PV Praktische oefeningen mechanica. TV Mechanica

Transcriptie

1 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vakken: PV Praktische oefeningen mechanica TV Mechanica 7 lt/w 2 lt/w Beroepenveld: Metaal Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar: B-STROOM eerste graad tweede leerjaar Leerplannummer: 2008/008 (vervangt 99038) Nummer inspectie: 2008 / 8 // 1 / N / SG / 1 / I / / D/ Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan Brussel

2 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 1 INHOUD 1 Visie Beginsituatie Algemene doelstellingen Leerplandoelstellingen/leerinhouden/Specifieke pedagogisch-didactische wenken... 5 PV Praktische oefeningen mechanica (7 lestijden/week) en TV mechanica (2 lestijden/week) Algemene pedagogisch-didactische wenken Minimale materiële vereisten Evaluatie Bibliografie Bijlage: Jaarplan... 25

3 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 2 1 VISIE Leerlingen die in de B-stroom kiezen voor het beroepsvoorbereidend leerjaar zijn aangetrokken door de wereld van de toegepaste techniek. Naast hun affiniteit voor techniek en technologie zijn deze leerlingen vooral gemotiveerd door de mogelijkheid om zelf praktische vaardigheden te kunnen ontwikkelen. Het is van kapitaal belang om dit enthousiasme levendig te houden zodat hun verdere studiekeuze gedragen wordt door een motiverende interesse. Om dit te realiseren is een dynamische en aanschouwelijke aanpak vereist zodat de leergierigheid van deze leerlingen continu wordt aangemoedigd. De artificiële scheiding tussen theorie en praktijk werd om deze reden in dit nieuw leerplan volledig opgeheven zodat duidelijk wordt gekozen voor de geïntegreerde aanpak. Het is dan ook sterk aan te raden om de realisatie van dit leerplan toe te vertrouwen aan één leerkracht per vakdomein. Het blijvend motiveren van deze leerlingengroep is erg belangrijk en kan ondermeer door: een ruim en gevarieerd aanbod te bieden; de praktijkopdrachten aantrekkelijk en uitdagend te maken door deze af te stemmen op de leefwereld van deze jongeren; te zorgen voor een krachtige en aantrekkelijke leeromgeving.

4 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 3 2 BEGINSITUATIE Beroepsvoorbereidend leerjaar De leerlingen kwamen in het eerste leerjaar al in contact met de technologie in het vak Technologische opvoeding. De leerlingengroep in het tweede leerjaar blijft echter heterogeen: niet allen kwamen in het eerste leerjaar in contact met dezelfde verkenningsgebieden of contexten. Men kan wel uitgaan van een minimum aan technische en praktische kennis en vaardigheden. (ontwikkelingsdoelen of eindtermen TO)

