Triodos Groenfonds Jaarverslag 2014 TLIM

Transcriptie

1 Triodos Groenfonds Jaarverslag 2014 TLIM

2 Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.

3 Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2014 Informatie voor aandeelhouders Algemene vergadering van aandeelhouders 21 mei 2015 Ex-dividenddatum 27 mei 2015 Betaaldatum dividend 29 mei 2015 Triodos Investment Management is een 100% dochter van Triodos Bank en is de beheerder van Triodos Groenfonds.

4 Kerncijfers (bedragen in duizenden euro s) Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Baten Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Lasten Bedrijfsresultaat Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Resultaat Lopende kosten ratio* 0,89% 1,28% 1,22% 1,27% 1,16% Ratio illiquide beleggingen ultimo** 79,1% 77,5% 71,6% 75,5% 80,6% Groen belegd vermogen ultimo 70,4% 74,1% 68,4% 71,6% 77,1% Per aandeel (bedragen in euro s) Intrinsieke waarde ultimo 56,84 55,82 56,72 57,78 57,46 Resultaat *** 1,80 0,10 0,00 1,41 0,24 Rendement Triodos Groenfonds (inclusief herbelegging van dividend) 1 jaar 3 jaar gem. 5 jaar gem. 10 jaar gem. Sinds oprichting gem. Intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel 3,2% 1,1% 1,2% 1,8% 2,6% Intrinsieke waarde inclusief fiscaal voordeel**** 5,1% 3,0% 3,3% 4,1% 5,0% * De lopende kosten ratio betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden, exclusief de kosten van beleggingstransacties en de interestkosten gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde gedurende de desbetreffende periode. Meer informatie is beschikbaar op pagina 52. ** Som van illiquide beleggingen gedeeld door fondsvermogen per ultimo verslagperiode. *** Het resultaat per aandeel wordt bepaald op basis van het gedurende de verslagperiode gemiddeld aantal geplaatste aandelen. **** Dit fiscaal voordeel is maximaal 1,9% per jaar van de waarde van de aandelen op 1 januari tot een maximum van EUR (2014) per belastingplichtige. Meer informatie is beschikbaar op pagina 40.

5 Inhoud Pagina Groen beleggen 6 Bericht van de Raad van Commissarissen 7 Verslag van het bestuur 8 Algemene gegevens 26 Jaarrekening 2014 Triodos Groenfonds NV 28 Overige gegevens 54 Personalia 60 Adres en colofon 63 5

6 Groen beleggen Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds biedt beleggers die bewust met hun geld willen omgaan, de mogelijkheid rechtstreeks bij te dragen aan een groen en duurzaam Nederland. Triodos Groenfonds is in juni 1998 ontstaan uit een fusie van drie groene beleggingsfondsen van Triodos Bank: het Biogrond Beleggingsfonds (opgericht in 1990), het Windfonds (1993) en het Groene Beleggingsfonds (1995). Triodos Groenfonds heeft aan de wieg gestaan van de Regeling groenprojecten van de Nederlandse overheid. Deze regeling bestaat sinds 1995 en maakt het particuliere beleggers mogelijk onder aantrekkelijke financieringsvoorwaarden te investeren in projecten die de ontwikkeling en het behoud van natuur en milieu bevorderen. Triodos Groenfonds was een van de eerste beleggingsfondsen met de officiële status van maatschappelijke beleggingsinstelling onder deze regeling. Ten minste 70% van het eigen vermogen wordt belegd in projecten die door de overheid zijn erkend als groen en die aan de duurzame beleggingscriteria van Triodos Bank voldoen. Het belastingvoordeel voor beleggers bedraagt maximaal 1,9% van de waarde van de aandelen, met een maximum van EUR (2014), boven op het fondsrendement. Triodos Groenfonds is een initiatief van Triodos Bank. Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Triodos Groenfonds richt zich binnen die missie met name op de zorg voor de aarde. Dat doet het fonds door duurzame initiatieven te financieren voor een schoner milieu, een prettiger leefomgeving en duurzame voedsel- en energiebronnen, voor nu en in de toekomst. 1,9%fiscaal voordeel voor beleggers bovenop het fondsrendement 6

