Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten

Transcriptie

1 Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap, acteur

2 Distress rond overgangen in het ziekteproces diagnose overlijden Curatief Follow up Palliatief tumorgericht symptoomgericht symptomen

3 Emotionele ontregeling na (te) plotselinge overgangen in het ziekteproces Overgang naar een volgende fase roept rouw reacties op: ontkenning, boosheid, angst, verdriet, onderhandelen Zowel bij de patiënt als bij de familie: hun reacties lopen vaak niet synchroon Copingstrategieën die in eerdere fase functioneel waren, moeten in nieuwe fase worden aangepast

4 Verwerkingsreacties naar: E. Kübler-Ross - rouwreacties aanvaarding ontkenning woede verdriet/depressie onderhandelen

5 n i e t r a t i o n e e l : vechten vluchten E M O T I E S bevriezen r a t i o n e e l : nadenken, oplossingen bedenken tijd

6 E M O T I E S Moeite heftige emoties te verdragen De ander is eerder bedreiging dan bondgenoot (naasten, hulpverleners) Negatief zelfbeeld TIJD

7 Wat te doen? E M O T I E S tijd

8 De belangrijkste voorspeller voor psychotrauma is ontbrekende verbondenheid tijdens of kort na de schokkende gebeurtenis.

9 Wat gebeurt er als verbondenheid ontbreekt?

10 Het still face experiment

11 Hoe leren we eigenlijk in het leven met heftige emoties om te gaan?

12 Veilige hechting 1 Bij stress zoekt het geborgenheid bij de

13 Veilige hechting 2 De biedt troost door emotionele punctie : een geordende reflectie van de binnenwereld van het

14 Veilige hechting 3 Het internaliseert het vermogen emotionele ervaringen onder woorden te brengen en te ordenen..

15 Veilige hechting 4.. en springt weer van schoot om nieuwe uitdagingen aan te gaan

16 Onveilige hechting??

17 Onveilige hechting angstig claimend 1 De is responsief, maar niet consistent (soms wel, soms niet, alleen bij heftige emoties)

18 Onveilige hechting: angstig claimend 2 Het voelt zich niet getroost en gaat nog harder schreeuwen om aandacht..

19 Onveilige hechting: angstig claimend 3.. met als gevolg dat het gaat claimen en geen nieuwe uitdagingen meer aandurft

20 Onveilige hechting: vermijdend 1 De wijst de behoefte van het consistent af

21 Onveilige hechting: vermijdend 2 Het onderdrukt behoefte aan aandacht en trekt zich terug in doe het zelf gedrag

22 Schokbreker 1: Emotionele punctie

23 Emotionele punctie 1. Reflecteren in eigen woorden wat de patiënt heeft gezegd: U zegt: gevoel + feit +? Open vragen 2. Ordenen van de gedachten en gevoelens van de patiënt Wat is voor u het belangrijkste? 3. Plan maken: wat kan u helpen?

24 Emotionele punctie: waarom zo belangrijk? Onder stress (van bijv. kanker) neemt ons vermogen af om situaties helder in te schatten Als een ander helpt de situatie te verhelderen, kunnen we weer beter beschikken over ons vermogen problemen op te lossen

25 Schokbreker 2: Normaliseren

26 Normaliseren Uw reactie is een begrijpelijke, normale reactie: Op deze abnormale situatie van de ziekte/ behandeling (situatie) Voor iemand zoals u (kenmerken van de persoon)

27 n i e t r a t i o n e e l a r o u s a l exploreren Informatie geven exploreren normaliseren r a t i o n e e l tijd

28 Hoop en vrees hoop vrees / wanhoop curatieve fase palliatieve fase tumorgericht symptoomgericht symptomen

29 Hoop en vrees: schaken op twee borden tegelijk hoop vrees / wanhoop curatieve fase palliatieve fase tumorgericht symptoomgericht symptomen

30 Patiënt en partner: verdelen van hoop en vrees zichtbaar onzichtbaar, uitbesteed aan de ander hoop vrees vrees hoop

31 Patiënt en partner: verdelen van hoop en vrees zichtbaar onzichtbaar, uitbesteed aan ander hoop vrees / wanhoop vrees/wanhoop hoop Patiënt: nou dokter, ik vertrouw er maar op dat die punctie goed is gegaan..? Partner: ja dokter, maar weet u echt wel zeker dat de juiste plek is geprikt..? Partner: ja, maar we gaan ervoor hoor, dokter.. Patiënt: soms twijfel ik of ik het nog wel aankan, weer een nieuwe behandeling..

32 Focus van hoop verschuift McIntyre & Chaplin, 2001 Lange(re) overleving Kwaliteit van leven ( comfort ) Waardigheid ( worth ) Verbondenheid ( attachment )

33 Schokbreker 3: Valideren: benoem de krachtige kanten van de patiënt / naaste in de strijd tegen de ziekte

34 Schokbreker 4: Help hoop en vrees te verwoorden in een wens naar naasten / het behandelteam

35 Schokbrekers 1 : Emotionele punctie : Normaliseren : Benoem de krachtige kanten van de patiënt / naaste in de strijd tegen de ziekte : Help hoop en vrees te verwoorden in een wens naar naasten / het behandelteam