Systeemdenken met focus op het Vlaamse hoger onderwijs. Erik Mathijs
|
|
- Ferdinand Benjamin de Boer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Systeemdenken met focus op het Vlaamse hoger onderwijs Erik Mathijs
2
3 Dilemma Bron:
4 Mogelijke antwoorden Neen, o Ik koop geen boontjes uit Kenya uit principe (afstand, uitbuiting, kapitalisme, tegen onze eigen landbouw) o Ik koop alleen seizoensgroenten Ja, o De gezondheid van mijn kinderen primeert o Helpt de lokale bevolking Heuristieken versus trade-offs Antwoord hangt af van objective realiteit in combinatie met een subjectief wereldbeeld/perspectief
5 Overzicht - + duurzame ontwikkeling implementeren druk om het doel te verlagen normatief besef + kloof paradigmastrijd huidige situatie // + systeemdenken implementeren + duidelijk richtinggevend kader - barrières -
6 Stelling Systeemdenken is overvloedig aanwezig in het onderwijs maar men valt voortdurend terug naar lineair denken. als gevolg van een aantal menselijke barrières die worden versterkt wanneer er geen een zinvol richtinggevend en ondersteunend kader is wat wordt aangestuurd door een maatschappij in verwarring wat betreft paradigma s. Gevolg: We leren onze studenten hoe ze het verleden moeten reproduceren i.p.v. hoe ze de toekomst helpen vormgeven
7 Anders gezegd Duurzame ontwikkeling vereist o niet alleen systeemdenken o maar ook een paradigmatische verschuiving (transitie). Transitie vereist o het (h)erkennen van het eigen en andere wereldbeelden o de capaciteit om denken, voelen en handelen fundamenteel te transformeren o besef van urgentie!!!
8 Systemen zijn Dynamisch Hecht gekoppeld Geregeld door terugkoppeling Niet-lineair Padafhankelijk Zelf-organiserend Adaptief Tegenintuïtief Combattief Gekenmerkt door trade-offs
9 Barrières en weerstand Vaak leiden oplossingen ontwikkeld met de beste bedoelingen niet tot gewenste resultaten of creëren ze zelfs ongewenste neveneffecten: onverwachte dynamiek Resultaat: systeem biedt weerstand, effecten vertragen, verwateren of worden tegengewerkt
10 Voorbeeld Zeer lage geboortegraad in Roemenië, 1960s (15 per 1000) Werd als ernstig probleem (nationale trots, etnische identiteit) aanzien door Ceausescu Overheidsbeleid om geboortegraad te stimuleren: Import van anticonceptiemiddelen verboden Propaganda tvv grote families Belastingsvoordelen Abortus (tot dan toe toegestaan) verboden Reactie: snelle, spectaculaire stijging naar 40 per 1000 gevolgd door een scherpe daling naar 16 per 1000
11 Voorbeeld Reactie van de bevolking: Alternatieve anticonceptiemethoden Smokkel van anticonceptiemiddelen Illegale abortus met als gevolg een verdrievoudigen van overlijden door complicaties Kindersterftegraad steeg met 20% Onbedoelde gevolgen Kinderen massaal naar staatsweeshuizen AIDS epidemie onder kinderen door slecht beleid Roemenië enige Oost-Europees land met bloedvergieten bij val van de Muur
12 Andere voorbeelden Het gebruik van goedkopere geneesmiddelen doet de kosten stijgen, niet dalen Sigaretten met weinig teer en nicotine verhogen de opname van carcinogenen Veiligere auto s leiden tot meer roekeloze chauffeurs IT heeft niet geleid tot een vermindering van het gebruik van papier Wegen aangelegd om de files te verminderen leiden tot meer files, vervuiling en verkeer We hebben minder vrije tijd dan 50 jaar geleden ondanks het enorm gebruik van arbeidsbesparende toestellen De bouw van dijken om overstromingen tegen te gaan leidt tot minder maar ergere overstromingen en dus meer kosten
13 Oorzaken We denken lineair: we interpreteren ervaring als een reeks van gebeurtenissen, van oorzaak-gevolg paren zonder dat we rekening houden met terugkoppelingen Oorzaak en gevolg zijn vaak gescheiden in tijd en/of ruimte
14 Doelstellingen Situatie Probleem Beslissing Resultaten Beslissingen Doelstellingen Neveneffecten Omgeving Doelstellingen van anderen Acties van anderen
15 Single loop learning Reële wereld Beslissingen Terugkoppeling van informatie Strategie, structuren, beslissingsregels Mentale modellen van de reële wereld
16 Double loop learning transitie Reële wereld Beslissingen Terugkoppeling van informatie Strategie, structuren, beslissingsregels Mentale modellen van de reële wereld