7 Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de aandeelhouders van Triodos Groenfonds Graag bieden wij u het jaarverslag 2014 van Triodos Groenfonds NV aan. Het jaarverslag bestaat uit het verslag van het bestuur, de jaarrekening en de overige gegevens. De jaarrekening over 2014 is goedgekeurd door KPMG Accountants NV. De controleverklaring is onder de overige gegevens in dit jaarverslag opgenomen. De Raad heeft deze jaarrekening conform de regelgeving en de statuten van het fonds ondertekend. Het boekjaar 2014 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR De Raad van Commissarissen stelt voor decharge te verlenen aan het bestuur en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar. De Raad is tevreden over het gevoerde beleid van het bestuur. Met het bestuur is constructief van gedachten gewisseld over de te volgen koers. Zeist, 7 april 2015 Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter) Jules Kortenhorst Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest. De Raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Daarbij hielden de commissarissen actief toezicht op het door de directie gevoerde beleid ten aanzien van dubieuze debiteuren. Ook het beleid dat het fonds voert met betrekking tot overeenkomsten met gelieerde partijen was onderwerp van aandacht. Hetzelfde geldt voor de wijzigingen in wet- en regelgeving en de risicobeheersing van het fonds. Daarnaast kwamen het halfjaarverslag, het jaarverslag, de marketingstrategie van het fonds aan de orde. Ook is over de samenstelling, het functioneren en de educatie van de Raad gesproken. Ten behoeve van die educatie heeft een van de vergaderingen van de Raad plaats gehad op een biologische boerderij klant van Triodos Groenfonds. Tot slot heeft de Raad uitgebreid met het bestuur gesproken over de distributie van het fonds. 7

8 Verslag van het bestuur Triodos Groenfonds kende in 2014 een groot aantal nieuwe financieringen toe, vooral in de markt van duurzame energie en biologische landbouw. Ook werden de eerste twee duurzame energiefinancieringen in opkomende markten goedgekeurd. Dit was een belangrijke stap voor Triodos Groenfonds. Ook buiten Nederland wil Triodos Groenfonds fossiele energie vervangen door schone energie en meer inwoners toegang geven tot energie. Deze nieuwe financieringen konden echter niet verhinderen dat Triodos Groenfonds op 18 december tijdelijk de uitgifte van nieuwe aandelen opschortte. Het afgelopen jaar zijn er meer aflossingen gedaan dan in voorgaande jaren, waarbij door het naderen van de fiscale peildatum van 1 januari de instroom sterk toenam. Deze situatie leidde ertoe dat het criterium voor groene beleggingsinstellingen minimaal 70% belegd in groenverklaarde projecten in het gedrang kwam en het fonds de status van groene beleggingsinstelling zou kunnen verliezen. Door het fonds tijdelijk te sluiten is Triodos Groenfonds per ultimo december ,4% groen belegd en voldoet aan de eis van de Regeling Groenprojecten. Op 5 maart 2015 hervatte Triodos Groenfonds de uitgifte van aandelen. De verwachting om uit te komen op een fondsvermogen gelijk aan dat per ultimo 2013 is hierdoor niet uitgekomen. Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds daalde van EUR 650 miljoen (eind 2013) naar EUR 617 miljoen (eind 2014). Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het resultaat over 2014 bedraagt EUR 19,4 miljoen. Dit is het saldo van het bedrijfsresultaat van EUR 3,2 miljoen, plus de ongerealiseerde waardestijging van EUR 16,2 miljoen. Exclusief fiscaal voordeel is het rendement op basis van de intrinsieke waarde 3,2%. Inclusief fiscaal voordeel bedraagt het maximale rendement voor de belegger 5,1% van de waarde van de aandelen, met een maximum van EUR (2014). Europese regelgeving Voor Triodos Investment Management BV, beheerder van Triodos Groenfonds, stond 2014 in het teken van het voldoen aan de eisen die nieuwe Europese regelgeving, gevat in de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) aan haar stelt. Zo zijn de statuten en het prospectus aangepast en is er een bewaarder voor het fonds aangesteld. Deze bewaarder, BNP Paribas Securities Services S.C.A., houdt onder andere toezicht op de beleggingen en de cashflows van het fonds. Ook zijn verscheidene vormen van intern beleid zoals risicobeheersing, waarderingsbeleid en liquiditeitenbeheer afgestemd op de vereisten van de AIFMD. Hierdoor opereert Triodos Groenfonds in lijn met deze nieuwe regels. Marktontwikkelingen De duurzame sector is volop in beweging. Dit is onder meer terug te zien in de positieve ontwikkeling van de Regeling groenprojecten in Zowel het aantal groenverklaringen als het volume in euro's aan afgegeven groenverklaringen was hoger dan het jaar hiervoor. In 2014 werden 381 groenverklaringen afgegeven (2013: 338), met een totaal volume van EUR 695 miljoen (2013: EUR 660 miljoen). Het EUR 617 miljoen fondsvermogen ultimo

