Triodos Groenfonds Jaarverslag 2015 TLIM

Transcriptie

1 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2015 TLIM

2 Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.

3 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2015

4 Kerncijfers (bedragen in duizenden euro s) Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Baten Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Lasten Bedrijfsresultaat Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Resultaat Lopende kosten ratio 0,91% 0,89% 1,28% 1,22% 1,27% Ratio illiquide beleggingen ultimo 77,1% 79,1% 77,5% 71,6% 75,5% Ratio groen belegd vermogen ultimo 73,0% 70,4% 74,1% 68,4% 71,6% Modified duration ultimo 3,3 2,9 2,5 2,5 2,7 Per aandeel (bedragen in euro s) Intrinsieke waarde ultimo 57,13 56,84 55,82 56,72 57,78 Resultaat 0,60 1,80 0,10 0,00 1,41 Rendement Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde (inclusief herbelegging van dividend) 1 jaar 3 jaar gem. 5 jaar gem. 10 jaar gem. Sinds oprichting gem. Exclusief maximaal fiscaal voordeel 1,2% 1,5% 1,4% 1,6% 2,5% Inclusief maximaal fiscaal voordeel * 3,1% 3,4% 3,4% 3,8% 4,8% Dividendrendement Triodos Groenfonds Dividendrendement ** 0,5% 1,4% 1,7% 1,8% 2,0% * Dit fiscaal voordeel is maximaal 1,9% per jaar van de waarde van de aandelen op 1 januari tot een maximum van EUR (2015) per belastingplichtige. Meer informatie is beschikbaar op pagina 35. ** Het dividendrendement over het afgelopen boekjaar kan worden berekend na uitkering van het dividend.

5 Inhoud Pagina Algemene gegevens 6 Verslag van het bestuur 7 Bericht van de Raad van Commissarissen 23 Jaarrekening 2015 Triodos Groenfonds 24 Overige gegevens 48 Personalia 54 Adres en colofon 56 5

6 Algemene gegevens Triodos Groenfonds NV (Triodos Groenfonds) is een beleggings maatschappij met veranderlijk kapitaal met een open-end structuur. Het fonds is genoteerd aan Euronext Fund Services. Triodos Groenfonds is een beleggingsinstelling in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Triodos Groenfonds is in 1990 door Triodos Bank opgericht als Biogrond Beleggingsfonds. In juli 1998 is het fonds met de andere groene fondsen van Triodos Bank samengevoegd tot Triodos Groenfonds. Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt, belegd in duurzame obligaties. Rente-inkomsten, afsluitprovisies en andere gerealiseerde inkomsten van het fonds worden na aftrek van kosten in de vorm van dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd. Triodos Groenfonds is statutair gevestigd in Zeist. Bestuur Triodos Investment Management BV (Triodos Investment Management) is het bestuur en de beheerder van Triodos Groenfonds en 100% dochter van Triodos Bank NV. Triodos Investment Management beschikt over een vergunning om op te treden als beheerder van beleggingsinstellingen in de zin van artikel 2:65 Wft. De AFM is de vergunningverlenende toezichthouder en voert het gedragstoezicht uit. De Nederlandsche Bank (DNB) oefent het prudentiële toezicht uit. Triodos Investment Management is aangesloten bij de Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). DUFAS heeft de Code Vermogens beheerders opgesteld waarin een aantal principes is opgenomen. De leden van DUFAS hebben afgesproken om in overeenstemming met deze principes te handelen. U vindt de code op Het bestuur van Triodos Investment Management bestaat uit: Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Dick van Ommeren (directeur sinds 1 februari 2016) Laura Pool (directeur Risk & Finance) Fondsmanager Triodos Investment Management heeft een fondsmanager aangesteld. Itske Lulof is sinds 2010 fondsmanager van Triodos Groenfonds. Bewaarder Met de inwerkingtreding van de AIFMD op 22 juli 2014 is Triodos Groenfonds verplicht om een onafhankelijke bewaarder te hebben. BNP Paribas Securities Services S.C.A. is aangesteld als onafhankelijke bewaarder voor de Nederlandse beleggingsfondsen die Triodos Investment Management onder beheer heeft. De taak van de bewaarder is het bewaren van de activa en het houden van een zeker toezicht op het Fonds. Zo houdt de bewaarder toezicht op de beleggingen; de wijze waarop zij worden verkregen en vervreemd, de boeking van het vermogen van het fonds en de kasstromen. Raad van Commissarissen Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 21 mei 2015 zijn Marjolein Elings-van Hooidonk en Jules Kortenhorst afgetreden. Aukje Hassoldt en Jacqueline Rijsdijk zijn door de Algemene Vergadering van Aandeel houders benoemd tot commissaris. De samenstelling van de Raad van Commissarissen is hiermee als volgt: Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren 6

