Een kleine psychologie van dementie, en dan nog in een notendop.
|
|
- Ruben Mertens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bm/ /denhaag/ceg Geachte aanwezigen Voor alle duidelijkheid: ik richt vandaag tot u het woord vanuit het perspectief een specifieke groep chronisch zieke mensen: namelijk patiënten met dementie. Maar ik zal hun familie en professionele verzorgenden daarbij betrekken. 4 x PP De brief (van meneer Wieringa uit Dement: zo gek nog niet ) inleiden. (meer dan 40 jaar/ duizenden gezinnen) Wat u leest is min of meer illustratief voor alle mensen met dementie. Dit is geen uitzondering maar regel. Ik laat hem u zien als opmaat voor mijn betoog. Een kleine psychologie van dementie, en dan nog in een notendop. Mensen met dementie: patient en slachtoffer Men spreekt van dementie zodra is vastgesteld dat bepaalde stoornissen blijken te berusten op blijvende weefselveranderingen in de hersenen. Dat maakt dementie tot een chronische hersenziekte. Die veranderingen in de hersenen kunnen weliswaar diverse oorzaken hebben, maar ze hebben allemaal tot gevolg dat de patiënt langzaam maar gestadig de regie over zijn gedrag en zijn leven kwijtraakt. Dat betekent dat verlies van controle altijd deel uit maakt van het lijden van de patiënt met dementie. Hij kan steeds minder voor zichzelf zorgen, en wordt daardoor afhankelijk van de hulp van andere mensen in zijn omgeving. Maar dat niet alleen. Wij weten inmiddels dat daar iets belangrijks bij komt: namelijk dat de patiënt lang betrokken blijft bij wat hem dag
2 in dag uit overkomt. Op de een of andere manier behoudt hij nog geruime tijd een zeker besef van dat controleverlies. Het proces van de ziekte dementie gaat dus niet langs de patiënt heen. Dat is een bijzondere last die verstrekkende consequenties heeft. Het gevolg van dit besef is vooral dat de patient zich onveilig voelt. En daarmee maakt ook verlies van veiligheid een substantieel deel uit van zijn lijden. Daarom zijn mensen met dementie niet alleen te beschouwen als patiënten met een chronische ziekte van de hersenen, maar ook als slachtoffers van een ramp, die pas eindigt bij hun overlijden. Wat mensen met dementie denken, zeggen, voelen en doen, staat voor een groot deel in het teken van hun worsteling met dat controleverlies en die onveiligheid. In de regel mondt dat gevecht uit in wat men gehechtheidsgedrag noemt. Dat wil zeggen: mensen met dementie zoeken vaak de nabijheid van anderen. Waarom? Omdat dementie gehechtheidsgedrag activeert. In de regel ontwikkelen mensen met dementie een sterke behoefte aan houvast en veiligheid. En zij gaan daar vaak letterlijk en concreet naar op zoek. Dat is overigens een normale reactie op een abnormale situatie; en niet omgekeerd. Dat doet ieder mens die in een noodsituatie terecht komt of verkeert. Kortom: een mens die aan dementie is enerzijds patient en anderzijds slachtoffer. Vanuit dit (slachtoffer) perspectief kan zijn gedrag in essentie worden begrepen of geduid als confrontatie met onmacht, ontwrichting van het dagelijkse leven, en emotionele ontreddering. Daarmee kan omgaan of leven met dementie worden geschaard in het rijtje van omgaan met diabetes, kanker, hartfalen, anorexia, overgewicht, enzovoort. Bij dementie is het complicerende echter dat de ziekte zelf tot het einde tevens grote invloed blijft uitoefenen op de omgang ermee.
3 Terzijde: het soortelijk gewicht van dit lijden is, afhankelijk van diverse factoren, voor ieder mens met dementie anders. Wat de ene mens als ramp ervaart, hoeft dat nog niet te zijn voor een ander. Familie van mensen met dementie: slachtoffers en toeschouwers Familie*) van mensen met dementie overkomt, net als de patiënt zelf, groot leed. Enerzijds verliezen zij - in de regel langzaam - een dierbare terwijl hij of zij nog in leven is. Dat proces heeft veel weg van een omgekeerde vermissing. Lijfelijk is de patiënt er nog wel, maar geestelijk steeds minder. Het gaat daarom bij voorbaat om een complex en gecompliceerd proces van langzaam afscheid nemen. In het algemeen is dat moeilijker dan afscheid nemen van een geliefde die onder normale omstandigheden of op een normale manier overlijdt. Ook bij familie van patiënten met dementie is er dus sprake van lijden. En ook het soortelijk gewicht van hun lijden is afhankelijk van diverse factoren, omdat iedereen moeilijke omstandigheden anders ervaart. Daar komt bij dat in nood ieder mens vaak de veiligheid van dierbaren zoekt. Maar waar moet je heen als juist je dierbare de oorzaak of aanleiding is van je leed en je ook niet (meer) kan opvangen? Je lief wordt ook je leed. Anderzijds wordt familie van de patiënt met dementie altijd toeschouwer van diens gevecht tegen controleverlies en onveiligheid. Familie wordt dag in dag uit gedwongen diens onmacht, ontwrichting en ontreddering aan te zien, zonder bij machte te zijn daar zelf wat aan te kunnen doen. Het is bekend dat het waarnemen van andermans ongeluk - bijvoorbeeld geweld tegen anderen of iemands strijd tegen een ongeneeslijke ziekte - grote impact kan hebben op mensen in de directe omgeving.