9 grootste aantal verklaringen werd verstrekt in de sector zonne-energie (193), gevolgd door biologische landbouw (89). Het grootste volume werd toegekend aan de sectoren windenergie (EUR 244 miljoen), nuttige toepassing van restwarmte (EUR 177 miljoen) en biologische landbouw (123 miljoen). Triodos Groenfonds is actief in al deze sectoren. Door de ministeries van Infrastructuur & Milieu, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken is besloten om de Regeling groenprojecten te actualiseren naar de huidige tijd en beleidsprioriteiten. De laatste update dateert van Het doel is om de aangepaste update eind 2015 te publiceren. Triodos Groenfonds verwacht dat deze update nieuwe kansen voor de markt én voor het fonds zal creëren. Die kansen liggen met name op het gebied van circulaire economie, opslag van elektriciteit en duurzame bouw. De ontwikkeling van de duurzame sector biedt veel mogelijkheden voor Triodos Groenfonds. Tegelijkertijd neemt de aandacht voor risico s toe. Dit komt door de economische situatie en de maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland, Europa en wereldwijd. Zo heeft de wereldwijde daling van de olie- en elektriciteitsprijzen invloed op de (duurzame) energiesector. Het beleggingsteam moet continu alert zijn op deze ontwikkelingen en hierop anticiperen in de kredietverlening. Een andere trend is het ontstaan van vele nieuwe kleinere (burger)initiatieven; een ontwikkeling die we terugzien in een zeer sterke toename van het aantal aanvragen voor een groenverklaring en groenfinanciering voor zonprojecten. Gelet op haar missie neemt Triodos Groenfonds deze initiatieven serieus voor financiering in overweging. De sector moet zich nog wel verder ontwikkelen om een efficiënte wijze van financiering mogelijk te maken, bijvoorbeeld door bundeling en standaardisatie. Tot nu toe vereist dit nog veel werk met vaak hogere risico s voor relatief kleine projecten. Marktontwikkelingen per sector Duurzame energie In 2014 zijn de effecten van het in 2013 afgesloten SER Energieakkoord nog niet goed zichtbaar. Hoewel het Energieakkoord breed wordt gedragen, vergt de implementatie tijd. Vooral duurzame-energieprojecten kennen een lange ontwikkelingstijd. Een positieve ontwikkeling in 2014 is de verdere uitbreiding van het budget van de Subsidieregeling Duurzame Energie (SDE), naar in totaal EUR 3,5 miljard. Net als in 2013 is er aan veel windenergieprojecten SDE-subsidie toegekend. Naast wind wordt er ook een sterke groei aan zonnestroomprojecten verwacht. Het ruime SDE-budget werd in 2014 met meer dan EUR 1,7 miljard overschreven, onder andere door veel zonnestroomprojecten. Deze SDE-toekenningen zorgen de komende jaren naar verwachting voor een sterke groei in het opgesteld vermogen. In 2014 werd er voor 162 megawatt aan windenergievermogen bijgeplaatst. Dat is minder dan de 303 megawatt in In 2015 en 2016 worden echter grote nieuwe windparken in Nederland opgeleverd, waaronder windpark Westermeerwind en windpark Noordoostpolder. Met vermogens van respectievelijk 144 en 429 megawatt gaan deze windparken voor een flinke groei in het opgesteld vermogen zorgen. De windopbrengst (en daarmee de bijbehorende rendementen) was in 2014 iets hoger dan het jaar daarvoor. Met 95% lag de gemiddelde windopbrengst net als in 2013 echter onder het langjarig landelijk gemiddelde. Naast de opwekking van duurzame elektriciteit staat energiebesparing hoog op de (politieke) agenda. Ook Triodos Groenfonds streeft ernaar om in 2015 meer projecten op het gebied van energiebesparing te financieren. De kennis en ervaring die het fonds op dat vlak heeft opgedaan, kan in de komende jaren verder worden uitgebouwd. Opkomende markten Klimaatproblematiek houdt niet op bij grenzen en een stabiele energievoorziening is van groot belang, ook voor de economieën van opkomende markten. 9

