Ruimte voor samenwerking - Jaarverslag 2014

Transcriptie

1

2 Jaarverslag Technocentrum Zeeland Sinds 4 februari 2015 statutair genoemd Huis van de Techniek Gevestigd: Zeelandlaan 2, 4538 CA Terneuzen Ingeschreven bij KvK Middelburg onder nummer

3 INHOUD INLEIDING 6 BESTUURLIJKE TERUGBLIK BESTUUR 8 PERSONEEL 8 FINANCIEEL RESUMÉ 9 PARTICIPANTEN 9 BEGROTING COMMUNICATIE 11 WEBSITE(S) 11 FACEBOOK 14 TWITTER 14 (ONLINE) VIDEO 14 FREE PUBLICITY TRADITIONELE MEDIA 15 BETAALDE PUBLICATIES 15 PROJECTEN 15 ZEEUWSE MEIDEN & TECHNIEK 15 ONDERWIJSPROJECT DE ZEEUWSE HAVENS 17 WETENSCHAPSKNOOPPUNT 17 TALENT IN ZICHT 17 WETENSCHAPSKNOOPPUNT 18 TALENT IN ZICHT 18 WETENSCHAPSDAG 22 WORKSHOP CONTACTEN MET BEDRIJVEN VOOR TECHNASIUM 22 BEROEPEN ORIËNTATIEDAGEN TECHNIEK ZEELAND (BTZ) 22 BEDRIJF+SCHOOL 23 TECHNIEKBUS 25 BEDRIJF+SCHOOL OVER DE GRENS 26 CURSUS TECHNIEK AMBASSADEURS 26 NIEUWE UITDAGINGEN 27 OPTIMALISATIE TECHNIEKPROMOTIE, HUIS VAN DE TECHNIEK 27 ONTDEK KASTEEL ALS DIGITAAL LEERPLATFORM 27 GRENZELOZE TECHNIEK 27 FINANCIEEL VERSLAG 28 Bijlage: Techniekcijfers Infographic

4 Samenvatting Gedurende 2014 is er veel tijd en energie besteedt aan de bundeling en stroomlijning van Techniekpromotie in Zeeland. Op 11 december 2014 heeft het bestuur van Technocentrum Zeeland (TCZ) ingestemd met de gewijzigde statuten (dd 4 februari 2015) voor het Huis van de Techniek. Stakeholders als BZW, MKB- Zeeland, het primair en voortgezet onderwijs in Zeeland hebben eveneens ingestemd, waarmee de realisatie van één loket voor Techniekpromotie-activiteiten voor heel Zeeland vrijwel is afgerond. Zeeland beschikt daarmee over een - voor Nederland - uniek loket met bijzondere faciliteiten. Denk aan Talent in Zicht, Techniekbus, Techniek Ambassadeurs en GirlsFuture en een groot aantal activiteiten en organisatoren die in hoge mate met elkaar afstemmen en samenwerken. Bedrijf+School, Techniekbus, Techniek Ambassadeurs Het aantal Zeeuwse deelnemers aan Bedrijf+School is 287. Via Bedrijf+School vonden in 2014 bijna 600 activiteiten (gastlessen, bedrijfsbezoeken, docentstages, snuffelstages, techniekopdrachten) plaats voor ruim leerlingen uit alle onderwijslagen in Zeeland. Er zijn Techniek Ambassadeurs ingezet bij verschillende projecten. Daarnaast zijn er nieuwe ambassadeurs opgeleid. Inmiddels telt Zeeland 65 van deze technici die jongeren informeren en inspireren ten aanzien van techniek. Naast het aanbod van de Techniek Ambassadeurs, is er ook een bestand van 42 vrouwelijke technici opgebouwd die bereid zijn hun kennis en ervaring te delen met jonge meiden die nadenken over hun toekomst. De Techniekbus heeft 277 keer leerlingen vervoerd voor een bedrijfsbezoek aan een technische organisatie. Ten gevolge van het (verminderde) beschikbare budget hebben een onbekend aantal scholen een gepland bedrijfsbezoek niet kunnen realiseren. Bedrijf+School in Vlaanderen De samenwerking met de collega s van de Regionale Technologie Centra Oost- en West Vlaanderen is in 2014 op plezierige wijze voortgezet. Als projectresultaat is er een nieuwe website (BedrijfplusSchool.eu) ontwikkeld, gebaseerd op actieve selectie door de gebruiker zelf. Ruim 100 Vlaamse bedrijven hebben zich in 2014 aangesloten bij het initiatief. Vanuit Zeeland zijn er 25 bedrijfsbezoeken gebracht aan Vlaamse bedrijven. 4

5 Techniekpromotie Er is veel aandacht besteed aan de functie van TCZ als aanspreekpunt en samenwerkingspartner op het gebied van techniekpromotie. TCZ heeft geparticipeerd in de projecten Zeeuwse Havens, Minizonnebootrace en Solar Olympics, Talent in Zicht, Toptechniek Zeeuws Vlaanderen, Wetenschapsknooppunt UCR, Beroepenoriëntatie Techniek Zeeland (BTZ) en Tendenzen zonder Grenzen (Bedrijf+School Vlaanderen). Zeeuwse Meiden & Techniek is verder gegaan met verschillende activiteiten om meer meisjes te interesseren voor techniek, netwerkbijeenkomsten met medewerking van rolmodellen, in samenwerking met verschillende andere organisaties diverse activiteiten in het kader van de landelijke Girlsday en ook weer twee uitgaven van Girls Future, een succesvolle glossy die zowel bij de doelgroep als hun ouders en docenten goed wordt ontvangen. Kenniscentrum TCZ heeft o.a. een bijdrage geleverd aan het verkrijgen van diverse subsidies, de ontwikkeling van nieuwe concepten voor techniekoriëntatie en de introductie van het concept Bedrijf+School in Vlaanderen. 5

