Triodos Groenfonds Jaarverslag 2016 TLIM

Transcriptie

1 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2016 TLIM

2 Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.

3 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2016 Informatie voor aandeelhouders Algemene vergadering van aandeelhouders 12 mei 2017 Ex-dividenddatum 17 mei 2017 Betaaldatum dividend 19 mei 2017

4 Kerncijfers (bedragen in duizenden euro s) Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Baten Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Lasten Bedrijfsresultaat Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Resultaat Lopende kosten ratio 0,90% 0,91% 0,89% 1,28% 1,22% Ratio illiquide beleggingen ultimo 79,4% 77,1% 79,1% 77,5% 71,6% Ratio groen belegd vermogen ultimo 75,7% 73,0% 70,4% 74,1% 68,4% Modified duration ultimo 3,4 3,3 2,9 2,5 2,5 Per aandeel (bedragen in euro s) Intrinsieke waarde ultimo 57,76 57,13 56,84 55,82 56,72 Resultaat 1,52 0,60 1,80 0,10 0,00 Rendement Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde (inclusief herbelegging van dividend) 1 jaar 3 jaar gem. 5 jaar gem. 10 jaar gem. Sinds oprichting gem. Exclusief maximaal fiscaal voordeel 2,7% 2,4% 1,4% 2,1% 2,5% Inclusief maximaal fiscaal voordeel * 4,6% 4,3% 3,3% 4,3% 4,8% Dividendrendement Triodos Groenfonds Dividendrendement ** 1,6% 0,5% 1,4% 1,7% 1,8% * Particuliere beleggers in Triodos Groenfonds hebben mogelijk recht op een vrijstelling Groene Beleggingen en een heffingskorting Groene Beleggingen in box 3. Meer informatie hierover staat op pagina 36. ** Het dividendrendement over het afgelopen boekjaar kan worden berekend na uitkering van het dividend. 4

5 Inhoud Pagina Algemene gegevens 6 Verslag van het bestuur 7 Bericht van de Raad van Commissarissen 23 Jaarrekening 2016 Triodos Groenfonds 24 Overige gegevens 51 Personalia 63 Adres en colofon 65 5

6 Algemene gegevens Triodos Groenfonds NV (Triodos Groenfonds) is een beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal met een open-end structuur. Het fonds is genoteerd aan Euronext Amsterdam. Triodos Groenfonds is een beleggingsinstelling in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Triodos Groenfonds is in 1990 door Triodos Bank opgericht als Biogrond Beleggingsfonds. In juli 1998 is het fonds met de andere groene fondsen van Triodos Bank samengevoegd tot Triodos Groenfonds. Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt, in duurzame obligaties belegd. Rente-inkomsten, afsluitprovisies en andere gerealiseerde inkomsten van het fonds worden na aftrek van kosten in de vorm van dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd. Triodos Groenfonds is statutair gevestigd in Zeist. is opgenomen. Als lid van DUFAS heeft Triodos Investment Management afgesproken om in overeenstemming met deze principes te handelen. U vindt de Principes van Fondsbestuur van Triodos Investment Management op Het bestuur van Triodos Investment Management bestaat uit: Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Dick van Ommeren (directeur) Laura Pool (directeur Risk & Finance) Fondsmanager Triodos Investment Management heeft een fondsmanager aangesteld. Itske Lulof is sinds 2010 fondsmanager van Triodos Groenfonds. Raad van Commissarissen De samenstelling van de Raad van Commissarissen is als volgt: Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren Bestuur Triodos Investment Management BV (Triodos Investment Management), 100% dochter van Triodos Bank NV, is bestuurder en beheerder van Triodos Groenfonds. Triodos Investment Management beschikt over een vergunning om beleggingsinstellingen in de zin van artikel 2:65 Wft te beheren. De AFM is de vergunningverlenende toezichthouder en voert het gedragstoezicht uit. De Nederlandsche Bank (DNB) oefent het prudentiële toezicht uit. Triodos Investment Management is aangesloten bij de Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). DUFAS heeft de Code Vermogensbeheerders opgesteld waarin een aantal principes 6

7 Verslag van het bestuur Duurzame energie, biologische landbouw en duurzaam bouwen zijn de belangrijkste sectoren waarop het fonds zich richt. Hierna wordt beschreven welke impact in 2016 in deze sectoren is bereikt. De berekeningsmethodiek van deze impact wordt op de website van Triodos Bank toegelicht. Duurzame energie Triodos Groenfonds beschouwt energie als een primaire levensbehoefte die duurzaam moet worden opgewekt en gebruikt voor toekomstige generaties. Door de grootschalige financiering van bewezen duurzame-energietechnologieën zoals wind- en zonne-energie, levert Triodos Groenfonds een belangrijke bijdrage aan de noodzakelijke transitie van ons energiesysteem. Het fonds financiert al sinds de oprichting duurzame-energieprojecten en heeft daardoor een schat aan ervaring en expertise opgebouwd. Ontwikkelaars en exploitanten van duurzame energieprojecten hechten hier veel waarde aan. Naast duurzame-energietechnologieën financiert Triodos Groenfonds ook projecten waarbij vooral de financieringsstructuur vernieuwend is. Voorbeelden daarvan zijn energiebesparingsprojecten binnen de gebouwde omgeving en de financiering van gevarieerde eigendomsstructuren zoals energiecoöperaties voor duurzame energie. Triodos Groenfonds financiert onder andere ondernemingen die duurzame-energieprojecten ontwikkelen en exploiteren. Het fonds richt zich ook op projecten op het gebied van energiebesparing. In 2016 werd in Nederland 822 megawatt (MW) aan windenergie gebouwd, waarvan 600 MW wind op zee. Van de 222 MW wind op land heeft Triodos Groenfonds circa 53% mede gefinancierd. Zo is Triodos Groenfonds medefinancier van Windpark Westermeerwind dat een opgesteld vermogen heeft van 144 MW, waarvan het grootste deel in 2016 gebouwd werd. Eind 2016 financierde Triodos Groenfonds 71 duurzame-energieprojecten in Nederland (2015: 69). De gezamenlijke opwekkingscapaciteit van deze projecten was 591 MW (2015: 453 MW), voldoende om Nederlandse huishoudens een jaar lang van energie te voorzien (2015: ). Per 30 aandelen Triodos Groenfonds voorzien deze projecten in de energiebehoefte van één Nederlands huishouden. CO 2 -besparing en investeringen in duurzame energie door Triodos Groenfonds CO 2 -besparing (in kilogram, linkeras) Investeringen in duurzame energie (in duizenden EUR, rechteras) 7

8 Biologische landbouw Onze relatie met de bodem en de aarde vereist een holistisch perspectief. Dat betekent dat we ons niet langer een wereldbeeld kunnen permitteren waarin we landbouwgrond zien als het beginpunt van een grenzeloos winningsproces. In plaats daarvan moet landbouw worden gezien binnen de context van een natuurlijk systeem van voedingsstoffen, water, biodiversiteit, dierenwelzijn en sociale omstandigheden. We hebben boeren nodig die natuurlijke bronnen conserveren en recyclen. 6,6m 2 biologische landbouwgrond per aandeel Triodos Groenfonds verstrekt uitsluitend kredieten aan landbouwbedrijven die biologisch gecertificeerd zijn of zich in de overgangsfase naar biologische productie bevinden. Bij biologische landbouw worden geen kunstmatige meststoffen en pesticiden gebruikt. Biologische boeren onderkennen het belang van biodiversiteit en hanteren de hoogste standaarden van dierenwelzijn. Biologische landbouw en natuurbeheer, naar oppervlakte Natuurbeheer 31,4% Melkveehouderij 24,6% Akkerbouw 15,6% Veehouderij 13,7% Gemengd 11,6% Overig 2,0% Fruitteelt 0,7% Pluimveehouderij 0,3% Tuinbouw 0,1% Triodos Groenfonds wil het behoud van duurzame bodem stimuleren en doet dat onder meer door kredieten te verlenen voor de uitbreiding van het areaal aan biologisch bewerkte grond. Triodos Groenfonds financiert boeren die in Nederland circa hectare biologische landbouwgrond bezitten. Dit staat gelijk aan 6,6 m 2 per aandeel Triodos Groenfonds. Alle biologische landbouwbedrijven die door het fonds worden gefinancierd, produceerden in 2016 het equivalent van 7,1 miljoen maaltijden. Binnen de sector biologische landbouw financiert Triodos Groenfonds ook projecten die gezamenlijk hectares natuur beheren. Dat is circa 3,0 m 2 aan natuurgebied per aandeel. Duurzaam bouwen De gebouwde omgeving (woningen en utiliteitsbouw) verbruikt 32% van alle energie in Nederland en is daarmee de grootste eindverbruiker van alle sectoren. Een daadwerkelijk duurzame economie vraagt om gebouwen die volledig duurzaam gebouwd zijn. En om een zo groot mogelijke positieve impact te realiseren, moeten we onderzoeken hoe we de bestaande gebouwde omgeving grootschalig kunnen verduurzamen. Wat Triodos Groenfonds betreft, dient nieuwbouw 30% beter te presteren dan de vereisten van het Bouwbesluit en liefst energieneutraal te zijn. Ook door renovatie kan de duurzaamheid van gebouwen sterk verbeteren. Denk daarbij aan isolatiemaatregelen, het gebruik van duurzame materialen, energiezuinige verlichting en verwarming, geavanceerde beheerssystemen en energiezuinige apparatuur. Triodos Groenfonds richt zich vooral op de volgende speerpunten: de renovatie van monumenten, zeer duurzame nieuwbouw, de renovatie van maatschappelijk vastgoed en de transformatie van kantoren naar huurwoningen. 8

9 Het fonds financiert de bouw en/of de renovatie van ongeveer m 2 duurzaam vastgoed en 525 woningen. Daarnaast faciliteert Triodos Groenfonds de nieuwbouw of renovatie van instellingen die aan meer dan ouderen zorg bieden. Marktontwikkelingen De Nederlandse economie vertoonde in 2016 verdere tekenen van aanhoudend herstel. De sectoren waarin Triodos Groenfonds belegt, bleven de afgelopen jaren ondanks de crisis groeien en deden dat ook in Het einde van de crisis versterkte de groei in deze sectoren. Die groei kwam ook voort uit een toenemend bewustzijn van de urgentie om klimaatverandering en uitputting van de bodem tegen te gaan. In het algemeen kan gesteld worden dat de duurzame sector volop in beweging is en het draagvlak in de samenleving voor duurzaamheid blijft groeien. Naast groene projecten in Nederland financiert Triodos Groenfonds ook projecten in opkomende landen. Ondanks een toename was het aandeel uitgekeerde leningen aan projecten in opkomende markten in de portefeuille nog gering (3,8%). Daardoor hadden de economische ontwikkelingen in opkomende landen in 2016 nog geen invloed op het fonds. Marktontwikkelingen algemeen De ontwikkeling van de rente op de Nederlandse kapitaalmarkt is een macro-economische ontwikkeling die invloed heeft op het fonds. De kapitaalmarktrente in Nederland bleef in 2016 historisch laag. De opbrengst uit leningen waarin Triodos Groenfonds belegt, bestaat uit de kapitaalmarktrente voor de rentevastperiode en een opslag voor het debiteurenrisico. Vergeleken met voorgaande jaren is deze opbrengst uit nieuwe leningen door de lage rentestand relatief laag. De ontwikkeling van de rente Ook 2016 kenmerkte zich door onrust en volatiliteit op de wereldwijde rentemarkt. Dat is terug te zien in de ontwikkeling van de rente in Nederland. Het eerste halfjaar kende een daling van de rente op de kapitaalmarkt en het laatste kwartaal van het jaar liet een stijging van vooral de langlopende rentes zien. Over geheel 2016 daalde de rente per saldo. De invloed hiervan op de koers van het aandeel Triodos Groenfonds hangt mede af van het profiel van de Ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt 0, ,15 0, , ,00-0, , ,15-0, ,25 jan-16 feb-16 mrt-16 apr-16 mei-16 jun-16 jul-16 aug-16 sep-16 okt-16 nov-16 dec jaars IRS (in procenten, links) vs. Waardeontwikkeling TGF (geïndexeerd, rechts) 9

10 10

11 ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJK BUITEN Energie Exploitatie Rijswijk Buiten, onderdeel van Klimaatgarant, heeft in Rijswijk een energieneutrale woonwijk opgeleverd. Per saldo is het woninggebonden energieverbruik in deze woningen nul. De woningen zijn zeer goed geïsoleerd en onder meer voorzien van een warmtepomp en een ventilatiesysteem en douche met warmteterugwinning. Daarmee wordt een aanzienlijke energiebesparing gerealiseerd. Op het dak zijn zonnepanelen geplaatst om de elektriciteit voor deze installaties op te wekken. Triodos Groenfonds financiert de warmtepompen en de zonnepanelen. Klimaatgarant won in 2015 de Triodos Bank Hart-Hoofdprijs. 11