5 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 4 3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Binnen het kader van het gekozen beroepenveld, zal de leerling alleszins een basiskennis opbouwen inzake theoretische begrippen, meetinstrumenten, materialen en gereedschappen en basistechnieken. Ook zal de leerling het fundamentele belang van een werkmethode (met inbegrip van een technische tekening) moeten inzien. Daarnaast zal de leerling een aantal basisvaardigheden verwerven. Toch mag deze keuze nog geen echt dwingend karakter hebben, in die zin dat ze weliswaar als voorbereiding mag gelden voor de tweede graad met dezelfde interessesfeer, maar niet zo gespecialiseerd mag zijn dat ze een eventuele overgang naar een andere richting in de weg zou staan en de leerling voor onoverkoombare problemen zou stellen. De leerlingen leren technische handelingen stellen zoals: realiseren en in werking stellen, aansluiten en besturen, meten en controleren, monteren en demonteren, Vandaar ook dat gestreefd moet worden naar doelstellingen die over alle opties in het tweede leerjaar heen overkoepelend zijn en die kaderen in een technologische mentaliteit. Deze zou de leerlingen bij een eventuele wijziging van optie moeten helpen zich zo efficiënt mogelijk in te werken in eender welke BSO-optie, althans bij een overgang tussen het tweede en het derde leerjaar. Vanzelfsprekend zal de inzet en de motivatie van de leerling zelf uiteindelijk de doorslag geven. Deze overkoepelende doelstellingen liggen zowel op het niveau van de theorie als op het niveau van het handelen: respect opbrengen voor grondstoffen, materialen en gereedschappen, zin voor orde, efficiëntie, netheid en veiligheid tijdens het werk en in de voorbereiding (bijv. technische tekening), streven naar volledigheid en verfijning bij het eindproces (voor zover het op dit niveau haalbaar is). De leerkracht zal in het belang van de leerling streven naar een gezond compromis tussen algemene doelstellingen en een specifieke invulling van de gekozen optie, m.a.w. de optie moet de leerling de mogelijkheid bieden zich te bekwamen binnen de denk- en doepatronen, maar mag een eventuele interesseomschakeling (wat gezien de leeftijd van de meeste leerlingen niet denkbeeldig is) niet uitsluiten. De leerlingen maken gebruik van 3D CAD tekenen, maken technische schetsen en werktekeningen (en waar mogelijk worden zelfs 3D-CAD tekeningen gemaakt). De leerlingen realiseren minstens twee eigentijdse projecten (progressieve moeilijkheidsgraad). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes: Kwaliteitsbewustzijn: actief en pro- actief gericht zijn op kwaliteit door oog te hebben voor orde en netheid. Verantwoordelijkheidszin: zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid voor zichzelf en de anderen verhoogt. Zin voor samenwerking: bereid zijn om samen te werken om tot een optimaal resultaat te komen; samenhorigheid en collegialiteit hoog in het vaandel dragen. Leergierigheid: Welzijnsbewustzijn: Milieubewustzijn: ingesteldheid om nieuwe dingen te ontdekken en nieuwe uitdagingen aan te gaan. actief en pro- actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne. zich bewust zijn van de impact van eigen handelingen op het milieu.

6 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 5 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN/LEERINHOUDEN/SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN PV PRAKTISCHE OEFENINGEN MECHANICA (7 LESTIJDEN/WEEK) EN TV MECHANICA (2 LESTIJDEN/WEEK) Uitbreidingsdoelstellingen en inhouden staan schuin gedrukt en worden aangeduid met een (U) Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Competenties rond het uitwerken en realiseren van projecten (er worden minstens 2 projecten gerealiseerd) 1 op basis van een werkopdracht het eigen werk plannen. een werkstrategie onder begeleiding opmaken in functie van hun opdracht. de technisch-technologische aspecten eigen aan hun opdracht opzoeken, begrijpen en gebruiken. de materiaalsoorten kiezen en voorbereiden in functie van de opdracht. enkele kenmerken van de basismaterialen ontdekken via de praktijkoefeningen. de specifieke pictogrammen en symbolen toelichten. informatie opzoeken op gestructureerde wijze omtrent: de opdracht, (controle) gereedschappen, meetinstrumenten een documentatiemap aanleggen rond de technische aspecten van hun opdrachten. uit technische tekeningen/schema s de nodige informatie halen om een opdracht te realiseren. het werkhuisreglement naleven, persoonlijke beschermingsmiddelen gepast gebruiken, met orde en netheid werken, afval volgens de instructies sorteren en veiligheidssymbolen herkennen. 1 Plannen/informatie en voorbereiden Werkstrategie Specifieke pedagogisch-didactische wenken. Gebruik duidelijke en haalbare criteria bij de keuze van een project en bij de werkvoorbereidingen. Gebruik concrete voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen. Bespreek het werkplaatsreglement en geef hierbij praktische voorbeelden.

7 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 6 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen Tijdens de lessen zal er ruime aandacht gevestigd worden op de beroepsmogelijkheden. LEERINHOUDEN Schenk ruime aandacht aan een behoorlijk taalgebruik. Streeft naar een zo groot mogelijk actieve woordenschat. Gebruik ICT toepassingen om de snijgegevens te bepalen is. Overleg met andere leerkrachten over inhoudelijke aspecten en samenhangen van de lessen. Door een enthousiaste begeleiding, zullen de leerlingen gemotiveerd worden bij hun voorbereiding, de uitvoering en bij de reflectiemomenten. Maak oefeningen spitsvondig en verwerk creatieve elementen in de lay-out en in de functie van de constructie. Ook tijdens de ontwikkelingsfase betrek je leerlingen in het project met als doel hen te motiveren. Zorg voor haalbare projecten die ook financieel gedragen zijn. Het is aan te bevelen om tijdens de projecten groepswerk te voorzien.

