Vereende krachten jaarverslag 2015

Transcriptie

1

2 Jaarverslag Huis van de Techniek Gevestigd: Zeelandlaan 2, 4538 CA Terneuzen Ingeschreven bij KvK onder nummer

3 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Bestuurlijke terugblik... 6 Bestuur... 7 Personeel... 7 Financieel resumé... 8 Participanten... 8 Begroting Communicatie Website(s) Nieuwe website Websites activiteiten Digitale nieuwsbrief Social media Free publicity traditionele media Betaalde publicaties Projecten Zeeuwse Meiden & Techniek Fishing for Litter / de wereld van plastic Kinderkunstweek Polderpeil André Kuipers College Tour Techniek Experience BTZ Beroepenoriëntatie Techniek Zeeland Minizonnebootrace Wetenschapsknooppunt Talent in Zicht - Techniektoernooi Opening Industrieel Museum Zeeland STEM Wetenschapsdag Workshop Contacten met bedrijven voor Technasium Ontdekkasteel Techniekcijfers Bedrijf+School Techniekbus Bedrijf+School over de grens Cursus Techniek Ambassadeurs Nieuwe uitdagingen Optimalisatie techniekpromotie, Huis van de Techniek Ontdekkasteel als digitaal leerplatform Grenzeloze Techniek Financieel verslag Bijlage Zeeuwse Onderwijscijfers Techniek

4 Samenvatting In 2015 heeft de transformatie plaatsgevonden naar het Huis van de Techniek. Niet alleen de naam is gewijzigd maar ook in de statuten zijn een aantal aanpassingen gedaan. De volledige Zeeuwse onderwijskolom is nu vertegenwoordigd in het bestuur, naast ook de overheden die de drie regio s vertegenwoordigen. Het bedrijfsleven heeft in de nieuwe statuten een grotere vertegenwoordiging gekregen waarbij nu ook de rol van de voorzitter statutair is gekoppeld aan iemand die het bedrijfsleven onafhankelijk vertegenwoordigt. Vanzelfsprekend is ook zoals u al heeft kunnen vaststellen de huisstijl helemaal nieuw en beschikken we ook over een volledig nieuwe website vormde tevens het laatste jaar van de businessplanperiode Bestuur en directie hebben zich ingespannen om voor de periode een nieuw businessplan op te stellen. Borging van de (unieke) faciliteiten was hier de leidraad, maar ook juist ruimte voor ambitie met nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. Aansluiting aan de thema s kiezen, leren en werken voor techniek vormt hierin het logische aanknopingspunt naar het Nationaal Techniekpact. Naast al deze bestuurlijke activiteiten was de hoofdtaak uiteraard de koppeling van het onderwijs en het Zeeuws bedrijfsleven. Gezien de gerealiseerde contacten is dat ook in 2015 ondanks de nodige budgettaire druk - weer uitstekend gelukt. Ruim leerlingen kwamen in 2015 in contact met het bedrijfsleven. 4

5 Inleiding U leest het jaarverslag van het Huis van de Techniek Ik kan u melden dat ik niet alleen vereerd ben om namens het Zeeuwse bedrijfsleven de rol van voorzitter te mogen vervullen (van deze betrekkelijk kleine organisatie), maar dat ik met name onder de indruk ben van het enorme aantal contacten wat in onze provincie tot stand wordt gebracht tussen onderwijs/leerlingen en docenten enerzijds en het bedrijfsleven anderzijds. Dit is uiteraard van groot belang voor de toekomst. Niet alleen van de Zeeuwse bedrijven, maar ook van de Zeeuwse economie en samenleving. Van ons allen dus. Alhoewel ook de Zeeuwse samenleving steeds internationaler wordt blijft een vaste kern van goed opgeleide werknemers van essentieel belang. Daarom ondersteunt het Zeeuws bedrijfsleven ook de activiteiten van Huis van de Techniek. Onze toekomst ligt mede in handen van de huidige leerlingen. Weliswaar kiezen veel jongeren in onze provincie voor een technisch profiel, maar wie wat dieper kijkt ziet dat er met name bij de meisjes nog veel potentieel is en zij zich nog onvoldoende bewust zijn van de uitstekende bijdrage die juist zij kunnen leveren aan het Zeeuws bedrijfsleven. De uitdaging voor de komende jaren zal zijn om meer meisjes geïnteresseerd te krijgen voor een technische opleiding en werkkring en tegelijkertijd ook jongens te laten zien dat een keuze voor techniek een keuze voor mooie toekomst is. Ik lever daaraan namens het bedrijfsleven in de provincie graag mijn bijdrage. Namens het bestuur van Huis van de Techniek, Han Haarmans voorzitter 5

6 Bestuurlijke terugblik In 2015 zijn de bestuurlijke wijzigingen doorgevoerd die daarvoor al in de statuten waren voorbereid: Het Huis van de Techniek kent nu statutair een onafhankelijke voorzitter die afkomstig is uit het bedrijfsleven; Het bedrijfsleven wordt verder vertegenwoordigd door vier personen, daarbij wordt er gestreefd naar een regionale spreiding waarbij zowel het grote bedrijfsleven als het MKB vertegenwoordigd is. Ook is het streven om ook de verschillende bedrijfssectoren een stem te geven in het bestuur; De overheden blijven, zoals voorheen, vertegenwoordigd door drie wethouders uit de drie verschillende regio s; Het onderwijs is binnen het Huis van de Techniek vertegenwoordigd door de hele onderwijskolom, dus zowel primair, als secundair als beroepsonderwijs (mbo en hbo) hebben hun stem in het bestuur. Het bestuur beschouwt het als een belangrijke stap voorwaarts dat nu alle denkbare stakeholders verenigd zijn binnen het bestuur van het Huis van de Techniek. Voor de vaststelling van de begroting 2017 zal ook het participantenoverleg worden uitgenodigd. Op deze wijze streeft het bestuur naar een maximale inbreng van de stakeholders die alle activiteiten ook financieel mogelijk maken. Ook in dit verslagjaar heeft de directie tweemaal moeten besluiten om de reserveringen van de Techniekbus te stoppen. Het beschikbare budget bleek niet meer toereikend om alle aanvragen te kunnen honoreren. Een luxeprobleem, waarvan we hopen dat er met de realisatie van het Huis van de Techniek een ruimer budget beschikbaar zal komen voor o.a. de bedrijfsbezoeken, die essentieel zijn voor techniekoriëntatie. In 2015 hebben meer leerlingen gebruik gemaakt van de Techniekbus in vergelijking tot Dit komt met name door het project Fishing for Litter en het STEM-project. Er hebben in Zeeland weer honderden bedrijfsbezoeken plaatsgevonden. Hieruit blijkt dat uitbreiding van het aantal stakeholders/participanten van belang is voor de dekking van alle kosten die voortvloeien uit de activiteiten. De samenwerking met het project Talent in Zicht (primair onderwijs) heeft als belangrijke doelstelling om wetenschap en techniek een steviger basis te geven in het curriculum van de Zeeuwse basisscholen. Alhoewel onze provincie zeer goede voorbeelden kent van techniek in het basisonderwijs is het algemene beeld nog altijd dat leerkrachten (opgeleid als alpha) het niet eenvoudig vinden dit op een goede manier vorm te geven. Talent in Zicht en Huis van de Techniek ondersteunen samen met de Pabo van de HZ deze ontwikkeling. 6

7 Concluderend is het bestuur van mening dat 2015 opnieuw een succesvol jaar is geweest. Het bestuur ziet veel perspectief om middels de gemaakte afspraken de bundeling van middelen en capaciteit het techniekonderwijs in Zeeland nog beter te profileren. In 2016 zal er nog veel aandacht dienen te gaan naar de (financiële) borging van de activiteiten in de lopende businessperiode tot en met Bestuur Het bestuur van HvdT was in het verslagjaar 2015 als volgt samengesteld: Naam Functie Namens Dhr. H. Haarmans Voorzitter BZW Dhr. A.P. de Buck Secretaris HBO Dhr. C. L. Liefting Penningmeester Gemeente Terneuzen Dhr. M. van Neutigem Lid BZW Mevr. S. Verburg Lid BZW Dhr. H. Hiel Lid BZW Dhr. H. Sinke Lid BZW Dhr. M. Nelen Lid MBO Dhr. A. Vis Lid PO Dhr. K. Terlage Lid VO Dhr. D. Alssema Lid Gemeente Goes Dhr. R.M.A. Molenaar Lid Gemeente Veere Mevr. M. van Groeningen Adviserend Provincie Zeeland Personeel De stichting Huis van de Techniek had in het kalenderjaar 2015 één medewerkster in dienst (mevr. A. Hazen, 0,9 fte). Eén persoon (D. Schipper, 0,8 fte) heeft zijn werkzaamheden verricht op detacheringsbasis. Daarnaast zijn er nog vier personen op freelancebasis (0,8 fte) betrokken. Hiermee bedroeg de totale personeelsinzet 2,5 fte. Dit is een vermeerdering van 0,3 fte t.o.v. het voorgaande verslagjaar. 7

8 Financieel resumé Participanten De realisatie 2015 was 18% lager dan de realisatie van Helaas heeft dit zich ook vertaald in het aantal activiteiten en beschikbare faciliteiten. Scholen hebben dit met name gemerkt door het verminderde budget voor de Techniekbus. Het totaal aantal ritten heeft desondanks toch kunnen stijgen door enerzijds het vervoer tbv activiteiten en anderzijds door het gegeven dat de bus vaker werd ingezet voor korte ritten (die dus goedkoper zijn). Participanten Ondernemers Overheid Onderwijs Het verminderde budget was ook van invloed op de inzet van de flexibele medewerkers. Deels kon dit gecompenseerd worden door de activiteiten die voortvloeiden uit de projecten die in samenwerking met Zeeuwse partners werden uitgevoerd. Het bestuur verwacht dat met de realisatie van het Huis van de Techniek, het aantal participanten en daarmee het beschikbare budget weer zal groeien. Het verslagjaar 2015 is afgesloten met een negatief resultaat wat grotendeels veroorzaakt is door een fiscale tegenvaller. Deze tegenvaller kan worden opgevangen door een beroep te doen op de reserves. Het bestuur zal in 2016 een voorstel bespreken om (een deel van) de reserve statutair te reserveren als transitievergoeding en bestemmingsreserve. 8

9 Begroting 2016 Inkomsten begroting 2015 realisatie 2015 begroting 2016 Uitgaven begroting 2015 realisatie 2015 begroting structurele bijdragen 1 Organisatiekosten onderwijs huisvestingskosten overheden kantoorkosten ondernemers algemene kosten incidentele bijdrage 2015 tgv HvdT Huis vd Techniek (personeel) landelijk platform onvoorzien/reservering sponsoring Techniekbus sponsoring Basisfunctionaliteiten bijdrage scholen niet-participerende PR&Communicatie gemeenten Huis vd Techniek (huisstijl) Huis vd Techniek - ontw. Website Huis vd Techniek - comm.campagne detachering Onderhoud Web-sites B+S - Techniekbus overige inkomsten B+S - TechiekAmbassadeurs stroomlijnen, afstemmen en samenwerken subsidie Techniekcijfers Provincie Zeeland Girls Future oportunities PM stichting STOeB PM 3 Nieuwe initatieven Interreg PM Collegetour André Kuipers Fishing for Litter Primair Onderwijs Zeeland Wetenschapsknooppunt UCR d) Nucleair Fonds Techniek Pact 25 juni Doorontwikkeling Ontdekkasteel BTW-heffing Techniek Experience (Week vd Industrie) Collegetour Havo/VWO STEM Zeeuws Vlaanderen project Waterschap Totaal project FOOD project TA's Zeeuws Techniekkampioenschap Kinderkunstweek Resultaat negatief* 4 Ondersteuningsprojecten Thoolse Techniekdagen Beroepen Oriëntatie Techniek - Zeeland * Negatief saldo is m.n. veroorzaakt door de terug te betalen BTW over de subsidie Meiden&Techniek 4.3 Wetenschapsknooppunt UCR die in 2015 in zijn geheel is opgenomen. 4.4 De Zeeuwse havens Mini - Zonneboot / Solar Bedrijventour Techniek Kanaalzone Met de monteur op stap Week van de Procestechniek Wetenschapsdag Gesubsidieerde projecten Provincie Zeeland PM oportunities PM STOeB 2.0 PM Interreg PM Zeeuwse meiden (incl Glossy) Interreg B+S TopTechniek Zeeuws Vlaanderen Talent in Zicht Nucleair Fonds Totaal De inkomsten worden voor een zeer belangrijk deel gerealiseerd door de participanten van het Huis van de Techniek. Het Businessplan ligt ten grondslag aan de afspraken die gemaakt zijn met de participanten. Voor de nieuwe businessplan periode zijn (opnieuw) alle onderwijsinstellingen aangesloten. Bij de gemeenten zijn het merendeel van de bijdragen gecontinueerd. Gesprekken met een aantal andere gemeenten worden nog gevoerd. Dit is ook de situatie bij het bedrijfsleven. Er zijn een aantal belangrijke toezeggingen tot en met Desalniettemin wordt er, met steun van BZW en PORTiZ, gesproken met de een groot aantal potentiële participanten om de ambities uit het Businessplan te kunnen realiseren. 9

10 Communicatie Met de realisatie van het Huis van de Techniek is begin 2015 een communicatie- en webplan ontwikkeld. Als basis staat het vernieuwde logo en de nieuwe huisstijl die in 2015 doorgevoerd is naar uitingen en middelen van het HvdT. Begin 2016 wordt de omzetting naar de nieuwe huisstijl afgerond. De mediamix van Huis van de Techniek bestond in 2015 uit: Website(s) Huis van de Techniek beschikt over een drietal websites, om verschillende soorten informatie voor de verschillende doelgroepen toegankelijk te maken. In 2013 is intern gesproken over het koppelen/samenvoegen van de sites of het maken van een herindeling van de sites. Om de websites (beter) te kunnen monitoren en inzichtelijk te krijgen welke informatie het meest wordt bekeken, maakt Huis van de Techniek gebruik van Google Analytics. Hiermee krijgt HvdT een volledig beeld over o.a. de bezoekersaantallen, de herkomst van de bezoekers (direct, verwijzing of zoekmachine), de pagina s die zij bezoeken en de tijd die ze op de website verblijven. Door deze gegevens over een langere termijn te analyseren kan er ingespeeld worden op het gedrag van de bezoekers en kunnen verbeteringen in de website(s) aangebracht worden. Website Unieke bezoekers 2015 Unieke bezoekers 2014 Aantal Bezoeken 2015 Aantal Bezoeken 2014 Pagina weergaven 2015* Pagina weergaven 2014* technocentrumzeeland.nl bedrijfplusschool.eu techniekportalzeeland.nl TOTAAL *Het totaalaantal bekeken pagina s binnen de website door de eerdergenoemde bezoekers 10

11 Naar aanleiding van de statistieken (van t/m ) kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Er zijn mensen die technocentrumzeeland.nl hebben bezocht, waarvan unieke bezoekers. Het aantal mensen dat de site bedrijfplusschool.eu hebben bezocht is gestegen met ruim unieke bezoekers. Operationeel waren voor de realisatie van Huis van de Techniek technocentrumzeeland.nl, bedrijfplusschool.eu en techniekportalzeeland.nl. Met de komst van huisvandetechniek.nl verdwijnen technocentrumzeeland.nl en techniekportaalzeeland.nl. *Direct verkeer zijn bezoekers die zelf de url van de website intoetsen, verwijzingsverkeer is wanneer mensen op een link klikken en zoekverkeer wordt via zoekmachines (en zoektermen) doorverwezen naar de website. Het onderdeel campagnes is wanneer er via URL-maker van Google een speciale link wordt gemaakt die bijvoorbeeld naar mensen wordt meegestuurd. Hiermee kan heel gericht gemeten wordt hoeveel mensen doorklikken aan de hand van een verstuurde of dergelijke. Nieuwe website Op 31 december 2015 is gelanceerd. De site is fris, overzichtelijk en biedt meer informatie over de werkzaamheden en activiteiten van het Huis van de Techniek. Het komende jaar zal de site uitgebreid worden met functionaliteiten (zoals integratie social media en de koppeling met activiteiten). Websites activiteiten Steeds meer activiteiten beschikken over een eigen website met informatie over het project, doelstellingen en de mogelijkheid tot aanmelden voor de activiteit. Met deze zogenoemde subsites communiceert Huis van de Techniek directer naar scholen en leerlingen. 11

12 Momenteel beschikken de volgende activiteiten over een eigen site die eigendom en in beheer zijn bij Huis van de Techniek: GirlsFuture ( Beroepenoriëntatie Techniek Zeeland ( Zeeuwse Havens ( Minizonnebootrace ( Solar Olympics ( Ontdek Kasteel ( Digitale nieuwsbrief Huis van de Techniek heeft in 2015 zeven nieuwsbrieven verstuurd, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de reguliere nieuwsbrief en een editie voor het bestuur. Ook is er in december een speciale editie voor het basisonderwijs verschenen. In de nieuwsbrief is er aandacht voor actualiteit, activiteiten en initiatieven waarbij Huis van de Techniek betrokken is. Social media Online video Zowel eigen producties als filmpjes van anderen over techniekpromotie overzichtelijk in beeld Huis van de Techniek communiceert met haar verschillende doelgroepen in toenemende mate ook met behulp van sociale media. Op deze manier worden projecten, activiteiten en publicaties actief onder de aandacht gebracht van onze stakeholders. Social media worden niet alleen gebruikt ter profilering, maar zijn ook belangrijk middelen voor het verkrijgen van interessante informatie. Onder andere artikelen, evenementen en nieuwsberichten komen snel onder de aandacht. Met de realisatie naar Huis van de Techniek zullen in 2016 de social media-accounts worden omgezet naar de nieuwe naam en huisstijl. Hierbij dient het communicatie- en webplan als basis voor de nieuwe online marketingstrategie. Facebook Voor de glossy GirlsFuture is een Facebookpagina aangemaakt (facebook.com/girlsfuture). Deze pagina dient ter verlengstuk van de Glossy. Op de pagina worden net als in het magazine interviews, artikelen en feitjes gedeeld die interessant zijn voor meisjes. Twitter Het Twitteraccount wordt gebruikt voor de verspreiding van nieuws zowel eigen als nieuws van derden gerelateerd aan technisch onderwijs, techniekpromotie, activiteiten en interessante artikelen. Naast het verspreiden van content, verkrijgt HvdT via het medium ook op een snelle wijze informatie omtrent o.a. (technisch) nieuws en evenementen. (Online) Video Online videodiensten worden veelal gebruikt in combinatie met social media en (eigen) websites. 12

13 Een bekend platform is YouTube, dat meer dan een miljard gebruikers heeft. Dat is bijna een derde van alle internetgebruikers wereldwijd. Iedere dag worden er honderden miljoenen uren aan video s bekeken (bron: YouTube.com). Online video wordt hierdoor een steeds belangrijker onderdeel van de middelenmix, waar HvdT op in speelt. Naast de (zelfontwikkelde) promotievideo De Muziek van Techniek, worden er ook regelmatig korte video s gemaakt over projecten. Om deze op een laagdrempelige manier aan te bieden en te verspreiden heeft HvdT haar eigen accounts aangemaakt op YouTube en Vimeo. Door middel van het YouTube-account zijn ook afspeellijsten aangemaakt met inspirerende en/of informatieve filmpjes van derden. Docenten hoeven op deze wijze niet zelf op zoek naar materiaal, maar kunnen alles vinden via de HvdT-account. Free publicity traditionele media Er wordt regelmatig contact gezocht met plaatselijke media omtrent projecten of activiteiten van HvdT en haar partners. De belangrijkste communicatiegedachte hierachter is het bewust maken van ouders, leerlingen en docenten van het steeds groter wordende tekort aan goed geschoolde technici en het beïnvloeden van de attitude. Free publicity vindt plaats middels het versturen van persberichten, maar ook door persoonlijk contacten met regionale media. Betaalde publicaties Naast het versturen van persberichten, worden er ook betaalde publicaties geplaatst (advertorials) in zorgvuldig gekozen bladen. Het voordeel hiervan is dat de tekst toegespitst kan worden op de lezer en HvdT zelf invloed heeft op hetgeen geplaatst wordt. In 2015 is er beperkt samengewerkt met regionale/ commerciële bladen. 13

14 Projecten HvdT kent een aantal lang lopende succesvolle - projecten die bekend zijn onder het grote publiek, zoals bijvoorbeeld Bedrijf+School en Techniek Ambassadeur. Andere projecten, zoals de Wetenschapsdag, De Zeeuwse Havens en Zeeuwse Meiden & Techniek hebben in 2015 een vervolg gekregen of zijn verder uitgebouwd. Er zijn 2015 geen nieuwe projecten geïnitieerd. Zeeuwse Meiden & Techniek In 2012 is het project Zeeuwse Meiden & Techniek geïnitieerd. Dit vanuit de constatering dat in Zeeland relatief weinig meisjes op vmbo-, mbo- en hbo-niveau voor een technische opleiding kiezen. Landelijk is dat ook het geval, maar in Zeeland ligt het aandeel meisjes nog lager. Voor een deel is dit te verklaren doordat er in Zeeland sommige onder meisjes populaire technische opleidingen niet worden aangeboden, zoals mbo-opleidingen op het gebied van gezondheidstechnische beroepen en ambachten. Het aandeel meisjes op havo/vwo met een technisch profiel is daarentegen wel hoog. Maar eenmaal het vo-diploma op zak, kiest een groot deel niet voor een technische vervolgstudie. Meisjes houden graag alle opties open, zo blijkt uit een studie van het VHTO. Met een technisch profiel kunnen ze na de havo/vwo nog alle kanten op. Ze hebben dus niet specifiek voor techniek gekozen. In 2015 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: Verder uitbouwen van de Zeeuwse database met rolmodellen; Aandacht voor meisjes in lopende techniekpromotieprojecten; Zeeuwse meiden Sinds 2011 is het aantal meisjes in technische opleidingen c.q. met technische profielen met 268 toegenomen 14

15 Klankbordsessies met vo-meisjes over Meisjes en Techniek en de invulling van de glossy GirlsFuture; Uitgave van twee edities van GirlsFuture; Beheren van de Facebookpagina GirlsFuture; Beheren van de website GirlsFuture.nl; Interviews met technische studenten (t.b.v. de glossy en Facebookpagina); BTZ-workshop Ontwerp je eigen GirlsFuture pagina in november 2015 met ruim 150 deelnemers. 15

16 16

17 De glossy wordt in toenemende mate ook gebruikt voor voorlichtingsavonden en tevens opgevraagd door scholen (en bedrijven) van buiten de provincie. Foto is eigendom van PBT/Techniekpact/fotograaf: Frans Stroo GirlsFuture editie havo/vwo/mbo - januari 2015 editie vmbo november 2015 Doelgroep editie havo/vwo/mbo: meisjes in havo 4/5 en vwo 4/5/6 met technisch profiel en technische mbo-opleidingen, hun ouders en docenten Doelgroep editie vmbo: meisjes in vmbo 2, die voor de keuze staan om een sector te kiezen, hun ouders en docenten Inhoud: interviews met rolmodellen (vrouwelijke technici, meisjes in technische opleidingen), leuke weetjes, doe-dingetjes, gadgets, wedstrijd, open dagen, stripjes, cijfers, GirlsFashion en een horoscoop. 17

18 Fishing for Litter / de wereld van plastic Dit project is georganiseerd door Natuur&Zo - Zeeland in samenwerking met Bio Base Europe, Portaal van Vlaanderen en Huis van de Techniek. Het project belichtte de problematiek van plastic afval wat voor een aanmerkelijk deel in zee terecht komt en op die manier het milieu zwaar belast. 47 basisscholen (1445 leerlingen) werden met de Techniekbus vervoerd. Vanuit Sint Maartendijk, Ouwerkerk en Burgh Haamstede tot Sluis en Hulst, kortom uit heel Zeeland kwamen de leerlingen naar het Bio Base Training Center. Kinderkunstweek Polderpeil De Kinderkunstweek stelt voor leerlingen in het basisonderwijs - de beeldende kunst centraal. Beeldende kunst vereist van kunstenaars niet alleen creativiteit, maar ook materialenkennis, technisch inzicht en technische vaardigheden. Argumenten dus te over voor deze bijzondere samenwerking tussen de culturele en technische wereld. Vijftien scholen (450 leerlingen) schreven zich in voor een rondrit met de Techniekbus langs het Land-art-project Polderpeil met de grote, betonnen bollen van de Duitse kunstenaar Michael Beutler. André Kuipers College Tour In samenwerking met Wetenschapsknooppunt Zeeland, HZ-Pabo, Talent in Zicht is het gelukt om de Andre Kuipers College Tour driemaal in Zeeland te laten landen. Waar oorspronkelijk het aanbod was voor één college hebben we kunnen bewerkstelligen dat er sessies zijn georganiseerd voor Walcheren, Oosterschelde-regio, Zeeuws- Vlaanderen en Tholen. Daarmee hebben 717 leerlingen (33 scholen) kennis kunnen maken met de bovenaardse verhalen en wetenschappelijke beschouwingen van Nederlands beroemdste astronaut. Techniek Experience In vervolg op een eerder project in 2012 is in 2015 de draad opgepakt om de Zeeuws- Vlaamse leerlingen (vmbo-2) kennis te laten maken met de (sector) procesindustrie waarbinnen logistiek, maintenance en uiteraard de procestechnologie een belangrijke bron van kennis zijn. Ruim dertig bedrijven hebben deelgenomen aan dit project wat liep vanaf herfstvakantie 2015 tot januari In totaal hadden 346 leerlingen zich aangemeld. 18

19 BTZ Beroepenoriëntatie Techniek Zeeland Voor de elfde keer is in Goes de BTZ georganiseerd. Dit jaar namen er ruim 900 leerlingen deel (vmbo-2) aan de workshops op het gebied van Mobiliteit en Logistiek, Bouw-Wonen en Interieur en HiTech (elektrotechniek, installatietechniek, metaal). De BTZ is een initiatief van de Zeeuwse vmbo-decanen, diverse brancheorganisaties, bedrijven, Bouwmensen Zuid-West, Scalda en Huis van de Techniek (coördinatie en facilitering). Voor de informatie, communicatie en registratie van de deelnemers is de website btz-zeeland.nl ontwikkeld. Via deze website ontvingen alle deelnemers en begeleiders ook een verzoek tot deelname aan de online evaluatie. Ruim veertig procent van de deelnemers heeft positief gereageerd op dit verzoek. Het uiteindelijke rapportcijfer voor de BTZ bedraagt in 2015 een 6,8 (leerlingen) en een 7,8 (begeleiders). Minizonnebootrace Portaal van Vlaanderen was in het voorjaar 2015 het decor waar de Minizonnebootrace plaats vond. Twaalf scholen hadden hiervoor 299 leerlingen ingeschreven die van zeer nabij kennismaakten met de havens en scheepvaart. Wetenschapsknooppunt In regio s waar universiteiten gevestigd zijn, zijn er door deze instellingen Wetenschapsknooppunten opgericht. Een wetenschapsknooppunt heeft als doelstelling om po-leerlingen kennis te laten maken met onderzoek en wetenschap. Door bundeling van krachten tussen Roosevelt Academy, RPCZ en HvdT is het mogelijk gebleken om ook in Zeeland een Wetenschapsknooppunt op te richten bij de Roosevelt Academy met behulp van de financiële ondersteuning van de KNAW. Talent in Zicht - Techniektoernooi Samenwerking tussen Talent in Zicht, Scalda, HZ-Pabo en Huis van de Techniek leidde in 2015 tot de organisatie van Zeelands eerste Techniektoernooi. Acht basisscholen (16 teams) streden in het voorjaar 2015 in Vlissingen wie Zeeland mocht vertegenwoordigen op het landelijke Techniektoernooi, wat ieder jaar in het Open Lucht Museum in Arnhem wordt gehouden. Vier teams hebben uiteindelijk voor de eerste keer de Zeeuwse trots hoog gehouden. 19

20 Opening Industrieel Museum Zeeland STEM Na jarenlange voorbereiding is in Sas van Gent het Industrieel Museum geopend. Ter gelegenheid hiervan zijn negentien (Zeeuws-)Vlaamse scholen ingegaan op de uitnodiging van Samen Handen Ineen om kennis te maken met het Industrieel Museum. Huis van de Techniek heeft hiervoor het vervoer van de 680 leerlingen en hun leerkrachten gefaciliteerd. Wetenschapsdag De Wetenschapsdag 2015 in de Zeeuwse Bibliotheek was een groot succes. Het Huis van de Techniek was aanwezig met Ontdek hoe mooi techniek is. Drie Techniek Ambassadeurs gingen met jonge bezoekers aan de slag met een activiteit die te maken heeft met hun beroep. Bij elkaar hebben de Techniek Ambassadeurs rond de 500 kinderen én hun ouders laten ervaren hoe mooi en verrassend techniek is. Workshop Contacten met bedrijven voor Technasium Leerlingen vanaf leerjaar 4 van het Technasium moeten zelf contacten leggen met bedrijven om Onderzoek & Ontwerp opdrachten binnen te halen. In dit kader heeft Huis van de Techniek ook in 2015 voor scholen uit het Technasium Netwerk Zuid-West Nederland workshops verzorgd over de contacten met bedrijven. In rollenspellen oefenden de leerlingen hoe je telefonisch en persoonlijk contact legt met bedrijven aan de hand van een script. De feedback van zowel docenten als leerlingen was erg positief. Ontdekkasteel In 2015 zijn er geen nieuwe modules ontwikkeld voor het Ontdekkasteel. Er is door samenwerking met Creative Kids Concepts (Goes) wel een efficiënte oplossing gevonden voor de nabestelling van materialen. Gebruikers van het Ontdekkasteel kunnen nu via de website direct materialen nabestellen bij Kids Creative Concepts. Techniekcijfers In het kader van haar informatiefunctie brengt Huis van de Techniek (HvdT) jaarlijks de Zeeuwse Technische Onderwijs Cijfers overzichtelijk in beeld. 20

21 Enkele opvallende zaken: Techniek In Zeeland wordt al jaren relatief meer voor techniek gekozen dan in de rest van Nederland. Dit is het geval op alle onderwijssoorten met uitzondering van het mbo, daar ligt het in schooljaar % lager dan landelijk het geval is en op het VWO, daar ligt het op landelijk niveau. Zeeland verliest tijdens de doorstroom (vmbo naar mbo, havo naar hbo en mbo naar hbo) meer techniekstudenten aan onderwijsinstellingen buiten Zeeland dan dat ze techniekstudenten uit andere regio's trekt. Van de doorstroom vmbo naar -technisch mbo zijn het vooral leerlingen van Tholen en Schouwen-Duiveland die buiten Zeeland verder gaan leren. Het percentage Zeeuwse havisten dat doorstroomt naar een technische hbo studie binnen Zeeland (versus de groep die dat buiten Zeeland doet) groeit. Techniek naar onderwijssoort Vmbo: het percentage leerlingen dat voor techniek kiest daalt al jaren, zowel in Zeeland als in de rest van Nederland. In Zeeland kiezen relatief wel meer leerlingen voor techniek dan in de rest van Nederland (15% tegenover 10% in schooljaar ). Als we kijken naar gemeentelijk niveau dan wordt er in Zeeuws-Vlaanderen en op Tholen het meest voor techniek gekozen. Havo: Het percentage Havisten met een technisch profiel is gestegen ten opzichte van vijf jaar geleden, zowel in Nederland als in Zeeland. 44% van de Zeeuwse leerlingen op de Havo heeft een technisch profiel in schooljaar , tegenover 42% landelijk. 21

22 Vwo: Het percentage VWO leerlingen met een technisch profiel is met 60% zowel landelijk als in Zeeland erg hoog te noemen. In Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren ligt dit zelfs nog hoger. Mbo: Het aantal technische MBO-ers daalt in aantallen, zowel landelijk als in Zeeland. Omdat het hele MBO daalt, daalt het percentage technische MBO-ers in Zeeland niet, maar is dit gelijk gebleven over de laatste vijf jaar. Binnen de techniek stijgt het aantal voltijd studenten en daalt het aantal deeltijd studenten en BBL-ers. Hbo: Het aantal technische HBO-ers groeit, zowel landelijk als in Zeeland. Een belangrijk deel van de groei wordt gerealiseerd door meisjes, in Zeeland nog meer dan landelijk. Ook binnen de technische hbo opleidingen zijn er meer voltijd studenten en minder studenten die duaal/deeltijd studeren. Meisjes en techniek Het aandeel meisjes in de techniek groeit in Zeeland maar loopt in schooljaar nog steeds achter t.o.v. het landelijk percentage (22% versus 30%). In aantallen zijn er in Zeeland nu tegen de 268 meisjes meer in de technische opleidingen dan in schooljaar Dat houdt een stijging in van 21%. ZEELAND Onderwijssoort Verschil Meisjes in technische opleidingen VMBO HAVO VWO MBO HBO TOTAAL

23 In Zeeland zijn vooral weinig meisjes op het technisch vmbo en mbo (Zeeland 4% en 7% versus landelijk 9% en 21%). Op het mbo wordt een deel hiervan verklaard doordat hier niet alle technische opleidingen worden aangeboden die (landelijk gezien) redelijk wat meisjes trekken. Als alleen gekeken wordt naar de opleidingen die in Zeeland ook aangeboden worden is het percentage meisjes landelijk gezien 12% (in Zeeland 7%). Op havo, vwo en hbo loopt het aandeel meisjes minder ver uiteen met het landelijk beeld. De techniekcijfers onderwijs zijn opgenomen als bijlage. Bedrijf+School Om meer jongeren te interesseren voor techniek en daarnaast het contact en kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijfsleven te intensiveren, is in 2006 het project Bedrijf+School geïnitieerd. Bedrijf+School bestaat uit een database met Zeeuwse bedrijven en organisaties die op het gebied van techniek gastlessen, bedrijfsbezoeken, snuffelstages en docentstages verzorgen voor alle Zeeuwse scholen (van basisonderwijs tot hbo) en daarnaast technische werkopdrachten laten uitvoeren door studenten. De database is toegankelijk via bedrijfplusschool.eu. Voor het vervoer naar de bedrijfsbezoeken kunnen scholen gebruikmaken van de Techniekbus. Door deelname aan het Interreg-project Bedrijf+School Vlaanderen beschikt HvdT sinds 2014 over een website, gebaseerd op technieken en inzichten zoals deze ook worden gehanteerd bij bekende boekingssites voor hotels e.d. Doelstelling Bedrijf+School Het tot stand brengen van meer en intensievere contacten tussen Zeeuws onderwijs en (technisch) bedrijfsleven en het interesseren van meer jonge mensen voor technische opleidingen en beroepen door gastlessen, bedrijfsbezoeken, docentstages, snuffelstages en technische opdrachten In 2015 vonden er 700 activiteiten plaats voor leerlingen De deelnemende bedrijven/organisaties van Bedrijf+School zijn als volgt verspreid over de regio s. 23

24 Gastles Bedrijfsbezoek Docentstage Technische opdracht Snuffelstage TOTAAL Vereende krachten jaarverslag 2015 Aantal deelnemende bedrijven Regio Aantal deelnemers Zeeuws-Vlaanderen 26% 27% 27% 28% 27% Walcheren 25 % 25% 25% 25% 26% De Bevelanden 33% 33% 32% 31% 32% Schouwen-Duiveland & Tholen 16% 15% 16% 16% 15% TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% In 2015 staan 109 Vlaamse bedrijven in de database van Bedrijf+School. Aantal bedrijven dat deze activiteit voor deze onderwijssoort wil verzorgen Activiteiten Onderwijssoort Basisonderwijs Algemeen Secundair onderwijs Technische en beroepsgerichte opleidingen Hoger technisch en beroeps-gericht onderwijs Basisonderwijs; vooral de groepen 7 en 8. Algemeen Secundair onderwijs; opleidingen uit havo/vwo en Technasium. Technische en beroepsgerichte opleidingen; vmbo en mbo. Hoger technisch en beroepsgericht onderwijs; hbo en wo. 24

25 Omdat scholen en bedrijven direct contact leggen wordt het aantal activiteiten niet automatisch geregistreerd via Bedrijf+School. Er is een inschatting gemaakt van het aantal activiteiten in 2015 op basis van het aantal keren dat de Techniekbus is ingezet voor een bedrijfsbezoek en de resultaten van het digitaal onderzoek, uitgevoerd onder de bedrijven en scholen (begin 2016). Inschatting van het aantal activiteiten Soort activiteit Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal activiteiten leerlingen activiteiten leerlingen activiteiten leerlingen activiteiten leerlingen Bedrijfsbezoeken Gastlessen Snuffelstages Docentstages Technasium- /Techniek Opdrachten Totaal ruim ruim bijna 700 ruim Ruim Er is in 2015 meer gebruik gemaakt van gastlessen, snuffelstages en technische werkopdrachten dan in De docentstages en bedrijfsbezoeken zijn min of meer hetzelfde gebleven in aantal. Niet alle bedrijfsbezoeken vonden plaats met de Techniekbus. Bedrijven in de nabije omgeving van de school worden ook wel te voet of per fiets bezocht. De tevredenheid over de activiteiten is (net als voorgaande jaren) groter onder de scholen dan onder de bedrijven. Ondernemers zijn het minst tevreden over de gastlessen en de bedrijfsbezoeken. Dit is vooral te wijten aan leerlingen met een ongeïnteresseerde houding. Positief is men over de mogelijkheid jongeren in contact te kunnen brengen met de praktijk en wel geïnteresseerde jongeren. Scholen vinden de activiteiten leuk en leerzaam, het geeft een goed beeld van de praktijk. Rond de 80% van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met Bedrijf+School. Dat is vergelijkbaar met voorgaand jaar. Ongeveer de helft van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met de Techniek Ambassadeurs. Dit zijn met name vo- docenten. bron: onderzoek HvdT 2016 Als verbeterpunten voor B+S wordt vooral aangegeven: Ondernemers: meer/beter communiceren. Onderwijs: meer bekendheid aan geven, een gratis Techniekbus en een actuele bedrijvenlijst. 25

26 Techniekbus In 2015 zijn er leerlingen vervoerd met de Techniekbus van school naar een bedrijf. Ten opzichte van 2014 is dit een stijging. Dit komt met name door het project Fishing for Litter en het STEM-project. Soort onderwijs PO + SBO (Primair & Speciaal Onderwijs) MBO VMBO HAVO/VWO HBO Totaal aantal ritten Bedrijf+School over de grens In 2013 is een samenwerking met Vlaamse collega s gerealiseerd binnen Bedrijf+School. HvdT ondersteunt de Regionale Technologie Centra (RTC s) in Oost- en West-Vlaanderen bij de ontwikkeling van het concept Bedrijf+School, Techniekbus en Techniek Ambassadeurs binnen deze provincies. Inmiddels zijn er 109 Vlaamse bedrijven geworven die hun medewerking willen verlenen aan deze vorm van beroepenoriëntatie. Ook is er een nieuwe website ontwikkeld: bedrijfplusschool.eu Zeeuwse scholen kunnen met ingang van 2014 ook over de grens een bedrijf gaan bezoeken in Oost- en West-Vlaanderen (B). Andersom zijn Vlaamse scholen welkom bij de Zeeuwse bedrijven. Begin 2014 vonden de eerste grensoverschrijdende bedrijfsbezoeken plaats. Voor HvdT betekent dit Ook voor de project dat er met name gecommuniceerd moet worden naar grensoverschrijdende Zeeuwse bedrijven bezoeken en scholen over het grensoverschrijdende karakter. Naast de grensoverschrijdende kan gebruik worden gemaakt samenwerking en kennisuitwisseling levert dit project voor HvdT van met de name Techniekbus. een nieuwe website op. 26

27 Cursus Techniek Ambassadeurs Huis van de Techniek heeft in 2015 negen Techniek Ambassadeurs opgeleid, drie vrouwen en zes mannen. Dit zijn mbo- en hbo-technici, werkzaam bij de deelnemers van Bedrijf+School. De Techniek Ambassadeurs willen jongeren inspireren en enthousiasmeren om te kiezen voor een technische opleiding en beroep. Dit brengt het totaalaantal Techniek Ambassadeurs eind 2015 op 74. Techniek Ambassadeurs zijn in 2015 via HvdT onder andere ingezet tijdens de Wetenschapsdag, Zeeuwse Havens en de Girlsday. Verder zijn ze direct door scholen benaderd om onder andere gastlessen en bedrijfsbezoeken te verzorgen. De helft van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met de Techniek Ambassadeurs. Eind 2015 heeft HvdT 94 Techniek Ambassadeurs opgeleid Technici, die jongeren willen informeren en inspireren over techniek. Door Zeeuwse scholen te ondersteunen m.b.v. gastlessen en bedrijfsbezoeken 74 zijn er nog altijd actief (de overige zijn verhuisd, andere functie of met pensioen) 27

28 Nieuwe uitdagingen Voor 2016 zijn onder meer de volgende projecten in voorbereiding. Optimalisatie techniekpromotie, Huis van de Techniek Mede op initiatief van HvdT wordt er onderzocht op welke wijze de techniekpromotie in Zeeland verder kan worden geoptimaliseerd en verbeterd. Belangrijk facet daarbij is het streven naar de vorming van een Zeeuws loket/portal voor techniekpromotie, waarbinnen zo veel mogelijk partijen met elkaar zullen samenwerken. Bij dit initiatief zijn de volgende partijen betrokken: Samen Handen Ineen, BZW- Onderwijscommissie, STOeB en Bio Base Europe Training Center. Nadrukkelijk is het de bedoeling van de initiatiefnemers om dit loket techniek breed, voor heel Zeeland en alle onderwijsvormen te realiseren. Hiertoe zijn er met vele betrokkenen gesprekken gevoerd. De gedachte is dat dit loket voor alle sectoren kennis, ervaring, functionaliteiten (Techniekbus, Techniek Ambassadeurs etc.) en ondersteuning kan bieden. Ook de scholen zullen zich met hun eventuele vragen over Loopbaan Oriëntatie eveneens kunnen richten tot dit loket. Ontdekkasteel als digitaal leerplatform Na het digitaliseren van een aantal lessen in 2012, is het idee ontstaan om het Ontdekkasteel verder te digitaliseren. HvdT is met diverse partijen in gesprek om digitale lesmodules te ontwikkelen voor het Ontdekkasteel. Belangrijk uitgangspunt voor deze modules zal zijn de leerlingen kennis te laten maken met voor Zeeland essentiële sectoren. Denk aan modules over de Bio Based Economy en de Food-sector. Grenzeloze Techniek In samenwerking met Vlaamse collega s wordt er nagedacht over een nieuw Interregproject. Centrale doelstellingen zijn het verder intensiveren van de band tussen het technisch bedrijfsleven en het onderwijs en de vorming van Professionele Leergemeenschappen voor docenten van Lerarenopleidingen aan beide zijden van de grens. 28