6 Inleiding U leest het jaarverslag van Technocentrum Zeeland (TCZ) In 2014 hebben zo n jongeren een bedrijfsbezoek gebracht aan een Zeeuws technisch bedrijf, een gastles gehad of snuffelstage gevolgd. Dat zijn allemaal kennismakingsmomenten met de Zeeuwse arbeidsmarkt en vormen dus een belangrijke oriëntatie voor de toekomst. Dit verslag geeft aanleiding tot de constatering dat de belangstelling voor techniek in Zeeland onveranderd boven het landelijk gemiddelde blijft. Bij de deelname van meisjes aan technisch onderwijs is Zeeland bezig met een behoorlijke inhaalslag. Ten opzichte van 2012 volgen nu 400 meiden meer een bèta-profiel, een stijging van 5%. Zeeuwse leerlingen hebben al sinds jaren veel belangstelling voor technische profielen en opleidingen. De cijfers steken gunstig af bij de landelijke gegevens. Desalniettemin blijft de vraag naar technisch personeel hoog en zijn (te) veel vacatures moeilijk vervulbaar. Veel baankansen dus voor Zeeuwse jongeren, ook voor meisjes. Een belangrijke kans voor zowel de jonge generatie die momenteel nadenkt over hun toekomst als voor de Zeeuwse werkgevers en de provinciale economie Het bestuur verwacht dat met de realisatie van het Huis van de Techniek de techniekpromotie in Zeeland een nieuwe impuls zal krijgen en nóg meer leerlingen de kans zal bieden zich te oriënteren op een mooie toekomst in de techniek. Namens het bestuur van Technocentrum Zeeland Ir. A.P. de Buck, voorzitter (a.i.) 6

7 Bestuurlijke terugblik 2014 In 2014 waren er geen grote bestuurlijke wijzigingen. Het bestuur heeft zich met name gebogen over aanpassing van de statuten ter voorbereiding van de realisatie van het Huis van de Techniek. Het bestuur beschouwt het als een belangrijke stap voorwaarts dat nu alle denkbare stakeholders verenigd zullen worden binnen het bestuur van het Huis van de Techniek. Parallel daar aan zijn er samenwerkingsafspraken gemaakt in het kader van Techniek Koepel Zeeland. Dit resulteerde in een gezamenlijke aanstelling door de samenwerkingspartners van een directeur. De glossy GirlsFuture wordt in toenemende mate gebruikt door het onderwijs bij voorlichtingsactiviteiten. Nagedacht zal moeten worden hoe ook na 2015 dit initiatief gecontinueerd kan worden. In het verslagjaar heeft TCZ twee maal moeten besluiten om de reserveringen van de Techniekbus te stoppen. Het beschikbare budget bleek niet meer toereikend om alle aanvragen te kunnen honoreren. Een luxeprobleem, waarvan we hopen dat er met de realisatie van het Huis van de Techniek een ruimer budget beschikbaar zal komen voor o.a. de bedrijfsbezoeken die essentieel zijn voor techniekoriëntatie. Per saldo hebben er in 2014 t.g.v. het bescheidener budget - minder leerlingen gebruik kunnen maken van de Techniekbus. Desalniettemin hebben er in Zeeland weer honderden bedrijfsbezoeken plaatsgevonden. Hieruit blijkt dat uitbreiding van het aantal stakeholders/participanten van belang is voor de dekking van alle kosten die voortvloeien uit de activiteiten. Het project Bedrijf+School Vlaanderen is in samenwerking met de Vlaamse collega s van de Regionale Technologie Centra voortvarend uitgewerkt en telde op 31 december 2014 een aanmerkelijke groep Vlaamse bedrijven. Voor (Technocentrum) Zeeland heeft deze samenwerking geresulteerd in enkele tientallen grensoverschrijdende bedrijfsbezoeken én een up-to-date website. TCZ participeert eveneens in de projecten Talent in Zicht en het Wetenschaps Knoop Punt in het primair onderwijs alsmede in Toptechniek Zeeuws Vlaanderen, ten behoeve van het regionale vmbo/mbo onderwijs. Daarmede een bijdrage leverend aan de verdere uitrol en herstructurering van het techniekonderwijs in Zeeland. 7

8 Voor het project Talent in Zicht is er voor de jaren 2015/2016 opnieuw subsidie ontvangen zodat ook deze activiteiten gecontinueerd kunnen worden. Concluderend is het bestuur van mening dat 2014 opnieuw een succesvol jaar is geweest voor TCZ. Het bestuur ziet veel perspectief om middels de gemaakte afspraken de bundeling van middelen en capaciteit het techniekonderwijs in Zeeland nog beter te profileren. Bestuur Het bestuur van TCZ was in het verslagjaar 2014 als volgt samengesteld: Naam Functie Namens Dhr. A.P. de Buck voorzitter a.i. HZ University of Applied Sciences Dhr. C. L. Liefting penningmeester Gemeente Terneuzen Dhr. M. van Neutigem DB-lid a.i. BZW Dhr. G.J. van der Brugge Lid tot nov Scalda Dhr. M. Nelen Lid sinds nov Scalda Dhr. J. van Drie Lid tot juni 2014 Edudelta Dhr. K. Nieuwenhuyzen Lid sinds sept 2014 Edudelta Dhr. M. de Zwart Lid tot juni 2014 Gemeente Vlissingen Dhr. D. Verboom Lid sinds sept 2014 Gemeente Vlissingen Dhr. J. de Bat lid Gemeente Goes Dhr. H. Sinke lid MKB Zeeland Mevr. M. van Groeningen adviserend Provincie Zeeland Veranderingen bestuurssamenstelling Scalda: dhr. M. Nelen heeft dhr. G.J. van der Brugge opgevolgd als vertegenwoordiger van Scalda Edudelta: de plaats van de heer J. van Drie is overgenomen door de heer K. Nieuwenhuyzen (i.v.m. vertrek van de heer van Drie bij Edudelta). Gemeente Vlissingen: de plaats van de heer M. de Zwarte is ingenomen door de heer D. Verboom (als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen). Personeel De stichting Technocentrum Zeeland had in het kalenderjaar 2014 één medewerkster in dienst (mevr. A. Hazen, 0,9 fte). Eén persoon (dhr. D. Schipper, 0,8 fte, directeur) was gedetacheerd werkzaam en zijn er drie personen op freelancebasis (0,2 fte) betrokken. Hiermee bedroeg de totale personeels-inzet 1,9 fte. Dit is een vermindering van 0,3 fte t.o.v. het voorgaande verslagjaar. 8

9 Financieel resumé Participanten De begroting 2014 was 17% kleiner dan de begroting van Helaas heeft dit zich ook vertaald in het aantal activiteiten en beschikbare faciliteiten. Scholen hebben dit met name gemerkt door het verminderde budget voor de Techniekbus (en daarmee het aantal beschikbare ritten). Participanten Technocentrum Ondernemers Overheid Onderwijs Het verminderde budget was ook van invloed op de inzet van de flexibele medewerkers. Deels kon dit gecompenseerd worden door de activiteiten die voortvloeiden uit de projecten die in samenwerking met Zeeuwse en Vlaamse partners werden uitgevoerd. Het bestuur verwacht dat met de realisatie van het Huis van de Techniek, het aantal participanten en daarmee het beschikbare budget weer zal groeien. Het verslagjaar 2014 is afgesloten met een positief resultaat wat zal worden toegevoegd aan de reserves. Het bestuur heeft geen specifieke functie toegekend aan het stichtingsvermogen waardoor het vrij besteedbaar is'. 9