7 Verslag van het bestuur Duurzame energie, biologische landbouw en duurzaam bouwen zijn de belangrijkste sectoren waar het fonds zich op richt. In deze sectoren is in 2015 de volgende impact bereikt. Hieronder staat welke impact het fonds heeft bereikt. Op de website van Triodos Bank wordt de berekeningsmethodiek toegelicht. Duurzame energie Triodos Groenfonds beschouwt energie als een primaire levensbehoefte die duurzaam moet worden opgewekt en gebruikt voor toekomstige generaties. Door het grootschalig financieren van bewezen technologieën zoals wind- en zonne-energie levert Triodos Groenfonds een belangrijke bijdrage aan de noodzakelijke transitie van ons energiesysteem. Doordat het fonds al sinds de oprichting duurzameenergieprojecten financiert, heeft het een schat aan ervaring en expertise opgebouwd. Dit wordt gewaardeerd door de ontwikkelaars en exploitanten van duurzame-energieprojecten. Triodos Groenfonds financiert ook projecten, waarbij vooral de financieringsstructuur vernieuwend is. Voorbeelden zijn energiebesparings projecten binnen de gebouwde omgeving en het financieren van gevarieerde eigendomsstructuren zoals energiecoöperaties voor duurzame energie. Triodos Groenfonds financiert onder andere ondernemingen die duurzame-energieprojecten ontwikkelen en exploiteren. Daarnaast richt het fonds zich op projecten op het gebied van energiebesparing. In 2015 werd er in Nederland een recordaantal van 535 MW aan windenergie gebouwd, waarvan 129 MW wind op zee. Van de 406 MW wind op land heeft Triodos Groenfonds ca. 20% mede gefinancierd. Eind 2015 financierde Triodos Groenfonds 69 duurzame-energieprojecten in Nederland (2014: 66). De gezamenlijke opwekkingscapaciteit van deze projecten was 453 MW (2014: 497 MW). Dit was voldoende om Nederlandse huishoudens een jaar lang van energie te voorzien (2014: ). Per 37 aandelen Triodos Groenfonds voorzien deze projecten zo in de energiebehoefte van één Nederlands huishouden. Biologische landbouw Onze relatie met de bodem en de aarde vereist een holistisch perspectief. We kunnen ons niet langer een wereldbeeld permitteren dat landbouwgrond CO 2 -besparing en investeringen in duurzame energie door Triodos Groenfonds CO 2 -besparing (in kilogram, linkeras) Investeringen in duurzame energie (in duizenden EUR, rechteras) 7

8 ziet als het beginpunt van een grenzeloos winningsproces. In plaats daarvan moet landbouw worden gezien binnen de context van een natuurlijk systeem van voedingsstoffen, water, biodiversiteit, dierenwelzijn en sociale omstandigheden. We 7,2m 2 biologische landbouwgrond per aandeel hebben boeren nodig die natuurlijke bronnen conserveren en recyclen. Triodos Groenfonds ondersteunt boeren die laten zien wat de voordelen van duurzame en biologische landbouwprincipes zijn. Bij biologische landbouw worden geen kunstmatige meststoffen en pesticiden gebruikt. Men onderkent het belang van biodiversiteit en hanteert de hoogste standaarden van dierenwelzijn. Triodos Groenfonds beoogt vooral meer duurzame bodem te behouden door kredieten te verlenen voor het uitbreiden van het areaal aan biologisch bewerkte grond. Daarnaast focust het fonds zich op het financieren van melkveebedrijven. Het fonds verstrekt uitsluitend landbouwkredieten aan landbouwbedrijven die biologisch zijn Biologische landbouw en natuurbeheer, naar oppervlakte Natuur 28,7% Melkvee 28,7% Arable 14,1% Gemengde bedrijven 12,5% Vlees 11,6% Fruit 0,7% Pluimvee 0,5% Tuinbouw 0,2% Overig 3,0% gecertificeerd of zich in de overgangsfase naar biologische productie bevinden. Triodos Groenfonds financiert boeren met circa hectare biologische landbouwgrond in Nederland. Dit staat gelijk aan 7,2m 2 per aandeel Triodos Groenfonds. Alle biologische landbouwbedrijven die door Triodos Groenfonds worden gefinancierd, produceerden in 2015 het equivalent van 6,8 miljoen maaltijden. Binnen de sector biologische landbouw financiert Triodos Groenfonds ook projecten die gezamenlijk hectares natuur beheren. Dat is circa 2,9 m 2 aan natuurgebied per aandeel. Duurzaam bouwen Gebouwen verbruiken op dit moment 35% van alle energie in Nederland en leveren eenzelfde aandeel aan de CO 2 -uitstoot. Indien we willen overgaan op een daadwerkelijk duurzame economie moeten we nagaan hoe we gebouwen volledig duurzaam kunnen bouwen en vooral hoe we de bestaande gebouwde omgeving grootschalig kunnen verduurzamen. Nieuwbouw dient minstens te voldoen aan de vereisten van het Bouwbesluit en liefst energieneutraal te zijn. Ook door renovatie kan de duurzaamheid van gebouwen sterk verbeteren, onder meer door isolatie maatregelen, het gebruik van duurzame materialen, energiezuinige verlichting en verwarming, geavanceerde beheerssystemen en energiezuinige apparatuur. Hiermee kan een grote impact gerealiseerd worden. Triodos Groenfonds richt zich vooral op de volgende sectoren: de renovatie van monumenten, zeer duurzame nieuwbouw, de renovatie van maatschappelijk vastgoed en de transformatie van kantoren naar huurwoningen. Triodos Groenfonds financiert de bouw en/of de renovatie van ongeveer m 2 duurzaam vastgoed met name woningen, studentenhuisvesting, monumenten en kantoren. Daarnaast faciliteert Triodos Groenfonds de nieuwbouw of 8