8 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 7 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 2 uit technische tekeningen nodige informatie halen om het werk voor te bereiden en te realiseren. een werktekening lezen en maken op een aangepaste schaal. de Europese en de Amerikaanse projectiemethode onderscheiden. van een eenvoudige technische tekening een ruimtelijke voorstelling geven. de basismaten op een werktekening aanbrengen. de symbolen die voorkomen op een technische tekening verklaren. de coördinaten van een eenvoudige lijnfiguur opmaken. het werkstuk nauwkeurig en correct aftekenen (trasseren). van twee opgegeven aanzichten van een werkstuk een derde aanzicht afleiden. LEERINHOUDEN 2 Tekenen Specifieke pedagogisch-didactische wenken Het manueel tekenen beperk je door het gebruik van voorgestructureerde werkbladen van de te realiseren werkopdrachten. Het is aan te bevelen dat leerlingen in contact komen met 3D CAD tijdens het uitwerken en realiseren van hun project. Laat van het te realiseren werkstuk basistekeningen maken (of technische schetsen). Vertrek van een bestaand project. Hierdoor krijgen de leerlingen een duidelijk beeld van de realisatie. Hecht vooral aandacht op het inzichtelijke. De details zoals de maten van een pijlpunt, het type potlood zijn ondergeschikt.

9 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 8 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN 3 de toegepaste materialen herkennen en de eigenschappen opzoeken. het onderscheid maken tussen staal en gietijzer. enkele non-ferro metalen opsommen. de enkele voorname eigenschappen van staal en non-ferro metalen opgeven. een zeer elementaire indeling maken van kunststoffen. het ruwe product (grondstof) van kunststof opgeven. enkele basissymbolen herkennen die nuttig zijn bij de recyclage van kunststoffen. enkele veelvoorkomende handelsproducten opsommen van staal en gietijzer. Specifieke pedagogisch-didactische wenken 3 Materialen Kunststoffen zijn tegenwoordig belangrijk, hecht er een ruime aandacht aan. Om de eigenschappen van de verschillende materialen te leren ontdekken laat je de leerlingen diverse materialen bewerken. Bekijk didactische films om inzichten te geven in de productie van de materialen. Gebruik aangepast software om de kenmerken van de materialen op te zoeken (ook het gebruik van het internet is hierbij mogelijk).

10 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 9 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 4 het geschikte gereedschap en de geschikte hulpmiddelen kiezen en voorbereiden, gereedschappen en machines efficiënt en veilig gebruiken. het gebruik en het toepassingsgebied van de gebruikte gereedschappen en machines toelichten het dagelijks onderhoud uitvoeren aan de gereedschappen (U). instructiekaarten lezen van het gebruikte gereedschap of de machines en de informatie opvolgen. gebreken in een technisch systeem herkennen en er gepast op reageren. een inventaris maken van de gehanteerde gereedschappen. LEERINHOUDEN 4 Gereedschappen en machines Soorten en toepassingsgebied Maken van keuzen Gebruik Onderhoud Instructies Inventariseren Specifieke pedagogisch-didactische wenken Laat altijd de gereedschappen met zorg behandelen. Gebruik moderne catalogi bij de keuze van de gereedschappen en machines. Schakel ICT mogelijkheden in (bijv. standaard sjablonen, Excel-documenten ) om de inventarisatie van de gereedschappen te realiseren. Corrigeer onmiddellijk foutieve handelingen.