10 Begroting 2015 Inkomsten begroting 2014 inkomsten 2014 begroting 2015 begroting 2014 realisatie 2014 Uitgaven begroting structurele bijdragen 1 Organisatiekosten onderwijs huisvestingskosten overheden kantoorkosten ondernemers algemene kosten incidentele bijdrage 2015 tgv HvdT Huis vd Techniek (personeel) landelijk platform onvoorzien/reservering sponsoring Techniekbus sponsoring Basisfunctionaliteiten bijdrage scholen niet-participerende PR&Communnicatie gemeenten Huis vd Techniek - ontw. Website Huis vd Techniek - comm.campagne Onderhoud Web-sites detachering B+S - Techniekbus B+S - TechiekAmbassadeurs overige inkomsten stroomlijnen, afstemmen en samenwerken Techniekcijfers subsidie Provincie Zeeland Nieuwe initatieven Eurregio (B+S vlaanderen) Collegetour André Kuipers Platform Beta Techniek (Toptechniek) Doorontwikkeling Ontdekkasteel Platform Beta Techniek (Talent in Zicht) Mini - Zonneboot / Solar Primair Onderwijs Zeeland Fishing for Litter Nucleair Fonds Technasiumproject Techniek in de regio Zeeuws Techniekkampioenschap BTW-heffing Kinderkunstweek - Polderpeil Wetenschapsknooppunt UCR Totaal Ondersteuningsprojecten Thoolse Techniekdagen De Zeeuwse havens Mini - Zonneboot / Solar Resultaat Beroepen Oriëntatie Techniek - Zeeland Bedrijventour Techniek Kanaalzone Met de monteur op stap Week van de Procestechniek Gesubsidieerde projecten Zeeuwse meiden (incl Glossy) Interreg B+S TopTechniek Zeeuws Vlaanderen Talent in Zicht Nucleair Fonds Totaal

11 De inkomsten worden voor een belangrijk deel gerealiseerd door de participanten van het Technocentrum en zijn gebaseerd op afspraken voor de periode Deze afspraken vloeien voort uit het Businessplan De baten voor 2015 zijn weer op het niveau van 2012 en 2013, deels gebaseerd op toezeggingen die gedaan zijn gedurende de gesprekken over het Huis van de Techniek. Ook zijn er voor 2015 opnieuw projectmatige bijdragen voorzien. Het bestuur van TCZ streeft er evenals voorgaande jaren naar om de budgeten voor de basis-functionaliteiten zo veel als mogelijk in tact te laten. Omdat veel participatie- en sponsorafspraken verlopen per 31 december 2015 wordt er door de directie van TCZ gewerkt aan de realisatie een nieuw businessplan Vanzelfsprekend gebaseerd op de ervaringen en opgedane inzichten gedurende de achterliggende jaren. Van groot belang is hierbij dat koepelorganisaties van overheid, bedrijfsleven en onderwijs hebben ingestemd met de herziene statuten en hun medewerking hebben toegezegd aan de continuering van de activiteiten. Communicatie Technocentrum Zeeland communiceert met haar verschillende doelgroepen in toenemende mate ook met behulp van sociale media. Op deze manier worden projecten, activiteiten en publicaties actief onder de aandacht gebracht van onze stakeholders. Social media worden niet alleen gebruikt ter profilering van TCZ, maar zijn ook belangrijk middelen voor het verkrijgen van interessante informatie. Onder andere artikelen, evenementen en nieuwsberichten komen snel onder de aandacht. De mediamix van Technocentrum Zeeland bestond in 2014 uit: Communicatie steeds meer online websites facebook twitter online video Website(s) Technocentrum Zeeland beschikt over een zestal websites, om verschillende soorten informatie voor de verschillende doelgroepen toegankelijk te maken. In 2013 is intern gesproken over het koppelen/samenvoegen van de sites of het maken van een herindeling van de sites. Om de websites (beter) te kunnen 11

12 monitoren en inzichtelijk te krijgen welke informatie het meest wordt bekeken, maakt Technocentrum Zeeland gebruik van Google Analytics. Hiermee krijgt TCZ een volledig beeld over o.a. de bezoekersaantallen, de herkomst van de bezoekers (direct, verwijzing of zoekmachine), de pagina s die zij bezoeken en de tijd die ze op de website verblijven. Door deze gegevens over een langere termijn te analyseren kan er ingespeeld worden op het gedrag van de bezoekers en kunnen verbeteringen in de website(s) aangebracht worden. Website Unieke bezoekers 2014 Unieke bezoekers 2013 Aantal Bezoeken 2014 Aantal Bezoeken 2013 Pagina Weergaven 2014* Pagina Weergaven 2013* TOTAAL *Het totaal aantal bekeken pagina s binnen de website door de eerder genoemde bezoekers Naar aanleiding van de statistieken (vanaf t/m ) kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Er zijn mensen die hebben bezocht, waarvan unieke bezoekers. De website bedrijfplusschool.nl is door de samenwerking met Vlaanderen in 2014 overgezet naar Doordat dit halverwege het jaar 2014 is geweest, zijn beide websites (.nl en.eu) meegenomen in de tabel. 12

13 In Vlaanderen is er veel publiciteit geweest voor B+S wat ongetwijfeld van invloed is geweest op het aantal paginaweergaven. In 2014 is besloten om de websites en stop te zetten, aangezien deze websites de laatste jaren zeer weinig bezoekers trokken. Operationeel zijn nu nog en Met de realisatie van het Huis van de Techniek wordt er een nieuw communicatieplan ontwikkeld waarin een belangrijke rol is weggelegd voor een nieuwe website. Deze website anno 2015 zal de huidige website anno 2008 gaan vervangen waardoor de functionele vereisten zullen aansluiten bij de hedendaagse inzichten en wensen. 13

