Alja de Bruin de Boer Jan Kuipers

Transcriptie

1 SiDi 3 Protocol voor signalering en diagnosticering van intelligente en (hoog)begaafde kinderen in het primair onderwijs Alja de Bruin de Boer Jan Kuipers

2 Over de auteurs Alja de Bruin - de Boer Alja de Bruin - de Boer is werkzaam als orthopedagoog/gz-psycholoog in haar particuliere praktijk Advies Diagnostiek en Begeleiding begaafde kinderen te Leiderdorp. Vanuit haar eigen praktijk verzorgt ze cursussen, workshops en lezingen voor schoolteams, intern begeleiders en leerkrachten van het basisonderwijs. Tevens adviseert zij ouders en leerkrachten. Alja is medeauteur van: 'Hoogintelligente kinderen in het basisonderwijs', Het testen van begaafde kinderen - Suggesties voor diagnostiek en begeleiding Attent op Talent Handboek hoogbegaafdheid Jan Kuipers Jan Kuipers is als gespecialiseerd senior onderwijsadviseur in dienst van Cedin educatieve dienstverlening. In zijn dagelijkse praktijk begeleidt hij leerkrachten bij het werken met (hoog)begaafde leerlingen en traint hij schoolteams op het gebied van (hoog)begaafdheid. Tevens verzorgt hij lezingen en workshops op studiedagen. Jan is medeauteur van: Attent op Talent Ideeënmap hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs Handboek hoogbegaafdheid Tevens is hij auteur van: (Hoog)begaafdheid, Kwaliteit in beleid, een programma voor beleidsontwikkeling voor (hoog)- begaafde leerlingen in het primair onderwijs; Levelwerk, een leerlijn voor intelligente en (hoog)begaafde leerlingen in het primair onderwijs; De Kracht in Jezelf, een hulpprogramma voor leren leren en onderpresteren. Met dank aan Harrie Meinen voor het ontwikkelen van het digitale deel van SiDi 3. Vormgeving: Eduforce Druk: Hanzedruk, november 2010 Uitgeverij Eduforce Lavendelheide PD Drachten Tel.: mail@eduforce.nl Eduforce. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, computersoftware, of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Besturen/bovenschoolse directies die een pakket 'verenigingsbreed' willen aanschaffen kunnen contact opnemen met de uitgever. We bieden u in dit geval graag een aanbod op maat. 2

3 De leerkrachtdiagnose Actie: groepsleerkracht en eventueel de ib er De procedure is als volgt: Observatielijst invullen leerkracht Observatielijst met overige gegevens opsturen naar Wolderwijs Procedure van verwerken De observatielijst invullen In deze vragenlijst wordt uw oordeel als leerkracht gevraagd. Uit twee tegengestelde uitspraken kiest u die uitspraak die het meest van toepassing is. Wat u niet direct kunt invullen laat u open. U kunt het formulier eerst met een potlood invullen en na een extra observatie kiest u definitief. Verwerken in een grafiek Na het invullen van de observatielijst wordt de grafiek ingevuld. Dit wordt uitgevoerd door de toelatingscommissie. Het identificatieverslag Aan de hand van het profiel in de grafiek wordt vervolgens een kort identificatieverslag geschreven. Het identificatieverslag bestaat uit twee delen: In het eerste deel wordt per onderdeel een toelichting gegeven op het profiel uit de grafiek. In het tweede deel worden op grond van deze toelichting conclusies getrokken. Deze conclusies zijn aangrijpingspunten voor interventies in het plan van aanpak. Dit plan wordt met u besproken. 3

4 Informatie over de diagnoselijst 3-8 De inhoud van de observatielijst voor het identificeren van (hoog)begaafdheid groep 3 8 is opgebouwd uit 60 items. De items geven een beeld over: Leervermogen, waaronder: - probleemoplossend vermogen; - creatief denken; - overige denkvaardigheden; Motivatie/taakgerichtheid; Zelfstandigheid/zelfregulering; Sociaal-emotionele competentie; Houding tegenover school; Zelfbeeld; Leerprestaties. Een enkele tip De observatie heeft betrekking op een leerling die al een tijd op school zit. Wanneer u deze observatie uitvoert, moet u er rekening mee houden dat er sprake kan zijn van aanpassingsgedrag. De leerling kan zijn talenten verbergen en niet tonen in onderwijssituaties. In dat geval kunt u vooral kijken naar de vrije situaties in de klas en op het plein. Indien dit geen zichtbare signalen oplevert, is het wellicht verstandig hulp te vragen aan de ib er of een extern deskundige. Bij het aanbieden van moeilijke werkjes, puzzels, schrijf- en rekenopdrachten bent u de begeleider en stimulator. Wees niet te gauw tevreden wanneer de leerling zelf de werkjes niet pakt of aangeeft er geen zin in te hebben. Bij het aanbieden van deze opdrachten horen een veilige leeromgeving, uitdagende werkhoeken en een goede stimulans. Voorwaarde is verder dat u zo onbevooroordeeld mogelijk tracht de lijst in te vullen. Kijk puur en objectief naar de leerling. Grijp bijvoorbeeld lastig gedrag niet meteen aan als een negatief signaal, maar beschouw het als een verborgen boodschap. 4