12 bestaande portefeuille en het moment waarop wordt afgelost en nieuwe leningen worden uitgezet. De grafiek op pagina 9 geeft de ontwikkeling van de 4-jaars IRS en de koers van Triodos Groenfonds in 2016 weer. De grafiek laat zien dat de ontwikkeling van de marktrente een belangrijke component is geweest voor de ontwikkeling van de koers van het fonds in deze periode. Marktontwikkelingen per sector Duurzame energie Nederland probeert de doelen uit het SER Energieakkoord te behalen: 14% hernieuwbare energie en 100 petajoule extra energiebesparing in Tot nu toe loopt Nederland met 5,8% hernieuwbare energie sterk achter (2015), maar er zijn wederom aanvullende maatregelen afgesproken. Zo is er binnen de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE) voor 2017 weer extra budget beschikbaar gesteld. Ook zijn er in 2016 grote stappen gezet om omvangrijke windparken op zee te realiseren. Gezien de grootte en het risicoprofiel van deze projecten oriënteert Triodos Groenfonds zich op de rol die zij hierin kan spelen. Er worden steeds meer duurzame-energieprojecten gerealiseerd. Qua volume heeft Triodos Groenfonds in 2016 dan ook weer een record aan nieuwe duurzame energieprojecten kunnen financieren, waaronder een groot windpark op de Oosterscheldekering en grote zonne-energieprojecten. De ontwikkeling van energiebesparingsprojecten blijft achter bij de doelstellingen van het fonds. Triodos Groenfonds wil graag meer energiebesparingsprojecten financieren maar het is niet eenvoudig om dergelijke projecten van de grond te krijgen. Door financieringskennis op dit gebied op te bouwen en over te dragen, zet het fonds zich in om energiebesparende initiatieven te ondersteunen. De marktprijs voor elektriciteit in Nederland daalde in 2016 eerst nog sterk naar gemiddeld EUR 25 per megawatt uur (MWh) in februari, maar steeg naar gemiddeld EUR 43 per MWh in december. Vanuit een financieel oogpunt is de productie van duurzame energie door deze relatief lage elektriciteitsprijs momenteel minder attractief. De vooruitzichten voor de middellange termijn zijn vooralsnog dat de elektriciteitsprijs laag blijft. De fondsmanager houdt de ontwikkelingen in de gaten en anticipeert erop in de kredietverlening. Ook worden bestaande duurzame energieprojecten in de portefeuille intensiever gemonitord. Enkele recent gefinancierde projecten hebben een deel vervroegd afgelost en/of andere maatregelen moeten nemen om ook voor de langere termijn aan de rente- en aflossingsverplichtingen te kunnen voldoen. Energiebesparingsprojecten en projecten gericht op de duurzame productie en opslag van warmte en koude zijn meer gerelateerd aan de gasprijs. Deze daalde in de eerste maanden van 2016 fors verder, maar steeg vanaf eind april tot boven het prijsniveau van eind december Duurzame energie in opkomende markten Klimaatproblematiek houdt niet op bij grenzen en een stabiele energievoorziening is ook voor de economieën van opkomende markten van groot belang. Hoewel natuurlijke bronnen als wind, zon en water ruim voorhanden zijn, is het aandeel wind- en zonne-energie voor de productie van elektriciteit in deze landen nog gering. In het Klimaatakkoord van Parijs is onderkend dat extra middelen beschikbaar moeten worden gesteld om in deze markten in duurzame energie te investeren. Triodos Groenfonds ziet steeds meer kansen voor duurzameenergieprojecten in opkomende markten en heeft inmiddels een groot netwerk opgebouwd. Hieruit ontstaan passende en impactvolle financieringsmogelijkheden voor het fonds. Biologische landbouw Door de groeiende vraag van consumenten naar biologische producten blijven de marktontwikkelingen voor de sector biologische landbouw positief. De vraag overstijgt nog steeds het aanbod, met name als het gaat om biologische zuivel. In tegenstelling tot gangbare melk, waar de prijs door het loslaten van het melkquotum daalt, is de prijs van biologische melk stabiel hoger. Wat de akkerbouw betreft spelen de grotere Nederlandse biologische bedrijven op Europees niveau een 12

13 steeds belangrijkere rol. Kleine en middelgrote telers zetten daarnaast in op lokale verkoop. In de Nederlandse markt is ruimte voor uitbreiding en omschakeling van reguliere landbouw naar biologische landbouw. Duurzaam bouwen Duurzaam bouwen en renovatie beginnen in de vastgoedsector een steeds belangrijkere plaats in te nemen. In 2016 kwam er weer meer financiering voor vastgoed in het algemeen en duurzaam bouwen in het bijzonder beschikbaar. Qua verduurzaming blijft de utiliteitsbouw helaas nog achter. De Nationale Energieverkenning 2015 toont aan dat de achterstand qua energiebesparing hier groot is. Dat biedt volop kansen voor Triodos Groenfonds; monumenten, maatschappelijk vastgoed en de transformatie van kantoren naar huurwoningen zijn kansrijke speerpunten. Regeling groenprojecten In 2016 werd de update van de Regeling groenprojecten van kracht. Deze regeling is opgesteld door de Ministeries Infrastructuur & Milieu, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en was in 2010 voor het laatst geactualiseerd. Veel van de mogelijkheden in de regeling zijn ongewijzigd. Zo blijven de natuurcategorieën in stand, komen alle vormen van duurzame energie nog steeds in aanmerking voor een groenverklaring en blijft de circulaire economie een kernpunt van de regeling. Op het gebied van verduurzaming van de gebouwde omgeving is het eenvoudiger geworden om een groenverklaring te verkrijgen voor de herbestemming van utiliteitsgebouwen (zoals kantoren) tot woningen. Voor rijks- of gemeentemonumenten zijn de eisen nog iets verder versoepeld. Bij utiliteitsnieuwbouw en renovatie is een extra hoge groene lening mogelijk als de gebouwen energieneutraal worden opgeleverd. Voor gerenoveerde utiliteitsgebouwen die een rijks- of gemeentemonument zijn, is het groen te lenen bedrag nog hoger. De rentekorting stimuleert vastgoedeigenaren om net die extra stap te zetten om (extra) energiebesparingsmaatregelen door te voeren. Daarmee wordt de energierekening voor de langere termijn bovendien verlaagd. Door striktere Europese regelgeving die in de aangepaste Regeling groenprojecten is verwerkt, zijn de mogelijkheden voor de financiering van biologische landbouwprojecten voor Triodos Groenfonds lastiger geworden. Met name grootschalige aankoop van landbouwgrond, bijvoorbeeld om deze naar biologisch om te schakelen, komt niet meer voor een groenverklaring in aanmerking. De Regeling groenprojecten buitenland is onveranderd gebleven. Alle buitenlandse projecten waaraan Triodos Groenfonds tot nu toe een lening heeft verstrekt en/of gecommitteerd, hebben een groenverklaring verkregen. EUR 771 miljoen fondsvermogen ultimo

14 Financieringen per 31 december 2016 (bedragen in duizenden euro s) Aantal projecten Nominale waarde Reële waarde Duurzame energie (43,6%) Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig Totaal duurzame energie Biologische landbouw (18,8%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Zorgboerderijen Fruitboomteelt Overig Totaal biologische landbouwbedrijven Handel biologische producten Slagerijen Groothandel Overig Totaal handel biologische producten Fabricage en verwerking (0,3%) Totaal biologische landbouw Duurzaam bouwen (13,7%) Duurzame kantoren Duurzame woningen Totaal duurzaam bouwen Natuur en landschap (4,1%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden Activa min kortlopende schulden (19,8%) Fondsvermogen (100%)

15 Beleggingen Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds steeg in 2016 naar EUR 771,0 miljoen (EUR 674,1 miljoen per ultimo 2015). De waarde van de financieringsportefeuille nam eveneens belangrijk toe en bedraagt per ultimo 2016 EUR 619,2 miljoen (ultimo 2015: EUR 533,2 miljoen). In 2016 werd voor EUR 59,8 miljoen afgelost (2015: EUR 58,7 miljoen) en voor EUR 135,5 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd, vooral in de sector duurzame energie. Dit is EUR 7,5 miljoen meer dan het jaar daarvoor (2015: EUR 128,0). Daarnaast werd er in 2016 voor EUR 83,5 miljoen aan nieuwe leningen gecommitteerd die nog niet (geheel of gedeeltelijk) in 2016 uitgekeerd konden worden. Per 31 december 2016 was 75,7% van het fondsvolume van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2015: 73,0%). Daarnaast was 4,6% van het fondsvolume belegd in leningen zonder groenverklaring. Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedroeg de totale financieringsportefeuille 80,3% (eind 2015: 79,1%). Duurzame energie De totale waarde van de duurzame-energieportefeuille steeg naar EUR 336,5 miljoen (2015: EUR 275,5 miljoen). De stijging is vooral te danken aan een groot volume aan nieuwe leningen en uitkeringen. Procentueel steeg het aandeel duurzame energie van 40,9% naar 43,6% van het fondsvermogen, met het grootste belang in windenergie (34,9%). Het aandeel van andere vormen van duurzame energie steeg van 7,9% naar 8,7%. Om de doelstellingen uit het Energieakkoord te behalen, moet er in Nederland grootschalig in duurzame energie geïnvesteerd worden. Triodos Groenfonds draagt hieraan bij door de financiering van windenergie, zonne-energie, WKO-projecten en projecten gericht op energiebesparing. Duurzame energie in opkomende markten Er zijn in 2016 drie nieuwe projecten in opkomende markten goedgekeurd: Gori wind, een 21 MW windproject in Georgië, een 80 MW windproject in Costa Rica (Alisios) en twee kleinere waterkrachtprojecten in Guatemala (Ixtal & Xolhuitz). Voor het Gori windpark wordt samengewerkt met de Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling (EBRD). Deze lening is in 2016 grotendeels uitgekeerd. Voor het Costa Ricaanse windpark wordt samengewerkt met FMO en is de lening eveneens volledig uitgekeerd. Voor Ixtal & Xolhuitz wordt samengewerkt met Oikocredit. Deze leningen zijn grotendeels uitgekeerd. Daarnaast zijn nog twee projecten goedgekeurd die naar verwachting in 2017 gecontracteerd worden. Per eind 2016 is 2,4% van het fondsvermogen belegd in leningen in Amerikaanse dollar. Triodos Groenfonds dekt in principe de leningen in Amerikaanse dollar af met valutatermijncontracten. Biologische landbouw De marktwaarde van de financieringen die Triodos Groenfonds aan ondernemers in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie leende, steeg in 2016 tot EUR 145,0 miljoen (2015: EUR 118,4 miljoen). Het aandeel in deze sector van het fonds steeg daarmee naar 18,8% (2015: 17,6%). De bestaande en nieuwe relaties gebruikten de leningen om het bedrijf verder uit te breiden, te moderniseren om een bedrijfsovername mogelijk te maken of om om te schakelen naar biologische landbouw. Duurzaam bouwen Het volume van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen steeg in 2016 naar EUR 105,3 miljoen (2015: EUR 92,5 miljoen). Deze sector maakt nu 13,7% van het fondsvermogen uit. In 2016 werden zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten gefinancierd. 15

16 Risicoclassificatie per 31 december 2016, als percentage van de financieringsportefeuille 20 % 18 ultimo ultimo Liquiditeitenbeheer De liquide middelen van het fonds worden grotendeels op spaarrekeningen aangehouden. Gezien de huidige lage marktrente zijn de vergoedingen nihil of negatief. Een deel van de liquiditeiten wordt belegd in beursgenoteerde obligaties van financiële of overheidsinstellingen met een voldoende duurzaam karakter. Daarnaast kan Triodos Groenfonds een deel van haar liquide middelen in deposito s beleggen die bij financiële instellingen worden aangehouden. Het fonds heeft hiervan in 2016 geen gebruik gemaakt. Triodos Groenfonds begon het jaar met 19,6% liquiditeiten, waarvan 6,3% in obligaties. Op 31 december 2016 werd 19,3% van het fondsvermogen in liquiditeiten aangehouden, waarvan 4,6% in obligaties. Het gemiddelde (ongewogen) percentage liquiditeiten bedroeg in ,8%. Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle debiteuren (leningnemers) op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Ten opzichte van eind 2015 is de kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds in 2016 als geheel opgeschoven naar een normaal risicoprofiel: 58% heeft eind 2016 een normaal risicoprofiel (2015: 44%). Het aandeel van de leningen met een zeer laag tot laag risicoprofiel is afgenomen: dit was eind % (2015: 48%). Het aandeel met hoger risico is ook afgenomen: 1,5% heeft een hoog risico (2015: 2%) en 4% heeft risicoklasse zeer hoog (intensief en bijzonder beheer; 2015: 6%). Procentueel daalde de exposure in de risicoklassen hoog en zeer hoog risico van 8% per ultimo 2015 naar 6% per ultimo Triodos Groenfonds heeft een gemiddelde risicobereidheid tussen risicocategorie 6 en 9 (normaal risico). De samenstelling van de portefeuille heeft zich in 2016 naar tevredenheid ontwikkeld. Voorzieningen dubieuze debiteuren De voorziening voor dubieuze debiteuren daalde in 2016 naar EUR 14,0 miljoen (ultimo 2015: EUR 16,5 miljoen). Het fonds heeft voor EUR 0,5 miljoen aan nieuwe voorzieningen getroffen. Daarnaast viel er een bedrag van EUR 1,8 miljoen aan voorzieningen vrij. Met name in de varkenshouderij lijkt het tij wat te keren. Het is gelukt de positie van een aantal varkenshouderijen door intensief beheer en begeleiding te verbeteren. Door de verbeterende economische omstandigheden lijkt de situatie zich bij deze debiteuren te stabiliseren. Er is een bedrag van EUR 1,2 miljoen afgeboekt op leningen die reeds waren voorzien. Per saldo bedragen de totale voorzieningen voor dubieuze debiteuren 1,8% van het fondsvermogen per ultimo 2016 (ultimo 2015: 2,4%). 16

