. Leerkrachtassistent groep 7 De leerkrachtassistent Taal in beeld is een online programma dat de leerkracht assisteert door leerlingen te volgen en op tie, de lesinstructie op het digibord en de lesevaluatie. De instructiemomenten kunt u de materialen van de methode laten laten maken. Via het leerstofoverzicht schakelt u snel tussen van lessen kunt u antwoorden op het digibord tonen, zodat voorbereiden van lessen kunt u aantekeningen maken of zelf afbeeldingen toevoegen die de uitleg ondersteunen. Omdat gebonden. Toetssite Taal in beeld 7 De toetssite is een compleet programma voor digitale toetsen, laat werken. U dient dan wel handmatig de toetsresultaten vens gekoppeld. Vanuit het digimenu in de leerkrachtassistent opvragen en groepsplannen maken. Of u kunt direct zien welke leerlingen op basis van de toetsresultaten aan de slag moeten naam vanuit de toetssite printen. De toetssite bestaat uit een digitale toetsen, het leerkrachtdeel de resultatenoverzichten, adviezen en gegenereerde (groeps)plannen. Online software Woordenschat in beeld 7 van de woordenschat. Leerlingen werken op hun eigen niveau. Online plustaken Dit is een verzameling taken die een verdere differentiatie De leerstof in Taal in beeld Referentieniveaus De leerstof in Taal in beeld 2 is afgestemd op de referentieniveaus. Dit garandeert een compleet dekkend leerstofaanbod Groep Referentieniveau (Voorbereiding op) 1F 5 en 6 Accent op 1F 7 en 8 In het leerlingmateriaal geven de pictogrammen aan wat het niveau is van de opdracht in relatie tot het lesdoel. Op basis hiervan kunnen ook uitspraken worden gedaan over het bereiken van de referentieniveaus. erkende basisschoolstof is geweest. De achterliggende reden hiervoor is dat de invoering van de referentieniveaus nooit Vier taaldomeinen plete spellingleergang. Spelling in beeld werkt volgens dezelfde 10 Taal in beeld GROEP 7

12 principes als Taal in beeld. Ook is er op tal van punten sprake van afstemming tussen beide methodes. Meer informatie vindt u op Binnen de diverse taaldomeinen leert Taal in beeld kinderen actief en bewust om te gaan met taal. Daartoe legt de methode het accent op taalstrategieën. Kinderen leren met Taal in beeld niet heden ze op welk moment moeten toepassen. Zo ontwikkelen ze taalcompetenties die hen in staat stellen actief en bewust om te gaan en te communiceren met taal. In de volgende hoofdstukken leest u per taaldomein welke leerstof in Taal in beeld aan de orde komt en hoe deze is opgebouwd. Een meer gedetailleerd overzicht Taaldomein woordenschat In de woordenschatlessen in groep en 5 richt Taal in beeld elk bepaald blok dezelfde leerstofinhoud aan bod. In blok 3 is lyse. In onderstaand schema ziet u welke leerstof in welk blok en woordenschat overigens niet terug te vinden als zelfstandig Woordenschatvaardigheden en -strategieën schatlessen het accent op het aanleren van vaardigheden en heden onderscheiden: één om de betekenis van woorden te nis van woorden te onthouden (woordonthoudvaardigheden). Leerlingen laten zien dat ze deze vaardigheden beheersen en volgende vaardigheden komen in groep en 5 op hetzelfde Woordleervaardigheden: Woordonthoudvaardigheden: woordweb, woordpaar, woordgroep, woordkast, woordparaplu, woordpad, woordtrap); geografische, historische, sociale invalshoek). Vanaf groep 6 maakt Taal in beeld de leerlingen vertrouwd met Doelwoorden leren heden aan in verschillende lesfasen (Op verkenning, Uitleg, Aan de slag, Terugkijken). In het verlengde hiervan worden de ten), voorafgaand aan elk blok. Deze pagina s kunt u inzetten tussendoor. In de basislessen zelf heeft Taal in beeld ervoor schillen onderling enorm in vocabulaire en in veel gevallen is het onnodig om álle leerlingen over álle woorden uitgebreid uitleg te geven. Kinderen die dat nodig hebben, kunnen aan Blok Leerstofinhoud domein woordenschat Leer- en onthoudvaardigheden Relatie met Viertakt 1 instap en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis 2 betekenis afleiden uit afbeeldingen 3 betekenis afleiden uit het woord zelf (woordanalyse) betekenis onthouden met tekst en beeld 5 betekenis onthouden met een woordennetwerk (uitbreiden) 6 betekenis onthouden door uitleggen, uitbeelden en raadsels 7 betekenis in breder perspectief plaatsen (woorden openen) 8 terugblik en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis woordleervaardigheden woordonthoudvaardigheden semantiseren controleren consolideren 11