4 Konklusie: Professionele hulpverlening bij dementie moet dus altijd bestaan uit praktische hulp in de kontext van men slachtofferhulp noemt. Maar dat niet alleen: in de loop van het proces neemt het belang van concrete fysieke nabijheid toe. Telezorg (in al zijn facetten, vormen en toepassingen) dient binnen de professionele hulpverlening voor mensen met dementie en hun dierbaren dus in ieder geval vanuit dit perspectief op de problematiek van dementie te worden gewogen. En vanuit het voorafgaand geschetste perspectief bestaat professionele begeleiding en hulp uit het leveren van steeds meer basiszorg, maar altijd in de context van slachtofferhulp; en dat aan beide partijen. Want behalve praktische hulp verlenen, gaat het vooral om het verstrekken van houvast, controle en veiligheid. Dat is een vak apart. Positieve of gunstige effecten van een dergelijke (goede) begeleiding en zorg/hulp op de kwaliteit van leven, staan of vallen bij dementie juist met de kwaliteit van een gehechtheid(srelatie) met de hulpverlener. Die band ontstaat namelijk op natuurlijke wijze omdat in het gewone dagelijkse leven nabijheid gevend gedrag altijd complementair aan gehechtheidsgedrag wordt opgeroepen En voor het ontstaan van zo n band is concrete, fysieke nabijheid een voorwaarde. De vraagstelling van dit Signalement Ver weg en toch dichtbij? was: Welke ethische vragen roept zorg op afstand op? Welke partijen moeten aandacht besteden aan die ethische vragen en hoe moeten zij dat doen?
5 Advies (1) Men dient zich te verdiepen in de psychologie van patient en familie. (Zie bv Dement: zo gek nog niet). Men dient zich daarna te verdiepen in de psychologie van de professionele relatie met beide partijen. (Zie bv: Zorg om mensen met dementie) Daarna dienst men zich te verdiepen in dynamiek van de verhoudingen tussen al deze (drie) partijen in de loop van de ziekte. (Zie bv Bij Alzheimer op schoot). Mijn argument daarvoor is eenvoudig: zonder zich te verdiepen in alle aspecten van de problematiek van deze chronische ziekte, vervalt men snel in beeldvorming die bol staat van persoonlijke projecties. Wat bedoel ik daarmee? Een architect die een verpleeghuis ontwerpt op basis van kindertekeningen baseert zijn ontwerp op projecties. Als een gemeenschappelijke gang tussen een deel verzorgingshuis en een deel pg verpleeghuis binnen één zorginstelling, moet worden aangekleed op basis van het gegeven dat daar veel mensen met dementie zullen rondlopen, moet je niet aan 10 verschillende architecten vragen naar eigen idee ontwerpen te maken, maar de opdracht louter inhoudelijk inkaderen: namelijk baseer je ontwerp op het feit dat deze mensen met dementie voortdurend in beweging zijn, rust vinden in visuele herkenning van vroegere informatie, en niet meer dan drie verschillende zintuiglijke prikkels tegelijk aan kunnen. (2) Ontwikkel en of ontwerp op basis van het voorafgaande pas dan concrete telezorg instrumenten; en laat daarbij natuurlijk de fantasie de vrije loop.