17 Resultaat Financieel resultaat Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het bedrijfsresultaat is opgebouwd uit rente- en andere gerealiseerde inkomsten verminderd met de totale kosten. De inkomsten over 2016 bedragen EUR 17,2 miljoen. Dit is een stijging van 4,5% ten opzichte van de inkomsten over De gerealiseerde waardeverandering van de beleggingen bedroeg in 2016 EUR -1,7 miljoen (2015: EUR -0,3 miljoen). De kosten stegen mee met de groei van het fonds en bedroegen EUR 6,2 miljoen. Het bedrijfsresultaat over 2016 komt daarmee uit op EUR 9,3 miljoen (2015: EUR 10,8 miljoen). De ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille bedroeg over 2016 EUR 8,7 miljoen (2015: EUR -4,4 miljoen). Deze waardeverandering wordt voornamelijk beïnvloed door de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkten. De eerste helft van 2016 kende een ongerealiseerde waardestijging (met name door een daling van de marktrente) en de tweede helft nam de ongerealiseerde waardestijging wat af, door een stijging van de marktrente in de tweede helft van het jaar. Het effect van de voorzieningen voor dubieuze debiteuren op de ongerealiseerde herwaardering was in 2016 per saldo positief: er werd ongeveer EUR 1,3 miljoen minder aan voor zieningen getroffen dan dat er aan voorzieningen vrijviel. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de winst- en verliesrekening vanaf pagina 26. Het resultaat over 2016 bedroeg EUR 18,0 miljoen. Kosten Triodos Groenfonds betaalt jaarlijks een beheervergoeding van 0,80% aan Triodos Investment Management. Deze beheervergoeding wordt gebruikt voor personele kosten, reiskosten, huisvesting en ICT-lasten. Het grootste deel hiervan betreft de personele kosten voor het verstrekken en beheren van de leningen. Doordat er sprake is van een groot aantal kleinere leningen is het beheer in de sector biologische landbouw relatief bewerkelijk. Hetzelfde geldt voor het verstrekken van leningen in de sector duurzame energie, waar sprake is van projectfinanciering. Dit geldt eveneens voor de duurzame leningen in opkomende landen. Uit de beheervergoeding worden ook alle inspanningen bekostigd die samenhangen met de administratie en Waardeontwikkeling Triodos Groenfonds jun-98 dec-99 dec-01 dec-03 dec-05 dec-07 dec-09 dec-11 dec-13 dec-15 dec-16 Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel 17

18 het voldoen aan de rapportageverplichtingen. De totale kosten in 2016 bedroegen EUR 6,2 miljoen (2015: EUR 5,5 miljoen). De lopende kosten ratio van het fonds geeft de verhouding aan tussen het fondsvermogen en de kosten die het fonds maakt. In 2016 was dit percentage 0,90% (2015: 0,91%). Meer informatie over de kosten staat op pagina 46 en verder. Rendement Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fonds, inclusief de herbelegging van het uitgekeerde dividend. De intrinsieke waarde van het aandeel Triodos Groenfonds per 31 december 2016 is EUR 57,76. Dit is een stijging van 1,1% ten opzichte van 31 december 2015 (EUR 57,13). Het rendement voor de beleggers in Triodos Groenfonds over het afgelopen jaar bedraagt 2,7% (2015: 1,2%). Dit is inclusief het in 2016 uitgekeerde dividend van EUR 0,93 per aandeel. Beleggers in Triodos Groenfonds konden over 2016 in aanmerking komen voor een fiscaal voordeel van maximaal 1,9% bovenop het fondsrendement. Inclusief het maximale fiscale voordeel was het rendement voor de belegger 4,6% over 2016 (2015: 3,1%). Op pagina 36 staat meer informatie over het fiscaal voordeel. Financiële risico s Triodos Groenfonds belegt middelen van aandeelhouders voor hun rekening en risico. Om de aandeelhouders zo goed mogelijk te informeren, staan alle bekende risico s waaraan het fonds onderhevig is, beschreven in het prospectus en de Essentiële Beleggersinformatie van het fonds. De risicobereidheid van het fonds staat beschreven in het prospectus in de paragrafen Beleggingsbeleid en Restricties. Triodos Groenfonds publiceert deze documenten op In 2016 heeft het fonds te maken gehad met een aantal financiële risico s. De belangrijkste risico s die dit jaar naar voren kwamen, waren: Kredietrisico Triodos Groenfonds investeert in leningen en loopt hierdoor kredietrisico. Het risico bestaat dat een kredietnemer niet aan zijn rente- en/of aflossingsverplichtingen kan voldoen. Triodos Groenfonds wijst alle leningnemers een risicocategorie toe. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Het fonds heeft een gemiddelde risicobereidheid tussen risicocategorie 6 en 9. Het fonds hanteert een aantal mitigerende maatregelen waardoor dit risico beperkt wordt: Het fonds hanteert bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om het kredietrisico en de daarmee samenhangende risicocategorie te beoordelen en vast te stellen. Op basis hiervan hanteert het fonds bij het verstrekken van financieringen risico-opslagen voor debiteurenrisico s. Door deze extra inkomsten kunnen toekomstige kredietverliezen voor een deel afgewend worden. Om het kredietrisico af te dekken, kan het fonds als onderdeel van de beoordelingscriteria, zekerheden verkrijgen in de vorm van hypotheeken pandrechten. Daarnaast kan het fonds voor een beperkt deel van de portefeuille leningen zonder onderpand verstrekken. Gedurende de looptijd van de lening wordt de status van de kredietnemer nauwkeurig gevolgd en bewaakt. Het percentage getroffen voorzieningen voor dubieuze debiteuren is in 2016 gedaald. Het fonds heeft voor EUR 0,5 miljoen voorzieningen moeten treffen. In 2016 viel een bedrag van EUR 1,8 miljoen aan voorziene leningen vrij. Daarnaast werd een bedrag van EUR 1,2 miljoen aan voorziene leningen afgeboekt Per saldo bedragen de totale voorzieningen voor dubieuze debiteuren hiermee 1,8% van het fondsvermogen per eind 2016 (ultimo 2015: 2,4%). 18

19 Ontwikkeling modified duration ,4 4,2 4,0 3,8 3,6 3,4 3,2 3, Triodos Groenfonds Leningenportefeuille Renterisico De leningenportefeuille van Triodos Groenfonds bestaat voornamelijk uit vastrentende leningen en is daardoor gevoelig voor het renterisico. Doordat de leningen tegen de reële waarde worden gewaardeerd, is het rendement van het fonds grotendeels afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Een verandering van de rentevoet op de kapitaalmarkt heeft een positief of negatief effect op de resultaten van Triodos Groenfonds. De waarde van de vastrentende portefeuille van het fonds profiteert namelijk van een rentedaling op de kapitaalmarkt. Een rentestijging heeft een negatief effect op de waarde van deze portefeuille. De rentegevoeligheid van de portefeuille wordt uitgedrukt in de modified duration. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van de rentevastperiode van de leningen. Een langere rentevastperiode leidt tot een hogere rentegevoeligheid. Bij het aangaan van nieuwe leningen wordt de rentevastperiode zorgvuldig gekozen. Een brede verscheidenheid aan rentevastperiodes is daarbij het uitgangspunt van de samenstelling van de portefeuille. Per ultimo 2016 bedraagt de modified duration van de leningenportefeuille 4,1 (ultimo 2015: 4,0). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt 3,4 per ultimo 2016 (ultimo 2015: 3,3). Dat betekent dat met een stijging van 1% van de gemiddelde marktrente, de waarde van het fonds met 3,4% daalt. De rentegevoeligheid van Triodos Groenfonds is in 2016 gestegen van 3,3 naar 3,4. Daarmee is de gevoeligheid voor de rente op de kapitaalmarkt gering gestegen. In de eerste drie kwartalen van 2016 werkte dit in het voordeel van de belegger in Triodos Groenfonds: de dalende rente had een positief effect op de ongerealiseerde herwaardering en daarmee steeg de koers van het fonds. In het laatste kwartaal van 2016 steeg de rente op de kapitaalmarkt fors. Dit resulteerde in een negatief rendement in het laatste kwartaal van Risico van wijziging van fiscale status Beleggers in een groene beleggingsinstelling, zoals Triodos Groenfonds, komen in principe in aanmerking voor een belastingvoordeel. Om te kwalificeren als groene beleggingsinstelling, dient het fonds tenminste 70% van het fondsvermogen, 19

20 direct of indirect, te beleggen in door de Nederlandse overheid erkende groenprojecten. Het risico bestaat dat het Triodos Groenfonds niet voldoet aan deze eis, waardoor het deze status kwijtraakt. Dit kan ontstaan doordat het Triodos Groenfonds uitzonderlijk veel verzoeken tot uitgifte van aandelen ontvangt en/of een gebrek aan relevante en winstgevende Groenprojecten die kwalificeren. Daarnaast bestaat het risico dat de Nederlandse overheid de wet- en regelgeving wijzigt. Hierdoor kunnen fiscale voordelen voor bezittingen in groene beleggingsinstellingen voor de belegger wijzigen of vervallen, al dan niet met terugwerkende kracht. Over 2016 was het belastingvoordeel voor de belegger maximaal 1,9%. Per 1 januari 2017 is de vermogensrendementsheffing in box 3 aangepast. Dit voorstel kan effect hebben op het fiscale voordeel voor individuele beleggers. Het percentage belegd vermogen in groenprojecten wordt nauwkeurig bijgehouden. In 2016 bedroeg dit percentage gemiddeld 76,3%. Bij een tijdelijk grote vraag naar uitgifte van aandelen, neemt dat percentage af. De verstrekking van nieuwe leningen kan dan geen gelijke tred houden met het extra fondsvermogen. Op 15 december 2016 heeft het fonds de uitgifte van aandelen tijdelijk opgeschort, om de status van het fonds als groene beleggingsinstelling te waarborgen. Op 2 januari 2017 is de uitgifte van aandelen weer hervat. Het groenpercentage per ultimo 2016 was 75,7%. Hiermee voldoet Triodos Groenfonds ruimschoots aan het minimum vereiste van 70%. Niet-financiële risico s Als beheerder van het fonds heeft Triodos Investment Management het risicomanagementbeleid op een integrale wijze vastgelegd om zo de operationele risico s te beheersen. Operationele risico s zijn de risico s op financiële verliezen door tekortschietende of falende interne processen, mensen en systemen of externe gebeurtenissen zoals wijzigingen in wet- en regelgeving. Compliance risico s zijn risico s die verband houden met het niet of niet tijdig voldoen aan wet- en regelgeving. Deze risico s worden doorlopend vastgesteld, gemeten, beheerd en bewaakt via passende procedures en rapportages. ISAE 3402 Als beheerder van het fonds werkt Triodos Investment Management aan een continue verbetering van de effectiviteit en de beheersbaarheid van de processen. Dit heeft geleid tot de start van een ISAE3402-project in Een ISAE3402-rapport is een tastbaar bewijs van de opzet en bestaan van de kernprocessen van de beheerder. Dit geeft de investeerders in het fonds een verhoogd comfort dat de processen beheerst plaatsvinden. Solvabiliteit Triodos Investment Management voldoet in ruime mate aan de minimum solvabiliteitseisen die aan vermogensbeheerders gesteld worden. Daardoor is Triodos Investment Management een solide partij die tegenslagen in voldoende mate kan opvangen. Waarderingsrisico Triodos Investment Management heeft een uitgebreid raamwerk geïmplementeerd inclusief waarderingsmethodiek en procedures. Daarmee waarborgt de beheerder van het fonds een onafhankelijke, degelijke, alomvattende en consistente waarderingsmethodiek. Het raamwerk beschrijft algemene eisen over de selectie, implementatie en toepassing van waarderingsmethodiek en technieken voor alle beleggingen en waarborgt consistente procedures. Daarbij wordt rekening gehouden met het gevarieerde karakter van de beleggingen en de gerelateerde marktpraktijk om deze beleggingen te waarderen. Ook zorgt het raamwerk voor een consistente aanpak van het waarderingsproces, de onafhankelijke waarderingscomités en in sommige gevallen het gebruik van externe waarderingsexperts. Het waarderingsrisico refereert aan het risico dat de waarde van de beleggingen geen correcte weergave is van de reële marktwaarde. Dit komt doordat de 20

21 waardering wordt gebaseerd op data van een niet gereglementeerde markt, aannames en peer group vergelijkingen. Het fonds investeert bijna exclusief in beleggingen die niet op een reguliere markt worden verhandeld en niet aan een beurs genoteerd zijn. De investeringen hebben geen direct opvraagbare prijzen en zijn daardoor mogelijk moeilijk te waarderen. Om de waarde van de investeringen vast te stellen past het fonds een consistente, transparante en passende waarderingsmethodologie toe. In control statement Triodos Investment Management heeft gedurende het afgelopen boekjaar verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Op grond hiervan verklaart Triodos Investment Management als beheerder voor Triodos Groenfonds te beschikken over een beschrijving van de inrichting van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 115y, lid 5 Bgfo die voldoet aan de vereisten als bepaald in de artikelen 3:17, tweede lid, onderdeel c, en 4:14, eerste lid, van de Wft. Bij haar werkzaamheden heeft Triodos Investment Management niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig de beschrijving functioneert. Triodos Investment Management verklaart met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2016 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. Voor verdere informatie over de beheersing van de operationele risico's, verwijzen we naar het bestuurs verslag van Triodos Investment Management BV. Beloningsbeleid Alle medewerkers van Triodos Investment Management zijn in dienst van Triodos Bank. Triodos Bank hecht veel waarde aan een goede en passende beloning voor alle medewerkers. De kernelementen van het internationale beloningsbeleid staan in het jaarverslag van Triodos Bank ( Het salarissysteem van Triodos Bank bevat geen bonussen of optieregelingen. Financiële prikkels worden niet als een passende manier beschouwd om de medewerkers te motiveren en te belonen. Voor medewerkers met beroepswerkzaamheden die het risicoprofiel van het fonds kunnen beïnvloeden (zogenoemde identified staff ), moeten beheerders minimaal hun beloningsbeleid aangeven. Dit is verplicht op grond van artikel 22(2) van de Triodos Groenfonds (bedragen in euro s aantallen cursief) Medewerkers direct betrokken bij werkzaamheden Triodos Groenfonds Identified staff in senior management functies Overige Identified staff Aantal medewerkers Gemiddelde inzet obv FTE 17,8 15,0 0,9 0,7 2,0 1,8 Totale vaste beloning Totale variabele beloning Totale beloning