13 worden alle doelwoorden (en meer) intensief gesemantiseerd, geconsolideerd en gecontroleerd. De gecombineerde aanpak van doelwoorden in de lessen en in de software het gebied van woordenschatdidactiek, zoals de Viertakt van troleren). Taal in beeld gebruikt de succesvolle elementen uit deze aanpak, maar komt tevens met oplossingen voor bekende knelpunten, zoals het intensieve karakter van de aanpak (veel op groepsniveau (kinderen gaan deels aan de slag met woorden die ze al kennen). Keuze van doelwoorden De keuze van de doelwoorden in Taal in beeld is afgestemd op de thema s van de diverse blokken in de methode en de woordenschatvaardigheden die op dat moment centraal staan. woorden uiteen in drie categorieën: woordbetekenissen aan de Junior Van Dale. Online software Woordenschat in beeld de woordenschat van kinderen gericht verder uit te breiden. Carry van de Guchte en Anne Vermeer. Leerlingen die ermee woorden dat Taal in beeld op deze manier per blok aanbiedt, met een individuele woordselectie. Dit maakt Woordenschat in beeld geschikt voor leerlingen die moeite hebben met de doelwoorden, maar ook voor kinderen die de basisdoelen van de lessen al bereikt hebben. Doordat het programma leerlingen plustaak. Meer informatie over Woordenschat in beeld vindt u op Taaldomein spreken/luisteren aanbod op drie gebieden: spreken, luisteren en gesprekken. spreken en luisteren is sprake van eenrichtingsverkeer: een leerling richt zich als spreker tot de andere leerling(en) en de andere leerling(en) richt(en) zich als luisteraar tot de spreker. De vorm kan variëren van een simpele mededeling tot een gesprekken simpele uitwisseling van ervaringen tot een debat over een onderbouwen. Zo bouwt Taal in beeld de leerstof concentrisch. referentieniveaus. Blok Leerstofinhoud domein spreken/luisteren 1 instap en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis 2 spreken: voorbereiden en uitvoeren 3 gesprekken: uitwisselen van gedachten en deelnemen aan discussie en overleg spreken: spreektechnieken 5 6 gesprekken: bespreken en onderbouwen 7 spreken en luisteren: instructies en publiek 8 terugblik en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis Vaardigheden en strategieën Taal in beeld belicht specifieke vaardigheden voor spreken, ren gaat het om vaardigheden die in elkaars verlengde liggen. onderwerp. De spreekvaardigheden in Taal in beeld richten zich op: 12 Taal in beeld GROEP 7

14 Verbaal en non-verbaal gedrag verbaal gedrag een rol. Taal in beeld leert kinderen met beide de vaardigheden voor spreken en luisteren, zoals stemgebruik Non-fictie en fictie gen. Deze boodschap kan informatie en waargebeurde verhalen seren. Ze werken ook met fictievormen als verhalen, gedichten en toneelstukken en leren die als podiumtekst te presenteren. Zelf evalueren en bijsturen sturen. Door na te denken en te praten over gesprekken of Wanneer leerlingen deze vaardigheden beheersen en op het tot competente sprekers, luisteraars en gesprekspartners. Taaldomein schrijven Blok Leerstofinhoud domein schrijven 1 instap en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis poëzie, toneel 6 werkstukken, samenvattingen, artikelen 7 berichten, advertenties, aantekeningen 8 herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis De schrijfroute werp, tekstsoort, doel en publiek. De leerlingen ordenen hun gebaseerd op de voorbereidingen uit fase 2. tie op het eigen werk. 5. Publicatiefase: ervoor zorgen dat de tekst gelezen of gehoord of op een weblog, of de tekst voor te lezen in de leeskring. 13