9 renovatie van instellingen die zorg bieden aan meer dan ouderen. Marktontwikkelingen Marktontwikkelingen algemeen De Nederlandse economie vertoont in 2015 lichte tekenen van herstel. Hoewel de economie voor het tweede jaar op rij groeide, blijft het herstel in enkele sectoren van de economie nog broos. De sectoren waarin Triodos Groenfonds belegt, zijn de afgelopen jaren ondanks de crisis blijven groeien en groeiden ook in De duurzame sector is volop in beweging en het draagvlak in de samenleving groeit. De urgentie om maatregelen in deze sectoren te nemen om klimaatverandering en uitputting van de bodem tegen te gaan, lijkt na het bereiken van het Klimaatakkoord in Parijs sterker dan ooit. De economische ontwikkelingen in opkomende landen waren in 2015 nog niet van invloed op Triodos Groenfonds. Het aandeel uitgekeerde leningen aan projecten in opkomende markten in de portefeuille was namelijk nog zeer gering. De ontwikkeling van de rente De ontwikkeling van de rente op de Nederlandse kapitaalmarkt is een macro-economische ontwikkeling die van invloed is op het Fonds. De kapitaalmarktrente in Nederland bleef in 2015 historisch laag. De opbrengst uit nieuwe leningen waarin Triodos Groenfonds belegt, bestaat uit de kapitaalmarktrente voor de rentevastperiode en een opslag voor het debiteurenrisico. Deze opbrengst is door de lage rentestand relatief laag in vergelijking met voorgaande jaren. Het jaar 2015 heeft zich gekenmerkt door onrust en volatiliteit op de wereldwijde rentemarkt. Dit is terug te zien in de ontwikkeling van de rente in Nederland. Het eerste kwartaal van 2015 kende een daling van de rente, het tweede kwartaal een stijging. De tweede helft van het jaar kende een daling van de rente, vooral van de kortlopende rentes. De invloed hiervan op de koers van het aandeel Triodos Groenfonds hangt mede af van het profiel van de bestaande portefeuille en het moment van aflossingen en het uitzetten van nieuwe leningen. Marktontwikkelingen per sector Duurzame energie Nederland probeert de doelen uit het SER Energieakkoord te behalen: 14 procent hernieuwbare energie in 2020 en 100 petajoule extra energiebesparing in Tot nu toe loopt Nederland met 5,6% sterk achter. In december 2015 zijn daarom aanvullende maatregelen afgesproken. Ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0, jaars IRS basispunten, links) vs Waardeontwikkeling TGF (geïndexeerd, rechts) 101,4 101,2 101,0 100,8 100,6 100,4 100,2 100,0 99,8 99,6 99,4 99,

10 10

11 VANDEBRON ENERGIE BV Vandebron is een vernieuwend bedrijf met een concept waarbij Nederlandse huishoudens duurzame energie rechtstreeks van een producent kopen, zoals een boer met een windmolen of zonnepanelen, zonder tussenkomst van een traditioneel energiebedrijf. Consumenten kiezen daarbij zelf hun producent, zodat ze weten waar hun geld naartoe gaat en waar hun energie vandaan komt. Hiermee is Vandebron een transparante energiedienst. Triodos Groenfonds heeft sinds 2013 een klein aandelenbelang in Vandebron. Het fonds beoogt hiermee meer opwekking van decentrale duurzame energie te stimuleren. 11

12 Zo is er binnen de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE) extra budget beschikbaar gesteld. Desondanks worden er steeds meer duurzameenergieprojecten en energiebesparingsprojecten gerealiseerd. Qua aantal en volume heeft Triodos Groenfonds in 2015 dan ook een record aan nieuwe duurzame energieprojecten kunnen financieren. De marktprijs voor elektriciteit in Nederland daalde in 2015 zeer sterk. De prijs van een MWh elektriciteit op de APX daalde van EUR 45,91 gemiddeld in december 2014 naar EUR 33,73 per MWh gemiddeld in december De productie van duurzame energie is door deze lage elektriciteitsprijs momenteel vanuit een financieel oogpunt minder attractief. Voor de middellange termijn zijn de vooruitzichten dat de elektriciteitsprijs vooralsnog laag blijft. De fondsmanager is uiteraard alert op deze ontwikkelingen en anticipeert hierop in de kredietverlening. De monitoring van de portefeuille aan bestaande duurzame-energieprojecten is op dit punt geïntensiveerd. Energiebesparingsprojecten en projecten gericht op duurzame productie van warmte en koude zijn meer gerelateerd aan de gasprijs, die ook sterk daalde in Duurzame energie in opkomende markten Klimaatproblematiek houdt niet op bij grenzen en een stabiele energievoorziening is van groot belang, juist ook voor de economieën van opkomende markten. Hoewel in deze landen natuurlijke bronnen als wind, zon en water ruim voorhanden zijn, is het aandeel wind- en zonne-energie voor de productie van elektriciteit in deze markten nog gering. In het Klimaatakkoord van Parijs is onderkend dat juist extra middelen beschikbaar dienen te worden gesteld om in deze markten in duurzame energie te investeren. Triodos Groenfonds ziet dat er steeds meer kansen voor duurzame energieprojecten in opkomende markten zijn en dat biedt mogelijkheden voor het Fonds. Biologische landbouw De marktontwikkelingen voor de sector biologische landbouw blijven positief door de groeiende vraag van consumenten naar biologische producten. Deze vraag overstijgt nog steeds het aanbod, met name als het gaat om biologische zuivel. In tegenstelling tot gangbare melk, stijgt de prijs van biologische melk. Wat de akkerbouw betreft spelen de grotere Nederlandse biologische bedrijven een steeds belangrijkere rol op Europees niveau. Kleine en middelgrote telers zetten daarnaast in op lokale verkoop. In de Nederlandse markt is ruimte voor uitbreiding en omschakeling. Duurzaam bouwen In de vastgoedsector beginnen duurzaam bouwen en renovatie een steeds belangrijke plaats in te nemen. Eind 2015 is er weer meer financiering voor vastgoed in het algemeen en duurzaam bouwen in het bijzonder beschikbaar gekomen. De utiliteits bouw blijft echter achter in de verduurzaming: de Nationale Energieverkenning 2015 toont aan dat de achterstand qua energiesbesparing hier groot is. Dat biedt volop kansen voor Triodos Groenfonds, dat zich daar specifiek op richt. Kansrijke speerpunten zijn monumenten, maatschappelijk vastgoed en de transformatie van kantoren naar huurwoningen. Regeling groenprojecten In 2015 is de Regeling groenprojecten geactualiseerd. Deze regeling is opgesteld door de Ministeries Infrastructuur & Milieu, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en was in 2010 voor het laatst aangepast. Veel van de mogelijkheden in de regeling blijven ongewijzigd. Zo blijven de natuurcategorieën in stand, komen alle vormen van duurzame energie nog steeds in aanmerking voor groenverklaring en blijft de circulaire economie een kernpunt van de regeling. Ook blijft de gehele biologische landbouw kwalificeren voor een groenverklaring. Op diverse terreinen zijn de mogelijkheden uitgebreid, met name op het gebied van verduurzaming van de gebouwde omgeving. Zo wordt het eenvoudiger om een groenverklaring te verkrijgen voor de herbestemming van utiliteitsgebouwen (zoals kantoren) tot woningen. Voor rijks- of gemeentemonumenten zijn de eisen nog iets verder versoepeld. Bij utiliteitsnieuwbouw en renovatie is 12