17 Barrières voor leren en dus systeemdenken Ongekende structuur Dynamische complexiteit Tijdsvertragingen Onmogelijkheid om gecontroleerde experimenten uit te voeren Faling bij implementatie Spelletjes spelen Inconsistentie Performantie als doel Beslissingen Reële wereld Terugkoppeling van informatie Selectieve misperceptie Ontbrekende terugkoppeling Vertraging Vertekening, verstoring, fout Ambiguïteit Onmogelijkheid om dynamiek af te leiden van mentale modellen Strategie, structuren, beslissingsregels Mentale modellen van de reële wereld Mispercepties van feedback Onwetenschappelijk redeneren Oordelende vertekening Defensieve gewoonten
18 1. Dynamische complexiteit Systemen zijn Dynamisch Hecht gekoppeld Geregeld door terugkoppeling Niet-lineair Padafhankelijk Zelf-organiserend Adaptief Tegenintuïtief Combattief Gekenmerkt door trade-offs
19 2. Beperkte informatie Reële wereld wordt ervaren door filters Meten is een kwestie van kiezen Zelfversterkende feedback tussen verwachtingen en percepties
20 3. Ambiguïteit/verwarring Ambiguïteit: verandering in systeemvariabele o.i.v. eigen beslissingen zijn verward met gelijktijdige veranderingen in andere variabelen = identificatieprobleem
21 4. Begrensde rationaliteit en misperceptie van feedback Emoties, reflex, onbewuste motivaties, enz. spelen een grote rol in ons oordeel en gedrag Maar dan nog zijn onze cognitieve capaciteiten beperkt Daarom vallen we terug op procedures, gewoonten, vuistregels en eenvoudige mentale modellen (frames) Misperceptie (door dynamische complexiteit)
22 The capacity of the human mind for formulating and solving complex problems is very small compared with the size of the problem whose solution is required for objectively rational behavior in the real world or even for a reasonable approximation to such objective rationality (Herbert Simon, Nobelprijs economie in 1979).
23 5. Foute cognitieve kaarten Onze cognitieve kaarten (heuristieken) leiden systematisch tot het negeren van feedbacks, interrelaties, niet-lineariteiten, vertragingen, enz. Bv. gedrag van iemand wordt verklaard door zijn karakter en niet door de situatie Gevolg: in plaats van problemen structureel aan te pakken wordt een zondebok gezocht
24 6. Foutieve conclusies over dynamiek Om een nieuwe strategie te bouwen moeten we conclusies trekken over dingen die nog niet bestaan Daartoe zijn we niet in staat zonder hulpmiddelen (zelfs voor een eenvoudige terugkoppellus van de eerste orde)
25 7. Onwetenschappelijk redeneren Vele mensen zijn niet in staat om logisch, wetenschappelijk te redeneren Vertekeningen in ons oordeelvorming Voorbeeld: Wason test
26 Elke kaart heeft een letter aan de ene zijde en een cijfer aan de andere Wat is het kleinste aantal kaarten dat je moet omdraaien om de regel te testen dat kaarten met een klinker op de ene zijde een even cijfer hebben op de andere zijde? E K 4 7
27 8. Defensieve gewoonten In interactie tussen mensen gebruiken we defensieve routines en culturele veronderstellingen, bv. om ons gezicht te redden, dominantie over anderen te bevestigen, ongeteste gebeurtenissen te laten overkomen als feiten en onze mening naar voren te brengen terwijl we neutraal lijken We delen ons denkproces niet met anderen Dit gedrag is subtiel Gevolg: het vertraagt of vermijdt het leren
28 Paradigmastrijd Dominante paradigma (systeembevestigend) o Modernisering en ecologische modernisering o Technologie en eco-efficiëntie als belangrijkste oplossingen Alternatief paradigma (anti-hegemonisch) o Herijken van neoliberale maatschappij o Sufficiëntie als belangrijkste oplossing Paradigma bepaalt actielogica en referentiekader voor DO Voorbeeld: elektrische auto versus andere mobiliteit Synthese?
29 Vlaams Hoger Onderwijs Wat is het paradigma (en dus de actielogica en het referentiekader) van het onderwijs? Wat is het paradigma (en dus de actielogica en het referentiekader) van het hoger onderwijs? Wat is het paradigma (en dus de actielogica en het referentiekader) van uw onderwijsinstelling? Wat is het paradigma (en dus de actielogica en het referentiekader) van uw opleiding? Wat is het paradigma (en dus de actielogica en het referentiekader) van uw opleidingsonderdeel?