22 Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) en sectie XIII (Guidelines on disclosure) van ESMA Guidelines on sound remuneration policies under the AIFMD. Directieleden, fondsmanagers en leidinggevenden van ondersteunende afdelingen zijn identified staff. De directie van de beheerder beoordeelt jaarlijks het beloningsbeleid en de identified staff en past deze waar nodig aan. De tabel op de vorige pagina bevat de totale beloning van alle medewerkers die voor Triodos Investment Management werkzaam zijn. De beloning is onderverdeeld in een vaste en variabele beloning en eveneens uitgesplitst naar senior management en overige identified staff. Voor de toewijzing van medewerkers aan Triodos Groenfonds is het kostenallocatiemodel van de beheerder gebruikt. In dit model zijn de allocaties gebaseerd op activiteiten van medewerkers ( Activity Based Costing, oftewel de ABC-methode). Omdat deze tabel als doel heeft om de vergoedingen naar de medewerkers inzichtelijk te maken, zijn alle overige kosten (zoals huisvestings- en werkplekkosten, reiskosten, kosten voor uitbestede werkzaamheden, externe consultants en externe medewerkers) van de beheerder buiten beschouwing gelaten. De bovengenoemde beloningen bevatten alle vergoedingen ten gunste van de medewerkers, inclusief loonheffingen, sociale lasten, pensioenpremies en eventuele gratificaties. Triodos Bank kan medewerkers een extra individuele beloning toekennen van maximaal één maandsalaris. In overleg met Human Resources beoordeelt het management aan wie deze zogenoemde Tokens of Appreciation, die bedoeld zijn voor buitengewone prestaties, worden toegekend. De Tokens of Appreciation zijn niet gebaseerd op vooraf vastgestelde doelstellingen (zoals bij conventionele bonussen), maar worden uitsluitend achteraf aangeboden. Eens per jaar kan ook een collectieve Token of Appreciation worden toegekend voor de gezamenlijke prestaties en bijdragen van alle medewerkers. Dit bescheiden bedrag is voor alle medewerkers gelijk en bedraagt maximaal EUR 500 per medewerker. Medewerkers kunnen in plaats van een geldbedrag ook kiezen voor een equivalent in certificaten van aandelen Triodos Bank. Eind 2015 is de collectieve Token of Appreciation vastgesteld op EUR 500 en beschikbaar gesteld in In 2016 bestond het grootste gedeelte van de variabele beloning uit de collectieve Token of Appreciation. In 2015 bestond het grootste gedeelte van de variabele beloning uit ontslagvergoeding. Vooruitzichten Het resultaat uit bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds over 2017 ontwikkelt zich naar verwachting stabiel. Het totale fondsrendement is mede afhankelijk van eventuele voorzieningen voor dubieuze debiteuren en vooral van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt. De rente bevindt zich op een historisch laag niveau. Een stijging van de marktrente heeft een, in eerste instantie, drukkend effect op het rendement van het fonds. Het fonds heeft een goed gevulde pijplijn met nieuwe projecten en een aanzienlijk volume aan reeds gecommitteerde leningen die nog uitgekeerd zullen worden, met name in de sectoren duurzaam bouwen en duurzame energie. Dit zijn vooral zonprojecten aangezien deze sector zich in Nederland zeer sterk ontwikkelt. Het fonds verwacht minimaal twee tot vijf nieuwe duurzame energieprojecten in opkomende markten te committeren. De sector biologische landbouw zal vanwege de eerdergenoemde strengere Europese regelgeving minder hard groeien dan in afgelopen jaren. Met de autonome groei van Triodos Groenfonds en de reguliere aflossingen beoogt het bestuur de pijplijn aan projecten te financieren om zo de impact van het fonds te laten toenemen. Zeist, 30 maart 2017 Fondsmanager Triodos Groenfonds Itske Lulof Bestuur Triodos Investment Management Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Dick van Ommeren Laura Pool 22

23 Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds heeft deze jaarrekening conform de regelgeving en de statuten van het fonds ondertekend. Het boekjaar 2016 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR De Raad van Commissarissen stelt aan de algemene vergadering van aandeelhouders voor decharge te verlenen aan het bestuur en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar en de jaarrekening over 2016 vast te stellen. De Raad is tevreden over het beleid dat het bestuur voert en de wijze waarop zij gedurende het jaar met het bestuur van gedachten heeft gewisseld. Zeist, 30 maart 2017 Jacqueline Rijsdijk (voorzitter) Aukje Hassoldt Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest. De Raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Er is bijzondere aandacht geweest voor de strategie van het fonds, met name voor wat betreft de investeringen in de sectoren Duurzame Energie, zowel in Nederland als in opkomende landen, en Duurzaam Bouwen. De Raad van Commissarissen en het bestuur hebben uitvoerig gesproken over toekomstige ontwikkelingen in deze sectoren en de rol die Triodos Groenfonds daarin heeft. De Raad heeft opnieuw actief toezicht gehouden op het beleid van het fonds met betrekking tot de instroom, distributeurs en de groenstatus. Zo is ook dit jaar constructief met het bestuur van gedachten gewisseld over de mogelijkheden om de gebruikelijke instroom aan het einde van het jaar zo goed mogelijk te beheersen en het groenpercentage op het gewenste niveau te houden. De Raad van Commissarissen heeft zich bovendien meerdere malen laten informeren over wijzigingen in wet- en regelgeving en de risicobeheersing van het fonds. Ook is er aandacht geweest voor de educatie van de leden van de raad. Tot slot heeft de Raad van Commissarissen gesproken over de verslaglegging van het fonds en de rapportages die het fonds opstelt. De samenstelling van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds is in 2016 niet gewijzigd. Omdat er ook geen zittingstermijnen afliepen in 2016, vonden er evenmin herbenoemingen van commissarissen plaats. 23

24 Jaarrekening 2016 Triodos Groenfonds Pagina Balans per 31 december Winst- en verliesrekening over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening 28 24

25 Balans per 31 december 2016 Voor winstverdeling (in duizenden euro s) Noot* Beleggingen Overige financiële beleggingen Obligaties Leningen Valutatermijncontracten Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Overige activa Liquide middelen Kortlopende schulden Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden Uitkomst van activa minus kortlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserve Overige reserve Onverdeeld resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 25

26 Winst- en verliesrekening over 2016 (in duizenden euro s) Noot* Direct resultaat uit beleggingen Opbrengsten uit beleggingen in obligaties in leningen Indirect resultaat uit beleggingen Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 15 in obligaties in leningen in valutatermijncontracten Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen 16 in obligaties in leningen in valutatermijncontracten -999 Overige resultaten Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Beheerkosten Bewaarkosten Overige kosten Som der bedrijfslasten Resultaat * Zie de toelichting op de balans en winst- en verliesrekening. 26

27 Kasstroomoverzicht over 2016 (in duizenden euro s) Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen Ontvangen uit overige financiële beleggingen Ontvangen lossingen van obligaties Investeringen leningen Desinvesteringen leningen Beheerkosten en overige kosten Overige betalingen en ontvangsten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte van aandelen Terugkoop van aandelen Betaald dividend Mutatie geldmiddelen Liquide middelen begin verslagperiode Mutatie geldmiddelen Liquide middelen eind verslagperiode

28 Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Algemeen Triodos Groenfonds is een naamloze vennootschap met veranderlijk kapitaal in de zin van artikel 2:76a van het Burgerlijk Wetboek. Het fonds heeft haar statutaire zetel in Zeist en is het handelsregister geregistreerd met het nummer Aandelen in het fonds kunnen via Triodos Bank of door tussenkomst van een bank of distributeur die is aangesloten bij Euronext Fund Service, worden gekocht en verkocht. Als open-end beleggingsinstelling is de vennootschap onder normale omstandigheden bereid tot in- en verkoop van aandelen. De meeste beleggingen van Triodos Groenfonds hebben een illiquide karakter. In de kerncijfers van dit verslag worden de ratio s van illiquide beleggingen ten opzichte van het eigen vermogen gepresenteerd. Alle bijzondere regelingen met betrekking tot deze categorie beleggingen worden in dit verslag toegelicht. AIFMD Met de inwerkingtreding van de AIFMD op 22 juli 2014 geldt de verplichting voor het fonds om een onafhankelijke bewaarder te hebben. BNP Paribas Securities Services S.C.A. is aangesteld als onafhankelijke AIFMD-bewaarder voor de Nederlandse beleggingsfondsen die Triodos Investment Management onder beheer heeft. De taak van de AIFMD-bewaarder is het bewaren van de activa en het houden van een zeker toezicht op het fonds. Zo houdt de AIFMD-bewaarder toezicht op de beleggingen, de wijze waarop zij worden verkregen en vervreemd, de mutaties in het vermogen van het fonds en de kasstromen. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Daarbij zijn de aanvullende eisen volgens de Wft en naast Richtlijn 615 ook de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving in acht genomen. Criteria opname in de balans Als het fonds onherroepelijk partij wordt in de contractuele bepalingen van een financieel instrument, dan neemt zij dat financiële instrument in de balans op. De reële waarde van de financiële instrumenten bij de eerste opname is gelijk aan de kostprijs. Als een financieel instrument na een transactie aan een derde wordt overgedragen, wordt het niet meer in de balans opgenomen. (Nagenoeg) alle rechten op economische voordelen en (nagenoeg) alle risico s met betrekking tot het financiële instrument behoren dan aan de derde partij toe. Grondslagen voor de waardering De beleggingen worden gewaardeerd op basis van de reële waarde. Aankoopkosten van beleggingen worden geactiveerd. Verkoopkosten inzake gedesinvesteerde beleggingen gaan ten laste van het transactieresultaat in de winst- en verliesrekening. Alle wijzigingen op de reële waarde van de beleggingen worden via de winsten verliesrekening verantwoord. De reële waarde wordt als volgt bepaald: 28

29 Financiële beleggingen Als ze genoteerd zijn aan een effectenbeurs worden de financiële beleggingen in investerings- en beleggingsfondsen gewaardeerd tegen de laatst bekende beurskoers. Beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen worden gewaardeerd op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De gehanteerde rekenrente is gelijk aan het marktconforme rendement. Dat rendement is opgebouwd uit een risicovrije rentevoet en verhoogd met diverse risicopremies. De overige financiële beleggingen worden jaarlijks gewaardeerd tegen de contante waarde van toekomstige kasstromen. Deze kasstromen zijn gebaseerd op meerjarige prognoses. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor financieringen met een looptijd die overeenkomt met de oorspronkelijke verwachte looptijd van de belegging. Deze rekenrente wordt eventueel verhoogd met een risico-opslag. Financiële beleggingen die in vreemde valuta zijn genoteerd, worden opgenomen in euro s. Daarbij worden de laatst bekende wisselkoersen van het betreffende boekjaar gehanteerd. Obligaties Obligaties worden gewaardeerd tegen de laatst bekende beurskoers. Leningen Leningen in West-Europese OESO-landen worden dagelijks intern gewaardeerd tegen de reële waarde. Deze wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. Daarbij worden de resterende looptijd en rentevastperiode in acht genomen. De gehanteerde rekenrente is de IRS en Euriborrente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende rentevast periode van de lening. De rekenrente wordt verhoogd met een marktconforme risico-opslag voor debiteurenrisico s, fiscale faciliteiten, kosten, valuta, projectfase of eventuele andere variabelen die aan de lening gerelateerd zijn. De gebruikte risico-opslagen worden zoveel mogelijk door een onafhankelijke partij aangeleverd. Deze partij is Bloomberg Valuation Services. Hogere rentevoeten of risico-opslagen hebben een negatief effect op de waardering van leningen. Dat is ook zo als bepaalde fiscale faciliteiten verlaagd worden. Als de waarschijnlijkheid op (gedeeltelijke) terugbetaling op een lening in geding komt, wordt op de nominale waarde van een lening een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Leningen in opkomende landen worden ook gewaardeerd op basis van de reële waarde. Over het algemeen bestaat voor deze leningen geen actieve markt. Het renterisico heeft een beperkte invloed op de waardering. Dit komt door de aard van de leningen en door het feit dat er geen actieve markt is. Ook de subjectieve aannames ten aanzien van de rentebepaling en de relatief korte rentevastperioden spelen een rol. De reële waarde zal daardoor nagenoeg gelijk zijn aan de nominale waarde onder aftrek van eventuele voorzieningen. Er wordt tevens rekening gehouden met wijzigingen in valutakoersen. Valutatermijncontracten Valuta-afdekkingsinstrumenten worden enkel afgesloten voor het afdekken van valutarisico. Het fonds past kostprijs hedge accounting toe voor de verwerking van activa, passiva en resultaten voortvloeiend uit valutaafdekkingsinstrumenten voor leningen. Dit betekent dat alle vorderingen en verplichten voortvloeiend uit deze instrumenten worden gewaardeerd tegen de valutakoersen per balansdatum. Waardemutaties ten aanzien van deze posten worden via de winst- en verliesrekening verantwoord via ongerealiseerde waardeveranderingen. Het resultaat bij het aangaan van deze contracten wordt over de gehele looptijd van het contract geamortiseerd. Voor het toepassen van kostprijs hedge accounting heeft het fonds generieke 29

30 (hedge)documentatie beschikbaar. De effectiviteit van de afdekkingen wordt gedurende de verslagperiode getoetst. Transactiekosten bij beleggingen Transactiekosten kunnen onder andere omvatten bemiddelingskosten, overdrachtskosten en notariskosten. De eerste verwerking van transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van beleggingen is afhankelijk van de gekozen waarderingsgrondslagen na eerste verwerking. De transactiekosten worden in de eerste periode van waardering in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Verkoopkosten van beleggingen worden als onderdeel van de gerealiseerde waardeverandering bij verkoop verwerkt. Bij vervolgwaarderingen van financiële beleggingen wordt geen rekening gehouden met eventuele verkoopkosten Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen doet. Deze bepalen mede hoe de grondslagen worden toegepast en hoe de waarde van de activa en verplichtingen wordt gerapporteerd. Hetzelfde geldt voor de rapportage van de baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van de schattingen die het management maakt. Die schattingen en aannames worden daarom steeds weer opnieuw beoordeeld. Als een schatting wordt herzien, dan wordt dat in de betreffende periode opgenomen. Voor de volgende onderwerpen is het volgens het management nodig om schattingen en aannames te doen: Het vormen van voorzieningen bij leningen en vorderingen; De classificatie van leningen naar risicocategorieën en projectgerelateerde variabelen; Het waarderen van overige financiële beleggingen Het waarderen van vorderingen, overige activa en passiva. De Beheerder maakt gebruik van multidisciplinaire krediet- en waarderingscommissies die onafhankelijk van de operationele zaken opereren. Zij monitoren de waarderingsmethodieken en maken de managementinschattingen zo bedachtzaam mogelijk. Waardering vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie en worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De boekwaarde van vorderingen is tevens een benadering van de reële waarde. Waardering kortlopende schulden Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het te betalen bedrag rekening houdend met agio of disagio en transactiekosten. De reële waarde van schulden is bij benadering gelijk aan de nominale waarde. Kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan een jaar. 30