29 Financieel verslag 29

30 Bijlage Zeeuwse Onderwijscijfers Techniek bron: DUO, schooljaar voorlopige cijfers VO: excl. VAVO en LWOO HBO: alleen Bachelor SOORT ONDERWIJS TOTAAL VMBO HAVO VWO MBO HBO leerjaar 3+4 leerjaar 4+5 leerjaar alle alle leerjaren leerjaren Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld BETREFT schooljaar % Techniekstudenten % 20% 35% 38% 55% 54% 28% 26% 16% 29% 26% 29% % 19% 36% 39% 55% 53% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 37% 38% 56% 54% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 39% 39% 57% 56% 26% 26% 17% 28% 25% 29% % 16% 41% 42% 59% 60% 27% 26% 18% 30% 26% 30% % 15% 42% 44% 60% 60% 28% 26% 20% 33% 27% 31% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld VMBO leerjaar 3+4 % Techniekstudenten naar onderwijssoort in Zeeland en in heel Nederland HAVO leerjaar 4+5 VWO leerjaar SOORT ONDERWIJS MBO alle leerjaren HBO alle leerjaren TOTAAL

31 BETREFT SOORT ONDERWIJS TOTAAL VMBO HAVO VWO MBO HBO leerjaar 3+4 leerjaar 4+5 leerjaar alle alle leerjaren leerjaren schooljaar Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld % Meisjes in techniek % 5% 42% 40% 48% 44% 15% 5% 16% 12% 25% 17% % 3% 43% 40% 48% 47% 16% 6% 16% 12% 25% 18% % 2% 44% 39% 48% 47% 17% 7% 17% 15% 26% 19% % 2% 45% 43% 49% 49% 18% 7% 18% 15% 27% 20% % 4% 46% 44% 49% 47% 20% 7% 19% 15% 29% 21% % 4% 46% 43% 50% 46% 21% 7% 20% 17% 30% 22% % Meisjes in techniek per onderwijssoort in Zeeland en in heel Nederland 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld VMBO leerjaar 3+4 HAVO leerjaar 4+5 VWO leerjaar SOORT ONDERWIJS MBO alle leerjaren HBO alle leerjaren TOTAAL

32 VMBO (excl. LWOO) leerjaar 3+4 HAVO leerjaar 4+5 VWO leerjaar SOORT ONDERWIJS MBO alle leerjaren HBO (excl AD & M) alle leerjaren Nld Zld Nld Zld TOTAAL BETREFT Aantal leerlingen / studenten Waarvan techniek in aantallen Waarvan techniek in % Waarvan meisjes in aantallen Waarvan meisjes in % Nld Zld Nld Zld Nld Zld Alle Alleen Alle Alleen Nld Zld "Zwse"* "Zwse"* schooljaar % 19% 36% 39% 55% 53% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 37% 38% 56% 54% 27% 26% 18% 29% 25% 29% % 17% 39% 39% 57% 56% 26% 26% 18% 29% 26% 29% % 16% 41% 42% 59% 60% 27% 26% 19% 32% 26% 30% % 15% 42% 44% 60% 60% 28% 26% 20% 33% 27% 31% % 3% 43% 40% 48% 47% 16% 9% 6% 16% 12% 12% 25% 18% % 2% 44% 39% 48% 47% 17% 9% 7% 17% 10% 15% 26% 19% % 2% 45% 43% 49% 49% 18% 10% 7% 18% 10% 15% 27% 20% % 4% 46% 44% 49% 47% 20% 11% 7% 19% 11% 16% 29% 21% % 4% 46% 43% 50% 46% 21% 12% 7% 20% 11% 17% 30% 22% 32

33 VMBO, leerjaar 3 en 4 (en 5/6 VMBO-MBO) excl. LWOO Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEK Nederland Zeeland in % van totaal VMBO Nederland 11% 10% 10% 10% 10% Zeeland 19% 17% 17% 16% 15% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal VMBO Zuid-Beveland 21% 19% 19% 17% 16% Zeeuws-Vlaanderen 18% 16% 16% 18% 17% Tholen 33% 28% 25% 19% 17% Walcheren 18% 15% 13% 13% 11% Schouwen-Duiveland 12% 12% 12% 13% 15% % meisjes Nederland 8% 8% 9% 9% 9% Zeeland 3% 2% 2% 4% 4% Zuid-Beveland 1% 1% 1% 1% 2% Zeeuws-Vlaanderen 4% 2% 3% 6% 5% Tholen 11% 0% 5% 0% 0% Walcheren 2% 2% 2% 3% 4% Schouwen-Duiveland 7% 10% 9% 14% 13%

34 HAVO, leerjaar 4 en 5, excl. VAVO Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEK* Nederland Zeeland in % van totaal HAVO Nederland 36% 37% 39% 41% 42% Zeeland 39% 38% 39% 42% 44% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal HAVO Zuid-Beveland 32% 30% 31% 34% 36% Zeeuws-Vlaanderen 45% 43% 43% 50% 53% Tholen Walcheren 39% 39% 43% 44% 46% Schouwen-Duiveland 47% 62% 56% 54% 49% % meisjes Nederland 43% 44% 45% 46% 46% Zeeland 40% 39% 43% 44% 43% Zuid-Beveland 41% 37% 40% 43% 46% Zeeuws-Vlaanderen 43% 42% 46% 46% 39% Tholen Walcheren 34% 39% 42% 43% 46% Schouwen-Duiveland 48% 34% 44% 41% 38% * Technisch profiel: Natuur & Techniek en/of Natuur & Gezondheid

35 VWO, leerjaar 4 t/m 6, excl. VAVO Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEKPROFIEL Nederland (NT en/of NG) Zeeland in % van totaal VWO Nederland 55% 56% 57% 59% 60% Zeeland 53% 54% 56% 60% 60% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal VWO Zuid-Beveland 50% 50% 53% 58% 58% Zeeuws-Vlaanderen 58% 57% 62% 65% 63% Tholen Walcheren 52% 53% 56% 58% 62% Schouwen-Duiveland 65% 69% 66% 58% 56% % meisjes Nederland 48% 48% 49% 49% 50% Zeeland 47% 47% 49% 47% 46% Zuid-Beveland 51% 51% 51% 48% 48% Zeeuws-Vlaanderen 48% 48% 53% 48% 49% Tholen Walcheren 42% 42% 43% 44% 42% Schouwen-Duiveland 41% 46% 44% 44% 44%