30 Kortom, DO en systeemdenken vereisen Cultuurverandering in het landschap en de organisatie naar een oprechte aandacht aan DO ingegeven door een gevoel van urgentie rolvoorbeeld Het gebruiken van een zinvol richtinggevend kader voorbij lineaire triple-bottom line heuristieken Studenten helpen om barrières tot systeemdenken te overwinnen
31 Voorbeeld: Small Business Project Mission statement "De komende generatie van jongsaf aan vertrouwd maken met en aanzetten tot ondernemingszin, via initiatieven die een brug slaan tussen onderwijs en bedrijfsleven, voor meer welzijn en welvaart in Vlaanderen." talentontwikkeling, zelfontplooiing, creativiteit, ondernemerschap, fun, resultaatgerichtheid, leiderschap, resultaatgerichtheid, communicatievaardigheden, assertiviteit, teamspirit, doorzettingsvermogen
32 Voorbeeld: Small Business Project Dominante paradigma (within the rules):
33 Voorbeeld: Small Business Project Alternatief paradigma (change the rules)
34 Voorbeeld: Small Business Project Naar een synthese?
35 Bouwstenen voor systeemdenken en DO DO inbedden in algemene missie/visie organisatie Pluralisme aan paradigma s toelaten/stimuleren Valkuilen vermijden door systemisch kader te ontwikkelen (met ondersteuning, peer review) Urgentie van DO problematiek beter overbrengen Hanteerbare schema s en modellen op maat van de specifieke opleiding Experimenteerruimte creëren/krijgen
36
leren in en tussen organisaties: perspectieven, barrières en praktijk
leren in en tussen organisaties: perspectieven, barrières en praktijk peter van der knaap algemene rekenkamer lerende organisatie A golden concept, everone is for it! (googlelab resultaten organisational
Nadere informatieSysteemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Systeemdenken en denkgewoonten Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Het onderwijs in onze tijd houdt onvoldoende gelijke tred met wat er nodig is aan kennis, vaardigheden
Nadere informatieHoe omgaan met complexiteit?
Hoe omgaan met complexiteit? Systeemdenken Peter BLOKLAND BYAZ bvba INHOUD Waarom praten we vandaag over systeemdenken? Wat is systeemdenken eigenlijk? Hoe doe je dat, systeemdenken? Wat bereik je met
Nadere informatieIntercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014
Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014 Aan de slag Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)
De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld
Nadere informatieDUURZAAMHEIDSTRANSITIES: WELKE ROL VOOR GEDRAGSSTURENDE BELASTINGEN? Kris Bachus 16 september 2014 www.steunpunttrado.be Inhoud 1. Waarom transities? 2. Systeemdenken 3. Multilevelperspectief (MLP) 4.
Nadere informatieEFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?
EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen
Nadere informatieLeren van de toekomst in de school van de toekomst. Danielle Houtvast OBS de Duizendpoot en Guus Geisen Duurzaam Leren 25 november 2009
Leren van de toekomst in de school van de toekomst Danielle Houtvast OBS de Duizendpoot en Guus Geisen Duurzaam Leren 25 november 2009 Leren van de toekomst in de school van de toekomst Programma: De wereld
Nadere informatieHet verschíl maken vanuit Inzicht & Systemisch overzicht!
Thales HR-dag 24 september 2015 Het verschíl maken vanuit Inzicht & Systemisch overzicht! De oplossing vind je nooit op het niveau van het probleem zelf Waar of Niet Waar? De kracht van systemische (organisatie)
Nadere informatieNimva. Sociale Business Efficiënte e-marketing
Sociale Business Efficiënte e-marketing Hedendaagse business draait om vertrouwen. De technologische evolutie van internet, sociale media, mobiele toestellen hebben de klantenrelaties verschoven van controle
Nadere informatieFood for Soul Change & development
Food for Soul Change & development 03.2017 De denkhoeden van de Bono Je bewust zijn van je mentale instelling helpt in het structureren van je denken. Verschillende hoeden met ieder hun eigen manier van
Nadere informatieSamen uw risicoprofiel bepalen - Natuurlijke personen
Samen uw risicoprofiel bepalen - Natuurlijke personen Elke belegger staat voor de moeilijke keuze om zijn portefeuille samen te stellen uit de diverse mogelijke beleggingsvormen (beleggingsfondsen, aandelen,
Nadere informatieE-learning implementeren. Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com
E-learning implementeren Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Mijn kijk op e-learning implementeren
Nadere informatieGedrag in organisaties, 9e editie Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge. Hoofdstuk 4 Perceptie en individuele besluitvorming
Gedrag in organisaties, 9e editie Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge Hoofdstuk 4 Perceptie en individuele besluitvorming 1 Na bestudering van dit hoofdstuk ben je in staat om: 1. Uit te leggen hoe
Nadere informatieOplossingsgericht denken