14 *Direct verkeer zijn bezoekers die zelf de url van de website intoetsen, verwijzingsverkeer is wanneer mensen op een link klikken en zoekverkeer wordt via zoekmachines (en zoektermen) doorverwezen naar de website. Het onderdeel campagnes is wanneer er via URL-maker van Google een speciale link wordt gemaakt die bijvoorbeeld naar mensen wordt meegestuurd. Hiermee kan heel gericht gemeten wordt hoeveel mensen doorklikken aan de hand van een verstuurde of dergelijke. Facebook Voor de glossy GirlsFuture is een Facebookpagina aangemaakt. Deze pagina dient ter verlengstuk van de Glossy. Op de pagina worden net als in het magazine interviews, artikelen en feitjes gedeeld die interessant zijn voor meisjes. Twitter Het wordt gebruikt voor de verspreiding van nieuws zowel eigen als nieuws van derden gerelateerd aan technisch onderwijs, techniekpromotie, activiteiten en interessante artikelen. Naast het verspreiden van content, verkrijgt TCZ via het medium ook op een snelle wijze informatie omtrent o.a. (technisch) nieuws en evenementen. (Online) Video Online videodiensten worden veelal gebruikt in combinatie met social media en (eigen) websites. Alleen in Nederland telt YouTube ruim 8,5 miljoen unieke bezoekers per maand. Per minuut wordt er (wereldwijd) 300 uur aan videomateriaal geüpload. (Online) Video wordt hierdoor een steeds belangrijker onderdeel van de middelenmix, waar TCZ op in speelt. Naast de (zelfontwikkelde) promotievideo: De Muziek van Techniek, worden er ook regelmatig korte video s gemaakt over projecten. Om deze op een laagdrempelige manier aan te bieden en te verspreiden heeft TCZ haar eigen accounts aangemaakt op YouTube en Vimeo. Door middel van het YouTube-account zijn ook afspeellijsten aangemaakt met inspirerende en/of informatieve filmpjes van derden. Online Video Zowel eigen producties als filmpjes van anderen - over techniekpromotie - overzichtelijk in beeld Docenten hoeven op deze wijze niet zelf op zoek naar materiaal, maar kunnen alles vinden via de TCZ account. Het kanaal is te bekijken op: 14

15 Free publicity traditionele media Er wordt regelmatig contact gezocht met plaatselijke media omtrent projecten of activiteiten van TCZ en haar partners. De belangrijkste communicatiegedachte hierachter is het bewust maken van ouders, leerlingen en docenten van het steeds groter wordende tekort aan goed geschoolde technici en het beïnvloeden van de attitude. Free publicity vindt plaats middels het versturen van persberichten, maar ook door persoonlijk contacten met regionale media. Betaalde publicaties Naast het versturen van persberichten, worden er ook betaalde publicaties geplaatst (advertorials) in zorgvuldig gekozen bladen. Het voordeel hiervan is dat de tekst toegespitst kan worden op de lezer en TCZ zelf invloed heeft op hetgeen geplaatst wordt. In 2014 is er beperkt samengewerkt met regionale/ commerciële bladen. Projecten TCZ kent een aantal lang lopende succesvolle - projecten die bekend zijn onder het grote publiek, zoals bijvoorbeeld Bedrijf + School en Techniek Ambassadeur. Andere projecten, zoals de Wetenschapsdag, De Zeeuwse Havens en Zeeuwse Meiden & Techniek hebben een vervolg gekregen in 2014 of zijn verder uitgebouwd. In 2014 zijn er geen nieuwe projecten geïnitieerd. Zeeuwse Meiden & Techniek In 2012 is door Technocentrum Zeeland het project Zeeuwse Meiden & Techniek geïnitieerd. Dit vanuit de constatering dat in Zeeland relatief weinig meisjes op vmbo-, mbo- en hboniveau voor een technische opleiding kiezen. Landelijk is dat ook het geval, maar in Zeeland ligt het aandeel meisjes nog lager. Voor een deel is dit te verklaren doordat er in Zeeland sommige onder meisjes populaire technische opleidingen niet worden aangeboden, zoals mbo-opleidingen op het gebied van gezondheidstechnische beroepen en ambachten. Het aandeel meisjes op havo/vwo met een technisch profiel is daarentegen wel hoog. Maar eenmaal het vo-diploma op zak, kiest een groot deel niet voor een technische vervolgstudie. Meisjes houden graag alle opties open, zo blijkt uit een studie van het VHTO. Met een technisch profiel kunnen ze na de havo/vwo nog alle kanten op. Ze hebben dus niet specifiek voor techniek gekozen. 15

16 In 2014 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: Verder uitbouwen van de Zeeuwse database met rolmodellen; Aandacht voor meisjes in lopende techniek promotieprojecten; Klankbordsessies met vo-meisjes over Meisjes en Techniek en de invulling van de glossy GirlsFuture; Uitgave van twee edities van GirlsFuture; Beheren van de Facebookpagina GirlsFuture; Lancering van de website GirlsFuture.nl; Interviews met technische studenten (t.b.v. Glossy en Facebookpagina); BTZ Workshop Ontwerp je eigen GirlsFuture pagina in november 2014 met ruim 150 deelnemers. De glossy wordt in toenemende mate ook gebruikt voor voorlichtingsavonden en tevens opgevraagd door scholen van buiten de provincie. Zeeuwse meiden Sinds 2010 is het aantal meisjes in technische opleidingen c.q. met technische profielen met 278 toegenomen. Girls Future editiehavo/vwo/mbo - januari 2014 editie VMBO november 2014 Direct verspreid onder de doelgroep: meisjes op het vo/mbo Doelgroep editie havo/vwo/mbo: meisjes in havo 4/5 en vwo 4/5/6 met technisch profiel en technische mboopleidingen, hun ouders en docenten editie VMBO: meisjes in vmbo 2, die voor de keuze staan om een sector te kiezen, hun ouders en docenten Inhoud: interviews met rolmodellen (vrouwelijke technici, meisjes in technische opleidingen), leuke weetjes, doe-dingetjes, gadgets, wedstrijd, open dagen, stripjes, cijfers, GirlsFashion, horoscoop.. 16