10 Bedrijven en particulieren in opkomende markten worden vaak geconfronteerd met een tekort aan energie en capaciteitsproblemen in de energiesector waardoor vraag en aanbod van elektriciteit niet in evenwicht zijn en leiden tot uitval van energie levering. Hoewel in deze landen natuurlijke bronnen als wind, zon en water ruim voorhanden zijn, is het aandeel wind- en zonne-energie in de productie van elektriciteit in opkomende markten op dit moment nog zeer beperkt. Triodos Groenfonds heeft ruime ervaring op dit gebied en ziet goede mogelijkheden om in samenwerking met ontwikkelingsbanken en multilaterale instellingen een rol te spelen om het aandeel duurzame energie in deze landen te vergroten. Dat kan vaak op een gezonde basis, omdat de productie condities (windaanbod en aantal zonne-uren) gunstig zijn en de alternatieven (geïmporteerde fossiele brandstoffen) kostbaar. De projecten zijn daardoor veelal mogelijk zonder- of met slechts beperkte subsidies. Naast onbekendheid met duurzame energie ontbreekt het in opkomende markten soms aan kennis van de structurering van dit soort projecten, is er een beperkt aantal ervaren projectontwikkelaars en is het vaak lastig om alle belanghebbenden op één lijn te krijgen. Ontwikkelingsbanken en multilaterale instellingen uit ons netwerk zijn goed uitgerust om dit soort problemen op te lossen en door samenwerking met hen kan Triodos Groenfonds op een solide manier bijdragen aan de groei van duurzame energie in opkomende markten. Dit heeft een grote impact op de verduurzaming en leefbaarheid van het land (CO 2 besparing) en lagere energie rekeningen voor de bevolking. Door deze projecten met een financiering te ondersteunen hoopt Triodos Groenfonds een voorbeeld te zijn voor andere, liefst ook lokale, private financiers om ook te starten met het financieren van duurzame energie. Biologische landbouw De marktperspectieven voor de biologische sector zijn blijvend positief door de groeiende vraag naar biologisch vlees en zuivel. De vraag overstijgt zelfs het aanbod en om de huidige tekorten op te vangen worden biologisch vlees en zuivel geïmporteerd uit andere Europese landen. In de Nederlandse markt is dus ruimte voor uitbreiding en omschakeling. In tegenstelling tot de gangbare melk, stijgt de prijs van biologische melk. Deze belangrijke ontwikkeling biedt nieuwe (export)kansen, net als de afzet van zuivelproducten van biologische geitenmelk. Wat de biologische akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt betreft, speelt Nederland een steeds grotere rol op Europees niveau. Dat biedt kansen voor de sector, maar vraagt ook om meer ondernemerschap en goede kennis van de Europese markt. Daarnaast zien we dat telers inzetten op de lokale verkoop van nicheproducten zoals vergeten groenten. Het blijft belangrijk dat de gehele biologische sector de productie en de spreiding van de afzet goed op de afzetkanalen afstemt. Duurzaam bouwen De vastgoedsector is zich er steeds meer van bewust dat de verduurzaming van panden zowel een energetische als maatschappelijke meerwaarde heeft. Hoewel, over het algemeen, weinig financiering voor vastgoed beschikbaar was, wist duurzame herbestemming zich in positieve zin verder te onderscheiden. Door de aanscherping per 1 januari 2015 van de energieprestatiecoëfficient wordt de uitdaging om bestaande bebouwing te verduurzamen steeds groter. Andere bepalende factoren voor 2015 zijn een toenemend aanbod van vastgoed en overfinanciering door een dalende marktwaarde. Kansrijke projecten in de speerpuntsectoren monumenten, maatschappelijk vastgoed en transformatie blijven echter financierbaar. De verduurzaming van bestaande gebouwen resulteert niet alleen in de verbetering van het energielabel. Leegstaande industriële monumenten en kantoorpanden krijgen ook een andere bestemming en/of functie op het gebied van zorg, wonen en cultuur. Deze ontwikkeling is in lijn met de visie van Triodos Groenfonds. 10