13 een extra hoge groene lening mogelijk als deze energieneutraal is. Voor gerenoveerde utiliteitsgebouwen die een rijks- of gemeentemonument zijn, is het groen te lenen bedrag nog hoger. De rentekorting stimuleert vastgoedeigenaren om net die extra stap te zetten om (extra) energie besparingsmaatregelen door te voeren. Daarmee wordt de energierekening voor de langere termijn bovendien verlaagd. De update van de Regeling is in april 2016 van kracht geworden. De Regeling Groenprojecten Buitenland blijft onveranderd. Alle buitenlandse projecten waaraan Triodos Groenfonds tot nu toe een lening heeft gecommitteerd, hebben een groenverklaring verkregen. Beleggingen Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds steeg in 2015 naar EUR 674,1 miljoen (EUR 617,2 miljoen per ultimo 2014). De waarde van de financieringsportefeuille nam ook sterk toe en bedraagt per ultimo 2015 EUR 533,2 miljoen (ultimo 2014: EUR 467,4 miljoen). In 2015 werd voor EUR 58,7 miljoen afgelost (2014: EUR 123,8 miljoen) en voor EUR 128,0 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd, vooral in de sectoren duurzame energie en biologische landbouw. Dit is EUR 49,3 miljoen meer dan het jaar daarvoor (2014: EUR 78,7 miljoen). Daarnaast werd er in 2015 voor EUR 62,1 miljoen aan nieuwe leningen gecommitteerd die nog niet (geheel of gedeeltelijk) in 2015 uitgekeerd konden worden. Per 31 december 2015 was 73,0% van het fondsvolume van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2014: 70,4%). Daarnaast was 6,1% van het fondsvolume belegd in leningen zonder groenverklaring. Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedroeg de totale financierings portefeuille 79,1% (eind 2014: 75,7%). Duurzame energie De totale waarde van de uitstaande financieringen in duurzame-energieprojecten steeg naar EUR 275,5 miljoen (2014: EUR 230,6 miljoen). Dit kwam vooral door een groot volume aan nieuwe leningen en uitkeringen. Procentueel steeg het aandeel duurzame energie van 37,4% naar 40,9% van het fondsvermogen, met het grootste belang in windenergie (33,0%). Het aandeel van andere vormen van duurzame energie daalde van 9,1% naar 7,9%. Om de doelstellingen uit het Energieakkoord te behalen, moet er veel geïnvesteerd worden in duurzame energie in Nederland. Triodos Groenfonds draagt hieraan bij door de financiering van windenergie, zonne-energie, WKO-projecten en projecten gericht op energiebesparing. Duurzame energie in opkomende markten Er is in 2015 een nieuw project in opkomende markten goedgekeurd: Cohessa, een 70 megawatt zonneenergiecentrale in Honduras. Voor Cohessa EUR 674 miljoen fondsvermogen ultimo

14 Financieringen per 31 december 2015* (bedragen in duizenden euro s) Aantal projecten Nominale waarde Reële waarde Duurzame energie (40,9%) Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig Totaal duurzame energie Biologische landbouw (17,6%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Zorgboerderijen Fruitboomteelt Overig Totaal biologische landbouwbedrijven Handel biologische producten Slagerijen/slachterijen Groothandel Overig Totaal handel biologische producten Biologische voedingverwerkende bedrijven Totaal biologische landbouw Duurzaam bouwen (13,7%) Duurzame kantoren Duurzame woningen Totaal duurzaam bouwen Natuur en landschap (6,9%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden Activa min kortlopende schulden (20,9%) Fondsvermogen (100%) * Het totaal van de financieringen plus de portefeuille duurzame obligaties is gelijk aan het totaal van de beleggingen volgens de balans.