6 (3) Leg een en ander, bv via Alzheimer Nederland en vergezeld van degelijk wetenschappelijk onderzoek, voor aan de diverse (drie) partijen, in verschillende stadia van het proces. Verken hun opvattingen, maar nu op wetenschappelijk verantwoorde wijze. (4) Geef daarna patiënten en familie zo vroeg mogelijk in het ziekteproces voorlichting over het nut en de haalbaarheid van de diverse telezorg producten. (5) Laat een en ander zo vroeg mogelijk (wel/geen bezwaren) opnemen in een wilsbeschikking of levenstestament Zeker in geval van dementie gaat het in de begeleiding en zorg niet alleen om fysieke nabijheid maar gezien de problematiek ook om het oude begrip gratia (ontferming), om een compassie die een betrokkenheid vereist die veel verder gaat dan empathie. Het gaat om verbondenheid, mededogen en troost voor medemensen in een moeilijke fase van het leven die zij (zonder ons) niet meer alleen kunnen voltooien. Zorg voor mensen met dementie is zo in principe altijd zorg binnen de vierkante meter of binnen armlengte. Hoe verder weg, hoe minder effect en betekenis. Het motto van Zorg en Zekerheid: Dichtbije Zorg is beter, is zo bezien lang zo gek nog niet. Zorg op afstand is daarom niet alleen een contradictio in terminis, zeker bij dementie, maar politiek gezien ook een dreigende misdaad tegen de menselijkheid. Vanuit het perspectief van dementie zou het motto of de doelstelling voor de komende jaren moeten zijn:
7 Ontwikkel Telezorg niet om nabije zorg te vervangen maar om nabije zorg juist mogelijk te maken. Tenslotte. Mensen met dementie en hun dierbaren zouden al enorm geholpen zijn als op korte termijn geregeld zou kunnen worden dat elk gezin een case manager of coach bezit die onmiddellijk (eventueel op afstand) bereikbaar is en binnen een dag antwoord geeft op vragen. Hoe bereikbaarder deze hulp is, hoe minder vragen er worden gesteld! Toegankelijkheid op afstand, werkt op zich al geruststellend. *) Met familie wordt de partner bedoeld, behalve indien anders aangegeven.
8 Dr Bère Miesen (*1946) is geregistreerd klinisch psych(geronto)oloog NIP, GezondheidsZorgpsycholoog, en adviseur psychogeriatrie bij WoonZorgcentra Haaglanden. Van was hij als lector PsychoGeriatrie verbonden aan De Haagse Hogeschool. In 1990 promoveerde hij aan de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen op het proefschrift Gehechtheid en Dementie. Hij ontving in 1979 de Poëzieprijs van de stad Maastricht, in 1995 de PsychoGeriatriePrijs, in 2000 de TerHaarpenning van Alzheimer Nederland en werd in 2002 door koningin Beatrix benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. In 2010 reikte Alzheimer Nederland hem de Publieksprijs Dementie, bedacht en ontwikkeld door Novartis, uit. Al sinds 1969 is hij werkzaam in de behandeling/begeleiding van en zorg voor mensen met dementie en hun familie. Hij heeft talloze publikaties over dementie op zijn naam, initieerde in 1997 in Nederland het Alzheimer Cafė en in 2005 het Cafe PG. Zijn boeken zijn vertaald in het Engels, Duits en Grieks en worden in de pers vaak beoordeeld als deskundig, betrokken, praktisch en inspirerend. Dement: zo gek nog niet ISBN Zorg om mensen met dementie ISBN Mijn leed, mijn lief ISBN Het Alzheimer Café ISBN Liefde voor het leven ISBN Bij Alzheimer op schoot ISBN
Verantwoording en dank
204 Zorg om mensen met dementie Verantwoording en dank Dit boek bouwt voort op de inzichten die ik heb verwoord in Dement: zo gek nog niet en verscheen eerder als Dementie dichterbij in de reeks Cahiers
Nadere informatieLiefde voor het leven
13 Liefde voor het leven Bère Miesen Wat betekent het als we te horen krijgen dat bij iemand dementie is vastgesteld? Eenvoudig uitgedrukt: dat deze persoon lijdt aan een chronische ziekte van de hersenen
Nadere informatieVoor Ries en Anne, mijn eerste en laatste liefde
Je suis dementie Voor Ries en Anne, mijn eerste en laatste liefde Bère Miesen Je suis dementie Een dertigtal minicolleges Illustraties Ries Kleijnen Van Tricht uitgeverij Deventer, 2019 www.vantrichtuitgeverij.nl
Nadere informatieAlle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze. Tolstoj Anna Karenina
Alle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze Tolstoj Anna Karenina Familiezorg Methode Familiezorg Relationeel werken Denken en handelen vanuit het
Nadere informatie1 Met liefde alleen kom je er niet
1 Met liefde alleen kom je er niet Meegroeien met de achteruitgang Dementie is, eenvoudig gezegd, een chronische ziekte van de hersenen die verschillende oorzaken kan hebben. Inmiddels is gebleken dat
Nadere informatieLesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie
Lesmodule 4 fasen van dementie Inhoudsopgave: 1. Wat is dementie? blz. 3 2. Twee basisprincipes over de werking van de hersenen blz. 4 3. Omschrijving van de vier fasen van ikbeleving bij dementie blz.