31 Waardering liquide middelen Liquide middelen (geldmiddelen) bestaan uit kas, banktegoeden en deposito s met een looptijd korter dan een jaar. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, wat tevens een benadering is van de reële waarde van deze post. Functionele valuta De jaarrekening is opgesteld in euro s; dit is zowel de functionele als de presentatievaluta van het fonds. Waardeverandering van balansposten inclusief beleggingen en valutaderivaten worden via ongerealiseerde waardeveranderingen in het resultaat verwerkt. Hierbij worden de laatst bekende valutakoersen in het verslagjaar gebruikt. De omrekening van mutaties in balansposten en van baten en lasten in vreemde valuta vindt plaats tegen de slotkoers van de waarin de mutaties worden verantwoord. Hieruit voortvloeiende omrekeningsverschillen worden ten laste of ten gunste van het resultaat gebracht. Grondslagen voor de resultaatbepaling Directe resultaten uit beleggingen Opbrengsten uit rente en overige opbrengsten worden tijdsevenredig ten gunste van het boekjaar gebracht waarop zij betrekking hebben. Om de gerealiseerde resultaten bij deelverkopen van beleggingen te bepalen, worden samengestelde historische kostprijzen gebruikt. Indirecte resultaten uit beleggingen (Herwaarderingen) Mutaties als gevolg van (on)gerealiseerde herwaarderingen van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verwerkt. Het deel van de winst dat betrekking heeft op een positieve ongerealiseerde herwaardering wordt niet uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Negatieve herwaarderingen, waaronder voorzieningen, gaan nadat de jaarrekening is vastgesteld, via de winstverdeling ten laste van de overige reserves. Bedrijfslasten Lasten worden op basis van het toerekeningsbeginsel toebedeeld aan de periode waar de activiteiten betrekking op hebben. Als de reserveringen voor kosten bepaald worden, wordt ook rekening gehouden met nog te betalen en vooruitbetaalde kosten. Overige baten en lasten Overige baten en lasten worden op basis van het toerekeningsbeginsel toebedeeld aan de periode waar de activiteiten betrekking op hebben. 31

32 Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Beheersing van de financiële risico s Het gebruik van (afgeleide) financiële instrumenten brengt diverse financiële risico s met zich mee. Het door Triodos Groenfonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico s staat hieronder. Marktrisico Het marktrisico is het risico dat de waarde van een investering fluctueert als gevolg van schommelingen van de volgende externe factoren: I. valutakoers (valutarisico) II. rentestand (renterisico) III. marktprijs (marktprijsrisico) Ad I: Ultimo 2016 is 2,4% van het fondsvermogen van Triodos Groenfonds verstrekt in Amerikaanse dollars die zijn afgedekt middels valutatermijncontracten (2015: 0%). Ad II: De beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds bestaat voornamelijk uit leningen en is gevoelig voor het renterisico. Doordat de leningen tegen de reële waarde worden gewaardeerd, is het rendement van het fonds grotendeels afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Voor de waarderingsgrondslagen verwijzen wij naar pagina 28 en verder. Het fonds kan ten behoeve van het afdekken van dit risico gebruikmaken van (rente)derivaten. Zowel in 2016 als in 2015 heeft Triodos Groenfonds echter geen gebruik van deze mogelijkheid gemaakt. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille kan een verandering van de rentevoet op de kapitaalmarkt een positief of een negatief effect hebben op de waarderingen van deze investeringen. De rentegevoeligheid van de beleggingsportefeuille wordt uitgedrukt in de modified duration. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van rentevastperiodes: hoe langer de rentevastperiode, des te hoger de rentegevoeligheid die in een hogere modified duration tot uiting komt. Het fonds anticipeert hierop door de modified duration van de investeringsportefeuille relatief kort te houden. Triodos Groenfonds kent een risicobereidheid voor de modified duration tussen 1 en 5. Een modified duration van 2,5 op een leningenportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen. Per ultimo 2016 bedraagt de modified duration van de leningenportefeuille 4,1 (ultimo 2015: 4,0). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt 3,4 per ultimo 2016 (ultimo 2015: 3,3). 32

33 Verdeling van de leningenportefeuille in rentevastperiodes (op basis van de nominale waarde, in duizenden euro s) per 31 december is als volgt: Rentevastperiode < 1 jaar Rentevastperiode 1 jaar tot 5 jaar Rentevastperiode > 5 jaar Stand per 31 december Verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo 2016 (bedragen in euro's) Periode Soort investering Bedrag Percentage van fondsvermogen Direct Liquide middelen, spaartegoeden, overige vorderingen ,6% Tussen 0-3 maanden Leningen, middels aflossingen ,7% Tussen 3-6 maanden Leningen, middels aflossingen ,1% Tussen 6-12 maanden Leningen, middels aflossingen ,2% Langer dan 1 jaar Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen ,4% Totaal ,0% Ad III: Bij investeringen in obligaties en overige financiële beleggingen is er sprake van een marktprijsrisico. De waarde van deze investeringen wordt beïnvloed door externe factoren, zoals de vooruitzichten met betrekking tot de economische groei en inflatie. Hoe meer fluctuatie, hoe groter het marktrisico. Het fonds kan zich niet verweren tegen macro-economische factoren die het waardeverloop van landbouwgronden en overige financiële beleggingen beïnvloeden. Debiteurenrisico Triodos Groenfonds beheerst het debiteurenrisico van de leningen (totale nominale waarde per ultimo 2016: EUR 594,7 miljoen) met name door verkregen zekerheden, zoals een hypothecaire zekerheid of verpanding van vorderingen. De totale waarde van de zekerheden per ultimo 2016 bedraagt EUR 419,0 miljoen (70,5%). Daarvan bestaat EUR 144,6 miljoen uit hypothecaire zekerheden. Het overgrote deel bestaat uit overige zekerheden zoals verpanding van vorderingen en projectcontracten met een dekkingswaarde van 274,4 miljoen. Daarnaast is 7,4% van de portefeuille wel gedekt door overige zekerheden, maar hieraan wordt ultimo 2016 nog geen of slechts gedeeltelijk waarde aan ontleend. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door nieuwe regels inzake zekerheden, waarbij voor projecten in aanbouw de waarde van de zekerheden voorzichtigheidshalve op nihil wordt gesteld. De zekerheden zijn voor deze leningen wel gevestigd. Na start exploitatie wordt hieraan waarde ontleend. 33

34 Het ongedekte deel van de portefeuille bedraagt EUR 131,6 miljoen (22,1%). Hiervan betreft 4,5% leningen aan -semi- overheidsinstellingen en 5,7% leningen aaan corporates met een adequate rating. Het aandeel overig ongedekt is 12,0%. Voor 8,5% hiervan zijn de zekerheden wel gedekt, maar wordt hieraan op dit moment geen waarde ontleend. 3,9% is daadwerkelijk niet gedekt door enige zekerheid. Omschrijving 2016 % Totale nominale waarde leningen 594,7 100,0 Zekerheden 419,0 70,5 Hypothecaire zekerheden 44,6 24,3 Overige zekerheden (overheidsgaranties en verpanding van vorderingen) 274,4 46,1 Projecten in aanbouw (zekerheden gevestigd maar nog geen waarde) 44,1 7,4 Ongedekte deel leningportefeuille: 131,6 22,1 - Waarvan -semi- overheidsleningen 26,6 4,5 - Waarvan corporate leningen met een rating 33,7 5,7 - Overig ongedekt 71,4 12,0 Voorzieningen dubieuze debiteuren De voorziening voor het kredietrisico bedroeg ultimo 2016 EUR 14,0 miljoen (2015: EUR 16,5 miljoen). Dit is 2,4% (2015: 3,2%) van het totale uitstaande nominale krediet en 1,8% (2015:2,4%) van de intrinsieke waarde van het fonds. Daarmee is het niveau afgenomen ten opzichte van vorig jaar. De mutaties in de voorzieningen gedurende 2016 bestaan uit een dotatie van EUR 0,5 miljoen, afboekingen ter hoogte van EUR 1,2 miljoen en de vrijval van een aantal voorzieningen ter waarde van EUR 1,8 miljoen. Verloop overzicht voorziening debiteurenrisico (in EUR miljoen) 2016 % 2015 % Stand 1 januari 16,5 16,7 Dotaties 0,5 2,1 Afboekingen -1,2-0,3 Vrijval -1,8-2,0 Stand 31 december 14,0 2,4 16,5 3,2 Afgezien van de sectoren glastuinbouw en biomassavergisting zijn de voorzieningen voor het kredietrisico relatief beperkt en in lijn met de verwachtingen van de beheerder en de directie. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Groenfonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die nodig zijn om op een bepaald moment aan haar financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Financiële verplichtingen van het fonds zijn voornamelijk toegezegde financieringen, 34

35 uitstroom van aandeelhouders en doorlopende bedrijfslasten. Het fonds houdt een gedeelte van het fondsvermogen liquide. Het liquiditeitsrisico kan oplopen als op korte termijn veel aandeelhouders hun aandelen verkopen. Triodos Groenfonds kan in dat geval de terugkoop van aandelen opschorten. Het schema hierboven is gericht op het natuurlijk liquide maken van de portefeuille, namelijk middels aflossing. Het is aan het bestuur om in te schatten hoe deze leningen bij liquiditeitskrapte liquide worden gemaakt. Dan kan door deze te verkopen aan een bank of aan overige financiële instellingen. Kasstroomrisico Kasstroomrisico is het risico dat de toekomstige kasstromen die aan een financieel instrument verbonden zijn, in omvang fluctueren. Het fonds heeft slechts enkele kleine leningen in instrumenten waarbij sprake is van een variabele rente. Daardoor is het fonds niet blootgesteld aan een significant kasstroomrisico. De toekomstige rentebaten van de leningen zijn wel afhankelijk van renteherzieningen bij het einde van de rentevastperiodes. De verdeling van de rentevastperiodes van de leningen staan bij de toelichting op het renterisico, op pagina 33. Investeringen in overige financiële beleggingen zijn blootgesteld aan het kasstroomrisico waarbij dit risico niet wordt gemitigeerd. Leverageratio Leverageratio s geven inzicht in de mate waarin het fonds gebruikmaakt van vreemd vermogen afgezet tegen de intrinsieke waarde. De leverageratio wordt berekend op grond van de zogenaamde commitment method of calculation. Deze is onder normale omstandigheden 105% en bedraagt in uitzonderlijke gevallen maximaal 120%. Een percentage van 100% betekent dat er geen leverage is. De leverageratio op basis van de commitment method of calculation bedraagt per ultimo 2016: 100,7% (2015: 98,7%). De leverageratio op basis van de gross method of calculation bedraagt per ultimo 2016: 87,4% (2015:85,4%). Inkoop van aandelen Triodos Groenfonds is als open-end beleggingsinstelling onder normale omstandigheden bereid om aandelen tegen de intrinsieke waarde in te kopen. Er zijn voldoende waarborgen aanwezig om aan de verplichting om in te kopen en terug te betalen te voldoen. Dit is behoudens wettelijke bepalingen en de hieronder vermelde omstandigheden, die ter beoordeling van de beheerder zijn. Er kunnen situaties ontstaan waarbij de beheerder besluit dat Triodos Groenfonds in het geheel geen aandelen zal inkopen. Voor zover nu kan worden overzien is dat het geval als de liquide middelen van Triodos Groenfonds hiervoor ontbreken. Dit geldt ook als het fonds verplichtingen is aangegaan waardoor al beslag op deze middelen is gelegd. Onder die aangegane verplichtingen vallen ook de liquiditeiten die nodig zijn om het resultaat uit te keren. Dat voorkomt dat de fiscale status van beleggingsinstelling wordt aangetast. Ook als de beheerder in andere gevallen vindt dat de belangen van Triodos Groenfonds of de aandeelhouders door inkoop worden aangetast, kan besloten worden geen aandelen in te kopen. 35

36 Fiscale status Vennootschapsbelasting Triodos Groenfonds is een fiscale beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de Vennootschaps belasting Dit betekent dat het fonds in beginsel is onderworpen aan vennootschapsbelasting tegen een tarief van 0%, mits aan alle voorwaarden wordt voldaan die daarbij gelden. Een voorwaarde is dat de fiscale winst die beschikbaar is om uit te keren, binnen acht maanden na het einde van het betreffende boekjaar volledig wordt uitgekeerd. Dit wordt ook wel de doorstootverplichting genoemd. Dividendbelasting Triodos Groenfonds kan dividend uitkeren. Hierop wordt ingevolge artikel 4 lid 2 Wet op de Dividendbelasting 1965 geen dividendbelasting ingehouden. BTW Triodos Groenfonds wordt vanuit de Wet op de Omzetbelasting 1968 als ondernemer beschouwd. Btw die aan het fonds wordt gefactureerd, kan in principe niet worden teruggevorderd. Collectief vermogensbeheer is in principe vrijgesteld van btw. Daarom is de beheervergoeding die Triodos Investment Management aan het fonds in rekening brengt, vrijgesteld van btw. Regeling Groenprojecten Met ingang van 1 januari 1997 is Triodos Groenfonds erkend als groene beleggingsinstelling in de zin van artikel 5.14 van de Wet op de Inkomstenbelasting Beleggingen in een groene beleggingsinstelling komen in aanmerking voor een vrijstelling van 1,2% belastingheffing in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomsten belasting De vrijstelling kent een maximum van EUR (voor 2016) per belastingplichtige en EUR (voor 2016) voor fiscale partners gezamenlijk. Daarnaast is voor 2016 een heffingskorting van 0,7% van toepassing over de waarde van de beleggingen die in box 3 zijn vrijgesteld. De exacte fiscale gevolgen zijn afhankelijk van de persoonlijke situatie van de belegger. Raadpleeg daarvoor een belastingadviseur. De peildatum om in aanmerking te komen voor de vrijstelling en de heffingskorting is 1 januari. Beleggen in Triodos Groenfonds kan voor natuurlijke personen het volgende maximale belastingvoordeel opleveren: Fiscaal voordeel Vrijstelling vermogensrendementsheffing 1,2% Heffingskorting 0,7% Maximaal fiscaal voordeel 1,9% 36