T R E N D S I N B E D R I J F Oplossingsgericht denken Paul Jackson en Mark McKergow Inhoud 1 Wat is Oplossingsgericht Denken? 9 Passende oplossingen 10 De basis van Oplossingsgericht Denken 11 Kleine
Nadere informatiehet digitale landschap van de zorg in 2016
het digitale landschap van de zorg in 2016 zorg & ict 6 april 2016 Presentatoren Erik van Laar CEO Multrix Peter Vermeulen Pb7 Research het digitale landschap van de zorg in 2016 / Onderzoek uitgevoerd
Nadere informatiePASSEND ONDERWIJSONDERZOEK SAMEN ONDERZOEKEND LEREN. José van Loo
PASSEND ONDERWIJSONDERZOEK SAMEN ONDERZOEKEND LEREN José van Loo CNV Schoolleiders 6 november 2014 Onderzoek? Onderzoekende houding Onderzoeksmatig leiderschap Onderzoekende schoolcultuur Onderzoekende
Nadere informatie2. Vertekeningen en heuristieken. 4. Drie manieren om te beslissen
2856 Euro 1 Beslissen 2 1. Ouderwets beslissen 2. Vertekeningen en heuristieken 3. Adaptieve heuristieken 4. Drie manieren om te beslissen 5. Een vijf fasen model Welke auto kies je? Subjective Expected
Nadere informatieTrainingen. Attitude en Mindset. Moraal Resultaatgericht Coachen
Moraal Resultaatgericht Coachen coaching & training voor bedrijven en particulieren Hoornplantsoen 64 2652 BM Berkel en Rodenrijs telefoon 010-5225426 Hoornplantsoen 64 mobiel 06-40597816 info@resultaatgericht-coachen.nl
Nadere informatieVerbindend Leiderschap Samen werken aan professionaliteit. Jan Jutten doelen in deze workshop
communicatie Verbindend Leiderschap Samen werken aan Jan Jutten www.natuurlijkleren.org doelen in deze workshop onderscheid kunnen maken tussen en inzicht in de belangrijke rol die leiders spelen als het
Nadere informatieMANAGEMENTVAARDIGHEDEN / 3
MANAGEMENTVAARDIGHEDEN / 3 Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 Doelen van deze module M Deze module gaat over: G jezelf beter begrijpen; G weten hoe je continu over
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatiesturen om tot te komen Rijnconsult Business Review
Je moet behoorlijk sturen om tot zelfsturing te komen 56 Rijnconsult Business Review Het creëren van effectieve autonome teams is geen nieuw onderwerp voor veel organisaties. Maar de dynamiek waarin veel
Nadere informatieVeerkracht en burgerschap Sociaal werk intransitie. Voorstelling boekproject Lerend Netwerk, 10-9-2014
Veerkracht en burgerschap Sociaal werk intransitie Voorstelling boekproject Lerend Netwerk, 10-9-2014 Uitgangspunten Kader van Een veerkrachtige samenleving: verder ontwikkeld 5 jaar publicaties Internationaal
Nadere informatieAgenda. MLD praktijk Oude regels Learning agility Nieuwe regels Q&A
Agenda MLD praktijk Oude regels Learning agility Nieuwe regels Q&A Talent management MLD MLD is meer een samenhangend stelsel van HR-instrumenten gericht op medewerkers die management- of leiderschapsposities
Nadere informatieLOOPBAAN-ANKERTEST. Wat zijn loopbaan-ankers? Welke baan past bij je?
LOOPBAAN-ANKERTEST Welke baan past bij je? Waarom werk je? Welke aspecten motiveren je in jouw werk? Welke inhoudelijke zaken moet je werk bevatten zodat je het naar je zin hebt en met plezier en resultaat
Nadere informatieDe geestelijke gezondheidszorg als complex adaptief systeem. Anja Declercq
De geestelijke gezondheidszorg als complex adaptief systeem Anja Declercq Inhoud 1. Wat zijn complexe adaptieve systemen? 2. Waarom zou dat toepasbaar zijn op de geestelijke gezondheidszorg? 2 Chaos en
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieMindfulness in modern times. Florence Pérès Instituut voor Aandacht en Mindfulness
Mindfulness in modern times Florence Pérès Instituut voor Aandacht en Mindfulness Werken en leven vandaag D A ruk tijd online A fgeleid I nformatie overload Werken en leven vandaag D A ruk tijd online
Nadere informatie?Hoe Zo! >> Werken bij de gemeente betekent je inzetten voor burgers en bedrijven. En daarbij geldt:
Wabo effectief ?Hoe Zo! >> Het toepassen van de Wabo is meer dan alleen de IT-structuur aanpassen, de procedures herzien en/of de processen opnieuw beschrijven en herinrichten. Het zijn de medewerkers
Nadere informatieVan huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie
Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,
Nadere informatieDe opgave voor de publieke gezondheid verandert. en dus ook die voor onderzoekers! Karien Stronks Sociale Geneeskunde AMC/UvA
De opgave voor de publieke gezondheid verandert. en dus ook die voor onderzoekers! Netwerkdag 1 februari 2018 Karien Stronks Sociale Geneeskunde AMC/UvA Mijn betoog Wij willen als onderzoekers evidence
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
Nadere informatieRonde van Vlaanderen 2008. Omgaan met Diversiteit
Ronde van Vlaanderen 2008 Omgaan met Diversiteit Omgaan met diversiteit Diversiteitstest Referentiekader: omgaan met diversiteit Screeningsinstrument Doe de diversiteitstest! Vul de test individueel in.