5 Diagnoselijst 3-8 Formulier 3.B.(3-8) In deze vragenlijst wordt uw oordeel gevraagd. Uit twee tegengestelde uitspraken kiest u die uitspraak die het meest van toepassing is. Wat u niet direct kunt invullen laat u open. U kunt het formulier eerst met een potlood invullen en na een extra observatie kiest u definitief. Naam leerling: Geboortedatum: Groep: Invuldatum: Naam leerkracht: 1. Toont interesse voor de a b c d Toont weinig interesse voor de behandelde onderwerpen behandelde onderwerpen in de klas in de klas 2. Kan lang en geconcentreerd aan een a b c d Kan niet lang de aandacht bij een zelf- zelfgekozen taak blijven werken gekozen taak houden en is snel afgeleid 3. Pakt in zijn/haar eentje moeilijke a b c d Doet bij een kleine moeilijkheid al een problemen aan beroep op anderen 4. Zet zich in om het schoolwerk goed te doen a b c d Zet zich minder in om het schoolwerk goed te doen 5. Is leergierig, wat blijkt uit brede gewone a b c d Toont geen interesse buiten de lesstof en/of diepgaande interesses; is geboeid door om moeilijke en /of ongewone onderwerpen; stelt vragen die dieper of verder ingaan dan de gewone lesstof, zoekt zelf informatie op 6. Kan volgens een planning zelfstandig aan a b c d Heeft veel begeleiding nodig bij het een opdracht werken werken 7. Is opgenomen in de groep a b c d Staat buiten de groep 8. Luistert aandachtig als de leerkracht a b c d Wendt zich snel tot iets anders iets uitlegt of voordoet 9. Begrijpt veel dingen snel (met weinig a b c d Heeft gemiddelde tijd en uitleg nodig uitleg) en goed; ziet bijvoorbeeld goed om iets te begrijpen of ergens uit te ongewone en oorzaak-gevolg verbanden; halen heeft snel regels en principes, overeenkomsten en verschillen door, heeft scherpzinnig oordeelsvermogen en weet veel uit boeken en films te halen 10. Vraagt niet onnodig aandacht tijdens a b c d Vraagt onnodig aandacht tijdens het het 5

6 het werken werken 11. Maakt een taak volgens planning af a b c d Werkt hap-snap, impulsief aan een taak 12. Leert gemakkelijk, kan soms leerstappen a b c d Kan geen oefenstof overslaan, overslaan, heeft weinig herhaling nodig heeft herhaling nodig en leert van eigen fouten 13. Werkt geconcentreerd aan een opdracht a b c d Houdt de aandacht onvoldoende vast bij een opdracht 14. Past kennis in nieuwe situaties toe a b c d Kennis blijft beperkt tot reproduceren 15. Komt met initiatieven a b c d Is teruggetrokken 16. Gaat goed/leuk met andere kinderen om a b c d Gaat niet goed/leuk met andere kinderen om 17. Kan omgaan met kritiek en tegenslagen a b c d Kan slecht tegen kritiek en tegenslagen 18. Zet zich in om een bepaald ideaal a b c d Heeft gemiddelde ambities na te streven 19. Heeft een hekel aan routinematig werk a b c d Heeft geen hekel aan deze opdrachten en herhalingsopdrachten 20. Toont zelfvertrouwen a b c d Is onzeker 21. Uit zich over wat in hem/haar omgaat a b c d Uit zich niet over wat in hem/haar omgaat 22. Levert verzorgd werk af a b c d Levert slordig werk af 23. Heeft interesse voor de uitleg en de a b c d Is alleen in de uitkomst geïnteresseerd oplossingswijze van een probleem 24. Neemt op een scherpzinnige manier waar a b c d Neemt op een normale manier waar 25. Heeft een leidersrol in de groep a b c d Heeft geen leidersrol in de groep 26. Gaat graag naar school a b c d Gaat niet graag naar school 27. Stelt reële eisen aan zichzelf a b c d Stelt mauwelijk/geen eisen aan zichzelf 28. Heeft het gestelde werk royaal a b c d Krijgt het werk met moeite of niet binnen de tijd klaar binnen de gestelde tijd af 29. Is uit zichzelf door het werk op a b c d Doet het werk omdat het moet school geboeid of om beloond te worden 30. Toont over een brede belangstelling te a b c d Toont een beperkte belangstelling en is beschikken, kan over veel dingen meepraten niet breed geïnteresseerd 6