37 Toelichting op de balans per 31 december 2016 (bedragen in duizenden euro s) Activa 1. Overige financiële beleggingen Triodos Groenfonds heeft in ,12% van de aandelen verworven in Vandebron Energie BV. Dit is een startend bedrijf met een vernieuwend concept dat producenten van duurzame energie in staat stelt om rechtstreeks aan de consument zijn energie te verkopen. Vandebron Energie BV opereert onder de naam Vandebron. 2. Obligaties Stand per 1 januari Aankopen Verkopen Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december

38 Specificatie van de post obligaties per ultimo 2016: Nominale waarde Aanschaf waarde Reële waarde 0,750% Bank Nederlandse Gemeenten 13/ ,500% Bank Nederlandse Gemeenten 10/ ,875% Bank Nederlandse Gemeenten 09/ ,750% Europese Investerings Bank 11/ ,250% Europese Investerings Bank 04/ ,625% Europese Investerings Bank 04/ ,750% Europese Investerings Bank 07/ ,125% Nederlandse Waterschapsbank 14/ ,375% Nederlandse Waterschapsbank 10/ ,375% Nederlandse Waterschapsbank 08/ Leningen Stand per 1 januari In het boekjaar verstrekte leningen Disagio 1 1 Afgelost in het boekjaar Gerealiseerde waardeverandering Herwaardering als gevolg van koersverschillen Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december (exclusief voorzieningen) De mutatie van de voorzieningen is als volgt Stand per 1 januari Dotatie Definitieve afboeking Vrijval Stand per 31 december van de voorzieningen Netto waarderingen van leningen 31 december (inclusief voorzieningen) De nominale waarde van de leningen bedraagt ultimo 2016 EUR (2015: EUR ). 38

39 Het nominale rentepercentage op de leningen is ultimo 2016 gemiddeld 2,71% (2015: 2,74%) per jaar. De discontovoet waarmee de contante waarde van de toekomstige kasstromen is bepaald, bedraagt ultimo 2016 gemiddeld 0,74% (2015: 0,94%) per jaar. De gewogen gemiddelde resterende looptijd bedraagt ultimo ,9 jaar (2015: 6,0 jaar). De gewogen gemiddelde resterende rentevaste periode bedraagt ultimo ,2 jaar (2015: 4,1 jaar). Het disagio heeft betrekking op één lening die in 2008 is verstrekt. Het disagio valt vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening gedurende de resterende looptijd van de lening. Dat is ultimo 2016 nog 12 jaar. Ultimo 2016 bedraagt de voorziening voor oninbaarheid EUR (2015: EUR ). De vrijval in 2016 bedraagt per saldo EUR (2015: dotatie, EUR ). Onttrokken in 2016 is EUR (2015: EUR ). 4. Valutatermijncontracten Stand per 1 januari Mutatie termijnpunten 78 Waardeveranderingen Stand per 31 december Te vorderen EUR Te betalen USD Koersverschil Termijnpunten De looptijd van valutatermijncontracten is korter dan één jaar. 39

40 5. Overige vorderingen en overlopende activa Te ontvangen inzake uitgegeven aandelen aan toonder Te ontvangen rente vorderingen uit leningen Debiteuren, nog te ontvangen rente en aflossingen Te ontvangen rente obligaties Te ontvangen inzake uitwinning debiteur 234 Te ontvangen rente liquide middelen Overige De looptijd van overige vorderingen en overlopende activa is korter dan één jaar. 6. Liquide middelen De post liquide middelen omvat de direct opvraagbare saldi op rekeningen-courant en spaarrekeningen aangehouden bij Triodos Bank, Rabobank, KAS BANK, ABN AMRO MeesPierson en BPN Paribas. Ultimo 2016 bedraagt het direct opvraagbare uitstaande saldo EUR (2015: EUR ) tegen een gewogen gemiddeld rentepercentage van -0,19% (2015: 0,08%). Op het saldo van de rekening-courant en spaarrekeningen bij Triodos Bank wordt geen rente berekend over de eerste EUR , over het meerdere is 0,5% rente verschuldigd. Op de spaarrekeningen bij Rabobank en BNP Paribas wordt gemiddeld 0% vergoed. Op de spaarrekening bij ABN AMRO MeesPierson bedraagt de rentevergoeding 0,4%. Op de rekening-courant bij KAS BANK is 0,851% rente verschuldigd. 40

41 Passiva 7. Kortlopende schulden Te betalen beheervergoeding Vooruit ontvangen afsluitprovisies Te betalen marketingkosten Te betalen inzake terugkoop aandelen aan toonder 78 Te betalen kosten juridische adviezen 73 Te betalen kosten BNP Paribas Security Services Vooruit ontvangen rente en aflossingen Te betalen kosten AFM en DNB Te betalen bankrente en kosten 41 1 Te betalen publiciteitskosten Te betalen verzekering 25 5 Te betalen accountantskosten Te betalen bestandsprovisie Te betalen omzetbelasting 1 Vooruit ontvangen inzake uit te geven aandelen op naam 337 Crediteuren 52 Diversen Geplaatst kapitaal (bedragen in euro s) Gewone aandelen 2016 Prioriteitsaandelen 2016 Gewone aandelen 2015 Prioriteitsaandelen 2015 Geplaatst en gestort primo Geplaatst in het verslagjaar Ingekocht in het verslagjaar Geplaatst en gestort ultimo Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per balansdatum EUR verdeeld in gewone aandelen en vijf prioriteitsaandelen van elk nominaal groot EUR 5. De houders van gewone aandelen zijn gerechtigd tot dividend zoals dit van tijd tot tijd wordt vastgesteld en hebben het recht om per aandeel één stem uit te brengen tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders. De prioriteitsaandelen geven recht op 4% dividend van het kapitaal dat op die aandelen is gestort. De prioriteitsaandelen zijn in het bezit van Stichting Triodos Holding. Van de gewone aandelen zijn ultimo stuks geplaatst via Euronext Fund Service (2015: ) en stuks ingeschreven in het aandeelhoudersregister 41

42 ( ). Prioriteitsaandelen hebben wel stemrecht op de Algemene vergadering van Aandeelhouders. Bij het toe- en uittreden van aandeelhouders worden geen transactiekosten ten gunste of last van het fonds berekend. De distributeurs kunnen echter wel transactiekosten ten gunste of laste van de aandeelhouders doorberekenen. Mutaties in het aantal geplaatste en gestorte aandelen in stuks: (x 1.000) Stand per 1 januari Uitgegeven aandelen in het boekjaar Ingekochte aandelen in het boekjaar Stand per 31 december Het totale aantal geplaatste aandelen bedraagt ultimo 2016 (ultimo ). Dit is het hoogst aantal aandelen dat tijdens het bestaan van het fonds is uitgegeven aan aandeelhouders. 9. Agio Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Uitgekeerd dividend Ingekochte aandelen Stand per 31 december Het volledige bedrag van het agio is fiscaal erkend. 10. Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve betreft de positieve ongerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen per balansdatum Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: inzake leningen Stand per 31 december

43 Specificatie van de post herwaarderingsreserve: Herwaardering leningen Overige reserves Onder deze post zijn de algemene reserve en de fiscale afrondingsreserve opgenomen. Het verloop van de algemene reserve is als volgt: Stand per 1 januari Mutatie herwaarderingsreserve Resultaat vorig boekjaar Dividend Mutatie afrondingsreserve Stand per 31 december Het verloop van de afrondingsreserve is als volgt: Stand per 1 januari Mutatie in verband met dividenduitkering Stand per 31 december Totaal

44 12. Onverdeeld resultaat Dit is het nog niet uitgekeerde resultaat over het boekjaar Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: Bij: Stand afrondingsreserve primo Uitgekeerd dividend Mutatie herwaarderingsreserve / overige reserve Mutatie afrondingsreserve ultimo Onverdeeld resultaat boekjaar Stand per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Triodos Groenfonds heeft in 2011 haar belang in Triodos Venture Capital Fund BV aan Triodos Ventures BV verkocht. Hierbij behoudt Triodos Groenfonds het recht op een deel van de mogelijke opbrengst bij een eventuele liquidatie van deze voormalige deelneming. Per ultimo 2016 is er voor EUR 83,5 miljoen aan leningen gecommitteerd, maar nog niet uitgekeerd. Als aan alle leningvoorwaarden is voldaan, vinden de uitkeringen in 2017 plaats. 44

45 Toelichting op de winst- en verliesrekening over 2016 (bedragen in duizenden euro s, behoudens in tekst) Bedrijfsopbrengsten 13. Opbrengsten uit beleggingen in obligaties Het betreft rente inzake obligaties. 14. Opbrengsten uit beleggingen in leningen Het betreft rente inzake leningen, vergoedingen voor administratiekosten en beschikbaarheidprovisies. 15. Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De volgende resultaten zijn gedurende het boekjaar gerealiseerd: Gerealiseerde winsten obligaties Gerealiseerde winsten leningen Gerealiseerde winsten valuta termijn contracten Gerealiseerde verliezen obligaties Gerealiseerde verliezen leningen* Gerealiseerde verliezen valuta termijn contracten * In 2016 is EUR afgeboekt op drie projecten. Er is EUR afgeschreven op het agio van de in 2013 aangekochte leningen en EUR koersverschil gerealiseerd. De gerealiseerde resultaten worden berekend op basis van de daadwerkelijke verkooptransactie in vergelijking met de waarde op het moment van de aankooptransactie (kostprijs). 16. Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De ongerealiseerde waardeverandering van leningen was in 2016 positief. Dit is het gevolg van een combinatie van verschillende factoren. Zo waren de renteontwikkelingen positief en nam de voorziening oninbaarheid af (positief) Ongerealiseerde winsten obligaties Ongerealiseerde winsten leningen Ongerealiseerde winsten valuta termijncontracten Ongerealiseerde verliezen obligaties Ongerealiseerde verliezen leningen Ongerealiseerde verliezen valutatermijncontracten

46 De ongerealiseerde resultaten worden berekend als het verschil tussen de waarde per einde boekjaar en de waarde per begin van het boekjaar, verhoogd of verlaagd met de uitkeringen gedurende het boekjaar. Bij een verkooptransactie worden de cumulatieve ongerealiseerde resultaten gecorrigeerd in de winst- en verliesrekening.. Bedrijfslasten 17. Beheerkosten De beheervergoeding bedraagt in 2016 EUR (2015: EUR ). 18. Bewaarkosten Dit betreft de vergoeding voor de bewaarder, BNP Paribas Securities Services in 2016 EUR (2015 EUR: ). 19. Overige kosten Marketing Accountantskosten* Kosten beursnotering Publiciteitskosten Kosten toezichthouder Commissarissenbeloning Advieskosten** Provisiekosten obligaties 6 7 Rentelasten*** 68 4 Kosten beleggersgiro 2 2 Overige lasten * De accountantskosten hebben betrekking voor EUR op de controle van de jaarrekening. De kosten voor overige controle werkzaamheden bedroegen EUR De accountant heeft geen adviserende werkzaamheden verricht. ** Dit zijn advieskosten voor onder andere het ISAE project EUR en kosten inzake krediet documentatie EUR *** De rentelasten zijn gestegen door negatieve rentes die door financiële instellingen zijn ingevoerd. 46

47 Kostenstructuur Beheervergoeding Triodos Groenfonds heeft geen medewerkers of bestuursleden in dienst. Het fonds wordt tegen een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen, exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, beheerd door Triodos Investment Management. Uit deze vergoeding worden alle kosten van het management van Triodos Groenfonds betaald. Dat zijn onder meer de kosten van het beheer van de beleggingen, de kosten van de administratie en de kosten van automatisering. Bestandsprovisie Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen (distributeurs). Als gevolg hiervan mogen financiële dienstverleners geen bestandsprovisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Daarom is door Triodos Groenfonds met ingang van 1 januari 2014 geen bestandsprovisie meer verstrekt. Bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen De vergoeding voor commissarissen wordt door de algemene vergadering van aandeelhouders vastgesteld. Daarbij wordt geen rekening gehouden met marktconformiteit. Aan commissarissen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: bedragen in euro s Jacqueline Rijsdijk Aukje Hassoldt Annemiek Rijckenberg Henk Raué Sylvia van Waveren Marjolein Elings-van Hooidonk* Jules Kortenhorst* Werkgeverslasten Opleidingskosten 438 Niet-aftrekbare btw * Heeft geen zitting meer in de Raad van Commissarissen. 47

48 Transactiekosten Transactiekosten van overige financiële beleggingen en leningen komen ten laste van de beheerder, Triodos Investment Management. Kosten van uitgifte en terugkoop van aandelen Aan het plaatsen of terugkopen van eigen aandelen door Triodos Groenfonds zijn voor het fonds geen kosten verbonden. Er wordt daarom geen op- of afslag op de intrinsieke waarde gehanteerd. Totale bedrijfslasten De totale bedrijfslasten van het fonds bedragen over 2016 EUR (2015: EUR ). Kostenvergelijking bedragen in euro s Kosten 2016 Kosten prospectus Beheervergoeding (0,8%) Kosten voor bewaring Kosten externe accountant Kosten toezichthouder Marketingkosten* Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Vergoeding leden Raad van Commissarissen Overige fondskosten** * De in het prospectus genoemde marketingkosten bedragen maximaal 0,25% van het eigen vermogen. ** De in het prospectus genoemde overige fondskosten bedragen maximaal 10% van de totale kosten. De kosten liggen binnen de kaders van het prospectus. Kostenratio s De lopende kosten ratio betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden. Dat is exclusief de kosten van de beleggingstransacties en interestkosten. De kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers zijn hier evenmin in meegenomen. Dit is het geval als de toe- en uittreding niet vergoed wordt uit de op- of afslag die aan de gemiddelde intrinsieke waarde gerelateerd is. Bij deze berekening wordt iedere calculatie en publicatie van de intrinsieke waarde in beschouwing genomen. De lopende kosten ratio over 2016 bedraagt 0,90% (2015: 0,91%). Omloopfactor De omloopfactor bedraagt -3,01% in 2016 (2015: 1,88%). De omloopfactor is het totaalbedrag van alle beleggingstransacties minus het totaalbedrag aan transacties in het geplaatste kapitaal, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Door het specifieke karakter van Triodos Groenfonds (beleggingen in de vorm van langlopende leningen) kan de omloopfactor niet zonder meer worden vergeleken met andere beleggingsfondsen (bijvoorbeeld met beleggingen in aandelen en obligaties). 48