Nadere informatie*strikte grenzen? *pedagogisch model. *Recht doen aan talent? *Is er verschil? *medisch model. Recht doen aan talent 26-11-2013. www.jansonadvies.
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Above and beyond Recht doen aan talent als sproces in een school http://www.youtube.com/watch?v=7kmm 387HNQk&list=PLWRmokay2IU3gnFhLSkBu2 PSp1Q7ykLKq&index=3
Nadere informatieMaakbare samenleving. LEAN Bouwen 2.0 10 oktober 2012 Balance & Result - Symbol
Organiseren in netwerken: co-creërend denken en handelen Prof. dr. André Wierdsma Nyenrode Business Universiteit CEIBS (China Europe International Business School) Organiseren: Eenheid van analyse FASE
Nadere informatieHet stappenplan. Inleiding
Het stappenplan Inleiding Op de pagina instrumenten op Overstag.nu vind je instrumenten, informatie en inspiratie om binnen je eigen organisatie met het thema duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan.
Nadere informatie1. De uitdagingen waarvoor we staan
Opbouw 1. De uitdagingen waarvoor we staan en / in transitie 2. Denken over transities Erik Paredis Centrum voor Duurzame Ontwikkeling Universiteit Gent 3. En wat met cultuur? 4. Bestaande transitienetwerken
Nadere informatieStelling 1. Voor transities en duurzaamheid is het nodig iedereen mee te nemen
Stelling 1 Voor transities en duurzaamheid is het nodig iedereen mee te nemen Stelling 2 Om maatschappelijke doelen te realiseren is beleid en management nodig Stelling 3 Programmamanagement is niet geschikt
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieToekomstig Toezicht Toezicht voor de Toekomst. Jaap Winter 16 november 2016
Toekomstig Toezicht Toezicht voor de Toekomst Jaap Winter 16 november 2016 21-11-2016 1 Wat heeft de toekomst nu weer in petto? Disruptie Markten veranderen Digitalisering Innovatie Duurzaamheid Nieuwe
Nadere informatieVeerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven
Veerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven Veerkracht van sociaal-ecologische systemen Sociaal-ecologisch systeem (SES) (o.a. Glaser et al 2008): bio-geo-fysische eenheid
Nadere informatieASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf
ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij
Nadere informatieVeilig werken via gedragsverandering
Veilig werken via gedragsverandering Veilig en gezond werken is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Werkgevers en werknemers hebben elkaar dan ook nodig. Die gezamenlijke
Nadere informatieGedragsverandering en beweeggedrag bij kinderen: hoe moeilijk is dat?
Gedragsverandering en beweeggedrag bij kinderen: hoe moeilijk is dat? Kind en Beweging 03-11-2017 Manon Bloemen, PhD Stefan Elbers, MSc Manon.bloemen@hu.nl www.manonbloemen.hu.nl Inhoud workshop Inleiding
Nadere informatieZelfkennis als fundament voor loopbaanontwikkeling Bouwen op een onbetrouwbare
Zelfkennis als fundament voor loopbaanontwikkeling Bouwen op een onbetrouwbare ondergrond Symposium t.g.v. afscheid Rupert Spijkerman 16 februari 2006 Tom Luken Bouwstenen 1. Probleem: mensen kennen zichzelf
Nadere informatieDeep democracy. groepsbewuste. groepsonbewuste
1. Verzamel alle invalshoeken 2. Alternatieven zoeken 3. Afwijkende meningen 4. Van minderheid naar meerderheid 5. Aandacht voor de onderstroom groepsbewuste groepsonbewuste Het niet gevoerde gesprek in
Nadere informatieTNO draagt bij aan de oplossing van verschillende complexe maatschappelijke vraagstukken op terreinen als energievoorziening, watermanagement,
TNO draagt bij aan de oplossing van verschillende complexe maatschappelijke vraagstukken op terreinen als energievoorziening, watermanagement, landbouw, gezondheidszorg, mobiliteit, veiligheid en bouw.