17 Onderwijsproject de Zeeuwse Havens In 2014 is in samenwerking met Zeeland Port Promotion Council opnieuw het project de Zeeuwse Havens uitgevoerd. Ruim 190 leerlingen in de regio Bevelanden en Walcheren hebben hieraan deelgenomen. Het project is evenals in 2012 afgesloten tijdens de Open Havendagin Vlissingen. Mini Zonne Boten Race Met het beëindigen van de grote Zeeuwse Zonneboten Race dreigde ook het (nog wel) succesvolle ) Mini Zonne Boten Race-project e verdwijnen. TCZ heeft in samenwerking ZPPC, Vrienden van Elektrotechniek (VvE) en MEC De Bevelanden dit project nieuw leven in geblazen. Scholen werden bij de bouw van de bootjes ondersteund door medewerkers van de VvE. De race-dag vond plaats tijdens de Open Havendag, en trok onder de bezoekers zeer veel belangstelling. Wetenschapsknooppunt In regio s waar zich universiteiten gevestigd zijn, zijn er door deze instellingen Wetenschapsknooppunten opgericht. Een wetenschapsknooppunt heeft als doelstelling om po-leerlingen kennis te laten maken met onderzoek en wetenschap. Door bundeling van krachten tussen Roosevelt Academy, RPCZ en TCZ is het mogelijk gebleken om ook in Zeeland een Wetenschapsknooppunt op te richtenbij de Roosevelt Academy m.b.v. de financiële ondersteuning van de KNAW. Talent in Zicht De Stuurgroep Talent in Zicht en TCZ hebben gezamenlijk het initiatief genomen om te onderzoeken of er ook in Zeeland voldoende belangstelling bestaat voor deelname aan het landelijke Techniektoernooi. De Zeeuwse voorronde wordt georganiseerd in samenwerking met het College voor Techniek en Design van Scalda en zal voor het eerst plaatsvinden in het voorjaar van

18 Onderwijsproject de Zeeuwse Havens In 2014 is in samenwerking met Zeeland Port Promotion Council opnieuw het project de Zeeuwse Havens uitgevoerd. Ruim 190 leerlingen uit de regio Bevelanden en Walcheren hebben hieraan deelgenomen. Het project is evenals in 2012 afgesloten tijdens de Open Havendag in Vlissingen. Minizonnebootrace Met het beëindigen van de grote Zeeuwse Zonneboten Race dreigde ook het (nog wel succesvolle ) Minizonnebootrace-project verdwijnen. TCZ heeft in samenwerking ZPPC, Vrienden van Elektrotechniek (VvE) en MEC De Bevelanden dit project nieuw leven in geblazen. Scholen werden bij de bouw van de bootjes ondersteund door medewerkers van de VvE. De race-dag vond plaats tijdens de Open Havendag en trok onder de bezoekers zeer veel belangstelling. Wetenschapsknooppunt In regio s waar zich universiteiten gevestigd zijn, zijn er door deze instellingen Wetenschapsknooppunten opgericht. Een wetenschapsknooppunt heeft als doelstelling om po-leerlingen kennis te laten maken met onderzoek en wetenschap. Door bundeling van krachten tussen Roosevelt Academy, RPCZ en TCZ is het mogelijk gebleken om ook in Zeeland een Wetenschapsknooppunt op te richten bij de Roosevelt Academy m.b.v. de financiële ondersteuning van de KNAW. Talent in Zicht - Techniektoernooi De Stuurgroep Talent in Zicht en TCZ hebben gezamenlijk het initiatief genomen om te onderzoeken of er ook in Zeeland voldoende belangstelling bestaat voor deelname aan het landelijke Techniektoernooi. De Zeeuwse voorronde wordt georganiseerd in samenwerking met het College voor Techniek en Design van Scalda en zal voor het eerst plaatsvinden in het voorjaar van

19 Techniekcijfers In het kader van haar informatiefunctie brengt Technocentrum Zeeland (TCZ) met enige regelmaat de Zeeuwse Technische Onderwijs Cijfers overzichtelijk in beeld. In 2014 is een verkort overzicht gemaakt (zie bijlage). Enkele opvallende zaken: TECHNIEK In Zeeland wordt al jaren relatief meer voor techniek gekozen dan in de rest van Nederland. Dit is het geval op alle onderwijssoorten met uitzondering van het mbo, daar ligt het in schooljaar % lager dan landelijk het geval is. Zeeland verliest tijdens de doorstroom (vmbo naar mbo, havo naar hbo en mbo naar hbo) meer techniekstudenten aan onderwijsinstellingen buiten Zeeland dan dat ze techniekstudenten uit andere regio's trekt. Van de doorstroom vmbo-technisch naar mbo zijn het vooral leerlingen van Tholen en Schouwen-Duiveland die buiten Zeeland verder gaan leren. Van de doorstroom havotechnisch naar hbo zijn dit vooral de Zeeuws- Vlaamse leerlingen. 19

20 TECHNIEK NAAR ONDERWIJSSOORT Vmbo: het percentage leerlingen dat voor techniek kiest daalt al jaren, zowel in Zeeland als in de rest van Nederland. In Zeeland kiezen relatief wel meer leerlingen voor techniek dan in de rest van Nederland (16% tegenover 10% in schooljaar ). Als we kijken naar gemeentelijk niveau dan wordt er in Zeeuws- Vlaanderen en op Tholen het meest voor techniek gekozen. Veel doorstromers uit Tholen (97%) en Schouwen-Duiveland (62%) kiezen voor een technische mbo-opleiding buiten Zeeland. Havo: het percentage Havisten met een technisch profiel is de afgelopen vijf jaar gestegen, zowel in Nederland als in Zeeland. 42% van de Zeeuwse leerlingen op de havo heeft een technisch profiel in schooljaar , tegenover 41% landelijk. In Zeeuws-Vlaanderen en Schouwen-Duiveland ligt dat nog hoger. 54% van de Zeeuwse Havisten die gekozen hebben voor een technische hbo-opleiding volgen deze in Zeeland. Per gemeente zijn er grote verschillen te zien. Opvallend is dat 90% van de studenten uit Hulst een technische studie gaat volgen buiten Zeeland (veelal in Breda). Vwo: het percentage vwo-leerlingen met een technisch profiel is de afgelopen vijf jaar gestegen, in Zeeland nog meer dan landelijk. 60% van de Zeeuwse vwo-leerlingen heeft in schooljaar een technisch profiel, landelijk is dit 59%. Vooral in Zeeuws-Vlaanderen zijn veel vwo-leerlingen met een technisch profiel. Mbo: het aantal technische mbo-ers daalt in aantallen, zowel landelijk als in Zeeland. Het percentage technische mbo-ers daalt niet mee in Zeeland maar ligt al vijf jaar op 26%. Het aandeel voltijd-studenten stijgt en het aandeel deeltijdstudenten en bbl-ers daalt. Van de doorstromers naar technisch hbo vervolgt 59% de studie buiten Zeeland. Hbo: het aantal technische hbo-ers groeit, zowel landelijk als in Zeeland. Een belangrijk deel van de groei wordt gerealiseerd door meisjes, in Zeeland nog meer dan landelijk. Het aandeel voltijd-studenten stijgt en het aandeel duaal/deeltijd-studenten daalt. 20