11 Financieringen per 31 december 2014* (bedragen in duizenden euro s) Aantal projecten Nominale waarde Reële waarde Duurzame energie (48,8%) Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig Totaal duurzame energie Biologische landbouw (21,5%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Zorgboerderijen Fruitboomteelt Bosbouwbedrijven Overig Totaal biologische landbouwbedrijven Handel biologische producten Slagerijen/slachterijen Groothandel Overig Totaal handel biologische producten Biologische voedingverwerkende bedrijven Totaal biologische landbouw Duurzaam bouwen (17,0%) Duurzame kantoren Duurzame woningen Totaal duurzaam bouwen Natuur en landschap (12,7%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden * Het totaal van de financieringen plus de portefeuille duurzame obligaties is gelijk aan het totaal van de beleggingen volgens de balans. 11

12 12

13 LAKE TURKANA WIND PARK Het windpark Lake Turkana in Kenia bestaat uit 365 windturbines op een van de meest windrijke locaties op aarde, waardoor het zeer kosten efficiënt duurzame energie kan produceren. Het park bestrijkt zo n 60 hectare en voegt met een capaciteit van ongeveer 310 MW circa 20%toe aan het huidige opgestelde vermogen in Kenia. Het park zal eind 2017 operationeel zijn. Triodos Groenfonds financiert projecten die bijdragen aan de vergroening van de maatschappij. Sinds kort zijn dit in beperkte mate ook projecten in opkomende landen, zoals het project in Kenia waarbij zowel het milieu als de lokale bevolking profiteren van de opwekking van duurzame energie. 13

14 Natuur en landschap De overheid faciliteert steeds minder als het om de ontwikkeling van natuur gaat en naar verwachting blijft dit zo. Daardoor wordt de vraag naar nieuwe verdienmodellen om natuur te kunnen financieren, steeds actueler. Dat geldt ook voor de rol van Triodos Groenfonds als financier. Natuurbeherende organisaties en verenigingen kijken steeds vaker naar de agrarische sector als voorbeeld. In Nederland is een tekort aan landbouwgrond, terwijl de behoefte aan deze grond juist groeit. Om op een verantwoorde manier meer te produceren, gaan boeren op zoek naar alternatieven. Zij zijn steeds meer geïnteresseerd in mogelijkheden om hun activiteiten uit te breiden en op andere manieren omzet te genereren. Sinds vorig jaar zien we ook dat natuurbeherende organisaties op een andere manier natuurgronden beheren. Zij werken vaker samen met (biologische) boeren die verantwoordelijk worden voor het natuurbeheer en daarvoor een vergoeding ontvangen. De natuurbeherende organisatie gedraagt zich steeds meer als ondernemer en helpt de boer om de natuurgrond te laten bijdragen aan het verdienmodel van het bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van voederwaarde van de grond. Voor de boer geldt dat hij met respect omgaat met de waarden van de natuur. Zo voorziet de natuurbeheerder in goed rentmeesterschap en past de (natuur)boer zijn bedrijfsopzet aan de natuurgronden aan om rendabel te zijn. Sectorverdeling per 31 december 2014* * Op basis van nominale waarde Duurzame energie 48,8% Biologische landbouw 21,5% Duurzaam bouwen 17,0% Natuur en landschap 12,7% Beleggingen Per 31 december 2014 is 70,4% van het fondsvermogen van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2013: 74,1%). Daarnaast is 5,0% van het fondsvermogen belegd in leningen zonder groenverklaring. Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedraagt de totale financieringsportefeuille 75,4%. Over heel 2014 werd voor EUR 124 miljoen afgelost (2013: EUR 68 miljoen) en voor EUR 79 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd. Dit is EUR 10 miljoen minder ten opzichte van het jaar daarvoor (2013: EUR 89 miljoen), exclusief de van BNP-Paribas Groenfonds overgenomen leningen. Daarnaast werd er in 2014 voor EUR 45,4 miljoen aan nieuwe leningen gecommitteerd die nog niet uitgekeerd konden worden. Deze doorgaans grote infrastructurele projecten hebben te maken met langere looptijden en implementatietrajecten. Deze leningen worden alsnog uitgekeerd in 2015 en de jaren daarna. Triodos Groenfonds heeft bovendien een stevige pijplijn ontwikkeld voor De uitgekeerde leningen in 2014 werden voornamelijk verstrekt in de sectoren duurzame energie en biologische landbouw. Dit is terug te zien in de sectorverdeling: vooral het aandeel biologische landbouw en duurzame energie nam toe. Duurzame energie De totale nominale waarde van de uitstaande financieringen in duurzame-energieprojecten daalde naar EUR 220 miljoen (2013: EUR 237 miljoen). Dit kwam vooral door aflossingen van enkele grotere leningen voor onder andere warmtenetten in de sector overig. Procentueel steeg het aandeel duurzame energie van 47,4% naar 48,8%, met het grootste belang in windenergie (36,0%). Het aandeel windenergie steeg nominaal van EUR 149 miljoen naar EUR 162 miljoen. Het aandeel van andere vormen van duurzame energie daalde van 15,3% naar 12,8% van de financieringsportefeuille door de eerdergenoemde aflossingen. 14