Nadere informatieVeel meer dan vergeten
Veel meer dan vergeten 19 april 2017 Josephine Lambregts Jos van der Poel Programma Wat wil Alzheimer Nederland Vergeetachtigheid of dementie? Wat is dementie vormen en kenmerken Betekenis voor patiënt
Nadere informatiegespecialiseerde en liefdevolle zorg voor ouderen met dementie
gespecialiseerde en liefdevolle zorg voor ouderen met dementie 1 warm welkom 3 persoonijke zorg 5 familie die erbij hoort 7 professionele en betrokken medewerkers 9 welbevinden van bewoner 11 aantrekkelijk
Nadere informatieSlecht nieuws goed communiceren
Slecht nieuws goed communiceren M A N U K E I R S E F A C U L T E I T G E N E E S K U N D E, K U L E U V E N Waarheid is een van de meest krachtige medicamenten waarover men beschikt, maar men moet nog
Nadere informatieSpirituele zorg Een dagje naar zee
Spirituele zorg Een dagje naar zee Marian Martens Leidinggevende verzorgingshuis Stichting Antroz Consulent PTMN 3 onderwerpen De Richtlijn Spiritualiteit Theorie van de Presentie (Andries Baart) Een blik
Nadere informatiePSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER
PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER 536 Inleiding Als u van uw behandelend specialist te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties te verwerken. Door
Nadere informatieVICTIMS IN MODERN SOCIETY
VICTIMS IN MODERN SOCIETY (VICTIMS-PROJECT) Fonds Slachtofferhulp in samenwerking met CentERdata en dr. P.G. van der Velden VICTIMS IN MODERN SOCIETY 2018 (VICTIMS-PROJECT) Fonds Slachtofferhulp in samenwerking
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieActiviteiten in uw regio
Activiteiten in uw regio Activiteiten van Parkstad Limburg Als u of uw naaste met dementie te maken krijgt of twijfelt of er sprake is van dementie, komt er heel veel in een keer op u af. U hebt allerlei
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Distress rond overgangen
Nadere informatieConclusies: enquête Kinderen Goedgekeurd (armoede en vluchtelingen)
Conclusies: enquête Kinderen Goedgekeurd (armoede en vluchtelingen) Er hebben in totaal 50 scholen deelgenomen aan deze enquête. Dit gaat om een 3000tal leerlingen. 1. Kennis van het woord vluchteling:
Nadere informatieRouwen na faillissement
Rouwen na faillissement Vriendelijk aangeboden door Tussenstap is een product van de vzw Zenitor is een dochter van vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 1/7 Inleiding:... 3 1.Wat is rouwen eigenlijk?...
Nadere informatieZiektegerelateerde agressie in de zorg
Congres Ziektegerelateerde agressie in de zorg Vrijdag 17 juni 2011 Jaarbeurs Utrecht Bestemd voor verpleegkundigen, verzorgenden en leidinggevenden in de zorg Dit congres geeft antwoord op de volgende
Nadere informatieTwee mannen verblijven al enige tijd op een psychogeriatrische afdeling van het verpleeghuis. Beiden zijn, zoals dat heet, gevorderd dement.
Twee mannen verblijven al enige tijd op een psychogeriatrische afdeling van het verpleeghuis. Beiden zijn, zoals dat heet, gevorderd dement. Beiden hebben ooit, vóór het begin van de dementie, een wilsverklaring
Nadere informatieOngeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg
Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg Deventer 26-03-2013 Inhoud presentatie doel van de avond wat is palliatieve zorg? Cijfers overeenkomsten en verschillen knelpunten palliatieve zorg
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatieDat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.
Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle
Nadere informatieZondag 21 mei zondag Rogate bidt. Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27
Zondag 21 mei zondag Rogate bidt Lezingen: Exodus 32 : 1 14 Johannes 16 : 23 27 Bij het voorbereiden van deze dienst, stootte ik op een vraag vergelijkbaar met de vraag van vorige week. Vorige week op
Nadere informatieJe eigen gevoelens. Schaamte
Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,
Nadere informatieDementie Radboud universitair medisch centrum
Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in
Nadere informatieHet DNA van rouw. Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017
Het DNA van rouw Naar een nieuw rouwmodel Johan maes Artevelde Hogeschool 2017 Symposium rouw bij levend verlies 27 juni 2017 Welkom Johan Maes https://www.youtube.com/watch?v=llprjxfhs 8s Zoveel soorten
Nadere informatieVerward in Nederland. alarmerende toename of angstige stemmingmakerij?