15 in principe binnen een les worden afgerond, maar het verdient over meerdere momenten te verdelen. Sommige leerlingen hebben een compleet uitgewerkt plan in verschillende strategieën. Door te oefenen met de strategieën om in het oog te houden dat de aangeleerde strategieën, zoals Vrij schrijven en portfolio sten hoeven niet te voldoen aan vormkenmerken. Leerlingen Ze mogen hun teksten voorlezen of delen met anderen, als ze dat willen. U kunt de leerlingen ook een portfolio laten aanleggen. Laat leerlingen zelf kiezen welke teksten ze goed genoeg vinden om te bewaren. Met een portfolio kunnen ze reflecteren op hun van een leerling. Taaldomein taalbeschouwing aanbod op woordbouw, zinsbouw en taalgebruik. In groep gericht op dezelfde leerstofinhouden. Zo bouwt Taal in beeld in welk blok welke leerstofinhoud aan de orde is. De indeling een ander karakter. Taal in beeld heeft ervoor gekozen om accent in groep 7 en 8 meer op de traditionele grammatica. Blok Leerstofinhoud domein taalbeschouwing 1 instap en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis 2 woordsoorten 3 morfologie (woordbouw) leestekens 5 6 zinsdelen 7 zinnen 8 terugblik en herhaling: integratie van strategieën, vaardigheden en kennis Van woordsoorten tot zinnen woordsoorten de woordsoorten uit de traditionele grammatica: zelfstandig morfologie (woordbouw) leert leerlingen hoe het meervoud wordt gevormd en welke vormen het werkwoord leestekens gaat het uiteraard om het op de goede plaats zetten van de leestekens. stijl en betekenis horen onderwerpen als logogrammen en pictogrammen, het verschil tussen standaardtaal en dialect, en 7 en 8 meer op de traditonele grammatica. In het onderdeel zinsdelen gaat het om de traditionele zinsdelen: onderwerp, zinnen leren leerlingen het verschil tussen gebiedende, vragende en mededelende zinnen. Ze leren zinnen langer en korter maken, welke zinnen in de 1 Taal in beeld GROEP 7

16 BLOK GEVOEL 99

17 BLOK GEVOEL LES 1 WOORDENSCHAT BLOK LES 1 Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 2 de dokter Uitleg Aan de slag 3 De apotheker de chirurg De aandoening, de ingreep, de narcose de opname 5 de allergie 6 7 Terugkijken 8 Klaar? Doelwoorden Tip voor na de les 100 Taal in beeld GROEP 7

18 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen denken Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Extra bij Op verkenning Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 101

19 BLOK GEVOEL LES 2 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Uitleg Aan de slag Terugkijken 8 Klaar? Tip voor na de les 102 Taal in beeld GROEP 7

20 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen denken Elkaar tips geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg do s and don ts Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie do s and don ts Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 103

21 BLOK GEVOEL LES 3 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond ~ie ~ee e Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Uitleg Aan de slag Terugkijken 9 Klaar? Tip voor na de les 10 Taal in beeld GROEP 7

22 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen nakijken Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Uitleg ie kolonie, ruzie, fantasie, drie, porie, fotokopie, theorie, olie, industrie, amfibie. Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Extra bij Op verkenning Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 105

23 BLOK GEVOEL LES BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 2 nu 3 Didactische achtergrond Uitleg Aan de slag Terugkijken 9 Klaar? Tip voor na de les 106 Taal in beeld GROEP 7

24 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen antwoorden Samen denken Samen commentaar geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 107