15 wordt samengewerkt met de International Finance Corporation (IFC, onderdeel van de Wereldbank). Deze lening is in februari 2016 uitgekeerd. De totale waarde van de gecommitteerde financieringen in duurzame-energieprojecten in opkomende markten steeg naar EUR 16,6 miljoen (2014: EUR 10,1 miljoen). Biologische landbouw De marktwaarde van de financieringen die Triodos Groenfonds aan ondernemers in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie heeft geleend, steeg in 2015 tot EUR 118,4 miljoen (2014: EUR 93,3 miljoen). Het aandeel van deze sector in het fonds steeg daarmee naar 17,6% (2014: 15,1%). In 2015 zijn er uitkeringen aan nieuwe relaties en aan bestaande klanten gedaan. Zij gebruikten de kredietfaciliteiten om het bedrijf verder uit te breiden, te moderniseren of om bedrijfsovername mogelijk te maken. Duurzaam bouwen Het volume van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen steeg in 2015 naar EUR 92,5 miljoen (2014: EUR 83,7 miljoen). Daarmee maakt deze sector nu 13,7% uit van het fondsvermogen. In 2015 werden zowel nieuwbouwals renovatieprojecten gefinancierd. Liquiditeitenbeheer Triodos Groenfonds is conform het prospectus verplicht om minimaal 10% van het fondsvermogen in liquiditeiten of andere direct opeisbare tegoeden aan te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen. De liquide middelen worden grotendeels aangehouden op spaarrekeningen onder marktconforme condities. Gezien de huidige lage marktrente zijn de vergoedingen zeer laag tot nihil. Een deel van de liquiditeiten wordt belegd in beursgenoteerde obligaties van (financiële of overheids-) instellingen met een voldoende duurzaam karakter. Het fonds begon het jaar met 20,9% liquiditeiten. Op 31 december 2015 werd 19,6% van het fondsvermogen in liquiditeiten aangehouden. Gemiddeld (ongewogen) bedroeg het percentage liquiditeiten in ,4%. Daarnaast kan Triodos Groenfonds een deel van haar liquide middelen beleggen in deposito s, die worden aangehouden bij financiële instellingen. Per 1 januari 2015 was dit 2,8% van het fondsvermogen; per ultimo december was dit 0,0%. Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle debiteuren (leningnemers) op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. In het staafdiagram hieronder wordt per risicocategorie het volume van de portefeuille als percentage van het totaal weergegeven. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Ten opzichte van vorig jaar is de kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds als volgt. Circa 48% van de leningen heeft een zeer laag tot laag risicoprofiel (2014: 59%); 44% een normaal risicoprofiel (2014: 31%); 2% heeft een hoog risico (2014: 4%) en 6% heeft risicoklasse zeer hoog (intensief en bijzonder beheer; 2014: 6%). De verschuiving van zeer laag/laag risicoprofiel naar normaal risicoprofiel wordt veroorzaakt doordat er een groot volume aan nieuwe leningen is uitgekeerd, die grotendeels binnen het normale risicoprofiel vallen. Daarnaast viel een significant deel van de aflossingen op leningen binnen het lage risicoprofiel. Procentueel daalde de exposure op hoog en zeer hoog risico van 10% in 2014 naar 8% per ultimo Triodos Groenfonds heeft een gemiddelde risicobereidheid tussen 6 en 9. De samenstelling van de portefeuille heeft zich in 2015 naar tevredenheid ontwikkeld. Voorzieningen dubieuze debiteuren Het percentage getroffen voorzieningen voor dubieuze debiteuren is in 2015 gedaald. Er is een bedrag van EUR 2,1 miljoen aan de voorziening toegevoegd. Daarnaast is een bedrag van EUR 2,0 miljoen aan voorzieningen vrijgevallen en 0,3 miljoen afgeboekt. Hiermee bedragen de totale voorzieningen voor dubieuze debiteuren 2,4% van 15

16 Risicoclassificatie per 31 december 2015, als percentage van de financieringsportefeuille % ultimo 2015 ultimo het fondsvermogen per ultimo december 2015 (eind 2014: 2,7%). De portefeuille dubieuze debiteuren, in het bijzonder de glastuinbouw, biomassavergistingsinstallaties en varkenshouderijen worden nauwgezet gemonitord en gemanaged. De situatie in de glastuinbouwsector en biomassavergisting blijft lastig. De glastuinbouwsector ondervindt veel concurrentie uit Zuid-Europa. In de sector biomassavergisting is geen verbetering in zicht. Triodos Groenfonds financiert geen nieuwe biomassaprojecten meer, tenzij zeer duurzaam en met afdoende aanvullende garanties. In de derde belangrijke sector in bijzonder beheer, de varkenshouderij, lijkt het tij wat te keren. Het is gelukt de positie van een aantal varkenshouderijen door intensief beheer en begeleiding te verbeteren. Door de verbeterende economische situatie lijkt de situatie bij deze debiteuren zich te stabiliseren. Aanvullende of nieuwe voorzieningen en afboekingen (van al of niet reeds voorziene leningen) blijven echter niet uitgesloten. Resultaat Financieel resultaat Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het bedrijfsresultaat is op zijn beurt opgebouwd uit de rente- en andere gerealiseerde inkomsten verminderd met de totale kosten. De inkomsten over 2015 bedragen EUR 16,6 miljoen. Deze zijn in lijn met de inkomsten over Er is in 2015 voor slechts een klein bedrag aan leningen afgeschreven: EUR 0,3 miljoen. De kosten bedroegen EUR 5,5 miljoen. Ook deze zijn in lijn met vorig jaar. Het bedrijfsresultaat over 2015 komt daarmee uit op EUR 10,8 miljoen. De ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille bedroeg over 2015 EUR -4,4 miljoen. Deze waardeverandering wordt voornamelijk beïnvloed door de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkten. De eerste helft van 2015 kende een ongerealiseerde waardedaling (met name door een stijging van de marktrente in juni) en de tweede helft een ongerealiseerde waardestijging (door een geringe daling van de marktrente in november). Het effect van de voorzieningen voor 16

17 dubieuze debiteuren op de ongerealiseerde herwaardering was in 2015 nagenoeg nihil: er werd ongeveer een gelijk bedrag aan voorzieningen getroffen als er aan voorzieningen vrijviel. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de winst- en verliesrekening vanaf pagina 26. Het resultaat over 2015 bedroeg hiermee EUR 6,4 miljoen (namelijk EUR 10,8 miljoen minus EUR 4,4 miljoen). Kosten Triodos Groenfonds betaalt een beheervergoeding van 0,80% aan Triodos Investment Management. Deze beheervergoeding wordt gebruikt voor personele kosten, reiskosten, huisvesting en ICT-lasten. Het grootste deel hiervan betreft de personele kosten voor het verstrekken en beheren van de leningen. Doordat er sprake is van een groot aantal kleinere leningen is het beheer in de sector biologische landbouw relatief bewerkelijk. Het verstrekken van leningen in de sector duurzame energie is relatief bewerkelijk, omdat er sprake is van project financiering. Dit geldt ook voor de duurzame leningen in opkomende landen. Uit de beheervergoeding worden ook alle inspanningen bekostigd die samenhangen met de administratie en het voldoen aan de rapportageverplichtingen. De totale kosten in 2015 bedroegen EUR 5,5 miljoen (2014: EUR 5,4 miljoen). De lopende kosten ratio van het fonds geeft de verhouding aan tussen het gemiddelde fondsvermogen en de genormaliseerde kosten die het fonds maakt. In 2015 was dit percentage 0,91% (2014: 0,89%). Meer informatie over de kosten staat op pagina 44. Rendement Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fonds, inclusief de herbelegging van het uitgekeerde dividend. Het rendement voor de beleggers in Triodos Groenfonds over het afgelopen jaar bedraagt 1,2% (2014: 3,2%). Dit is inclusief het in 2015 uitgekeerde dividend van EUR 0,31 per aandeel. Beleggers in Triodos Groenfonds kwamen in 2015 in aanmerking voor een fiscaal voordeel van maximaal 1,9% bovenop het fondsrendement. Inclusief het maximale fiscale voordeel was het rendement voor de belegger over 2015: 3,1% (2014: 5,1%). Op pagina 35 staat meer informatie over het fiscaal voordeel. Waardeontwikkeling Triodos Groenfonds jun-98 dec-99 dec-01 dec-03 dec-05 dec-07 dec-09 dec-11 dec-13 dec-15 Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel 17