Verward in Nederland alarmerende toename of angstige stemmingmakerij? Nationaal Congres verpleegkunde, juni 2017 Dr. Bauke Koekkoek lector, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen sociaal-psychiatrisch verpleegkundige,
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieDoen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas
Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair
Nadere informatieLoslaten na Niet Aangeboren Hersenletsel of anders vasthouden? Ina Braber consulent levensvragen Gors/behandelaar Hersenz
Loslaten na Niet Aangeboren Hersenletsel of anders vasthouden? Over omgaan met verlies na N.A.H. 1 september 2018 Breinkracht Ina Braber consulent levensvragen Gors/behandelaar Hersenz De presentatie vanmiddag:
Nadere informatieTerugkoppeling Patiëntervaringen DuoDag Dementie
Terugkoppeling Patiëntervaringen DuoDag Dementie Lausanne Mies Storytelling - De context, portretten Stories are the windows to the heart and soul of our organizations Yiannis Gabriel - De zorg, fragmenten
Nadere informatieWat is niet aangeboren hersenletsel?
Wat is niet aangeboren hersenletsel? Als hersenen beschadigd raken op latere leeftijd spreken we van (NAH) Niet aangeboren hersenletsel Niet-aangeboren hersenletsel is blijvende schade aan de hersenen
Nadere informatieBroodje met. Familiezorg
Broodje met. Familiezorg UMCG, 07-02-2017 Family Nursing: van patiënt centraal naar de familie centraal Dr. M.L.A.Luttik, Senior onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek, Projectleider IWP Familiezorg,
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieInhoud. Wenken voor een evenwichtig leven 7. Over Epictetus 69. Nawoord De filosofie van de stoa 73. Bibliografische notitie 83 [5]
Inhoud Wenken voor een evenwichtig leven 7 Over Epictetus 69 Nawoord De filosofie van de stoa 73 Bibliografische notitie 83 [5] 1 Al wat bestaat is in twee categorieën te verdelen: de ene valt binnen ons
Nadere informatieShort Form Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST. Zorgvrager
Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST Zorgvrager 1 UW ERVARINGEN ZIJN WAARDEVOL In deze lijst staan vragen over uw lichamelijke en geestelijke gezondheid en kwaliteit van leven. Uw antwoorden
Nadere informatiePalliatieve zorg: Ethiek
Palliatieve zorg: Ethiek Hogeschool van Amsterdam Naam: Lauri Linn Konter Studentnr: 500642432 Klas: Lv12-2E2 Jaar: 2012-2013 Docent: P. Vleugels Inhoudsopgave Inleiding Blz: 3 Omschrijving praktijksituatie
Nadere informatieRob van Raalten. Het gemis van ons kind
Rob van Raalten Het gemis van ons kind Rob van Raalten Het gemis van ons kind theologische uitgeverij Narratio CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag NUGI 636 trefwoord: zelfdoding; jongeren;
Nadere informatieVoor informatie over Meer Mens: meermens@prismanet.nl 06-21 86 47 70. Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl
Voor informatie over Meer Mens: meermens@prismanet.nl 06-21 86 47 70 Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl Meer Mens Zorg voor kwaliteit van leven In de zorgsector wordt een breed pakket aan zorg- en
Nadere informatieShort Form Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST. Zorgvrager
Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST Zorgvrager 1 UW ERVARINGEN ZIJN WAARDEVOL In deze lijst staan vragen over uw lichamelijke en geestelijke gezondheid en kwaliteit van leven. Uw antwoorden
Nadere informatiePalliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen. Palliatief netwerk
Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen Palliatief netwerk Introductie Aandacht voor neurologie omdat Er in de neurologie veel chronische aandoeningen bestaan die vroeg of laat leiden
Nadere informatiePsychisch lijden is nooit banaal
Psychisch lijden is nooit banaal Ariane Bazan is hoogleraar Klinische Psychologie, Université Libre de Bruxelles (ULB). Gertrudis Van de Vijveris gewoon hoogleraar Moderne Wijsbegeerte en Wetenschapsfilosofie,
Nadere informatieFunctiebeschrijving netwerk dementie regio Haaglanden
Functiebeschrijving netwerk dementie regio Haaglanden Inleiding De voor de cliënt en zijn omgeving zeer ingrijpende diagnose dementie roept veel vragen op over de ziekte en het verloop hiervan maar ook
Nadere informatiehttps://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen
1 2 Odensehuis Hoeksche Waard: Odensehuizen landelijk platform: Dementie.nl: Dementie winkel: Doorleven: Fotofabriek: Handen in huis: Samen Dementievriendelijk: Stichting Alzheimer Nederland: http://odensehuishw.nl
Nadere informatieUitvaart voorbede Voorbeeld 1.