25 BLOK GEVOEL LES 5 WOORDENSCHAT BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Uitleg Doelwoorden Aan de slag bouwwerken 5 school Terugkijken 9 Klaar? Tip voor na de les 108 Taal in beeld GROEP 7

26 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen denken Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg museum, aquarium, trottoir, etui, sowieso, überhaupt, midgetgolf, fineliner Extra bij Aan de slag bouwwerken school Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 109

27 BLOK GEVOEL LES 6 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 2 Uitleg Aan de slag Terugkijken 8 Klaar? Tip voor na de les 110 Taal in beeld GROEP 7

28 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen denken Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 111

29 BLOK GEVOEL LES 7 BLOK LES 7 Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond (mee-eten); (Noord-Holland). (hotel-restaurant); (ex-collega, oud-burgemeester); (vergeet-mij-nietje) Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Uitleg Aan de slag 5 ex-, assistent-, oud- chef Terugkijken 9 Tip voor na de les Klaar? 112 Taal in beeld GROEP 7

30 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen antwoorden Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg tosti-ijzer, wafelijzer koffie-automaat, koffietijd ex-, assistent-, oud- chef- Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 113

31 BLOK GEVOEL LES 8 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Didactische achtergrond formeel informeel Uitleg Aan de slag Terugkijken 9 Tip voor na de les Klaar? 11 Taal in beeld GROEP 7

32 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen antwoorden Samen denken Samen commentaar geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag ik Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 115

33 BLOK GEVOEL LES 9 WOORDENSCHAT BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Verslaafd aan internet? Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 2 Uitleg Aan de slag 3 5 Terugkijken 6 Tip voor na de les Klaar? 116 Taal in beeld GROEP 7

34 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Elkaar tips geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 117

35 BLOK GEVOEL LES 10 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 2 Uitleg Aan de slag Terugkijken 8 Klaar? Tips voor na de les 118 Taal in beeld GROEP 7

36 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Elkaar tips geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 119

37 BLOK GEVOEL LES 11 BLOK LES 11 Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Didactische achtergrond ski s, accu s opa s huis, Lucas bal y lolly tje m n, s morgens Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning 1 s 2 Uitleg Aan de slag Terugkijken 8 Klaar? Tip voor na de les 120 Taal in beeld GROEP 7

38 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen commentaar geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning pindas, fotos pindaas, fotoos s Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag s ziektes, zusjes, vitamines s s Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie s- Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 121

39 BLOK GEVOEL LES 12 BLOK LES Doel Materialen Basisstof Op het digibord Extra stof Lesorganisatie Werkvormen: begeleid zelfstandig (individueel/samenwerkend) Lesactiviteiten Wat ga je leren? Op verkenning Didactische achtergrond Uitleg Aan de slag Terugkijken 9 Klaar? Tip voor na de les 122 Taal in beeld GROEP 7

40 Werkvormen Zelfstandig leren: aanpak 3 en 2 Individueel leren Samenwerkend leren Samen antwoorden Samen denken Elkaar tips geven Begeleid leren: aanpak 1 en 2 Extra bij Op verkenning Extra bij Uitleg Extra bij Aan de slag Extra bij Terugkijken Omgaan met verschillen Niveaudifferentiatie Tempodifferentiatie Leerlingen die sneller werken Leerlingen die langzamer werken 123

41 BLOK GEVOEL TOETSTAAK BLOK Toetstaak Doel Materialen Bij toetsen op papier Bij digitaal toetsen Extra stof Voorbereiding Bij toetsen op papier Bij digitaal toetsen Toetsactiviteiten Organisatie Signalering en differentiatie 12 Taal in beeld GROEP 7

42 BLOK GEVOEL HERHALINGS- EN PLUSTAKEN Activiteiten Toetsopdrachten Herhalingstaak 1: Taalbeschouwing Doelen (les 3, 7 en 11) Materialen Herhalingstaak 2: Schrijven Doelen (les, 8 en 12) Materialen Herhalingstaak 3: Woordenschat Herhalingstaken Werkwijze Doelen (les 1, 5 en 9) Materialen 125