Nadere informatieSelf-explaining roads: de leesbare weg. Tim De Ceunynck Universiteit Hasselt Instituut voor Mobiliteit
Self-explaining roads: de leesbare weg Tim De Ceunynck Universiteit Hasselt Instituut voor Mobiliteit tim.deceunynck@uhasselt.be Zelfverklarend vergevingsgezind Wat zijn leesbare of zelfverklarende wegen?
Nadere informatieVisie op duurzaam Veranderen
Visie op duurzaam Veranderen Ruysdael Ruysdael is een gerenommeerd bureau dat zich sinds haar oprichting in 1994 heeft gespecialiseerd in het managen van veranderingen. Onze dienstverlening kent talloze
Nadere informatieReshaping the way you think and act to deal with the complex issues of today s world
Reshaping the way you think and act to deal with the complex issues of today s world HOE GAAT HET NU? We zetten allemaal verschillende methoden in om vraagstukken op te lossen, oplossingen te ontwerpen
Nadere informatievergrijzing kleurt de Kempen Een wenkend toekomstperspectief Bouwstenen voor duurzame zorg, wonen, werken Pierre van Amelsvoort
Voor een organisatie en De werk van betekenis vergrijzing kleurt de Kempen Een wenkend toekomstperspectief Bouwstenen voor duurzame zorg, wonen, werken Pierre van Amelsvoort Kempen/pva 1 De arbeidsmarkt
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieHuiswerk week 5. Formele oefeningen
Huiswerk week 5 Formele oefeningen 1. Dagelijks ca. 45 minuten oefenen. De ene dag de zit- of loopmeditatie en de andere dag de staande yoga-oefeningen. Meditatie betekent oefenen met de zijnmodus. Toelaten
Nadere informatieWie wint de energietransitie?
Wie wint de energietransitie? Hoe coöperatieve energie de norm moet worden Prof. Derk Loorbach Amsterdam, 10-01-2019 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs en
Nadere informatieHet sociaal regelsysteem: externe sturing door discipline. Het systeem van communicatieve zelfsturing: zelfsturing in communicatie
De logica van lef, discipline en communicatie Theoretisch kader voor organisatieontwikkeling Tonnie van der Zouwen, maart 2007 De gelaagdheid in onze werkelijkheid Theorieën zijn conceptuele verhalen met
Nadere informatieMenukaart Loopbaanevents. Investeer in jouw talent
Menukaart Loopbaanevents Investeer in jouw talent Inhoud 1. LOOPBAANEVENTS OP LOCATIE... 3 Inleiding... 3 Praktisch... 3 2. TALENT ONTWIKKELEN ( TALENTMANAGEMENT)... 4 (her)ken je Talent/ Kernkwaliteiten...
Nadere informatieVeranderen als avontuurlijke tocht
Wie op reis gaat, moet eerst gaan zitten Veranderen als avontuurlijke tocht Oriëntatie op het gebied Omgaan met het onverwachte Het gebied doorgronden Zoeken naar doorwaadbare plekken Rust nemen en op
Nadere informatieRONTH MANAGEMENT OP WEG NAAR EEN VRAAGGESTUURDE ORGANISATIE
RONTH MANAGEMENT OP WEG NAAR EEN VRAAGGESTUURDE ORGANISATIE RON VAN HELVOIRT 1964 BUSINESS DEVELOPMENT TRAINING INTERIM DIRECTEUR COACH ONDERNEMER START-UPS Wat ga ik niet doen Vertellen hoe ik de PPS-en
Nadere informatiePianoo. Investeren in de dialoog
Investeren in de dialoog Veel gehoorde opmerkingen/ ervaringen van inkoopfunctionarissen! ik wordt niet gehoord! ze informeren mij niet, te laat of onvolledig! ze begrijpen het niet! ze houden zich niet
Nadere informatieVanochtend. De nachtmerrie uit mijn jeugd. Er is verbetering, is de grens bereikt? Ongevalscijfers dalen, risico s blijven
Vanochtend De leden van het Verbond Papier & Karton hebben een indrukwekkende verbetering doorgemaakt Ongevalscijfers dalen, risico s blijven Jop Groeneweg Landelijke arbo-dag Verbond Papier & Karton Rotterdam,
Nadere informatieIntegraal coachen. Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer
Integraal coachen Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer DATUM 1 maart 2014 CONTACT Steef de Vries MCC M 06 46 05 55 57 www.copertunity.nl info@copertunity.nl 2 1.