11 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 10 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 5 het technisch proces (werkmethode) begrijpen en nauwkeurig opvolgen. de realisatietechnieken correct en nauwkeurig uitvoeren. methoden gebruiken om hun technische systemen te realiseren. verantwoorde keuzes maken in een eenvoudig werkproces. de functie en het doel van de realisatietechniek omschrijven. elke stap in het proces begrijpen en controleren. LEERINHOUDEN 5 Realisatietechnieken het proces Specifieke pedagogisch-didactische wenken Projectmatig werken is noodzakelijk bij de realisatie van het leerplan. Deze projecten worden uitgewerkt volgens het technisch technologisch proces. Projecten moeten een krachtige leeromgeving vormen, waar de leerlingen een centrale plaats innemen. Groepswerk is aan te bevelen. Je tracht zoveel als kan de succesbeleving bij de leerlingen te bevorderen. Creatieve uitwerkingen worden gestimuleerd. De leerlingen krijgen de kans om in het project hun inbreng te geven. De projecten moeten de leerlingen motiveren. Het zijn niet de details die belangrijk zijn, wel de algemene praktische realisatie inzichten. Beperk de theoretische uiteenzettingen. Geef vooral de leerlingen de kans om met de uitvoering bezig te zijn. Gebruik verschillende werkvormen en integreer de theorie in de praktijk (denken en uitvoeren). Projecten moeten zinvol zijn en financieel - materieel haalbaar blijven. Plan een bedrijfsbezoek om de leerlingen kennis te laten maken met de werkelijkheid. De oefeningen moeten aangepast zijn aan het niveau van de leerlingen. Leerlingen moeten de kansen krijgen om een samenbouw te realiseren. Ervaringen worden bijgehouden voorbeeld in een logboek.

12 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 11 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 6 de basisvaardigheden bij verspanende bewerkingen en spaanloze vervorming toepassen in eenvoudige situaties: o zagen o boren o schroefdraad snijden o plooien o knippen/snijden o klinken o puntlassen o lijmen o beperkte vijlopdracht de eenvoudige span- en richttechnieken vakkundig en veilig toepassen: o bankschroef o spanklem handgereedschappen al of niet aangedreven vakkundig en veilig gebruiken: o boormachine o wipzaag (U) o tangen o sleutels de tijdsindicatoren respecteren. eenvoudige manuele bewerkingshandelingen uitvoeren in meerdere materialen zoals ferrometalen, non-ferro metalen en kunststoffen: o werken naar opgegeven maten tot op +/- 0,5 mm nauwkeurig een eenvoudige schroefdraad - en klink- en lijmverbinding realiseren. een klink- of schroefverbinding voorboren. de gepaste verbindingstechniek kiezen en vakkundig toepassen: o schroeven LEERINHOUDEN 6 Basisvaardigheden en bewerkingen: (Er worden minstens twee projecten gerealiseerd) Richten, spannen, klemmen Zagen Boren, Schroefdraad snijden Opzuiveren Plooien Knippen/snijden Klinken Puntlassen Zeer beperkte vijlopdracht (bijv. opzuiveren, ontbramen) Lijmen Montage en demontage en verbindingstechnieken Afwerktechnieken

13 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 12 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlinge n kunnen o klinken o solderen (U) o lijmen de eenvoudige montage en demontage technieken toepassen in functie van het project. met de nodige afwerktechnieken toepassen om het werkstuk te beschermen tegen oxidatie: o schuren o verven o opzuiveren o presenteren (U) LEERINHOUDEN Specifieke pedagogisch-didactische wenken Richten, spannen, klemmen Het belang van de techniek aantonen. De veiligheidsaspecten accentueren. Spaanloze vormgeving Bedenk oefeningen die leerlingen stimuleren. Schenk ruime aandacht aan de juiste werkmethode en de veiligheid. Belang doen inzien van de juiste keuze en gebruik van het gereedschap. Bewerken van non-ferro en kunststof Door eenvoudige voorbeelden en indien mogelijk met behulp van kleine proefjes de materialen leren herkennen. Bij elke nieuwe oefening de eigenschappen van de gebruikte materialen aantonen. Materialenkennis wordt steeds aangebracht via concrete ervaringen. Lijmen Bij het gebruik van lijmen steeds de aandacht vestigen op de gevaren die aan lijmen verbonden zijn. Heb oog voor de milieuaspecten. Laat de bijsluiters lezen en bespreek deze.