49 Verbonden partijen Triodos Groenfonds heeft vanuit de definitie van verbonden partijen uit artikel 381 lid 3 uit Titel 9 Boek 2 en van het Burgerlijk Wetboek en IAS 24 de volgende relevante relaties en transacties: 1 Stichting Triodos Holding Stichting Triodos Holding is de houder van vijf prioriteitsaandelen en heeft het recht om de leden voor de Raad van Commissarissen niet-bindend voor te dragen. Stichting Triodos Holding heeft eveneens het recht op 4% dividend over de nominale waarde van vijf prioriteitsaandelen à EUR 5. 2 BNP Paribas Securities Services BNP Paribas Securities Services is als bewaarder aangesteld. De bewaarder heeft als taak de beleggingen te bewaren en heeft daarnaast een aantal toezichthoudende taken. De beleggingen die bij BNP onder toezicht zijn vertegenwoordigen per ultimo 2016 een waarde van EUR (2015: EUR ). Hiervan is voor EUR aan obligaties in bewaring gesteld. De vergoeding die BNP voor deze werkzaamheden van het fonds ontvangt, bedroeg EUR over 2016 (2015: EUR ). De vergoeding is gebaseerd op een basisvergoeding van EUR per jaar, vermeerderd met een variabele vergoeding van 1 basispunt over het fondsvermogen. Het bewaarloon voor de obligaties bedraagt 1,5 basispunt van de obligatieportefeuille. 3 Triodos Bank NV Triodos Groenfonds NV houdt 48,9% van haar liquide middelen aan bij Triodos Bank NV tegen marktconforme tarieven. Triodos Bank NV beheert het aandeelhoudersregister waar 51% van haar uitstaande aandelen uitstaan en ontvangt hiervoor EUR Triodos Bank NV beheert de volledige beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds NV. Triodos Bank NV is distributeur voor de aandelen Triodos Groenfonds NV en heeft 51% van de aandelen gedistribueerd en krijgt hiervoor geen vergoeding vanuit het fonds. 4 Triodos Investment Management BV Triodos Investment Management BV voert de directie over Triodos Groenfonds NV waarvoor zij een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen ontvangt. Dat is exclusief het resultaat over het lopende boekjaar, met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Triodos Investment Management heeft hiervoor over 2016 een vergoeding van EUR (2015: EUR ) ontvangen. 5 Triodos Vastgoedfonds NV Triodos Vastgoedfonds NV is een entiteit die ook door Triodos Investment Management BV wordt beheerd. Tevens heeft Triodos Vastgoedfonds in 2010, 2011 en 2012 op basis van groenverklaringen leningen vanuit Triodos Groenfonds NV verkregen tegen marktconforme voorwaarden ( 1/7/2019, 1/7/2020 en tot 1/4/2022). Uitbesteding van kerntaken Triodos Investment Management BV heeft inzake Triodos Groenfonds wat betreft het verstrekken, de beoordeling en de monitoring van investeringen taken alsmede het beheer van het aandelenregister voor aandelen op naam uitbesteed aan Triodos Bank. De afspraken hieromtrent zijn vastgelegd in een uitbestedingsovereenkomst. Indien de dienstverlening niet in lijn is met het uitbestedingsovereenkomst of de wet-en regelgeving, zal Triodos IM allereerst de nakoming vorderen bij Triodos Bank. Blijft Triodos Bank in 49

50 gebreke, dan volgt een ingebrekestellingprocedure en vervolgens kan Triodos Bank aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade (indien van toepassing). BNP Paribas is onder meer als de bewaarder aangesteld voor de obligatieportefeuille van Triodos Groenfonds. De hierop van toepassing zijnde afspraken zijn contractueel vastgelegd. In het geval er sprake is van een aanwijsbare tekortkoming omtrent de bewaardersactiviteiten kan BNP hiervoor aansprakelijk worden gesteld door Triodos Groenfonds en Triodos Investment Management. Dit geldt ook voor eventuele werkzaamheden uitbesteed door BNP. Het onderhouden van de markt via Euronext Fund Service en het uitoefenen van de functie van hoofdbetaalkantoor aan zijn uitbesteed aan KAS BANK NV. De afspraken hieromtrent zijn in overeenkomsten vastgelegd. Indien er sprake is een verwijtbare tekortkoming kan KASBANK voor de directe schade in gebreke worden gesteld. De aansprakelijkheden kunnen afhankelijk van de aard verschillen in maximaal claimbare bedragen. Voor indirecte schade, zoals gederfde winsten en reputatiesschade, zijn er contractuele beperkingen. Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan die invloed hebben op het inzicht en de interpretatie van de jaarrekening Winstbestemming Het bestuur stelt voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de gehele fiscale winst uit te keren aan de aandeelhouders, na uitdeling van 4% aan de houders van prioriteitsaandelen. De voor uitkering beschikbare fiscale winst bedraagt: Resultaat volgens de winst- en verliesrekening over Af: Ongerealiseerde waardeverandering van beleggingen Fiscale winst over Fiscale afrondingsreserve 106 Per saldo voor uitkering beschikbaar Zeist, 30 maart 2017 Fondsmanager Triodos Groenfonds N.V. Itske Lulof Directie Triodos Investment Management Marilou van Golstein Brouwers (voorzitter) Dick van Ommeren Laura Pool 50

51 Overige gegevens Statutaire regelingen omtrent de winstbestemming De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst conform artikel 30 van de statuten luidt: 1 Van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst kan door de Algemene Vergadering op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen eerst een bedrag worden bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves. 2 Ten laste van het overblijvende bedrag van de winst wordt aan houders van prioriteitsaandelen een dividend uitgekeerd ten bedrage van vier procent (4%) van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Het overblijvende bedrag van de winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering met dien verstande dat op de prioriteitsaandelen niet meer dan het in de eerste volzin bepaalde bedrag wordt uitgekeerd. 3 De Vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen, voor zover haar eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. 4 Op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen kan de Algemene Vergadering besluiten, dat uitkeringen aan aandeelhouders geheel of gedeeltelijk door uitreiking van aandelen in het kapitaal der Vennootschap zullen geschieden. 5 Voor zover mogelijk en rechtens geoorloofd, is het bestuur onder goedkeuring van de raad van commissarissen bevoegd tot uitkering van één of meer interim-dividenden op rekening van het te verwachten dividend en/of andere interim uitkeringen te besluiten, mits aan het vereiste van lid 3 is vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 BW. 6 Bij de berekening van het op de aandelen uit te keren bedrag tellen de aandelen die de Vennootschap in haar kapitaal houdt niet mee. Prioriteitsaandelen Er zijn vijf prioriteitsaandelen uitgegeven aan Stichting Triodos Holding. De leden van het bestuur van de stichting zijn de heer Pierre Aeby en de heer Peter Blom. Aan de houders van prioriteitsaandelen zijn volgens de statuten op hoofdlijnen de volgende bijzondere rechten verleend: - Het recht tot het doen van een niet-bindende voordracht aan de Algemene Vergadering voor elke te vervullen plaats in de Raad van Commissarissen; - Het recht tot voorafgaande goedkeuring van besluiten van de Algemene Vergadering tot wijziging van de Statuten of tot ontbinding van Triodos Groenfonds; - Het recht op een preferent dividend ten bedrage van vier procent (4%) van het op de Prioriteitsaandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn, ten laste van het bedrag dat overblijft van de uit de vastgesteld e jaarrekening blijkende winst, na eventuele reservering van een bedrag bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves; - Het recht op uitkering van de nominale waarde van de Prioriteitsaandelen bij liquidatie, alvorens het daarna resterende aan de Aandeelhouders wordt uitgekeerd. 51

52 Belangen van commissarissen en bestuurders bij beleggingen van het fonds De leden van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds en de leden van het bestuur van Triodos Investment Management hebben of hadden tijdens het boekjaar 2016 geen persoonlijk belang bij een belegging van Triodos Groenfonds. 52

53 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering en de raad van commissarissen van Triodos Groenfonds N.V. Verklaring over de jaarrekening 2016 Ons oordeel Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Triodos Groenfonds N.V. op 31 december 2016 en van het resultaat over 2016 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en de vereisten voor de jaarrekening gesteld bij of krachtens de Wet op het financieel toezicht. Wat we hebben gecontroleerd Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2016 van Triodos Groenfonds N.V. te Zeist ( het fonds ) gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit: de balans per 31 december 2016; de winst-en-verliesrekening over 2016; en de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening is Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en de vereisten voor de jaarrekening gesteld bij of krachtens de Wet op het financieel toezicht. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Onafhankelijkheid Wij zijn onafhankelijk van Triodos Groenfonds N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Onze controleaanpak Samenvatting en context Triodos Groenfonds N.V. is een beleggingsfonds dat voornamelijk belegt in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen door het verstrekken van leningen ter financiering van duurzame projecten. De organisatorische inrichting van het fonds met een afzonderlijke Beheerder en Bewaarder en de gevolgen voor onze controle hebben wij uiteengezet in de sectie De reikwijdte van onze controle. Wij ontwerpen onze controleaanpak door het bepalen van materialiteit en het identificeren en inschatten van het risico van materiële afwijkingen in de jaarrekening. Wij besteden bijzondere aandacht aan die 53

54 gebieden waar de Beheerder subjectieve schattingen heeft gemaakt, bijvoorbeeld bij significante schattingen waarbij veronderstellingen over toekomstige gebeurtenissen worden gemaakt die inherent onzeker zijn. Vanwege de significante schattingsonzekerheid verbonden aan de waardering van beleggingen, hebben wij deze aangemerkt als kernpunt zoals uiteengezet in de sectie De kernpunten van onze controle. Vervolgens hebben wij de opbrengstverantwoording aangemerkt als kernpunt omdat een onvolledige of onjuiste opbrengstverantwoording materieel is voor de intrinsieke waarde van het fonds. Bij al onze controles besteden wij aandacht aan het risico van het doorbreken van de interne beheersingsmaatregelen door de Beheerder waaronder het evalueren van risico s op materiële afwijkingen als gevolg van fraude op basis van een analyse van mogelijke belangen van de Beheerder. Wij hebben ervoor gezorgd dat de controleteams over voldoende specialistische kennis en expertise beschikken die nodig zijn voor de controle van een beleggingsinstelling. Wij hebben daarom specialisten op het gebied van waarderingen (financiële instrumenten), IT en belastingen in ons team opgenomen. De hoofdlijnen van onze aanpak waren als volgt: Materialiteit Materialiteit Materialiteit: , gebaseerd op 1% van de totale intrinsieke waarde (het eigen vermogen) van het fonds. Reikwijdte van de controle Reikwijdte van de controle Het fonds wordt beheerd en geadministreerd door Triodos Investment Management B.V. ( de Beheerder ). De Beheerder is tevens het bestuur van het fonds. De Bewaarder van het fonds is BNP Paribas Securities Services S.C.A. ( de Bewaarder ). Kernpunten Kernpunten Bestaan en waardering van beleggingen. Juistheid en volledigheid van de directe en indirecte opbrengsten uit beleggingen. Materialiteit De reikwijdte van onze controle wordt beïnvloed door het toepassen van materialiteit. Het begrip materieel belang wordt toegelicht in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening. Wij bepalen kwantitatieve grenzen voor materialiteit. Deze grenzen, alsook de kwalitatieve overwegingen daarbij, helpen ons om de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden voor de individuele posten en toelichtingen in de jaarrekening te bepalen en om het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel te evalueren. 54

55 Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel als volgt bepaald: Materialiteit Hoe is de materialiteit bepaald De overwegingen voor de gekozen benchmark 1% van de intrinsieke waarde (het eigen vermogen) van het fonds. We hebben deze, algemeen geaccepteerde, benchmark toegepast op basis van onze analyse van de gemeenschappelijke informatiebehoeften van gebruikers van de jaarrekening en de aan- en verkoopoverwegingen van de aandeelhouders van het fonds. Op basis daarvan zijn wij van mening dat de intrinsieke waarde een belangrijk kengetal is voor de financiële prestaties van het fonds. Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Wij zijn met de Beheerder overeengekomen dat wij aan de Beheerder tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn. De reikwijdte van onze controle Het fonds wordt beheerd en geadministreerd door Triodos Investment Management B.V. ( de Beheerder ). De Beheerder is tevens de bestuurder van het fonds. De Bewaarder van het fonds is BNP Paribas Securities Services S.C.A. ( de Bewaarder ). Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de controle voor de jaarrekening. Wij hebben de reikwijdte van onze controle zodanig ontworpen dat wij in staat zijn om een oordeel te geven over de jaarrekening, rekening houdend met de verschillende soorten beleggingen waarin het fonds investeert, de betrokkenheid van de Beheerder en de omgeving waarin het fonds opereert waarbij de administratieve processen en interne beheersingsmaatregelen grotendeels zijn uitbesteed aan de Beheerder. Aangezien het beheer en de administratie beide door Triodos Investment Management B.V. worden uitgevoerd, hebben we vastgesteld dat er voldoende functiescheiding aanwezig is tussen beide functies. We hebben zelfstandig de significante interne beheersingsmaatregelen geïdentificeerd bij de Beheerder die in het kader van onze jaarrekeningcontrole van het fonds relevant zijn en de opzet, het bestaan en de werking van de interne beheersingsmaatregelen getoetst. Hierbij hebben we geen bijzonderheden geconstateerd. In dit kader hebben wij de aard en omvang van de uit te voeren werkzaamheden bepaald om te waarborgen dat we voldoende controlewerkzaamheden verrichten om in staat te zijn een oordeel te geven over de jaarrekening als geheel. De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens de controle van de jaarrekening. De kernpunten hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alle risico s en punten die wij 55