7 31. Zoekt contact met oudere kinderen a b c d Zoekt contact met jongere kinderen 32. Zoekt naar informatie in bibliotheek a b c d Is niet vanuit zichzelf geïnteresseerd in en/of internet om meer te weten te het opzoeken naar aanvullende komen over een bepaald onderwerp informatie 33. Staat kritisch tegenover beweringen a b c d Neemt beweringen van anderen gemakkelijk aan 34. Heeft een positief beeld van a b c d Heeft een negatief beeld van eigen mogelijkheden de eigen mogelijkheden 35. Heeft een uitgesproken mening a b c d Heeft geen eigen mening 36. Vindt het leuk op school a b c d Heeft een hekel aan school en voelt zich en voelt zich er thuis er niet thuis 37. Is blij met goede resultaten a b c d Staat onverschillig tegenover goede resultaten 38. Is niet afgunstig op andere kinderen a b c d Is snel jaloers op andere kinderen 39. Heeft goed geheugen a b c d Heeft moeite met onthouden 40. Wil alles weten en is volhardend in het a b c d Is geen doorvrager doorvragen, stelt waarom -vragen 41. Kan goed met de leerkracht opschieten a b c d Kan niet zo goed met de leerkracht opschieten 42. Begint regelmatig uit eigen interesse a b c d Begint niet gauw uit eigen interesse aan een taak of probleem en werkt dan aan een taak of probleem en werkt intensief en met een goed resultaat niet intensief voor een goed resultaat 43. Let op als de leerkracht iets a b c d Let niet op of is afgeleid als er uitlegt of voordoet opgelet moet worden 44. Doet wat de leerkracht vraagt a b c d Doet niet of onder protest wat de leerkracht vraagt 45. Begint uit zichzelf aan een taak a b c d Heeft aansporing nodig 46. Past zich soepel aan in nieuwe situaties a b c d Past zich in nieuwe situaties moeizaam aan 47. Kan hoofd- en bijzaken onderscheiden a b c d Heeft moeite met hoofd- en bijzaken 48. Heeft geen gedragsproblemen in de groep a b c d Heeft voortdurend gedragsproblemen in de groep 7

8 49. Spreekt in goed opgebouwde zinnen a b c d Heeft een beperkte woordenschat en toont daarbij een ruime woordenschat 50. Ziet verbanden die de meeste kinderen a b c d Het zien van verbanden is gemiddeld niet zien 51. Wordt geboeid door complexe opgaven a b c d Heeft een hekel aan complexe opgaven 52. Heeft realistisch beeld van eigen a b c d Heeft een te negatief of te positief beeld mogelijkheden (weet wat het aan kan) van eigen mogelijkheden 53. Wil graag leren (kennis verwerven) a b c d Vindt leren niet leuk 54. Staat open voor ideeën van anderen a b c d Toont geen belangstelling voor ideeën van anderen 55. Geeft opbouwende kritiek naar anderen a b c d Geeft afbrekende kritiek naar anderen 56. Kan omgaan met het maken van fouten a b c d Heeft moeite met het maken van fouten 57. Presteert op maximaal niveau a b c d Presteert onder maximaal niveau (er zit meer in) 58. Kan nadenken en reflecteren op eigen a b c d Denkt en reflecteert op eigen handelen handelen op gemiddeld niveau 59. Is gelijkmatig geïnteresseerd in (bijna) a b c d Heeft eenzijdige belangstelling voor al het schoolwerk één onderwerp (wisselend), of heeft andere interesses buiten school 60. Voelt zich gemakkelijk en prettig in a b c d Voelt zich ongemakkelijk en onprettig de omgang met groepsgenoten in de omgang met groepsgenoten Leerprestaties a: ruim boven gemiddeld niveau (10 %) b: boven gemiddeld niveau (20 %) c: gemiddeld niveau (50 %) d: onder gemiddeld niveau (20 %) N.B. Deze scores corresponderen niet met de CITO normen: Technisch lezen a b c d Begrijpend lezen a b c d Mondeling taalgebruik a b c d Spelling a b c d Inzicht taalstructuur a b c d Stellen a b c d Schrijven a b c d Rekeninzicht a b c d Rekenvaardigheid a b c d Zaakvakken/wereldoriëntatie a b c d Expressie a b c d 8

9 Gymnastiek a b c d 9