14 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 13 Decr. nr. Zagen LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Hecht veel belang aan het klemmen van het werkstuk. Laat enkel de juiste techniek toe. De zaagfrequentie opgeven om onnodige slijtage van de zaagbladen tegen te gaan. Hecht belang aan het inzetten en het sturen tijdens het zagen. Boren Zeker de aandacht vestigen op het veilig werken. Maak gebruik van het juiste klemgereedschappen. De leerlingen moeten de volgende bewerkingen aangeleerd worden: o regelen van de snelheid; o instellen van de diepteaanslag; o instellen van het toerental in functie van de boordiameter en materiaalsoort. Klinken Laat enkel de juiste techniek toe. Demonstreer vooraf de techniek. Schenk aandacht aan de gevaarlijke momenten tijdens het klinken. Vijlen Zeker geen langdurige oefeningen laten uitvoeren. Vertrek van halfproducten om het vijlen te beperken. Bedenk creatieve opdrachten waar vijlen beperkt blijft. Wijzen op het belang van het ontbramen (gevaar voor beschadigingen, kwetsuren ). Montage en demontage De montageprocedure bespreken en laten opvolgen. De verbindingstechniek verduidelijken met toepassingsvoorbeelden. De functionaliteit nagaan van het mechanisme na de montage.

15 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 14 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 7 het eigen werk evalueren. een kwaliteitscontrole uitvoeren met het oog op een eventuele bijsturing. de begrippen meten en controleren omschrijven. aan een realisatie verbetervoorstellen aangeven. meet- en controlegereedschappen vakkundig toepassen. een lengtemeting uitvoeren met een schuifmaat tot op 0,1 mm nauwkeurig. het toepassingsgebied en het onderhoud van de gebruikte meet- en controlegereedschappen toelichten: o meetlat LEERINHOUDEN 7 Meten, controleren, bijsturen en evalueren Begrippen Meet- en controle gereedschappen Procedure Evaluatie o o o winkelhaken schuifmaat kalibers een meetprocedure opvolgen. het eigen werk evalueren. Specifieke pedagogisch-didactische wenken Van het te realiseren werkstuk laat je de maten opmeten. Aan de hand van de opgemeten maten zal een technisch tekening gemaakt worden (het is aan te bevelen om hiervoor reeds voorgestructureerde bladen mee te geven). Leer de juiste benaming aan van de gereedschappen. Nadruk moet gelegd worden op het veilig en nauwkeurig werken. Nadruk leggen op het zorgzaam omgaan met meet- en controlegereedschappen.

16 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 15 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 8 de richtlijnen inzake het welzijn en het milieu inzien en naleven. het belang van de richtlijnen uit het werkhuisreglement inzien naleven. de werkplek volgens de instructies veilig inrichten. de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. onveiligheden herkennen en rapporteren via hiërarchische weg. hef- en verplaatsingstechnieken toepassen (ergonomisch werken). de werkplek ordelijk en proper houden. de werkzaamheden op een veilige doordachte manier uitvoeren. afval volgens instructies sorteren. de specifieke symbolen herkennen en er gevolg aan geven. veilig werken zonder anderen in gevaar te brengen. LEERINHOUDEN 8 Veiligheid gezondheid hygiëne en milieu Toepassing - naleven Werkhuisreglement PBM Orde en netheid Sorteren Symbolen Specifieke pedagogisch-didactische wenken Leg de link tussen preventief werken ten opzichten van het onnodig leed bij een ongeval. Breng een bezoek aan een bedrijf om de preventie te observeren. Preventieve controles en de veiligheidsaspecten worden benadrukt. Als leidraad worden voorbereide documenten aangeboden aan de leerlingen om hen te informeren. De keuze van de juiste gereedschappen en machines benadrukken in functie van de veiligheid. Telkens zal er aandacht besteed worden aan arbeidshygiëne en aan de veiligheidsvoorschriften. Aandacht besteden aan de gevaren welke verbonden zijn aan het niet correct gebruiken van gereedschappen en materialen (bijv. het gebruik van lijmen). Door gebruik te maken van een rollenspel kunnen de leerlingen specifieke inzichten verwerven. Dit kan afgesproken worden met andere leraren zoals de leraren PAV. Verwijs naar de impact op het milieu bij de productie en verwerking van materialen. Laat indien mogelijk de preventieverantwoordelijke van de school een les geven over de school en het welzijn.