Uitvaart voorbede Voorganger: Genadige en barmhartige God. U ziet ons hier bijeen in ons verdriet rond het sterven van N. Hij / zij was één van ons, wij zullen hem / haar missen. Geef ons de kracht samen
Nadere informatieDe psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum. Medische Psychologie
De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum Medische Psychologie In deze folder informeren we u over de manier van werken van de psycholoog, verbonden aan de afdeling Medische psychologie van Zuyderland
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatieStoma en continentie: nieuwe perspectieven. Liesbeth Kooyman 15 februari 2016
Stoma en continentie: nieuwe perspectieven Liesbeth Kooyman 15 februari 2016 Vandaag kijken we naar Gevolgen van de diagnose en de behandeling Moeilijkheden die de patiënt tegen kan komen Medische interacties
Nadere informatieNotitie scheiden van wonen en zorg Kenmerk 13s043
Notitie scheiden van wonen en zorg Kenmerk 13s043 Inleiding De overheid heeft besloten over te gaan het scheiden van de financiering van wonen en zorg. De overheid heeft ook besloten tot hervormingen van
Nadere informatieVerkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening. Birgit Bongaerts
Verkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening Birgit Bongaerts 15/6/2012 Congres Vlaams ondersteuningscentrum oudermis(be)handeling 2012, 10 Jaar Vlaams meldpunt Bijzondere
Nadere informatieHoe sterk is de (eenzame) mantelzorger? Kennisdag 28 november 2017 Mieke Mes, specialist aanpak eenzaamheid en gespreksleider Coalitie Erbij
Hoe sterk is de (eenzame) mantelzorger? Kennisdag 28 november 2017 Mieke Mes, specialist aanpak eenzaamheid en gespreksleider Coalitie Erbij Eenzaamheid bij mantelzorgers in cijfers Uit onderzoek van Mezzo
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0233 Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene brengt wellicht
Nadere informatieVoor de persoonlijke verhalen, klik op de foto
Bas Platvoet, Ervaringswerker Kliniek Intensieve Zorg Anja Gouwerok, Centrumadviseur Herstel en Ervaringsdeskundigheid Voor de persoonlijke verhalen, klik op de foto Jane Beere, Ervaringswerkster Herstelondersteunende
Nadere informatie21 augustus 2015. Onderzoek: Een naaste met dementie
21 augustus 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieWat als de echo geen pret is! BEN Symposium Titia Brouwer Maatschappelijk werk Afdeling Genetica UMC Utrecht 2 november 2018
Wat als de echo geen pret is! BEN Symposium Titia Brouwer Maatschappelijk werk Afdeling Genetica UMC Utrecht 2 november 2018 Prenatale screening Wat zijn de consequenties voor de praktijk Wat vraagt dit
Nadere informatieMotivatiedissonantie in de hulpverlening. Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven
Motivatiedissonantie in de hulpverlening Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven Wat is motivatiedissonantie? Interactie vanuit verschillende motivatie De logica van de hulpverlener en
Nadere informatieZorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh. 15 januari Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg
Zorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh 15 januari 2013 Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg Reis naar het ongerijmde Ignatieff: reis naar het ongerijmde Mysterieuze ziekte:
Nadere informatiePostmaster cursus medische psychologie
Postmaster cursus medische psychologie Hoe bied je psychosociale begeleiding aan mensen die geconfronteerd worden met een ernstige chronische somatische aandoening als kanker of MS? In deze cursus leer
Nadere informatieInterculturele Competentie:
Interculturele Competentie: Een vak apart W. Shadid, Leiden, mei 2010 Inleiding In deze korte uiteenzetting wordt aandacht besteed aan het onderwerp interculturele competenties waarop de laatste tijd en
Nadere informatieDistress rond overgangen in het ziekteproces
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut
Nadere informatieLastpakken in de zorg. Christien de Jong, psychotherapeut Els Beekman & Koos van der Knaap, acteurs christiendejong@hetnet.nl
Lastpakken in de zorg Christien de Jong, psychotherapeut Els Beekman & Koos van der Knaap, acteurs christiendejong@hetnet.nl Wat kan een goede patiënt? Zich verstandig aanpassen aan steeds weer veranderende
Nadere informatieDeel het leven Johannes 9: februari 2015 Thema 6: De last van het verleden