Nadere informatieConflicthantering (tab3)
Conflicthantering (tab3) Wat is een conflict? Wij spreken van een conflict wanneer: Twee of meer partijen doelen of aspiraties nastreven, belangen hebben of waarden voorstaan die niet met elkaar te verenigen
Nadere informatieEFFECTIEF LEIDERSCHAP IN DE NIEUWE ECONOMIE
EFFECTIEF LEIDERSCHAP IN DE NIEUWE ECONOMIE De markt van morgen In de markt van morgen hebben we te maken met bewuste consumenten. Verzet tegen de oude economie groeit en bereikt een momentum waarbij je
Nadere informatieVandaag. Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen
Vandaag Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen Diferentiaalvergelijkingen Wiskundige beschrijving van dynamische processen Vergelijking voor y(t): grootheid die in de tijd varieert Voorbeelden:
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieKinderopvang in transitie. Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014
Kinderopvang in transitie Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014 Conclusies Ingrijpende maatschappelijke verandering vraagt aanpassing Transities leiden tot onzekerheid, spanning en afbraak Omgaan met transities
Nadere informatieKan niet bestaat niet. Workshop Slotdag Project Van Hinderpaal naar Mijlpaal Stichting Perspectief 31 mei 2014
Kan niet bestaat niet Workshop Slotdag Project Van Hinderpaal naar Mijlpaal Stichting Perspectief 31 mei 2014 Agenda Workshop Invullen Vragenlijst met stellingen Opdracht Kruip in de huid van Tim Wat is
Nadere informatieWerkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het
Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden
Nadere informatieBouwen aan excellentie. vroeg beginnen!
WELKOM Bouwen aan excellentie vroeg beginnen! First LEGO League Bouwen aan excellentie een tussenstand Sturingsprincipe Deltion ruimte leegte RUST kaders versus ON RUS T chaos Verbinden van trots en besef
Nadere informatieVoorwoord 4. Leeswijzer 6. Inleiding 8. 2. Wat gaan we de leerlingen leren? Hoe weten we of de leerlingen de leerstof geleerd hebben?
Inhoud Voorwoord 4 Leeswijzer 6 Inleiding 8 1. Focus op leren: een helder en overtuigend doel 13 2. Wat gaan we de leerlingen leren? Hoe weten we of de leerlingen de leerstof geleerd hebben? 29 3. Wat
Nadere informatieVan strategie naar praktijk: een case uit Den Haag
Van strategie naar praktijk: een case uit Den Haag Door: Patrick Rancuret En wat levert het nu op? Dat is de vraag die menig manager in de gemeente Den Haag stelt als het gaat over het gebruik van sociale
Nadere informatiesmartops people analytics
smartops people analytics Introductie De organisatie zoals we die kennen is aan het veranderen. Technologische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden zorgen dat onze manier van werken verandert. Waar veel
Nadere informatieMijn Risicoprofiel. Hoe ga ik met risico s om?
Mijn Risicoprofiel Hoe ga ik met risico s om? Deze test is ontwikkeld door Caroline Wildeboer, Jasper van den Heuvel, Rob Schmidt en Nancy Polet; organisatieadviseurs bij Antea Group. 1 Inleiding Deze
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatieIST Standaard. Intelligentie Structuur Test. meneer 1
IST Standaard Intelligentie Structuur Test ID 4589-1031 Datum 25.03.2015 IST Inleiding 2 / 12 INLEIDING De Intelligentie Structuur Test (IST) is een veelzijdig inzetbare intelligentietest voor jongeren
Nadere informatieInvesteren in de dialoog. -drs. Jan Roddeman-
Investeren in de dialoog -drs. Jan Roddeman- Investeren in de dialoog: inhoud economische/maatschappelijke ontwikkelingen en de eisen die dit aan organisaties en medewerkers stelt; relatie tussen personality
Nadere informatieRelatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken
Relatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken Leerdoelen: De leerlingen kunnen onder begeleiding de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen.
Nadere informatieDe Bilt, 7 februari 2019
De Bilt, 7 februari 2019 De Global Goals (1) Wereldwijde agenda met 17 doelen voor duurzame ontwikkeling: Sustainable Development Goals Duurzaamheid in de breedste zin In 2015 vastgesteld door VN Te realiseren
Nadere informatieWelkom! Workshop zorgvuldig beslissen, hoe doe je dat?