17 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 16 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Om op een pedagogisch verantwoorde en technisch veilige manier het vak te kunnen geven moet de leerlingengroep beperkt blijven (voor de praktische vakken kan men als richtlijn, maximaal 12 leerlingen voor ogen houden). Geef een invulling rond de informatie van het VCA attest. Het belang van de persoonlijke verzorging beklemtonen. Laat de leerlingen het belang aanvoelen van een goed ingerichte werkplek, de netheid in de wekruimte en het opruimen na de werktijd. Laat leerlingen steeds de gepaste persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken.

18 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 17 5 ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 5.1 Algemene aandachtspunten De geïntegreerde en projectmatige aanpak zal worden aangewend waarbij de formele scheiding tussen theorie en praktijk komt te vervallen. Er wordt steeds uitgegaan van 25 effectieve lesweken per schooljaar. Overblijvende weken kunnen worden besteed aan een verder uitdiepen van de leerstof of voor uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof systematisch te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden, wordt het gebruik van een goed handboek of van een zelf gemaakte cursus expliciet aanbevolen. 5.2 Geïntegreerde aanpak Inleiding Door de grotere nood aan ervaringsgericht onderwijs is het belang van de relatie tussen theorie en praktijk toegenomen. Het leren wordt opgevat als een proces waarbij er een afwisseling is tussen het opdoen van ervaringen en het ontwikkelen van competenties. De lessen sluiten zou nauw mogelijk aan bij de leefwereld van de leerlingen zodat de theorie niet abstract overkomt, maar een concrete betekenis krijgt. Theorie en praktijk zijn geen eilanden en kunnen dus moeilijk gescheiden aangeboden worden. Waarom een geïntegreerde aanpak? Omwille van: - didactisch meerwaarde: het geïntegreerd werken zal het leer- en probleemoplossend denken optimaal ondersteunen. - grotere motivatie van de leerlingen. - leerlingen krijgen de mogelijkheid een eigen inbreng te doen. Pedagogische aanpak In het leerplan wordt geen onderscheid gemaakt tussen PV en TV. Hoe en wanneer de leerplandoelstellingen gerealiseerd worden, kan uitgestippeld worden door de vakgroep: 5.3 Jaarplan Van elke leraar wordt verwacht dat zij/hij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model (zie bijlage). Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega s binnen eenzelfde vakgroep. De volgorde van de leerstofonderdelen is niet bindend. De projectmatige aanpak laat toe dat de leerplandoelstellingen worden gerealiseerd los van de volgorde zoals ze in dit leerplan worden vermeld. Uiteraard moet er steeds worden over gewaakt dat de nodige voorkennis aanwezig is. 5.4 ICT-integratie Wat? Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het realiseren van leerplandoelstellingen. Waarom? Maatschappelijke ontwikkelingen wijzen op het belang van het verwerven van ICT-competenties. Jongeren moeten niet alleen in staat zijn om nieuwe media te gebruiken, zij moeten net zo goed kunnen in-

19 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 18 schatten wanneer deze efficiënt en effectief kunnen worden ingezet. Het gebruik van nieuwe media sluit zeer goed aan bij de leefwereld van de jongeren en speelt in op hun vertrouwdheid met de beeldcultuur. Er wordt meer en meer belang gehecht aan probleemoplossend denken, kritisch selecteren, het zelfstandig of in groep werken, het kunnen verwerven en verwerken van enorme hoeveelheden informatie. Deze ontwikkelingen zijn ook merkbaar in het onderwijs. In de meeste vakken of bij het nastreven van vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen vervult ICT een ondersteunende rol. Door de integratie van ICT kunnen leerlingen: het leerproces zelf in eigen handen nemen; zelfstandig en actief leren omgaan met les- en informatiemateriaal; op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisatie). Hoe ICT integreren ter ondersteuning van het realiseren van de leerplandoelstellingen? Zelfstandig oefenen in een leeromgeving Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijv. d.m.v. specifieke pakketten. De meerwaarde van deze vorm van ICTintegratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie. Zelfstandig leren in een leeromgeving Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijv. in een open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning. Creatief vormgeven Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beeld- en tekenprogramma s bieden. Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet. Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren. De leerlingen kunnen de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm. Voorstellen van informatie aan anderen Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICT-ondersteuning onder de vorm van tekst, beeld en/of geluid d.m.v. bijv. een presentatie, een website, een folder... Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan o.a. via , internetfora, een ELO, chatten, blogging. Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem keuzes te maken uit een scala van programma s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom is het belangrijk dat zij ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren op de gebruikte middelen en de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en voor- en nadelen van de aangewende middelen (programma s, applicaties ) en kunnen ze hun keuzes bijsturen.