18 Risico s Triodos Groenfonds belegt middelen van aandeelhouders voor hun rekening en risico. Om de aandeelhouders zo goed mogelijk te informeren staan alle relevante risico s waaraan het fondsonderhevig is, beschreven in het prospectus en de essentiële beleggersinformatie van het fonds. Triodos Groenfonds publiceert deze documenten op Om de risico s te beheersen heeft het bestuur het risicomanagementbeleid op een integrale wijze vastgelegd. Het doel is om de risico s van de bedrijfsvoering en de financiële positie (op portefeuilleniveau en van iedere individuele belegging) met betrekking tot de doelstellingen van het fondste beheersen. Deze risico s worden vastgesteld, gemeten, beheerd en bewaakt via passende procedures en rapportages. Het beleid van het bestuur is gebaseerd op de COSO-aanpak (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission). Deze aanpak biedt een uniform en gemeenschappelijk referentiekader voor interne controle dat algemeen geaccepteerd is in de markt. Periodiek voert de beheerder een risk & control self assessment uit, waarin bepaald wordt welke risico s er zijn en in hoeverre die beheerst worden. De belangrijkste risico s en de beheersing daarvan staan ook hieronder kort beschreven. Belangrijkste risico s en beheersmaatregelen Bij een belegging in Triodos Groenfonds dient in ieder geval rekening te worden gehouden met de volgende risico s: Debiteurenrisico Het debiteurenrisico (ook wel bekend als kredietrisico) is het risico dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen kan voldoen waardoor verlies kan worden geleden. Het volledige fondsvermogen van EUR 674,1 miljoen is aan dit debiteurenrisico onderworpen en kan hierdoor in een extreem scenario verloren gaan. Triodos Groenfonds kent een zeer beperkte risicobereidheid voor verliezen die zich kunnen voordoen als gevolg van het debiteurenrisico. Eventuele aanpassingen aan deze risicobereidheid worden afgestemd met de Raad van Commissarissen van het fonds. In 2015 hebben zich geen aanpassingen voorgedaan. Triodos Groenfonds wijst alle debiteuren (leningnemers) op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. Triodos Groenfonds hanteert bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om het debiteurenrisico en de daarmee samenhangende risicocategorie te beoordelen, vast te stellen en te monitoren. Voor een beschrijving van de kwaliteit van de financieringsportefeuille, zie pagina 15. Het fonds beheerst het debiteurenrisico ten aanzien van de leningen vooral door verkregen zekerheden in de vorm van hypotheekrechten en verpande vorderingen. Naast hypothecaire zekerheden bestaat het overgrote deel uit overige zekerheden zoals overheidsgaranties en verpanding van projectcontracten. Triodos Groenfonds tracht het debiteurenrisico bij de leningen ook te beperken door een grote concentratie van investeringen in bepaalde soorten debiteuren of op bepaalde markten te voorkomen. Een verdeling over de verschillende sectoren staat op pagina 14. De verliezen in het fonds die voortvloeien uit het debiteurenrisico komen tot uiting binnen de voorziening debiteurenrisico. Zie hiervoor de toelichting op de voorzieningen op pagina 33. Voor verdere kwantificering van de zekerheden en toelichting over het debiteurenrisico verwijzen wij naar pagina 33. Renterisico De investeringsportefeuille van Triodos Groenfonds bestaat voornamelijk uit vastrentende waarden en is daardoor gevoelig voor het renterisico. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille kan een verandering van de rentevoet op de kapitaalmarkt een positief of een negatief effect hebben op de 18

19 waarderingen van deze investeringen. Voor de waarderingsgrondslagen verwijzen wij naar pagina 30. De rentegevoeligheid van de beleggingsportefeuille wordt uitgedrukt in de modified duration. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van rentevastperiodes: hoe langer de rentevastperiode, des te hoger de rentegevoeligheid die in een hogere modified duration tot uiting komt. De beheerder hanteert daarom een mix van rentevastperiodes. Triodos Groenfonds kent een risicobereidheid voor de modified duration tussen 1 en 5. Een modified duration van 2,5 op een beleggingsportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen en vice versa. Per ultimo 2015 bedraagt de modified duration van de leningenportefeuille 4,0 (ultimo 2014: 3,5). De modified duration van de obligatieportefeuille bedraagt ultimo ,8 (ultimo 2014: 3,3). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt ultimo ,3 (ultimo 2014: 2,9). Het fonds kan ten behoeve van het afdekken van het renterisico gebruikmaken van (rente)derivaten, maar heeft hier zowel in 2015 als in 2014 geen gebruik van gemaakt. De looptijden van de obligatieportefeuille staan in de toelichting bij noot 3. De gemiddelde effectieve rente van de leningen van Triodos Groenfonds bedraagt ultimo ,81% (ultimo 2014: 2,95%). De gemiddelde effectieve rente van de obligaties bedraagt ultimo ,75% (ultimo 2014: 2,78%). Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Groenfonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die nodig zijn om op een bepaald moment aan haar financiële verplichtingen te kunnen voldoen. De meeste financieringen die Triodos Groenfonds verstrekt, kunnen niet op korte termijn tegen een redelijke prijs liquide gemaakt worden. Financiële verplichtingen van het fonds zijn voornamelijk toegezegde financieringen, uitstroom van aandeelhouders en doorlopende bedrijfslasten. Het fonds houdt minimaal 10% van het fondsvermogen liquide. Dit komt overeen met de verplichting van het fonds om minimaal 10% van het fondsvermogen liquide te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen. Een tekort aan liquide middelen kan ontstaan als op korte termijn veel aandeelhouders hun aandelen verkopen. Triodos Groenfonds kan dit opvangen door de inkoop van aandelen op te schorten. Triodos Groenfonds kende per ultimo 2015 een liquiditeitspercentage van 19,6% (EUR 132,4 miljoen) en heeft daarmee een ruime liquiditeitspositie. Het liquiditeitspercentage bestaat enerzijds uit direct opvraagbare spaartegoeden van EUR 90,3 miljoen en anderzijds voor EUR 42,1 miljoen (reële waarde) uit direct verkoopbare obligaties van duurzame en solide overheden en instellingen. Tevens wordt onder normale omstandigheden op het grootste deel van de leningen van Triodos Groenfonds lineair afgelost. De verdeling van de leningenportefeuille in rentevastperiodes (op basis van de nominale waarde) per 31 december 2015 is als volgt: Rentevastperiode < 1 jaar Rentevastperiode 1 jaar tot 5 jaar Rentevastperiode > 5 jaar Stand per 31 december