21 MEISJES & TECHNIEK Het aandeel meisjes in de techniek groeit in Zeeland maar loopt in schooljaar nog steeds achter t.o.v. het landelijk percentage (21% versus 29%). In aantallen zijn er in Zeeland nu tegen de 300 meisjes meer in de technische opleidingen dan vijf jaar geleden. ZEELAND Meisjes in technische opleidingen Onderwijssoort Verschil VMBO HAVO VWO MBO HBO TOTAAL In Zeeland zijn vooral weinig meisjes op het technisch vmbo en mbo (Zeeland 4% en 7% versus landelijk 9% en 20%). Op het mbo wordt een deel hiervan verklaard doordat hier niet alle technische opleidingen worden aangeboden die (landelijk gezien) redelijk wat meisjes trekken. Als alleen gekeken wordt naar de opleidingen die in Zeeland ook aangeboden worden is het percentage meisjes landelijk gezien 11% (in Zeeland 7%). 21

22 Wetenschapsdag In 2014 heeft TCZ om budgettaire redenen niet deelgenomen aan de Wetenschapsdag in de Zeeuwse Bibliotheek. Workshop Contacten met bedrijven voor Technasium Leerlingen vanaf leerjaar 4 van het Technasium moeten zelf contacten leggen met bedrijven om Onderzoek & Ontwerp opdrachten binnen te halen. In dit kader heeft Technocentrum Zeeland ook in 2014 voor scholen uit het Technasium Netwerk Zuid- West Nederland een workshop verzorgd over de contacten met bedrijven. In rollenspellen oefenden de leerlingen hoe je telefonisch en persoonlijk contact legt met bedrijven aan de hand van een script. De feedback van zowel docenten als leerlingen was erg positief. Ontdekkasteel In 2014 zijn er geen nieuwe modules ontwikkeld voor het Ontdekkasteel. Er is door samenwerking met Creative Kids Concepts (Goes) wel een oplossing gevonden voor het probleem van de nabestelling van materialen. Gebruikers van het Ontdekkasteel kunnen nu via de website direct materialen nabestellen bij Kids Creative Concepts. Beroepen Oriëntatiedagen Techniek Zeeland (BTZ) In 2014 is de tiende editie gehouden van dit evenement waar alle Zeeuwse vmbo-scholen in de regio s Walcheren / Oosterschelderegio aan deelnemen. Er namen een recordaantal van bijna leerlingen deel aan de verschillende workshops. De BTZ wordt georganiseerd in samenwerking met verschillende brancheorganisaties, bedrijven en praktijkopleidingen. Voor de informatie, communicatie en registratie van de deelnemers is de website ontwikkeld. Via deze website ontvingen alle deelnemers en begeleiders ook een verzoek tot deelname aan de online evaluatie. Ruim 40% van de deelnemers heeft positief gereageerd op dit verzoek. Het uiteindelijke rapportcijfer voor de BTZ bedraagt in ,6 (leerlingen) en 7,5 (begeleiders). 22

23 Bedrijf+School Om meer jongeren te interesseren voor techniek en daarnaast het contact en kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijfsleven te intensiveren, is in 2006 door Technocentrum Zeeland het project Bedrijf+School geïnitieerd. Bedrijf+School bestaat uit een database met Zeeuwse bedrijven en organisaties die op het gebied van techniek gastlessen, bedrijfsbezoeken, snuffelstages en docentstages verzorgen voor alle Zeeuwse scholen (van basisonderwijs tot hbo) en daarnaast technische werkopdrachten laten uitvoeren door studenten. De database is toegankelijk via Voor het vervoer naar de bedrijfsbezoeken kunnen scholen gebruikmaken van de Techniekbus. Door deelname aan het Interreg-project Bedrijf+School Vlaanderen beschikt TCZ sinds 2014 weer over een up-to-date website, gebaseerd op technieken en inzichten zoals deze ook worden gehanteerd bij bekende boekingssites voor hotels e.d. De deelnemende bedrijven/organisaties van Bedrijf+School zijn als volgt verspreid over de regio s. Doelstelling Bedrijf+School Het tot stand brengen van meer en intensievere contacten tussen Zeeuws onderwijs en (technisch) bedrijfsleven en het interesseren van meer jonge mensen voor technische opleidingen en beroepen door gastlessen, bedrijfsbezoeken docentstages snuffelstages technische opdrachten In 2014 hebben er ruim 600 activiteiten plaatsgevonden voor leerlingen Aantal deelnemende bedrijven Regio Aantal deelnemers Zeeuws Vlaanderen 25% 25% 26% 27% 27% 28% Walcheren 22% 25% 25% 25% 25% 25% De Bevelanden 35% 34% 33% 33% 32% 31% Schouwen Duiveland 18% 16% 16% 15% 16% 16% &Tholen TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% In 2014 hebben zich 108 Vlaamse bedrijven aangesloten bij Bedrijf+School. Vanuit Zeeland zijn er 25 bedrijfsbezoeken gebracht aan Vlaanderen. 23

24 Gastles Bedrijfsbezoek Docentstage Technische opdracht Snuffelstage TOTAAL Ruimte voor samenwerking - Jaarverslag 2014 Onderwijssoort Aantal bedrijven dat deze activiteit voor deze onderwijssoort wil verzorgen Activiteiten Rond de 80% van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met Bedrijf+School. Dat is iets lager dan de voorgaande jaren. Basisonderwijs Algemeen Secundair onderwijs Technische en beroepsgerichte opleidingen Hoger technisch en beroepsgericht onderwijs Ongeveer de helft van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met de Techniek Ambassadeurs. Dit zijn met name VO docenten. bron: digitaal onderzoek TCZ begin 2015 Basisonderwijs; vooral de groepen 7 en 8. Algemeen Secundair onderwijs; opleidingen uit havo/vwo en Technasium. Technische en beroepsgerichte opleidingen; vmbo en mbo. Hoger technisch en beroepsgericht onderwijs; hbo en wo. Omdat scholen en bedrijven direct contact leggen wordt het aantal activiteiten niet automatisch geregistreerd via Bedrijf+School. Er is een inschatting gemaakt van het aantal activiteiten in 2014 op basis van het aantal keren dat de Techniekbus is ingezet voor een bedrijfsbezoek en de resultaten van het digitaal onderzoek, uitgevoerd onder de bedrijven en scholen (begin 2015). Niet alle bedrijfsbezoeken vonden plaats met de Techniekbus. Bedrijven in de nabije omgeving van de school worden te voet of per fiets bezocht. Inschatting van het aantal activiteiten Soort activiteit Aantal activiteiten Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal leerlingen activiteiten leerlingen activiteiten leerlingen activiteiten Aantal leerlingen Bedrijfsbezoeken Gastlessen Snuffelstages Docentstages Technasium- /Techniek Opdrachten Totaal ruim ruim ruim 600 ruim bijna 700 ruim ruim