15 Net als in 2013 heeft Triodos Groenfonds in 2014 leningen verstrekt voor de realisatie van verschillende windparken. Een voorbeeld is Windpark Sabina-Henricapolder, een samenwerking tussen Eneco en lokale agrariërs. Dit windpark is eind 2014 opgeleverd en voorziet naar verwachting ruim huishoudens van groene stroom. Een ander voorbeeld is Windpark Westermeerwind, dat mede-gefinancierd wordt door onder andere Rabobank, ING en ASN Bank. Triodos Groenfonds levert samen met Triodos Bank een bijdrage aan de realisatie van dit grootste windpark van Nederland. Naast wind heeft Triodos Groenfonds enkele zonnestroomprojecten gefinancierd, waarmee bijvoorbeeld zonnestroom op scholen mogelijk wordt gemaakt. Daarnaast werden weer enkele warmte-koudeopslagprojecten (WKO) gefinancierd van bekende ontwikkelaars in WKO-systemen. Triodos Groenfonds financiert ultimo duurzame-energieprojecten met een totaal vermogen van ruim 497 megawatt (ultimo 2013: 65 projecten met 356 megawatt), waarvan het grootste deel windenergie is. Projecten in ontwikkeling of aanbouw (> 180 megawatt) zijn hierin nog niet meegenomen. Deze duurzame-energie-installaties samen produceerden in 2014 ruim 856 miljoen kilowattuur (kwh) groene energie. Dat is goed voor het elektriciteitsgebruik van ongeveer Nederlandse huishoudens en levert een besparing op van ruim ton CO 2 -uitstoot per jaar. Hierin is de CO 2 -besparing ten gevolge van de warmtedistributienetten ook nog niet (volledig) meegenomen, omdat de capaciteit grotendeels nog in aanbouw was en daarmee de besparing nog niet gerealiseerd. Met de financiering van 40 windprojecten is Triodos Groenfonds betrokken bij 13% van het per ultimo 2014 in Nederland op land opgestelde windproductievermogen (2013: 13%). Het totale windenergievermogen in Nederland groeide in 2014 met 162 megawatt naar megawatt. Daarvan heeft 228 megawatt betrekking op offshore windprojecten. De duurzame-energieportefeuille zal in 2015 naar verwachting groeien. Om de doelstellingen uit het Energieakkoord te kunnen behalen - een opgesteld vermogen van megawatt wind op land en megawatt wind op zee in moet er de komende jaren veel windenergie gerealiseerd worden. Triodos Groenfonds verwacht in 2015 dan ook een aantal (grote) windparken te financieren. Uiteraard wordt hierbij rekening gehouden met het maatschappelijk draagvlak voor windenergie en dalende stroom prijzen. Deze thema s zijn nu actueler dan ooit. Zo wordt bij de financiering van windparken ook naar de totstandkoming van deze windparken gekeken. De ontwikkeling van toekomstige elektriciteitsprijzen wordt nauwlettend gevolgd. Hierbij vertrouwt het fonds op zijn eigen expertise, maar gebruikt het ook publicaties van externe experts. Ontwikkelingen in elektriciteitsprijzen kunnen leiden tot aanpassingen van de financieringsvoorwaarden. In 2015 worden naar verwachting ook enkele grotere zonnestroomprojecten gerealiseerd en wordt de WKO-portefeuille verder uitgebouwd. Het aandeel van zonne-energie in de portefeuille zal naar verwachting stijgen. Ook het aandeel energiebesparing dat in 2014 in de portefeuille is opgenomen, zal in 2015 geleidelijk verder groeien. Duurzame energie in opkomende markten In de tweede helft van 2013 heeft het bestuur het voorstel van de fondsmanager goedgekeurd om op beperkte schaal activiteiten te ontplooien op het gebied van duurzame energie projecten in opkomende markten. Conform het prospectus mag maximaal 10% van het fondsvermogen in opkomende markten belegd worden. Triodos Groenfonds is in haar netwerk actief duurzame energieprojecten gaan acquireren. Dit heeft geleid tot een goede pijplijn van projecten, het goedkeuren en contracteren van de eerste twee duurzame energiefinancieringen in 2014 en een goedkeuring van een derde project in januari Het eerste project is een 300 megawatt windpark in Kenia (waarvoor een groenverklaring is verkregen), het tweede een 82 megawatt waterkrachtcentrale in Nepal en het meest recente project is een 70 megawatt zonne-energiecentrale in Honduras. In deze drie projecten wordt samengewerkt met 15