20 Zo werd er in 2015 in totaal voor EUR 58,7 miljoen afgelost. Het bestuur kan ervoor kiezen deze middelen niet (allemaal) uit te zetten in nieuwe leningen, waardoor additionele liquiditeiten worden gegenereerd. Indien door omstandigheden de situatie zich voordoet dat het fondsvermogen op een natuurlijke wijze zo veel mogelijk liquide gemaakt moet worden, is de verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo Het saldo van de niet direct opeisbare beleggingen bedraagt 77,1% van het fondsvermogen. Het bestuur heeft in 2015 geen gebruik willen en hoeven maken van de optie om leningen te verkopen. De spaartegoeden, obligaties en aflossingen leveren namelijk meer dan voldoende liquiditeiten op. Triodos Groenfonds heeft voor haar projecten bovendien een langetermijn beleggingsstrategie. Het beleggingsbeleid van het fonds is erop gericht om de financiering voor de gehele looptijd van de lening aan te houden en deze alleen te verkopen als dit omwille van het management van het fonds noodzakelijk is. Risico met betrekking tot status als Groenfonds Triodos Groenfonds heeft de verplichting minimaal 70% van haar vermogen in erkende groenprojecten te beleggen. Indien het fonds minder belegt, kan Triodos Groenfonds de status van groenfonds verliezen. De beheerder heeft beheersmaatregelen getroffen om te voorkomen dat er verhoudingsgewijs te veel liquide middelen in het fonds komen. Ten slotte heeft de beheerder de mogelijkheid om tijdelijk geen nieuwe toetreders te accepteren, zoals het geval was tot 5 maart In 2015 zijn er voldoende nieuwe beleggingen in erkende groenprojecten gedaan, zodat gedurende de rest van het jaar het groenpercentage ruim boven de vereiste 70% lag. Risico ten aanzien van wet- en regelgeving Naast het rendement op het fonds hebben aandeelhouders ook een fiscaal voordeel op basis van de huidige wet- en regelgeving. Indien de wetgeving op dit punt wordt gewijzigd kan dit invloed hebben op het uiteindelijke rendement voor de aandeelhouder. De beheerder stelt zich tijdig op de hoogte van iedere relevante wetgeving die van invloed kan zijn op de prestaties van het fonds en het rendement voor de aandeelhouder. Indien door veranderde wetgeving de prestaties van het fonds structureel veranderen dan zal de beheerder een nieuw prospectus uitgeven met daarin vastgelegd een nieuwe beleggingsstrategie en mogelijk aangepast risicoprofiel. Verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo 2015 (bedragen in euro s) Periode Soort investering Bedrag Percentage van fondsvermogen Direct Liquide middelen, spaartegoeden, overige vorderingen ,3% Tussen 0-3 maanden Leningen, middels aflossingen ,0% Tussen 3-6 maanden Leningen, middels aflossingen ,2% Tussen 6-12 maanden Leningen, middels aflossingen ,0% Langer dan 1 jaar of onbekend Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen ,5% Totaal ,0% 20