25 De ervaringen van de activiteiten zijn overwegend positief, zowel bij de scholen als bij organisaties. Bedrijven vinden het leuk om de praktijk te laten zien, jongeren te helpen bij hun beroepskeuze en ze te enthousiasmeren voor techniek. De bedrijven die gemengde gevoelens hebben over de activiteiten geven aan dat de verwachtingen over en weer niet altijd op één lijn liggen en de interesse van leerlingen soms tegenvalt. Zij zouden ook graag meer aanvragen voor de verschillende activiteiten zien. Er zijn net als voorgaande jaren - nog steeds veel bedrijven die nog nooit benaderd zijn door onderwijsinstellingen. De scholen zijn met name positief doordat de bedrijven op een laagdrempelige manier laten zien wat er allemaal gebeurt binnen de organisatie, waardoor de leerlingen een beter beeld krijgen van de praktijk. Scholen met gemengde gevoelens over de activiteiten geven aan dat niet alle bedrijven een verhaal op het juiste niveau en de juiste toon kunnen vertellen. Redelijk wat scholen vonden het jammer/vervelend dat het budget voor de Techniekbus ruim voor het einde van het schooljaar (mei respectievelijk november) al op was. Techniekbus In 2014 zijn er leerlingen vervoerd met de Techniekbus van school naar een bedrijf. Ten opzichte van 2013 is dit een daling. Dit heeft te maken met het beschikbare budget voor de Techniekbus, dat in 2014 lager was dan in Soort onderwijs PO + SBO (Primair & Speciaal Onderwijs) MBO VMBO HAVO/VWO HBO PS (Praktijkscholen) Totaal aantal ritten Het voortgezet onderwijs maakt relatief het meest gebruik van de Techniekbus. 25

26 Bedrijf+School over de grens In 2013 is een samenwerking met Vlaamse collega s gerealiseerd binnen Bedrijf+School. TCZ ondersteunt de Regionale Technologie Centra (RTC s) in Oost- en West-Vlaanderen bij de ontwikkeling van het concept Bedrijf+School, Techniekbus en Techniek Ambassadeurs binnen deze provincies. Inmiddels zijn er 108 Vlaamse bedrijven geworven die hun medewerking willen verlenen aan deze vorm van beroepenoriëntatie. Ook is er een nieuwe website ontwikkeld: Begin 2014 vonden de eerste grensoverschrijdende bedrijfsbezoeken plaats. Voor TCZ betekent dit project dat er met name gecommuniceerd moet worden naar de Zeeuwse bedrijven en scholen over het grensoverschrijdende karakter. bedrijfplusschool.eu Zeeuwse scholen kunnen met ingang van 2014 ook over de grens een bedrijf gaan bezoeken in Oost- en West- Vlaanderen (B). Andersom zijn Vlaamse scholen welkom bij de Zeeuwse bedrijven. Ook voor de grensoverschrijdende bezoeken kan gebruik worden gemaakt van de Techniekbus. Naast de grensoverschrijdende samenwerking en kennisuitwisseling levert dit project voor TCZ met name een nieuwe website op. Cursus Techniek Ambassadeurs Technocentrum Zeeland heeft in 2014 negen Techniek Ambassadeurs opgeleid, één vrouw en acht mannen. Dit zijn mbo- en hbo-technici, werkzaam bij de deelnemers van Bedrijf+School. De Techniek Ambassadeurs willen jongeren inspireren en enthousiasmeren om te kiezen voor een technische opleiding en beroep. Dit brengt het totaal aantal Techniek Ambassadeurs eind 2014 op 65. Eind 2014 heeft TCZ 85 Techniek Ambassadeurs opgeleid Technici, die jongeren willen informeren en inspireren over techniek. Door Zeeuwse scholen te ondersteunen m.b.v. gastlessen en bedrijfsbezoeken 65 zijn er nog altijd actief (de overigen zijn verhuist, andere functie of met pensioen) via Techniek Ambassadeurs zijn in 2014 via TZC o.a. ingezet tijdens de Wetenschapsdag, het Onderwijsproject van de Haven en de BTZ. Verder zijn ze direct door scholen benaderd om onder andere gastlessen en bedrijfsbezoeken te verzorgen. De helft van de Zeeuwse techniekdocenten is bekend met de Techniek Ambassadeurs. 26

27 Nieuwe uitdagingen Voor 2015 zijn onder meer de volgende projecten in voorbereiding. Optimalisatie techniekpromotie, Huis van de Techniek Mede op initiatief van TCZ wordt er onderzocht op welke wijze de techniekpromotie in Zeeland verder kan worden geoptimaliseerd en verbeterd. Belangrijk facet daarbij is het streven naar de vorming van een Zeeuws loket/portal voor techniekpromotie, waar binnen zo veel mogelijk partijen met elkaar zullen samenwerken. Bij dit initiatief zijn de volgende partijen betrokken: Samen Handen Ineen, BZW-Onderwijscommissie, STOeB en Bio Base Europe Training Center. Nadrukkelijk is het de bedoeling van de initiatiefnemers om dit loket techniekbreed, voor heel Zeeland en alle onderwijsvormen te realiseren. Hiertoe zijn er met vele betrokkenen gesprekken gevoerd. De gedachte is dat dit loket voor alle sectoren kennis, ervaring, functionaliteiten (Techniekbus, Techniek Ambassadeurs etc.) en ondersteuning kan bieden. Ook de scholen zullen zich met hun eventuele vragen over Loopbaan Oriëntatie eveneens kunnen richten tot dit loket. Verwacht mag worden dat het Huis van de Techniek in 2015 definitief gevormd zal kunnen worden. Ontdekkasteel als digitaal leerplatform Na het digitaliseren van een aantal lessen in 2012, is het idee ontstaan om het Ontdekkasteel verder te digitaliseren. TCZ is met diverse partijen in gesprek om digitale lesmodules te ontwikkelen voor het Ontdekkasteel. Belangrijk uitgangspunt voor deze modules zal zijn de leerlingen kennis te laten maken met voor Zeeland essentiële sectoren. Denk aan modules over de Bio Based Economy en de Food-sector. Grenzeloze Techniek In samenwerking met de Vlaamse collega s wordt er gewerkt aan een nieuw Interreg-project. Centrale doelstellingen zijn het verder intensiveren van de band tussen het technisch bedrijfsleven en het onderwijs en de vorming van Professionele Leergemeenschappen voor docenten van Lerarenopleidingen aan beide zijden van de grens. 27