16 (ontwikkelings)instellingen met een goede reputatie en ervaring in de betreffende landen: respectievelijk African Development Bank, de Nederlandse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) en de International Finance Corporation (IFC, onderdeel van de Wereldbank). De lokale impact is significant; de energiesector in zowel Kenia, Nepal als Honduras heeft een tekort aan opwekkingscapaciteit en de drie duurzame energieprojecten helpen dit tekort te verminderen. Daarbij is de impact op het milieu tot een minimum beperkt. De projecten zijn bovendien economisch haalbaar zonder (of met zeer beperkte) subsidies. De financiering van de drie projecten bedraagt gecombineerd minder dan 3% van het totale fondsvermogen en heeft een goede diversificatie (drie technologieën, drie partners, drie continenten). Verwacht wordt dat het fonds in 2015 een aantal soortgelijke projecten kan contracteren waarmee de spreiding in de portefeuille en de positieve impact in opkomende markten verder vorm kan worden gegeven. Biologische sectoren Het bedrag dat Triodos Groenfonds aan ondernemers in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie heeft geleend, steeg in 2014 tot EUR 96,6 miljoen (2013: EUR 95,3 miljoen). Het aandeel van deze sector in de portefeuille van het fonds steeg daarmee naar 21,5% (2013: 19,0% ). In 2014 zijn er uitkeringen gedaan aan nieuwe relaties en aan bestaande klanten die de kredietfaciliteiten gebruikten om het bedrijf verder uit te breiden, te moderniseren of om bedrijfsovername mogelijk te maken. Daarmee zetten deze (biologische) landbouwbedrijven een volgende stap naar een duurzame toekomst. Een voorbeeld van een nieuw project is Kijkboerderij t Hoogeveld, een natuurboerderij met zoogkoeien op circa 600 hectare veenweide in Noord-Drenthe. Deze ondernemers laten zien dat zij in samenwerking met een natuurorganisatie, het beheer van natuur in het agrarische bedrijf integreren en daarmee bijdragen aan het verdienmodel. Een ander voorbeeld van de financiering van een duurzame toekomst is de aankoop van pachtgrond door biologisch melkgeitenbedrijf t Rijperwapen. Met deze aankoop is de grond voor een lange termijn als productiemiddel beschikbaar. In de biologischdynamische akker- en tuinbouw heeft Triodos Groenfonds het bedrijf De Lepelaar van de familie Schrijver en Joris Kollewijn gefinancierd voor de aankoop van 23,5 hectare grond, dat omgeschakeld wordt naar biologisch-dynamische grond. Het jaar 2015 is het internationaal jaar van de bodem, waarin aandacht wordt gevraagd voor het herstel van de vruchtbare laag op onze aarde. Volgens Triodos Groenfonds is biologische (dynamische) landbouw de best beschikbare methode om aan dat herstel bij te dragen. Het is dan ook onze ambitie om de groeimogelijkheden in de primaire biologische sector met kredietverlening te faciliteren. Daarom verwachten wij in 2015 in de grondgebonden biologische landbouw, vooral in de akkerbouw en melkveehouderij, een aantal grotere financieringen te verstrekken. Duurzaam bouwen Het volume van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen daalde in 2014 naar EUR 76,3 miljoen (2013: EUR 95,5 miljoen). Daarmee maakt deze sector nu 17,0% uit van de beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds (2013: 19,1%). De afname werd voornamelijk veroorzaakt door enkele grote aflossingen. In 2014 werden enkele mooie impactvolle nieuwe leningen uitgekeerd, waaronder aan Huize Compostel. Triodos Groenfonds is medefinancier van deze in 2014 opgeleverde herontwikkeling van de als de Ubica-panden bekendstaande monumentale panden aan de Ganzenmarkt in de historische Utrechtse binnenstad. Deze twee panden danken hun naam aan de matrassenfabriek die er van 1931 tot 1990 gevestigd was. Nadat de matrassenfabriek verdween, namen krakers het pand over. De panden werden in 2013 onbewoonbaar verklaard maar na een grondige renovatie doen ze sinds medio 2014 dienst als hotel. Het Mother Goose hotel heeft een 16