21 In control statement Triodos Investment Management heeft gedurende het afgelopen boekjaar verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Op grond hiervan verklaart Triodos Investment Management als beheerder voor Triodos Groenfonds te beschikken over een beschrijving van de inrichting van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 115y, lid 5 Bgfo die voldoet aan de vereisten als bepaald in de artikelen 3:17, tweede lid, onderdeel c, en 4:14, eerste lid, van de Wft. Bij haar werkzaamheden heeft Triodos Investment Management niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig de beschrijving functioneert. Derhalve verklaart Triodos Investment Management met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2015 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. Operationeel risico Operationeel risico is het risico op financiële verliezen als gevolg van tekortschietende of falende interne processen, mensen en systemen of externe gebeurtenissen. Triodos Investment Management identificeert, monitort en mitigeert de operationele risico s door middel van een risk management programma. Periodieke risico- en control self assessments maken daar onder meer deel van uit. In 2015 zijn er geen risico s met materiële gevolgen voor Triodos Groenfonds gemeld. Triodos Investment Management is als beheerder van het fonds toegewijd aan de continue verbetering van de effectiviteit en de beheersbaarheid van de processen. In 2016 is gestart met een ISAE3402- project. Een ISAE3402-rapport is een tastbaar bewijs van van effectiviteit en beheersbaarheid van de kernprocessen van de beheerder. Voor meer informatie inclusief een verdere onderverdeling van de operationele risico s binnen het bestuur, verwijzen we naar het jaarverslag van Triodos Investment Management. Vooruitzichten Het bestuur beoogt het fondsvermogen in 2016 te laten groeien. Een groeiend fondsvermogen is voor Triodos Groenfonds een kans om de markt nog beter te bedienen. Het fonds wil langetermijnrelaties aangaan met klanten en met hen meegroeien in de financieringsbehoefte om zo meer impact te genereren. Gezien het grote volume aan reeds gecommitteerde aanvragen die nog uitgekeerd zullen worden en de toenemende vraag aan nieuwe financieringen, verwacht het fonds een belangrijk aantal interessante nieuwe projecten te financieren en uit te keren. Dit is in het bijzonder het geval op het gebied van duurzame energie, biologische (dynamische) landbouw en duurzaam bouwen. Er zijn veel ontwikkelingen in deze sectoren en de pijplijn met nieuwe projecten is goed gevuld. De nieuwe Regeling Groenprojecten die begin 2016 van kracht is geworden, biedt goede nieuwe mogelijkheden voor met name renovatie in de gebouwde omgeving en voor duurzame energie. Triodos Groenfonds blijft zich inzetten voor duurzame-energieprojecten in opkomende landen. Het team werkt momenteel aan meerdere nieuwe projecten in deze markten en verwacht er in 2016 ook meerdere te committeren en uit te keren. Triodos Groenfonds richt zich op duurzame sectoren die het over het algemeen goed doen, zelfs in tijden van economische crises. Triodos Groenfonds wordt als een belangrijke financier in deze sectoren gezien. Daarbij blijft zij alert op ontwikkelingen in de markt (zoals de dalende stroomprijzen) en op ontwikkelingen in de vastgoedsector. Het fonds neemt deze marktomstandigheden expliciet mee in het proces van de structurering van de lening, bijvoorbeeld door additionele zekerheden te vereisen. De portefeuille van Triodos Groenfonds bestaat uit leningen waarop rente en aflossingen worden gerealiseerd. Het resultaat uit bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds ontwikkelt zich naar verwachting stabiel. Het totale fondsrendement is daarnaast afhankelijk van eventuele voorzieningen voor dubieuze debiteuren en vooral van de 21

22 ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt. De rente op de kapitaalmarkt bevindt zich op een laag niveau. Een stijging van de marktrente heeft een drukkend effect op het rendement van het fonds. Zeist, 5 april 2016 Fondsmanager Triodos Groenfonds Itske Lulof Bestuur Triodos Investment Management Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Dick van Ommeren Laura Pool 22

23 Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds heeft deze jaarrekening conform de regelgeving en de statuten van het Fonds ondertekend. Het boekjaar 2015 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR De Raad van Commissarissen stelt aan de algemene vergadering van aandeelhouders voor decharge te verlenen aan het bestuur en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar en de jaarrekening over 2015 vast te stellen. De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest. De Raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Er is bijzondere aandacht geweest voor de strategie van het fonds, met name voor wat betreft de investeringen in de opkomende markten. Bovenal de wijze waarop een investering in dit soort markten tot stand komt en de risico s die daarmee gepaard kunnen gaan, hebben de Raad en het bestuur uitvoerig behandeld. De Raad heeft ook actief toezicht gehouden op het beleid van het fonds met betrekking tot instroom, distributeurs en de groenstatus. Zo is constructief met het bestuur van gedachten gewisseld over de mogelijkheden om de gebruikelijke instroom aan het einde van het jaar zo goed mogelijk te beheersen en het groenpercentage op het gewenste niveau te houden. De Raad heeft zich bovendien meerdere malen laten informeren over wijzigingen in wet- en regelgeving en de risicobeheersing van het Fonds. Ook is er aandacht geweest voor de educatie van de leden van de Raad. Tot slot heeft de Raad gesproken over de verslaglegging van het fonds en de rapportages die het fonds opstelt. afgetreden, in verband met zijn verhuizing naar de Verenigde Staten. De overige leden spreken hun waardering uit voor de grote betrokkenheid van mevrouw Elings en de heer Kortenhorst bij het fonds. De Raad is tevreden over het beleid dat het bestuur voert en de wijze waarop zij gedurende het jaar met het bestuur van gedachten heeft gewisseld. Zeist, 5 april 2016 Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren Tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders op 20 mei 2015 zijn Jacqueline Rijsdijk en Aukje Hassoldt benoemd als lid van de Raad van Commissarissen. Beiden zijn benoemd voor een termijn van vier jaar. Volgens het rooster van aftreden trad voorzitter Marjolein Elings in 2015 af als lid van de Raad van Commissarissen. Zij kon niet herbenoemd worden na het maximum van drie termijnen van vier jaar zitting te hebben gehad in de Raad van Commissarissen. Ook is Jules Kortenhorst 23

24 Jaarrekening 2015 Triodos Groenfonds Pagina Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening 28 24

25 Balans per 31 december 2015 Voor winstverdeling (in duizenden euro s) Noot* Beleggingen Landbouwgrond 1 Overige financiële beleggingen Obligaties Leningen Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Overige activa Liquide middelen Kortlopende schulden Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden Uitkomst van activa minus kortlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserve Overige reserve Onverdeeld resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 25

26 Winst- en verliesrekening over 2015 (in duizenden euro s) Noot* Direct resultaat uit beleggingen Opbrengsten uit beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen Indirect resultaat uit beleggingen Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 16 in landbouwgrond 465 in obligaties 58 - in leningen Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 17 in landbouwgrond -515 in obligaties in leningen Overige resultaten Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Lasten in verband met het beheer van beleggingen Beheerkosten Overige kosten Som der bedrijfslasten Resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 26

27 Kasstroomoverzicht over 2015 (in duizenden euro s) Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen Beleggingen in terreinen en gebouwen 900 Beleggingen in overige financiële beleggingen Beleggingen in obligaties Beleggingen in leningen Beheerkosten en overige kosten Overige ontvangsten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte van aandelen Terugkoop van aandelen Betaald dividend Opgenomen lening Mutatie geldmiddelen Liquide middelen begin verslagperiode Mutatie geldmiddelen