Preek Gemeente van Christus, Het is een vreemde vraag, die de discipelen stellen: Heeft hij zelf gezondigd of zijn ouders? Ze zien iemand aan de kant van de weg zitten. Iemand die al vanaf zijn geboorte
Nadere informatieWat is dementie? Radboud universitair medisch centrum
Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend
Nadere informatieResultaten van het onderzoek naar de. kwaliteit van leven. van de partner van een persoon met NAH
Resultaten van het onderzoek naar de kwaliteit van leven van de partner van een persoon met NAH Meer zicht krijgen op de impact van NAH op het leven van de partners van mensen met NAH. Vanuit dit inzicht
Nadere informatieDe Lastmeter. Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie
00 De Lastmeter Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie 1 Kanker is een ziekte die uw leven ingrijpend kan verstoren. De ziekte en behandeling kunnen niet alleen lichamelijke
Nadere informatieDe meerwaarde van het contextueel denkkader binnen de ouderenzorg
De meerwaarde van het contextueel denkkader binnen de ouderenzorg Claire Meire 2014 Een sterveling draagt zijn ouders op zijn schouders. Of niet op zijn schouders. In zijn binnenste. Zijn leven lang moet
Nadere informatieDoelgroep De doelgroep voor de methode Meer Mens is onder te verdelen in drie hoofdgroepen. Dit sluit niet uit dat de methode niet van toepassing is
Inleiding In de zorgsector wordt een breed pakket aan zorg- en dienstverlening aangeboden aan mensen met een beperking. Hulpvragen van deze mensen variëren in aard en complexiteit. Deze vragen hebben betrekking
Nadere informatieAnders leren omgaan met ziekte en pijn. Mindfulness-training voor patiënten
Anders leren omgaan met ziekte en pijn Mindfulness-training voor patiënten Soms wordt iemands leven overheerst door problemen die een ernstige of chronische ziekte met zich mee kan brengen. U kunt bijvoorbeeld
Nadere informatieDementievriendelijke gemeenschap. Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland
Dementievriendelijke gemeenschap Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Programma 1. Cijfers en Feiten 2. Waarom is dit voor mij van belang? 3. Wat is dementie? 4.
Nadere informatieGeachte aanwezigen, geachte heer Manning, Beste Paul
Geachte aanwezigen, geachte heer Manning, Beste Paul Ik wil deze jaarvergadering onderbreken, omdat ik graag een paar woorden tot u wil richten. Niet vanzelfsprekend als Commissaris van de Koning maar
Nadere informatieZorgzwaartepakketten Sector V&V
Zorgzwaartepakketten Sector V&V Versie 2013 Enschede, december 2012 AR/12/2533/izzp Zorgzwaartepakketten sector & Verzorging 2013 ZZP 3 VV Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging Deze cliëntgroep
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 99 Nederlandse Samenvatting Depressie is een veel voorkomend en ernstige psychiatrisch ziektebeeld. Depressie komt zowel bij ouderen als bij jong volwassenen voor. Ouderen en jongere
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut
Nadere informatieUITNODIGING MASTERCLASS
UITNODIGING MASTERCLASS 3 DECEMBER 2018 VAN DER VALK UTRECHT SOCIALE BENADERING DEMENTIE Bij deze de uitnodiging voor een boeiende themabijeenkomst op 3 december 2018 over de zorg voor mensen met dementie
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatieBijeenkomst LND. 14 oktober 2015
Bijeenkomst LND 14 oktober 2015 JONGE MENSEN MET DEMENTIE Marian Salari en Monique Hertogs Doelgroep Mensen met dementie, waarbij de ziekte begint vóór 65 jaar. 15.000-25.000 mensen Meer sprake van erfelijkheid
Nadere informatieDementie. Als het geheugen vervaagt... Verschijnselen van dementie
Dementie Als het geheugen vervaagt... Iedereen is wel eens wat kwijt, bijvoorbeeld de huissleutels of zijn bril. En dat iemand zich even niet kan herinneren waarvan hij die persoon toch kent, is ook gewone
Nadere informatieBeleid rondom het levenseinde
Beleid rondom het levenseinde V1_2012 Inleiding Veel van onze cliënten zijn op vergevorderde leeftijd en dan komt het levenseinde dichterbij. Omdat veel cliënten binnen de muren van onze organisatie overlijden
Nadere informatieWat is dementie, wat is Alzheimer?! En wat komt er op ons af?! Prof Frans Verhey. Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg
Wat is dementie, wat is Alzheimer?! En wat komt er op ons af?! Prof Frans Verhey Maastricht University Medical Center Alzheimer Centrum Limburg Dementie Veel meer dan een geheugenprobleem Toenemende afhankelijkheid