20 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal VOOD Wat? Vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOOD) zijn minimumdoelstellingen, die in tegenstelling tot de vakgebonden ontwikkelingsdoelen niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOOD worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend: gezondheidseducatie, ICT, leren leren, milieueducatie, opvoeden tot burgerzin en sociale vaardigheden. De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOOD volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting). Waarom? Het nastreven van VOOD vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd. VOOD vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOOD scholen om als een organisatie samen te werken. De VOOD verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen. Hoe te realiseren? Het nastreven van VOOD is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOOD te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOOD, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen). Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOOD na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinitiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen. 5.6 Begeleid zelfgestuurd leren Wat? Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen leren nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling. Dit houdt onder meer in dat: de opdrachten meer open worden; er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn; de leerlingen zelf keuzes leren maken en verantwoorden; de leerlingen zelf leren plannen; er feedback wordt voorzien op proces en product; er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct. De leraar is ook coach, begeleider. De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter.

21 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 20 Waarom? Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m. leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken; leerlingen voorbereiden op levenslang leren; het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te kunnen toepassen. Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk. Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook. Binnen de vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen, meer bepaald Leren leren, vinden we aanknopingspunten als: keuzebekwaamheid; regulering van het leerproces; attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren. In onze huidige (informatie)maatschappij wint vaardigheid in het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang. Hoe te realiseren? Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen: de leerling wordt aangesproken op zijn motivatie en leer kracht; de leraar krijgt de rol van coach, begeleider; de school dient te ageren als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties. De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn Leren leren, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is klein beginnen aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat doelen voorop stellen; strategieën kiezen en ontwikkelen; oplossingen voorstellen en uitwerken; stappenplannen of tijdsplannen uitzetten; resultaten bespreken en beoordelen; reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen; verantwoorde conclusies trekken; keuzes maken en verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig.

22 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 21 6 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Algemeen vaste beamer + projectiescherm; pc + printer; overheadprojector; werkbanken met bankschroef; collectieve veiligheidsuitrusting; om de leerplandoelstellingen geïntegreerd te realiseren is het noodzakelijk dat de lessen steeds gegeven worden in een daartoe aangepast vaklokaal; de inrichting van de vaklokalen zal de leerlingen inspireren tot een algemene attitude van netheid, zorg en veiligheid; pc s (voldoende aantal) met aangepast software. 6.2 Specifiek werkbank + bankschroeven; mogelijkheden tot overleg in overlegruimte met tafels, stoelen en bord; slijpmolen; hefboomplaatschaar en/of guillotineschaar; plooibank voor plaatbewerking en/of buizen; puntlastoestel; kleine boormachine; kleine aangedreven gereedschapsmachines; set klein handgereedschap al of niet aangedreven: o zaag; o set hamers; o set knip-, snij- en universeel tangen. montage en demontage gereedschappen: o rechte- en kruisschroevendraaiers; o set dop-, ring- en steeksleutels; o set drevels. klinknagelstang en klinknagels; klein snij-, span-, meet- en controlegereedschap om de projecten te realiseren: o set boren; o meetlat; 1 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex - ARAB - AREI - Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: - de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: - duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

23 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 22 o rolmeter; o set van 2 V-blokken o schuifmaat; o set winkelhaken 90, 135, 120 ; o set aanslagwinkelhaken 90 ; o schuifmaat; o set controle- en aftekengereedschap: set passers; set krasnaalden. set snijgereedschappen: o set boren o set schroefdraad snijgereedschappen o set beitels en drevels; o set handplaatscharen; o set zagen; o slagletters en slagcijfers; o kapbeitels; o set ronde, platte en vierkante vijlen (verschillende lengten en kapping); collectieve beschermingsmiddelen.