56 tijdens onze controle hebben geïdentificeerd en hebben besproken. Wij hebben de kernpunten beschreven met daarbij een samenvatting van de op deze punten door ons uitgevoerde werkzaamheden. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten of over specifieke elementen van de jaarrekening. Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten Bestaan en waardering van beleggingen De beleggingen zijn opgenomen in de balans voor en zijn gebaseerd op de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zoals toegelicht op pagina 29 van de jaarrekening. De beleggingen bestaan met name uit leningen voor De leningen worden gewaardeerd op reële waarde. De reële waarde wordt bepaald op basis van een waarderingsmodel waarin de toekomstige kasstromen worden verdisconteerd met een disconteringsvoet. De gehanteerde disconteringsvoet houdt rekening met de actuele rente en een marktconforme risico-opslag. Tevens wordt, indien de waarschijnlijkheid op (gedeeltelijke) terugbetaling op een lening in het geding komt, een voorziening voor oninbaarheid in acht genomen bij de reëlewaardebepaling. De waardering van de beleggingen is een kernpunt van onze controle, omdat deze in belangrijke mate de intrinsieke waarde van het fonds bepaalt. Daarnaast is de waardebepaling van leningen in aanzienlijke mate afhankelijk van schattingen (hiervoor worden verschillende aannames en technieken gebruikt) waarbij marktprijzen, curves, risico-opslagen en volatiliteiten belangrijke factoren zijn. Onze controleaanpak omvatte onder andere het testen van de procedures rondom de opzet, het bestaan en de werking van de interne beheersingsmaatregelen van het proces ten aanzien van de vastlegging van de contractuele gegevens van de leningen. Op basis van deze werkzaamheden bepaalden wij dat we konden steunen op deze interne beheersingsmaatregelen voor zover relevant voor het doel van onze controle van de jaarrekening. Voor de waardering van de leningportefeuille zijn onze werkzaamheden met name gericht geweest op de bepaling van de toekomstige kasstromen, waarbij het risico van wanbetaling is inbegrepen. We hebben getoetst of het waarderingsmodel marktconform is door dit te vergelijken met marktstandaarden. Daarnaast hebben wij de inputparameters van het waarderingsmodel getest. De contractuele inputparameters, zoals de hoofdsom, looptijd, contractuele rente en het onderpandsrecht, hebben wij op basis van deelwaarnemingen aangesloten met de onderliggende contracten. Voor de verschillende componenten waaruit de disconteringsvoet bestaat hebben wij vastgesteld dat deze ontleend zijn aan in de markt beschikbare informatie voor soortgelijke leningen (Bloomberg). Eveneens hebben wij gevalideerd of de gebruikte disconteringsvoet vergelijkbaar is met rentepercentages voor identieke leningen indien deze per balansdatum uitgegeven zouden worden. De hoogte van de voorziening voor oninbaarheid hebben we gecontroleerd door de gebruikte methode voor het bepalen van specifieke bijzondere waarde verminderingen te evalueren evenals de inschattingen van het management ten aanzien van 56

57 Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten objectieve aanwijzingen voor bijzondere waardeverminderingen. Dit houdt onder andere in dat we, op basis van een risicogerichte deelwaarneming, een selectie van leningen in detail hebben getoetst en hebben vastgesteld of er sprake is van een bijzondere waardevermindering door bijvoorbeeld het vaststellen dat er geen sprake is van significante achterstanden in aflossingen en interestbetalingen. Voor leningen waar een aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering is geïdentificeerd hebben wij de gemaakte inschattingen voor een voorziening door het management beoordeeld. Hierbij hebben wij de veronderstellingen van het management ten aanzien van toekomstige kasstromen getest gebaseerd op financiële informatie van de waarde van de onder panden (indien aanwezig) en het beoordelen van beschik - bare financiële informatie van tegenpartijen. Het bestaan van de leningen hebben we gecontroleerd door confirmaties van de tegenpartijen te ontvangen. Voor confirmaties die niet terug zijn ontvangen, hebben wij aanvullende gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd door vast te stellen dat interest over de lening wordt ontvangen en dat een getekend contract aanwezig is. Daarnaast zijn wij nagegaan of de toelichtingen over de beleggingen, zoals opgenomen in de jaarrekening van het fonds, adequaat en toereikend zijn en de juiste informatie geven over de aard, de financiële resultaten en de risicoprofielen van de beleggingen in overeen-stemming met het van toepassing zijnde stelsel voor financiële verslaggeving. Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten Juistheid en volledigheid van de directe en indirecte beleggingsopbrengsten De directe en indirecte opbrengsten uit beleggingen zijn opgenomen in de winst-en-verliesrekening en zijn gebaseerd op de grondslagen voor waardering Onze controleaanpak omvatte onder andere het testen van de procedures rondom de opzet, het bestaan en de werking van de interne beheersingsmaatregelen van het proces ten aanzien van de verantwoording van beleggingsopbrengsten. Op basis van deze werkzaam heden bepaalden wij 57

58 Kernpunten Onze controlewerkzaamheden op de kernpunten en resultaatbepaling zoals toegelicht op pagina 31 van de jaarrekening. De juistheid en volledigheid van directe en indirecte opbrengsten uit beleggingen is een kernpunt van onze controle, enerzijds omdat een onvolledige of onjuiste opbrengstverantwoording materieel is voor de intrinsieke waarde van het fonds en anderzijds omdat de Nederlandse controlestandaarden een inherent risico van fraude veronderstellen in de opbrengst verantwoording (juistheid) gezien de mogelijke druk die de Beheerder kan ervaren bij het realiseren van de doelstelling van het behalen van voldoende rendement op het belegde vermogen op lange termijn. De totale opbrengsten van het fonds in 2016 bestaan met name voor uit directe en uit indirecte resultaten uit beleggingen. De directe opbrengsten bestaan voornamelijk uit rente uit leningen en obligaties. De indirecte opbrengsten bestaan uit gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen. dat we konden steunen op deze interne beheersingsmaatregelen voor zover relevant voor het doel van onze controle van de jaarrekening. In aanvulling hierop hebben we op zowel de directe als indirecte opbrengsten uit beleggingen gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd. Voor de controle van de directe beleggingsopbrengsten hebben we een deelwaarneming uitgevoerd op de verantwoorde opbrengsten, waarbij een herberekening is gemaakt van de interestopbrengsten door een aansluiting te maken naar het getekende contract (inclusief het gehanteerde interestpercentage). De volledigheid van de opbrengsten is getoetst door vast te stellen of voor alle leningen de interestopbrengst is verantwoord in de winst-enverliesrekening. De indirecte beleggingsopbrengsten hebben wij gecontroleerd middels de controle van de waardering van de beleggingen per 31 december Voor een nadere uiteenzetting van de controle van de waardering van de beleggingen, zie voorgaand kernpunt Bestaan en waardering van beleggingen. Voor de gerealiseerde waardeveranderingen hebben wij tevens de mutaties middels deelwaarneming gecontroleerd, waarbij de verantwoorde mutaties zijn aangesloten met onderliggende brondocumentatie. Hierbij zijn de gerealiseerde opbrengsten herrekend. Uit deze toets bleken geen uitzonderingen. 58

59 Verklaring over de in het jaarrapport opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarrapport andere informatie, die bestaat uit: algemene gegevens; verslag van het bestuur; bericht van de raad van commissarissen; overige gegevens; personalia; en adres en colofon. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW en de Wet op het financieel toezicht is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. De Beheerder is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het verslag van het bestuur en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Wet op het financieel toezicht. Verklaring betreffende overige door wet- en regelgeving gestelde vereisten Onze benoeming Wij zijn benoemd als externe accountant van Triodos Groenfonds N.V. door de aandeelhouders volgend een besluit van de algemene vergadering op 21 mei Wij zijn vanaf 2016 de accountant van het fonds. Verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening en de accountantscontrole Verantwoordelijkheden van de Beheerder en de raad van commissarissen voor de jaarrekening De Beheerder is verantwoordelijk voor: het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de vereisten voor de jaarrekening gesteld bij of krachtens de Wet op het financieel toezicht; en voor een zodanige interne beheersing die de Beheerder noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet de Beheerder afwegen of het fonds in staat is om zijn werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van het genoemde verslaggevingsstelsel moet de Beheerder de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de Beheerder het 59

60 voornemen heeft om het fonds te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De Beheerder moet gebeurtenissen en omstandig heden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of het fonds zijn bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van het fonds. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Ons controleoordeel beoogt een redelijke mate van zekerheid te geven dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle afwijkingen ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. Rotterdam, 30 maart 2017 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. drs. S. Barendregt-Roojers RA 60

61 Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening 2016 van Triodos Groenfonds N.V. In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt. De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekening Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controle standaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze doelstelling is om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening vrij van materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude is. Onze controle bestond onder andere uit: Hetidentificeren en inschatten van de risico s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing. Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaam heden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van het fonds. Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de Beheerder en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan. Het vaststellen dat de door de Beheerder gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of het fonds zijn bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controle verklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat het fonds zijn continuïteit niet langer kan handhaven. Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. 61

62 Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met hen over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening vanuit alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze zaken in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang is van het maatschappelijk verkeer. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Fascinatio Boulevard 350, 3065 WB Rotterdam, Postbus 8800, 3009 AV Rotterdam T: , F: , PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK ), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. 62

63 Personalia Raad van Commissarissen Mevrouw J.P. Rijsdijk (1956) Jacqueline Rijsdijk is voorzitter van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds. Zij is ook voorzitter van de Raad van Toezicht van Triodos Fair Share Fund. Daarnaast vervult Jacqueline Rijsdijk verschillende toezichthoudende functies bij onder andere het VU MC, Royal COSUN, AAP Implantate, Berlijn en Deloitte Nederland. Ook is zij lid van de Raad van Advies van Airbus Defence and Space Netherlands. Bovendien is zij partner bij Partner in Toezicht. Jacqueline Rijsdijk is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in Jacqueline Rijsdijk heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen Triodos Groenfonds. Mevrouw A.S. Hassoldt (1970) Aukje Hassoldt is hoofd van het Centrum Veiligheid bij het RIVM. Daarvoor was zij Director of Research bij TNO, met de portefeuille Earth & Environment. Tevens is zij voorzitter van het Nationaal Netwerk Risicomanagement. Zij is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in Aukje Hassoldt heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer H.H. Raué (1951) Henk Raué is gepensioneerd bestuurder van Delta Lloyd Groep. Hij vervult commissariaten bij Yarden Holding / Yarden Verzekeringen, CZ Zorgverzekeringen, Stichting Vestia (tot 1 maart 2016), Verzekeringsbedrijf Groot Amsterdam, Q-Park en Stichting Woonvast. Henk Raué is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt zijn eerste zittingstermijn af in Henk Raué heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw A. Rijckenberg (1953) Annemiek Rijckenberg is zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling. Haar hoofdfunctie is het voorzitterschap van het architectenregister te Den Haag. Ze is lid van de Raden van Toezicht van de Stichting Waarborgfonds Kinderopvang en de Stichting voor Ruimte Onderwijs en Kinderopvang en lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Annemiek Rijckenberg is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar derde zittingstermijn af in Annemiek Rijckenberg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw S. van Waveren (1965) Sylvia van Waveren is Senior Engagement Manager bij Robeco Groep. Zij is voor het eerst benoemd in Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in Sylvia van Waveren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Fondsmanager Mevrouw I.D. Lulof (1968) Itske Lulof is fondsmanager van Triodos Groenfonds. Ze heeft een brede achtergrond op het gebied van financieren van Natuur & Milieu en Duurzame Energie. Itske Lulof heeft eerder gewerkt als Programma/Investment Manager Natuur & Milieu en Microfinance bij Stichting DOEN en als Business Development Manager en Country Director bij een ontwikkelaar van duurzame-energieprojecten. Van 2005 tot en met 2007 was ze fondsmanager van Triodos Renewables Europe Fund. Itske is een veelgevraagd spreker over financiering van duurzame energie. Daarnaast is ze voorzitter van het Beraad Groenfondsen; een samenwerkingsverband van alle Nederlandse groenfondsen en groenbanken. Itske Lulof heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen Triodos Groenfonds. 63

64 Bestuur Het bestuur van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management. Het bestuur van Triodos Investment Management bestaat uit: Mevrouw M.H.G.E. van Golstein Brouwers (1958) Marilou van Golstein Brouwers is directievoorzitter van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory& Services BV. Daarnaast is zij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV II, van Stichting Triodos Sustainable Trade Fund en Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund. Tevens is Marilou van Golstein Brouwers lid van de Board of Directors van de Global Impact Investing Network (GIIN), lid van de Raad van Advies van het Fund forruralprosperity van de Mastercard Foundation, lid van de Commissie Ontwikkelingssamenwerking van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV/COS) en lid van de Raad van Toezicht van B Corps Europe. Marilou van Golstein Brouwers heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. De heer D.J. van Ommeren (1967) Dick van Ommeren is directeur van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory& Services BV. Daarnaast is hij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV I.Dick van Ommeren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw L.L. Pool (1968) Laura Pool is directeur Risk & Finance van Triodos Investment Management en van Triodos Investment Advisory& Services BV. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht van Energieonderzoek Centrum Nederland en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Financial Executives. Laura Pool heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. 64

65 Adres Triodos Groenfonds Nieuweroordweg 1 Postbus 55, 3700 AB Zeist Telefoon (klantcontact) Telefoon (algemeen) Colofon Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2016 Oplage 100 exemplaren Verschijning Maart 2017 Grafisch ontwerp Michael Nash Associates, Londen Lay out Via Bertha, Utrecht Fotografie Michiel Wijnbergh, Driebergen Drukwerk Libertas Pascal, Utrecht Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: 65

66