43 BLOK GEVOEL HERHALINGS- EN PLUSTAKEN Herhalingstaak : online software Woordenschat in beeld Doel Materialen Werkwijze Plustaak: Taalmaker Doel Materialen Werkwijze Plustaak: online taken via Doel Materialen Werkwijze 126 Taal in beeld GROEP 7

44 Tal in be eld taalboek 7a Wat heb je nodig? Taalboek 7a Werkboek 7a Schrift Wat moet je doen? Pak je taalboek. Lees eerst wat je gaat leren in de les. Begin bij opdracht 1. Volg de nummers. Staat er een S achter het nummer? Schrijf het antwoord in je schrift. Ben je klaar? Kies dan een extra opdracht op of uit Kom je tekens tegen? Doe dan dit. s w Schrijf het antwoord in je schrift. Maak de opdrachten in je werkboek. Kijk in de woordenlijst aan het begin van het blok. Doe de opdracht met je maatje. Spreek samen af wie de spreker is. Spreek samen af wie de luisteraar is. Als je klaar bent, ga je verder met een extra opdracht. Kies een taak op de computer: Of een taak uit Taalmaker:

45 Woordenlijst blok BLOK de aandoening De ziekte. Zij is niet zo sterk door de aandoening aan haar hart. ad rem Als iemand snel iets leuks terug weet te zeggen. Op die opmerking reageerde zij heel ad rem. alias Als iemand een bijnaam heeft, zeg je ook wel genaamd... Laurel en Hardy, alias de Dikke en de Dunne. het alibi Het bewijs dat je op het moment van een misdaad ergens anders was. Hij wordt niet gepakt voor de diefstal door het alibi dat hij heeft. de allergie Als je lichaam ergens niet tegen kan. Je krijgt er bijvoorbeeld pukkeltjes van. Zij krijgt jeuk van de poes, want ze is allergisch voor katten. het atheneum Een school waar je naartoe kunt na de basisschool. Mijn broer van vijftien jaar zit op het atheneum. bevorderen Ervoor zorgen dat iets beter gaat. Regelmatig sporten kan de gezondheid bevorderen. de bijsluiter Briefje met informatie bij een medicijn. Als je een medicijn inneemt, lees dan eerst de bijsluiter. de bijwerking Vervelende extra werking van een medicijn die niet bedoeld is. Misselijkheid is de bijwerking van dit medicijn tegen hoofdpijn. de chirurg Een dokter die mensen opereert. In het ziekenhuis werd hij geopereerd door de chirurg. anno In het jaar... De school is anno 1980 gebouwd. de complicatie Een extra probleem. De operatie duurde veel langer door de complicatie. de antibiotica Bepaalde medicijnen. De ontsteking gaat over door de antibiotica die zij slikt. cum laude Met heel goede cijfers slagen voor een examen. Op zijn diploma staat dat hij cum laude is geslaagd. de apotheker Iemand die ervoor gestudeerd heeft om medicijnen klaar te maken. Die zalf wordt gemaakt door de apotheker. et cetera Enzovoort. In die kast liggen schoolspullen: pennen, schriften, et cetera. het aquaduct Een soort brug waarover een rivier of kanaal stroomt. De weg gaat onder het kanaal door bij het aquaduct. het gymnasium Een school waar je naartoe kunt na de basisschool. Mijn zus van zestien jaar leert oude talen op het gymnasium. 8 BLOK GEVOEL WOORDENLIJST Taal in beeld

46 idem dito Hetzelfde, ook. Van mijn oma kreeg ik tien euro en mijn broer idem dito. de ingreep Een operatie door een dokter. Hij werd weer helemaal beter na de ingreep in het ziekenhuis. het item Het onderwerp. De schoolreis is het item dat zij in de vergadering bespreken. de kuur Medicijnen die je een tijdje moet nemen. Je mag niet stoppen met de medicijnen, want je moet de kuur afmaken. de narcose Als iemand in slaap is gebracht voor een operatie. Na de operatie was zij nog slaperig van de narcose. het symptoom Iets waaraan je een bepaalde ziekte kunt herkennen. Witte puntjes in je keel zijn het symptoom van keelontsteking. de verhoging Je lichaam is warmer dan normaal omdat je ziek bent. Zijn gezicht voelt warm aan door de verhoging. het viaduct Een brug over een weg. Op de brug is ook een weg. De weg gaat onder de snelweg door bij het viaduct. via via Je hebt iets gehoord van iemand en die heeft het weer van iemand anders. Ik heb het niet zelf gezien, maar ik heb het via via gehoord. nota bene Let op, dit is belangrijk! Deze mededeling is belangrijk. Daarom staat erbij: nota bene. de opname Iemand een plek geven in het ziekenhuis. Zij werd in een bed gelegd bij de opname in het ziekenhuis. het postscriptum Naschrift onder aan een brief. Meestal zet je er PS voor. Toen de brief af was, schreef zij onderaan nog het postscriptum. Meer woorden leren? 85

47 Wat ga je leren? Je leert woorden uit de vaktaal van een dokter. Je leert vijftien woorden. BLOK LES 1 1 Op verkenning Lees de tekst. Let op de gekleurde woorden. Fedor, het kleine broertje van Inge, heeft waterpokken. Hij heeft erge jeuk en ook koorts. Inge weet nog hoe vervelend die jeuk is van toen ze zelf waterpokken had. Op internet zoekt ze informatie over de kinderziekte. Waterpokken is een zeer besmettelijke ziekte, die wordt veroorzaakt door een virus. Het is een kinderziekte, maar het komt ook voor bij volwassenen. Vooral bij zwangere vrouwen kan de aandoening leiden tot complicaties. De symptomen zijn: jeuk en rode vlekjes die later blaartjes en korstjes worden. Ook heeft de patiënt verhoging of koorts. De apotheker kan poeder tegen de jeuk geven. Op het doosje met poeder staat: Lees voor gebruik altijd eerst de bijsluiter. Raadpleeg bij bijwerkingen de huisarts. Een kuur met antibiotica die de genezing bevordert, helpt bij waterpokken niet. Hè, wat is dat nou? Inge klikt op het woord narcose en leest nieuwsgierig verder. Soms ben je zo erg ziek, dat een opname in het ziekenhuis nodig is. Soms is zelfs een ingreep door een chirurg nodig. Je wordt dan geopereerd. Maar opereren zonder verdoving is erg pijnlijk en gevaarlijk. Daarom word je in een zeer diepe slaap gebracht. Je gaat dan onder narcose 86 BLOK GEVOEL LES 1 WOORDENSCHAT Taal in beeld

48 Gelukkig, met waterpokken hoeft Fedor niet onder narcose. Daar is Inge blij om. Het lijkt haar maar spannend om door de dokter in slaap gemaakt te worden. Wel knap dat die precies weet hoe lang hij je moet laten slapen, want stel je voor dat je te vroeg wakker wordt. Brr. Fedor heeft ook geen kuur met antibiotica nodig. Maar welk poedertje van de apotheker is dat precies dat helpt tegen die gemene jeuk? Wat gebruikten papa en mama ook alweer toen zij zelf waterpokken had? Haar huid werd er een beetje koel door. En daardoor jeukte het minder. Inge denkt dat het iets met menthol was. Dat spul dat ook maakt dat het koud in je mond voelt als het in tandpasta zit. Misschien vindt ze daarover ook wel iets op deze site. 2 s Hoe lijkt het je om dokter te zijn? Maak een netwerk bij de dokter. Uitleg Elk schoolvak heeft zijn eigen woorden. Ook elk beroep heeft zijn eigen woorden en begrippen. De taal die bij een beroep of vak hoort, heet vaktaal of jargon. Buiten het beroep kom je de woorden weinig tegen. Het is handig om enkele woorden uit de vaktaal van de dokter te kennen. Dan kun je beter begrijpen wat de dokter vraagt en zegt. En je kunt zelf beter uitleggen waar je last van hebt. U zegt dat u pillen wilt tegen uw allergie. Om welke allergie gaat het? Hebt u hooikoorts? Bent u allergisch voor huisstofmijt? Overgevoelig voor histamine? Of hebt u misschien een lactose-intolerantie? Er zijn zo veel verschillende soorten! 3 6 w 7 s Maak de opdrachten in je werkboek op bladzijde 37. Aan de slag Je weet vast nog dat er woorden zijn met meer dan één betekenis. Ook in de woordenlijst van deze les staan er een paar. Verzamel de woorden, zoek er allebei de betekenissen bij en schrijf ze in je schrift. Bedenk bij elke betekenis ook een voorbeeldzin. 8 s Wat heb je geleerd? Welke vaktaalwoorden van deze les waren helemaal nieuw voor je en welke kende je al of had je al eens eerder gehoord? Zet ze in twee rijtjes. Terugkijken Klaar? Kies of 87

49 Wat ga je leren? Je leert letten op je houding, gebaren en mimiek tijdens een presentatie. BLOK LES 2 1 Op verkenning Vandaag houdt Kylian zijn presentatie over baby s. Let op hoe hij dat doet. 2 s 3 s Bekijk de strip nog eens. Is Kylian zenuwachtig, denk je? Hoe staat hij voor de klas? Waaraan zie je dat? Schrijf dat op. Wat vinden zijn klasgenoten van wat hij vertelt? Waaraan zie je dat? Uitleg Bij een presentatie geef je informatie over een onderwerp. Je weet al dat het belangrijk is om je presentatie goed voor te bereiden. Daarvoor kun je een stappenplan gebruiken. Bij een presentatie is niet alleen belangrijk wát je vertelt, maar ook hóé je het vertelt. Probeer zo natuurlijk mogelijk te presenteren. Doe alsof je het vertelt tegen je familie of vrienden. Wees jezelf! 88 BLOK GEVOEL LES 2 SPREKEN/LUISTEREN Taal in beeld

50 Uitleg Let ook op je houding, gebaren en mimiek tijdens je presentatie. Je mimiek is je gezichtsuitdrukking. Dus: - Zorg ervoor dat je stevig staat, met beide voeten op de grond. Dan straal je rust uit. Je mag tijdens de presentatie best lopen, maar doe het dan met rustige, stevige stappen. - Kijk je publiek aan. Als je je publiek aankijkt, kun je zien hoe ze op jouw verhaal reageren en of ze je begrijpen. Je ziet of je de aandacht hebt. Ga dus nooit met je rug naar je publiek staan, maar houd oogcontact. - Houd je schouders recht. 6 w 7 s - Houd je armen en handen open, dan kun je ze gebruiken om gebaren te maken. Doe dus niet je armen over elkaar of je handen in je zakken. Als je je armen over elkaar doet, ontstaat er afstand tussen jou en je publiek. En je armen slap langs je lijf of je handen in je zakken? Dat ziet er afwachtend uit. - Maak tijdens je presentatie grote, rustige gebaren en houd die ook even vast. Ga niet zenuwachtig wriemelen met een pen of met je kleding. - En vergeet tot slot niet om een glimlach op je gezicht te toveren! Een goede mimiek ondersteunt je verhaal. Maak de opdrachten in je werkboek op bladzijde 38. Aan de slag Zoek allebei een gedicht. Lees het eerst stil voor jezelf. Bedenk hoe je het zou voordragen. Spreek af wie eerst voordraagt. Draag het gedicht voor en let daarbij op je mimiek, houding en gebaren. Maak tijdens het luisteren aantekeningen over de mimiek, houding en gebaren. Wat doet je maatje goed? Wat kan nog beter? Wissel daarna van rol. 8 s Wat heb je geleerd? Welk gebaar maak jij vaak als je spreekt? Hoe sta je meestal als je spreekt? En wat doe je met je gezicht? Terugkijken Klaar? Kies of 89