24 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 23 7 EVALUATIE 7.1 Inleiding Tijdens de laatste decennia hebben zich nieuwe ontwikkelingen voorgedaan in het denken over leerlingenevaluatie. Evaluatie wordt niet meer beschouwd als een afzonderlijke activiteit die louter gericht is op de beoordeling van de leerling, maar ze moet in tegendeel met het leerproces verweven zijn. De didactische evaluatie is een inherent deel van leren en onderwijzen. Zij geeft informatie aan leerlingen en leraren over het succes van het doorlopen leerproces en biedt zodoende de kans om het rendement van leerlingen én leraren te optimaliseren. 7.2 Basisprincipes De leerkracht zal aandacht hebben voor proces- en productevaluatie. Het onderscheid tussen proces- en productevaluatie is niet altijd even duidelijk: Bij productevaluatie wordt nagegaan in welke mate leerlingen de onderwijsdoelen hebben bereikt; bij procesevaluatie wordt het leerproces van de leerling en het didactisch handelen geëvalueerd. Het evaluatiesysteem van de leerkracht zal structureel rekening houden met kennis, vaardigheden en vakgebonden attitudes van de leerlingen en het resultaat van taken, toetsen, praktische oefeningen en opdrachten De evaluatiecriteria worden vooraf duidelijk aan de leerlingen medegedeeld. Deze criteria worden ook best vooraf besproken in de vakwerkgroep. Een evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. Bij de evaluatie wordt er in ieder geval rekening mee gehouden dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken kunnen in zekere mate aanvaardbaar zijn. Belangrijk is de evolutie van de leerprestaties en de vaardigheden van de leerlingen. Daarom zal de leraar voortdurend hun vorderingen nagaan en zo nodig, zal hij/zij meteen remediërend optreden. Bij het begin van iedere les zal de leraar desnoods aan alle leerlingen afzonderlijk meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt. Verdere beschouwingen over leerlingenevaluatie zijn te vinden op de website van de Pedagogische Begeleidingsdienst van het GO! (

25 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 24 8 BIBLIOGRAFIE Informatie over de handboeken kan je bekomen via internet. Je zoekt via de zoekmachine naar de desbetreffende uitgever waar je de voornaamste info kan terugvinden. Enkele links naar de uitgevers zijn ondermeer: Uitgeverij De Boeck - Uitgeverij Pelckmans - Uitgeverij Van In - Uitgeverij Wolters Plantijn(en Novum) - Uitgeverij standaard Enkele boeken zijn: DE CLIPPELEER, W., Tabellenboek voor metaaltechniek. BELMANS, J., Mechanica leerboek, Wolters Plantyn, BELMANS, J., Mechanica werkboek en oplossingen, Wolters Plantyn, DE CLIPPELEER, W., Theoretische mechanica, Wolters Plantyn, DREEZEN, M., LEMMENS, M., e.a., Werkboek 1, werkboek 2, , BELMANS, J., Eenvoudige mechanica, Wolters Plantyn, De sikkel, Mechanica BSO, GIJBELS, J., VERMEIREN, C., Meettechniek en materialenleer, Wolters Plantyn, CREMERS, F., EVENS, JANSSENS, e.a., Verspanende technieken, HELING, H., Vakleer voor plaat en constructiebankwerken, STAM, TSCHÄTSCH, H., Verspaningstechniek, Academic Service, MATEK, R., Machine-onderdelen, Academic Service, INGELS, H., Materialenleer, Standaard, LEENDERS, J., JANSSEN, H.J.F, Mechanische metaalbewerking, STAM,

26 B-stroom 1e graad beroepenveld Metaal 25 BIJLAGE: JAARPLAN Jaarplan Optie:... Leerkracht:... Vorderingsplan Onderwijsvorm:... Graad:... Jaar:... Schooljaar: /.. Vak:... Handboek/cursus:... Leerplannummer:... Lestijden/week:... JAARPLAN VORDERINGSPLAN Week nummer Nr. in leerplan Leerinhouden en te realiseren leerplandoelstellingen Gegeven op (datum) Opmerkingen