Welkom! Workshop zorgvuldig beslissen, hoe doe je dat? Stan van Haaren Irma Haxe 1 Doel van de workshop Zorgvuldig beslissen met behulp van een risicotaxatie instrument voor kindermishandeling Opzet van
Nadere informatie10% Socratisch Motiveren. van de hulpverleners lijdt aan burn-out >> 10% heeft depressieve klachten. bij gedoe over verandering
Socratisch Motiveren bij gedoe over verandering Martin Appelo 10% van de hulpverleners lijdt aan burn-out >> 10% heeft depressieve klachten Test: lijdt u aan burnout? RUG Twee dolfijnen: hoe meer verschillen
Nadere informatieVeiligheid & mindset
Veiligheid & mindset Veranderen van gedrag door te werken met dilemma s De NAM werkt al decennia op de Noordzee, om gas te produceren. En al decennia lang is er ontwikkeling; door het niet aflatende streven
Nadere informatieGedeeld leiderschap voor excellente zorg. Marc Verschueren KU Leuven
Gedeeld leiderschap voor excellente zorg Marc Verschueren KU Leuven Nieuwe tijden Tijd voor nieuwe mindset Effecten van leiderschap o Directe causale links tussen leiderschap en Q/QI nog zeer zelden aangetoond
Nadere informatieLeiderschap bij C1000
Leiderschap bij C1000 Leiderschap bij C1000 in beeld Module 1: Persoonlijk leiderschap Module 2: Leidinggeven Ander (1op1) Module 3: Leidinggeven Team Module 4: Leiderschap verandering Module 1: Persoonlijk
Nadere informatie6. Project management
6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,
Nadere informatieHoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie?
Hoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie? De externe omgeving wordt voor meer en meer organisaties een onzekere factor. Het is een complexe oefening voor directieteams om
Nadere informatieBewust van het onbewuste
Bewust van het onbewuste Psychologische valkuilen voor ondernemers 1 Voor de meeste ondernemers in het MKB bent u als accountant veel meer dan de traditionele dienstverlener op het gebied van administratie
Nadere informatieActualisering leerplan eerste graad - Deel getallenleer: vraagstukken Bijlage p. 1. Bijlagen
Bijlage p. 1 Bijlagen Bijlage p. 2 Bijlage 1 Domeinoverschrijdende doelen - Leerplan BaO (p. 83-85) 5.2 Doelen en leerinhouden 5.2.1 Wiskundige problemen leren oplossen DO1 Een algemene strategie voor
Nadere informatieDe kracht van een sociale organisatie
De kracht van een sociale organisatie De toegevoegde waarde van zakelijke sociale oplossingen Maarten Verstraeten. www.netvlies.nl Prinsenkade 7 T 076 530 25 25 E mverstraeten@netvlies.nl 4811 VB Breda
Nadere informatieLeiderschap in Zelforganiseren
in Zelforganiseren Congres VTOI -NVTK 20 april 2018 Jules Koster de Baak 1 Ontwikkelingen in en Organiseren 2 Ontwikkelingen in en Organiseren 3 Ontwikkelingen in en Organiseren 4 Hoe het was 5 Hoe het
Nadere informatie5 CRUCIALE COMPETENTIES VOOR EEN DUURZAAM HRM/L&D DIMITRI MAENHOUDT
5 CRUCIALE COMPETENTIES VOOR EEN DUURZAAM HRM/L&D DIMITRI MAENHOUDT WAT BETEKENT DUURZAAM? Duurzaam betekent aansluiten op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in
Nadere informatieUpdate B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324
Een praktische, goedkope,met groot bereik,gemakkelijk te bouwen,relatief nauwkeurige anatenne-analyser die zowel SWR als R, X en Z-componenten kan weergeven. Na langdurig zoeken naar een haalbare oplossing
Nadere informatieSneeuwwitje, de zeven dwergen en de boze heks?
Sneeuwwitje, de zeven dwergen en de boze heks? Over de rol van de Operational Auditor in sturen op kernwaarden, cultuur en gedrag Olof Bik Behavioral & Cultural Governance Trophy Games, 28 nov 2013, Hilversum
Nadere informatieLokale overheid en lokaal middenveld
Lokale overheid en lokaal middenveld Raf Pauly en Filip De Rynck UGent @CSIFlanders / #CSIFlanders www.middenveldinnovatie.be KVS 30/08/2018 Waar hebben we het over? Onderzoek op het lokale niveau: drie
Nadere informatieDe VrijBaan Vragenlijst (Algemeen)
De VrijBaan Vragenlijst (Algemeen) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld als gevolg van een gezondheidsprobleem,
Nadere informatieAgenda. 19:00 19:10u Opening. 19:10 19:50u Waarom Slimmer Samenwerken? 19:50 20:10u Pauze
Innoveer jij mee? Peter van Baal Business Consultant Unified Communications Jan-Willem Beekmans Business Consultant Unified Communications April 2008 1 Agenda 19:00 19:10u Opening 19:10 19:50u Waarom Slimmer
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatie