Het weer hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 06 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Aan de slag Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Begrippenlijst Het weer Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Vooraf Leerdoelen Het is waarschijnlijk het meest besproken onderwerp. Het weer. Maar wat is dat eigenlijk, het weer? En waarom is het weer zo grillig en lastig te voorspellen? Hoe kun je zelf een weersverwachting maken? Dat ga je in deze opdracht allemaal ontdekken. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen wat het weer is. vijf kenmerken van het weer noemen en beschrijven. kort uitleggen hoe en waarom deze kenmerken voortdurend veranderen. aan de hand van deze kenmerken en de veranderingen die hierin kunnen optreden zelf een verwachting van het weer opstellen. Eindproduct-Beoordeling Pagina 2

4 Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met enkele klasgenoten een weersverwachting voor Nederland. Je kunt daarbij kiezen uit een verwachting voor de rest van de dag, voor de volgende dag, voor over drie dagen en voor over vijf dagen. Teken bij de weersverwachting een weerkaart van Nederland. In de weersverwachting laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald. Beoordeling De weersverwachting laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op: de inhoud: laat je weersverwachting zien dat je begrepen hebt welke kenmerken het weer heeft, hoe die in de loop van de tijd kunnen veranderen en wat je van die veranderingen merkt? de vorm: is de weersverwachting met zorg gemaakt en goed te begrijpen? taalfouten: bevat de tekst van de weersverwachting niet teveel taalfouten? Werkwijze Pagina 3

5 Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Informatie lezen en de vraag over meetinstrumenten beantwoorden. Stap 2 Alleen Video's bekijken en vragen over de weersverwachting beantwoorden. Stap 3 Alleen Video's bekijken en vragen over het weer wereldwijd beantwoorden. Stap 4 Alleen Een toets met gesloten vragen over het weer maken. Stap 5 Samen Een weersverwachting voor Nederland maken. Benodigdheden een landkaart van Nederland Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Pagina 4

6 Aan de slag Stap 1 Wat is het weer? Bestudeer uit de Kennisbank Aardrijkskunde de pagina's van het onderdeel over het weer. KB: Het weer Het weer, daar praten we allemaal over. Maar wat is het weer eigenlijk? Laten we maar met de deur in huis vallen: het weer is de toestand van de dampkring van de aarde op een bepaald moment in een bepaald gebied (bijvoorbeeld jouw woonplaats, de provincie of Nederland). Weerkundigen nemen het weer waar en meten het aan de hand van vijf kenmerken die vaak of zelfs voortdurend veranderen. Bewolking Weerkundigen gaan na hoeveel bewolking er is, hoe de bewolking er uit ziet en of de bewolking af- of toeneemt. Neerslag Neerslag is er in verschillende soorten: regen, motregen, hagel, sneeuw, motsneeuw, dauw, rijp, mist, ijzel en ijsregen.weerkundigen houden bij hoe lang achtereen er neerslag valt, wat voor neerslag er valt, of de neerslag van soort verandert (bijvoorbeeld van sneeuw via ijzel naar regen) en hoeveel neerslag er valt in een bepaalde periode (bijvoorbeeld in de afgelopen 24 uur). Dauw en rijp worden in een weerbericht nooit genoemd of meegenomen in de neerslagcijfers. Pagina 5

7 Wind Weerkundigen houden bij hoe hard het waait, of de wind aanwakkert dan wel afzwakt, uit welke richting de wind waait en of de windrichting verandert of niet. Temperatuur Die wordt meerdere malen per dag gemeten in graden Celsius (of in Fahrenheit zoals in de VS). Zo wordt duidelijk wanneer het warmer of kouder wordt. Pagina 6

8 Luchtdruk Meestal uitgedrukt in hectopascal. De luchtdruk wordt meermalen per dag gemeten om stijging of daling vast te stellen. Vraag Hiernaast staan vier afbeeldingen van meetinstrumenten. Met welk instrument wordt welk kenmerk van het weer gemeten? Afbeelding A Afbeelding B Afbeelding C Afbeelding D Stap 2 Pagina 7

9 De vijf kenmerken van het weer nader bekeken. Het weer is dus te beschrijven aan de hand van de vijf genoemde kenmerken. Variabele kenmerken, die zorgen voor een voortdurend veranderend weerbeeld. De temperatuur geeft aan hoe warm of koud het is. De hoeveelheid warmte die de aarde bereikt is afhankelijk van de tijd van de dag, van het seizoen, van de bewolking en van de wind. Overdag is het meestal warmer dan s nachts, januari is in Nederland meestal de koudste maand van het jaar en juli meestal de warmste. De temperatuur verandert ook als de wind warme lucht aanvoert of juist koude lucht. Wolken zijn verzamelingen waterdruppeltjes en/of ijskristallen. Bewolking wordt aangegeven met termen als onbewolkt, licht bewolkt, half of zwaar bewolkt. In het eerste geval is er geen wolkje aan de lucht en heeft de zon vrij spel. Als er zware bewolking is, komt de zon er niet door. De ontwikkeling van het wolkendek heeft gevolgen voor de temperatuur en de mogelijkheid van neerslag. Een meteoroloog let vooral op de dikte en de soort wolk. Zo zijn er wolkensoorten waaruit geen druppel valt en andere soorten die zware onweersbuien veroorzaken. Bekijk nu de onderstaande videofragmenten: De video Neerslag geeft een heldere uitleg over het onstaan van regen, hagel en sneeuw. Hoe sneeuw precies ontstaat, zie je in de video De geboorte van een sneeuwvlok. De wind waait op het noordelijk halfrond altijd met de wijzers van de klok mee rondom een gebied met hoge luchtdruk en tegen de wijzers van de klok in rondom een gebied met lage luchtdruk. Op het zuidelijk halfrond is het precies omgekeerd. Luchtdruk is de druk die de atmosfeer op het aardoppervlak uitoefent. Plaatsen met eenzelfde luchtdruk worden op weerkaarten met een lijn verbonden. Deze lijnen (isobaren) geven de gebieden aan waar de luchtdruk laag of hoog is. Een weerkaart is een Pagina 8

10 momentopname. Die lijnen verschuiven voortdurend over de kaart. Een verandering van luchtdruk geeft een idee wat voor weer het de komende dagen wordt. Daalt de luchtdruk snel, dan is er grote kans dat er neerslag gaat vallen en kan het bovendien ook nog hard gaan waaien. Stijgt de luchtdruk snel, dan wordt het snel mooi weer, maar het mooie weer zal niet lang aanhouden. Stijgt de luchtdruk langzaam, dan mag je rekenen op meer dagen mooi weer. Vragen Kun je ook verklaren hoe dauw op gras en mist ontstaan? Wat is er dus nodig om sneeuw te maken? Vul in: wind gaat altijd van een gebied met... luchtdruk naar... luchtdruk. Waarom volgt de wind nooit een rechte lijn? Bij de isobaren op de weerkaart staat een getal dat de luchtdruk in hectopascal aangeeft. Op welke plekken waait het volgens jou het hardst? 6. Welke van de vijf kenmerken van het weer lees je in de weersverwachting hieronder? Er zijn nog perioden met zon, maar in de loop van de middag komt er steeds meer bewolking en volgt er van het zuid(west)en uit een gebied met enkele buien. Met name in het oosten en zuidoosten kunnen later vanmiddag en vanavond weer enkele onweersbuien ontstaan, mogelijk met hagel en (zware) windstoten. Meer naar het westen toe is de kans op onweer kleiner. De maxima lopen uiteen van graden op de Wadden tot 28 graden in het oosten. De wind draait overal naar westelijke richtingen en is meest matig. Komende nacht valt er in het midden en oosten nog af en toe (buiige) regen, maar van het westen uit wordt het later op steeds meer plaatsen droog. In een opklaring kan weer een mistbank ontstaan en de minima komen uit rond 14 graden. De zwakke wind is overwegend westelijk. Morgen overdag klaart het van het westen uit steeds meer op. In de middag ontstaan er landinwaarts enkele stapelwolken. Het blijft droog. De middagtemperaturen lopen uiteen van 16 graden op de Wadden tot 22 graden in het oosten. De zwakke tot matige wind is westelijk, in het zuiden noordwestelijk. Bron: KNMI Stap 3 Pagina 9

11 Het weer wereldwijd Het weer wordt door het KNMI omschreven als het geheel van de meteorologische elementen die op een bepaalde plaats of tijd merkbaar zijn. Het is dus een momentopname van weerbepalende factoren zoals luchtdruk, temperatuur, vochtigheid, wind, wolken en neerslag. Die factoren worden op hun beurt weer beïnvloed door de seizoenen, de draaiing van de aarde rond haar as, de waterkringloop, het broeikaseffect en het feit dat de aarde door haar bolvorm niet overal even sterk verwarmd wordt door de zon. Hoe de waterkringloop werkt, zie je in de video De waterkringloop. Vraag 1. Hoe houdt wind de waterkringloop in stand? De dampkring laat zonnestralen door en houdt een deel van de warmte vast. Zoals een broeikas. Dat heet daarom het broeikaseffect. Zonder dat broeikaseffect zou het op aarde niet gemiddeld 15 graden C boven nul zijn zoals nu maar 18 graden C onder nul. Het broeikaseffect zorgt er dus voor dat er op aarde goed te leven valt. Zie voor een heldere uitleg de video De stralingsbalans van de aarde. 2. Wordt de dampkring door de zon of door het aardoppervlak verwarmd? 3. Naast kooldioxide wordt nog een broeikasgas genoemd in de film. Welk gas? Pagina 10

12 Ten slotte is voor het weer van belang dat de aarde niet overal even sterk wordt verwarmd door de zon. De zon en de draaiing van de aarde zijn verantwoordelijk voor de belangrijkste luchtstromen op aarde. Kijk naar de video: Luchtstromen op aarde. 4. Kun je nu verklaren waarom Nederland vaak met lagedruk te maken heeft en met bijbehorend weer? Stap 4 Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Het weer'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: Het weer kn.nu/gp984 1 Pagina 11

13 Op het kaartje zie je hoe vaak het sneeuwt in Nederland: er zijn grote verschillen in Nederland. Welke factor speelt bij de verklaring van deze verschillen de belangrijkste rol? a. de hoogteligging b. de invloed van de zee c. de windkracht 2 In welk van de volgende gebieden op de kaart is de kans op neerslag het grootst? Pagina 12

14 a. Griekenland b. Oostenrijk c. Portugal 3 Hevige regenval zorgt regelmatig voor wateroverlast in Bangladesh. Waar hangt deze regenval vooral mee samen? a. met de noordoost-passaat b. met de zuidwest-moesson c. met een koude zeestroom in de Grote Oceaan d. met een warme zeestroom in de Indische Oceaan 4 Op de foto zie je het eiland Rarotonga in de Grote Oceaan. De foto laat een veel voorkomend verschijnsel bij eilanden in de Grote Oceaan zien. Aan het eind van de dag verschijnen er Pagina 13

15 wolken boven het eiland. Waardoor ontstaan de wolken? a. De warme lucht boven het zeewater botst tegen de relatief koude lucht boven het eiland. Er ontstaat een front met wolken. b. Het eiland warmt gedurende de dag sneller op dan het water. De lucht stijgt op en er ontstaan wolken. c. Het zeewater verdampt en de vochtige lucht wordt door het reliëf van het eiland omhoog gestuwd. De vochtige lucht koelt af en er ontstaat wolken. 5 Op de kaart zie je de verdeling van de neerslag in Marokko. Waardoor wordt de relatief hoge neerslag vooral veroorzaakt? a. door stijgingsregens in het noorden b. door stijgingsregens in het zuiden c. door stuwingsregens in het noorden d. door stuwingsregens in het zuiden Stap 5 Pagina 14

16 Het weer van vandaag en morgen Als je alle variabelen in beeld hebt, dan is het weer op korte termijn redelijk te voorspellen. Om een weerbericht te maken heb je nodig: weerkaarten satellietfoto s radarbeelden van de neerslag actuele waarnemingen Hieronder vind je de weerkaarten van woensdag 11 juni 2014, donderdag 12 juni en vrijdag de 13e juni. Verder de waarnemingen op dezelfde woensdag, satellietbeelden en enkele radarbeelden. Om de weerkaarten te analyseren heb je de volgende informatie nodig: Met alle voorgaande informatie en de onderstaande kaarten en tabellen ben je zo ongeveer een meteoroloog. Het zou jullie moeten lukken hiermee een redelijke weersvoorspelling voor de komende twee dagen (donderdag 12 juni 2014 en vrijdag 13 juni 2014) op te stellen. Pagina 15

17 Pagina 16

18 Pagina 17

19 Pagina 18

20 Pagina 19

21 Pagina 20

22 Pagina 21

23 Je kan ook het wordbestand Kaarten en tabellen downloaden. Hierin zijn alle afbeeldingen samengevoegd. Klaar? Laat je weersverwachting beoordelen door jullie docent. Pagina 22

24 Begrippenlijst Het weer Passaat Winden die waaien tussen de 30 Noorderbreedte en 30 Zuiderbreedte. Moesson Winden bij de evenaar die elk half jaar van richting veranderen. Temperatuur Hoe warm of koud het is. Neerslag Water uit de dampkring. Dit water kan in vaste vorm (sneeuw en hagel) of vloeibare vorm (regen) op aarde terecht komen. Stuwingsregen Regen ontstaan doordat lucht tegen een gebergte omhoog gestuwd wordt. Stijgingsregen Neerslag ontstaan in het gebied rond de evenaar. Wind De verplaatsing van lucht over het aardoppervlak veroorzaakt door verschillen in luchtdruk. Windkracht De kracht van de wind bepaald door het verschil in luchtdruk tussen twee gebieden. Storm Windrichting Een zeer krachtige wind met een windkracht van De verplaatsing van lucht over het minimaal 9 Beaufort. aardoppervlak in een bepaalde richting. Luchtdruk Front Het gewicht van de luchtdeeltjes in de atmosfeer Een scheiding tussen twee luchtsoorten. op het aardoppervlak. Hogedrukgebied Gebied waar de luchtdruk hoog is ten opzichte van de omgeving, gemeten op zeeniveau. Lagedrukgebied Gebied waar de luchtdruk laag is ten opzichte van de omgeving, gemeten op zeeniveau. Wolk Een verzameling zwevende druppeltjes waterdamp of ijskristallen in de dampkring, zichtbaar als een witte of grijze pluim. Wind De verplaatsing van lucht over het aardoppervlak veroorzaakt door verschillen in luchtdruk. Aanlandige wind Zeewinden. Aflandige wind Landwinden. Pagina 23

25 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 06 May 2016 om 10:04 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en doelen Weer; Systeem aarde; Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 24