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Wat is dat voor uitspraak op een dag als vandaag? We herdenken vandaag onze geliefde doden. Mensen
Nadere informatieActiviteiten in uw regio
Activiteiten in uw regio Activiteiten van Midden-Kennemerland Als u of uw naaste met dementie te maken krijgt of twijfelt of er sprake is van dementie, komt er heel veel in een keer op u af. U hebt allerlei
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatiePRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg
PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen
Nadere informatieAntonius College: Dementie
Antonius College: Dementie Sprekers Karel van Wieringen internist ouderengeneeskunde Doetie Visser verpleegkundig specialist geriatrie Polikliniek Klinische Geriatrie Specifiek gericht op ouderen, maar
Nadere informatieThema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek
Thema s voor het Alzheimer Café Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Medische aspecten Wat is dementie? Medische aspecten Verschillende
Nadere informatiefilosofie havo 2016-I
Opgave 1 Ebola 1 maximumscore 2 een uitleg dat er in tekst 1 geen sprake is van gelijke kansen voor de ebolapatiënten, omdat de farmaceutische industrie alleen medicijnen ontwikkelt waarop winst gemaakt
Nadere informatieSchokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Nadere informatieAngst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest
Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,
Nadere informatieGeestelijke zorg thuis
Informatiebrochure Geestelijke zorg thuis als je niet meer beter wordt Pastorale hulp binnen Palliatieve zorg Informatief Hartelijk dank dat u deze informatiebrochure wilt lezen. Misschien leest u het
Nadere informatieDE ONTMOETING ROUWCAFE VOOR NABESTAANDEN DOOR VERLIES AAN DE DOOD WWW.ROUWZORGAMSTERDAM.NL
DE ONTMOETING ROUWCAFE VOOR NABESTAANDEN DOOR VERLIES AAN DE DOOD WWW.ROUWZORGAMSTERDAM.NL Samen Eenzaamheid verminderen GGD 24 november 2015 Verlies en rouw en eenzaamheid Rouw= het antwoord dat je geeft
Nadere informatieWmo beleidsplan 2013 INLEIDING
December 2012 INLEIDING Het beleidsplan Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) 2008-2011 heeft een wettelijk bepaalde werkingsduur van vier jaren. In 2012 is besloten dit beleidsplan met één jaar te
Nadere informatieInhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven
Inhoud: Wat is trauma Cultuur aspecten Psychologische Fysieke aspecten Geestelijke aspecten Grenzen aangeven Wat is een trauma? Trauma kan cultuurafhankelijk zijn Cultuur bepaalt reactie Cultuur aspecten:
Nadere informatieInterculturele Competenties:
Interculturele Competenties: Een vak apart W. Shadid Leiden, mei 2010 Interculturele Competenties 2 Inleiding Vooral in multiculturele samenlevingen wordt de laatste tijd veel nadruk gelegd op interculturele
Nadere informatieVERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidsrede Cor A.J. de Jong VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN. Afscheidscollege Cor A.J.
VERSLAAFD: VAN ENGEL TOT KLEINMAN Afscheidsrede Cor A.J. de Jong Hoogleraar Verslaving en Verslavingszorg, Radboud Universiteit Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction nispa.dejong@gmail.com
Nadere informatieKoninklijke Visio voor mensen met visuele problemen door niet-aangeboren hersenletsel
Koninklijke Visio voor mensen met visuele problemen door niet-aangeboren hersenletsel Samen helpen we u verder U bent bij de oogarts, omdat u visuele klachten heeft. Dit kan komen door een oogafwijking,
Nadere informatieMini symposium 5 leefstijlen bij sterven
Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting
Nadere informatieWanneer geestelijke zorg aanbieden in kliniek en polikliniek?
Wanneer geestelijke zorg aanbieden in kliniek en polikliniek? Wanneer geestelijke zorg aanbieden in de kliniek en de polikliniek? Bij opname in de kliniek In het anamnesegesprek aan de hand van de vragen
Nadere informatiePsychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG
Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG 1 Emotioneel beladen thema s Overlijden van dierbare Donatie van iets van
Nadere informatieHerkennen van signalen op de werkvloer... Wat kun je ermee?
Herkennen van signalen op de werkvloer... Wat kun je ermee? Wie zijn wij? Samantha van Engeland & Marianne Stevens Even voorstellen... Maar dan net even anders... Knelpunten voor mensen met een licht verstandelijke
Nadere informatie