28 Financieel verslag Jaarverslag 2014 Samengesteld door Dick Schipper Angelique Hazen Bianca van de Ketterij en Mary Remijnse Fotografie: Mary Remijnse mei

29 BIJLAGE - ZEEUWSE ONDERWIJSCIJFERS TECHNIEK bron: DUO, schooljaar voorlopige cijfers dd. 1 maart VO: excl. VAVO en LWOO HBO: alleen Bachelor BETREFT % Techniekstudenten SOORT ONDERWIJS TOTAAL VMBO HAVO VWO MBO HBO leerjaar 3+4 leerjaar 4+5 leerjaar alle leerjarejaren alle leer Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld schooljaar % 20% 35% 38% 55% 54% 28% 26% 16% 29% 26% 29% % 19% 36% 39% 55% 53% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 37% 38% 56% 54% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 39% 39% 57% 56% 26% 26% 17% 28% 25% 29% % 16% 41% 42% 59% 60% 27% 26% 18% 30% 26% 30%

30 SOORT ONDERWIJS TOTAAL VMBO leerjaar 3+4 HAVO leerjaar 4+5 VWO leerjaar MBO alle leerjaren HBO alle leerjaren BETREFT schooljaar Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld Nld Zld % Meisjes in techniek % 5% 42% 40% 48% 44% 15% 5% 16% 12% 25% 17% % 3% 43% 40% 48% 47% 16% 6% 16% 12% 25% 18% % 2% 44% 39% 48% 47% 17% 7% 17% 15% 26% 19% % 2% 45% 43% 49% 49% 18% 7% 18% 15% 27% 20% % 4% 46% 44% 49% 47% 20% 7% 19% 15% 29% 21%

31 TOTAALBEELD VMBO (excl. LWOO) leerjaar 3+4 HAVO leerjaar 4+5 VWO leerjaar SOORT ONDERWIJS MBO alle leerjaren HBO (excl AD & M) alle leerjaren Nld Zld Nld Zld TOTAAL Nld Zld Nld Zld Nld Zld Alle Alleen Alle Alleen Nld Zld "Zwse"* "Zwse"* BETREFT schooljaar Aantal leerlingen / studenten Waarvan techniek in aantallen Waarvan techniek in % % 20% 35% 38% 55% 54% 28% 26% 16% 29% 26% 29% % 19% 36% 39% 55% 53% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 37% 38% 56% 54% 27% 26% 17% 28% 25% 29% % 17% 39% 39% 57% 56% 26% 26% 17% 28% 25% 29% % 16% 41% 42% 59% 60% 27% 26% 18% 30% 26% 30% Waarvan meisjes in aantallen Waarvan meisjes in % % 5% 42% 40% 48% 44% 15% 9% 5% 16% 11% 12% 24% 16% * Alleen de technische opleidingen die in Zeeland ook aangeboden worden % 3% 43% 40% 48% 47% 16% 9% 6% 16% 12% 12% 25% 17% % 2% 44% 39% 48% 47% 17% 9% 7% 17% 11% 15% 26% 19% % 2% 45% 43% 49% 49% 18% 10% 7% 18% 12% 15% 27% 20% % 4% 46% 44% 49% 47% 20% 11% 7% 19% 12% 15% 29% 21%

32 VMBO, leerjaar 3 en 4 (en 5/6 VMBO-MBO) excl. LWOO naar geslacht en regio Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEK Nederland Zeeland in % van totaal VMBO Nederland 12% 11% 10% 10% 10% Zeeland 20% 19% 17% 17% 16% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal VMBO Zuid-Beveland 22% 21% 19% 19% 17% Zeeuws-Vlaanderen 17% 18% 16% 16% 20% Tholen 24% 33% 28% 25% 19% Walcheren 18% 18% 15% 13% 13% Schouwen-Duiveland 16% 12% 12% 12% 13% % meisjes Nederland 7% 8% 8% 9% 9% Zeeland 5% 3% 2% 2% 4% Zuid-Beveland 5% 1% 1% 1% 1% Zeeuws-Vlaanderen 4% 4% 2% 3% 6% Tholen 8% 11% 0% 0% 0% Walcheren 3% 2% 2% 2% 3% Schouwen-Duiveland 11% 7% 10% 9% 14%

33 HAVO, leerjaar 4 en 5, excl. VAVO Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEK* Nederland Zeeland in % van totaal HAVO Nederland 35% 36% 37% 39% 41% Zeeland 38% 39% 38% 39% 42% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal HAVO Zuid-Beveland 34% 32% 30% 31% 34% Zeeuws-Vlaanderen 41% 45% 43% 43% 50% Tholen Walcheren 40% 39% 39% 43% 44% Schouwen-Duiveland 45% 47% 62% 56% 54% % meisjes Nederland 42% 43% 44% 45% 46% Zeeland 40% 40% 39% 43% 44% Zuid-Beveland 40% 41% 37% 40% 43% Zeeuws-Vlaanderen 41% 43% 42% 46% 46% Tholen Walcheren 37% 34% 39% 42% 43% Schouwen-Duiveland 47% 48% 34% 44% 41%

34 VWO, leerjaar 4 t/m 6, excl. VAVO Leerjaar/richting Regio M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT M V TOT TOTAAL Nederland Zeeland Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland TECHNIEKPROFIEL Nederland (NT en/of NG) Zeeland in % van totaal VWO Nederland 55% 55% 56% 57% 59% Zeeland 54% 53% 54% 56% 60% Zuid-Beveland Zeeuws-Vlaanderen Tholen Walcheren Schouwen-Duiveland in % van totaal VWO Zuid-Beveland 52% 50% 50% 53% 58% Zeeuws-Vlaanderen 58% 58% 57% 62% 65% Tholen Walcheren 53% 52% 53% 56% 58% Schouwen-Duiveland 55% 65% 69% 66% 57% % meisjes Nederland 48% 48% 48% 49% 49% Zeeland 44% 47% 47% 49% 47% Zuid-Beveland 49% 51% 51% 51% 48% Zeeuws-Vlaanderen 37% 48% 48% 53% 48% Tholen Walcheren 44% 42% 42% 43% 44% Schouwen-Duiveland 47% 41% 46% 44% 46%