51 Wat ga je leren? Je leert wanneer je een trema moet gebruiken. BLOK 1 Lees de tekst. Op verkenning LES 3 Met knikkende knieën staat Imke boven aan de piste. Ze zucht geërgerd. Ik ook altijd met mijn goede ideeën, denkt ze. Natuurlijk ga ik mee, dat is hartstikke stoer. Dat had ze gezegd, toen Janne vroeg of ze mee ging skiën. Maar ze kan helemaal niet skiën! Dat leer ik wel als ik er ben, had ze gedacht. Hoe kon ze zo naïef zijn! Nu staat ze boven aan de helling en haar hart klopt in haar keel. Haar benen lijken wel van spaghetti. Hoe komt ze ooit beneden? Rustig blijven, denkt ze. Haal diep adem... Eenentwintig, tweeëntwintig... Ze knijpt hard in haar skistokken. Als een volleerd skiër controleert Janne haar ski s. Ze zigzagt alvast wat heen en weer, kijkt haar vriendin dan aan. Ben je er klaar voor?, vraagt ze. Imke slikt. Zeeën van wit strekken zich voor haar uit. Ze voelt zich een beetje duizelig. Ik durf niet, zegt ze dan kleintjes. Het lukt me nooit... Tuurlijk lukt het wel, zegt Janne. Kom, ik help je. Doe mij maar na. Dan gaan we met zijn tweeën tegelijk. Voor je het weet, zijn we beneden! 2 s In de eerste zin staat het woord knieën. Waarom staan die puntjes op de e, denk je? Zie je nog meer van dit soort woorden in de tekst? Schrijf ze op. 3 s Bekijk de woordrijtjes. Welk rijtje is goed, denk je? a reunie patient ruine allergieen b reünie patiënt ruïne allergieën 90 BLOK GEVOEL LES 3 TAALBESCHOUWING Taal in beeld

52 6 w 7 s 8 s Uitleg Je hebt het vast wel eens gezien in een tekst: woorden met twee puntjes boven een klinker. Bijvoorbeeld: beëindigen, reünie, skiën. Die puntjes noem je een trema. Je gebruikt een trema als in een woord twee of drie klinkers naast elkaar staan. Het trema geeft aan dat de volgende klankgroep begint: beëindigen (= be / ein / di / gen), reünie (= re / u / nie), skiën (= ski / en). Het trema is ook nodig voor de uitspraak. Als je bijvoorbeeld in het woord patiënt geen trema zet, dan lees je patient. Als je een woord op ~ie langer maakt, let dan goed op de klemtoon. Dat is de klankgroep waar je met je stem op drukt. Bijvoorbeeld: kopie, olie. Valt de klemtoon op ~ie? Dan komt er ~ën bij: kopie, kopieën. Valt de klemtoon niet op ~ie? Dan komt er ~n bij: olie, oliën. Maak de opdrachten in je werkboek op bladzijde 39. Aan de slag Welk voltooid deelwoord is goed geschreven? Schrijf dat voor elke zin op. Tip: kijk of je het woord goed kunt uitspreken. a. ergeren Ik heb me aan hem geergerd / geërgerd. b. eisen Ik heb geeist / geëist dat hij excuses maakt. c. sleeën We zijn de berg af gesleed / geslëed. d. skiën Deze winter hebben we in Oostenrijk geskied / geskiëd. e. beëindigen Het leger heeft de aanval beeindigd / beëindigd. f. importeren In ons land worden sinaasappels uit Spanje geimporteerd / geïmporteerd. g. erven Hij heeft veel geld geerfd / geërfd. h. interesseren Ik ben niet in voetballen geinteresseerd / geïnteresseerd. i. isoleren Ons huis is goed geisoleerd / geïsoleerd. Zijn deze woorden goed geschreven? Soms ontbreekt er een trema. Schrijf die woorden goed op in je schrift. officieel skiers ideale reeen Azie knoeien mobiele geeerd 9 s Wat heb je geleerd? Kies de zin die bij jou past. Terugkijken a Ik maak weinig fouten bij het zetten van trema s. b Ik weet nog niet goed wanneer ik een trema moet schrijven. Klaar? Kies of 91