Beter eten: Voeding bij ziekte en herstel

Transcriptie

1 Beter eten: Voeding bij ziekte en herstel 23 juni 2015, Beter eten: voeding in de zorg Prof. dr. ir. Ellen Kampman

2 Wie is ziek? Chronische ziekten: 5,3 miljoen Nivel, 2013

3 Chronische ziekten: 5,3 miljoen

4 Chronische ziekten: 1. Kanker 2. Hart-en vaatziekten 3. Darmziekten 4. COPD 5. ea

5 Voeding, beweging en functiebehoud 5

6 Voedingsproblemen bij chronische ziekte 1. Tekorten aan voedingsstoffen 2. Teveel aan voedingsstoffen 3. Spier- en krachtverlies 4. Verstoorde vochtbalans 5. Smaak-en geurveranderingen 6. Veranderingen in de microbiota en doorlaatbaarheid van de darm

7 Samen in: Onderzoek, Innovatie, Zorgpraktijk Programma s: 1. Transmurale voedingszorg: aandacht voor voeding vóór, tijdens, na ziekte/opname 2. Onderzoek naar interacties voeding, ziekte, herstel 3. Hét Voedingsziekenhuis: unieke maaltijdsysteem en voedingsvoorlichting voor patiënten, medewerkers en bezoekers 4. Voeding, sport en bewegen: initiatief project Eat2Move

8 Gezonde Start Gezonde Zorg Gezond Ouder Gezondheidswinst door optimale voeding Voeding in het hart van preventie en zorg! Onderzoek en onderwijs Toepassing in zorg en preventie Co-innovatie met bedrijven, marktpartijen Kennis delen, lobby, netwerkorganisatie

9 Voeding in zorg en preventie Nationaal Prog. Preventie In de Alliantie Voeding Gelderse Vallei... gezond voedingsadvies en maaltijdaanbod basisonderdeel van preventie en medische behandeling maken, door aandacht voor voeding vóór, tijdens en na behandeling van ziekte. Breed aangenomen motie: Voedingsadvies bij darmkankerscreening: eetscore Voeding in de zorg: Welke concepten in ziekenhuizen en zorgorganisaties? Uitrollen en structureel verankeren

10 Darmkanker In 2011 : nieuwe gevallen Overleving: ~ 60% (~ 90% bij vroeg stadium) Functieverlies, moeheid, lagere kwaliteit van leven 50% te voorkomen door gezonde voeding en meer bewegen Belangrijke micronutriënten: Foliumzuur Vitamine B12 Vitamine D

11 Vitaminen Foliumzuur Calcitriol (actief vitamine D) Cobalamine (vitamine B12)

12 Tekorten aan vitaminen Tekorten in Nederland: Deficiënties verhogen risico op chronische ziekten Risicogroepen: Ouderen Deficiënties negatief bij herstel en overleving Zwangeren Kinderen Te weinig aandacht voor voeding, te veel (misplaatst) vertrouwen in supplementen Allochtonen Patiënten Vitamine D: 20-50% Foliumzuur, B12: 5-25% 12

13 Meer weten: en naar sessie! Doelgroepen Gezonden (o.a. ouderen, (pre)zwangeren) (Top)sporters Risicogroepen (chronisch zieken) Patiënten (zieken-, verpleeghuis)

14 Voeding bij darmkanker Prospectieve observationele studie ~ colorectaalkanker patiënten voedingstoestand, leefstijl, lichaamssamenstelling, verblijftijd in ziekenhuis, kwaliteit van leven, terugkeer van ziekte, overleving Vitamine D concentraties in bloed 6 mnd 2 jr >5 jr

15 Vitamine D en darmkanker 50% darmkankerpatiënten heeft vitamine D tekort!! 15

16 Kip of ei...

17 Kanker en overgewicht 50% darmkankerpatienten te zwaar

18 COLON-studie deelnemers (Gelderse Vallei) Tussenstand bij diagnose Vrouwen (n=93) Mannen (n=153) Leeftijd 65 (10) 66(10) Stadium IV 4% 15% Ondergewicht (%) 5% 3% Normaal (%) 45% 39% Overgewicht (%) 32% 47% Obesitas (%) 17% 11%

19 Teveel aan voedingsstoffen: overgewicht ~ 50% darmkankerpatienten is te zwaar bij diagnose Gewicht neemt toe tijdens en na chemobehandeling Winkels et al, submitted 19

20 Sarcopenie/sarcopenische obesitas Inflammatie Metabole ontregeling Eiwitafbraak Verlies van spiermassa/spierkracht bij gelijkblijvende of toename van vetmassa

21 Optimale lichaamssamenstelling? Man met darmkanker 63 jaar BMI 20 kg/m 2 Spier Vet in de spier Onderhuids vet Visceraal vet

22 Man met darmkanker 65 jaar, BMI 24 kg/m 2 Spier Vet in de spier Onderhuids vet Visceraal vet

23 Man BMI = 25 kg/m 2 SMI spiermassa = 44 cm 2 /m 2 Man BMI = 25 kg/m 2 SMI spiermassa = 58 cm 2 /m 2

24 COLON-studie deelnemers (Gelderse Vallei) Tussenstand bij diagnose Vrouwen (n=93) Mannen (n=153) Sarcopenie (%) Slechte spierkwaliteit (%) 75 46

25 Optimale voeding & beweging voor optimale lichaamssamenstelling & spierfunctie?

26 Verbetering van de vochtbalans in de zorg Minder natrium en vervanging van natrium door kalium voor verbetering: vochtbalans, bv bij chemotherapie hart-vaat gezondheid werking medicijnen Verantwoorde en smaakvolle voeding met minder natrium voor patiënten

27 Reuk-en smaak problemen ~ mensen in Nederland heeft een reuk- en/of smaakstoornis Start: donderdag 2 juli

28 d Voedingenkankerinfo.nl

29 Voedingszorg bij chronische ziekte Aandacht voor o.a.: Mogelijke deficiënties Onder- én overvoeding Eiwitrijk (maar niet altijd energierijk..) Zout-arm én smakelijk Gunstige invloed op de microbiota Diensten en services

30 Alliantie Voeding Gelderse Vallei Kennis, zorgpraktijk en faciliteiten: beter eten is onze zorg