17 spectaculair uitzicht op de Dom en telt 23 prachtige kamers die hun unieke karakteristieke details hebben behouden en een kijkje geven in de rijke geschiedenis van de panden. Op de begane grond is een grand café gevestigd. Met de herontwikkeling hebben deze panden niet alleen een nieuwe bestemming gekregen, de renovatie is ook uitgevoerd met de meest moderne technieken op het gebied van duurzame bouw. Het resultaat is een groen en duurzaam hotel en grand café met alle comfort van deze tijd. Noemenswaardig is ook het succes van de herbestemming en renovatie van de voormalige tramremise in Amsterdam Oud-West, beter bekend als De Hallen. Bijzonder aan de herontwikkeling van dit industriële rijksmonument is dat het complex na oplevering een energielabel A heeft en dat het een combinatie van maatschappelijke en culturele functies huisvest. Reeds voor de officiële openstelling van De Hallen, kwamen er aanzienlijk meer bezoekers dan men verwacht had. Met dergelijke projecten wordt de vastgoedmarkt zich meer en meer bewust van de maatschappelijke en financiële meerwaarde van duurzame nieuwbouw en renovatie. Natuur en landschap Triodos Groenfonds heeft ultimo 2014 EUR 57,2 miljoen geïnvesteerd in de sector natuur en landschap (2013: EUR 72,7 miljoen). Dat is gelijk aan 12,7% van de portefeuille (2013: 14,5%). Deze daling wordt veroorzaakt door aflossingen van enkele grotere natuurprojecten. Triodos Groenfonds financiert nieuwe natuurprojecten met name in de biologische landbouwsector (zie hierboven). Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle leningnemers op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. De oorspronkelijke systematiek van risicoklasses 1 tot en met 5 (waarbij 1 staat voor het laagste risico en 5 voor het hoogste) is vervangen door een meer verfijnde systematiek met risicoklasses 1 tot en met 14. In het staafdiagram hieronder wordt per risicocategorie het volume van de portefeuille als percentage van het totaal weergegeven. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Ten opzichte van vorig jaar is de kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds vrijwel onveranderd. Circa 60% van de leningen heeft een zeer laag tot laag risicoprofiel, 30% een Risicoclassificatie per 31 december 2014 % 30 ultimo 2014 ultimo

18 18

19 DE HALLEN Triodos Groenfonds is een van de financiers van de herontwikkeling van De Hallen, een voormalige tramremise in Amsterdam-West. Het Hallencomplex huisvest een mix van commerciële- en maatschappelijke functies en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan een nieuwe, prettige en levende plek in de wijk die nieuwe energie in de wijkeconomie van (Oud) West kan brengen. Het industriële rijksmonument stamt uit het begin van de twintigste eeuw en bestaat uit 1600 vierkante meter. De langgerekte hallen zijn kenmerkend voor dit gebouw met hoge architectonische en cultuurhistorische waarde. In Nederland is dit de enige remise die nog in deze vorm geconserveerd bleef. 19

20 normaal risicoprofiel, 4% heeft een hoog risicoprofiel en 6% heeft risicoklasse zeer hoog (intensief en bijzonder beheer). Met circa 10% bleef de exposure op een hoog en zeer hoog risico procentueel ongeveer gelijk. Voorzieningen dubieuze debiteuren De voorziening voor kredietrisico bedroeg ultimo 2014 EUR 16,7 miljoen (2013: 17,5 miljoen). Dit is 3,7% (2013: 3,5%) van het totaal uitstaande nominale krediet en 2,7% (2013:2,7%) van de intrinsieke waarde van het fonds. Daarmee is het niveau vrijwel onveranderd ten opzichte van vorig jaar. De mutaties in de voorzieningen gedurende 2014 bestaan uit een dotatie van EUR 7,2 miljoen, afboekingen ter hoogte van EUR 7,1 miljoen en vrijval van een aantal voorzieningen ter hoogte van EUR 0,9 miljoen. De dotatie bestaat voor het grootste deel uit een additionele voorziening in de sector glastuinbouw. De marktsituatie in deze sector verslechterde in 2014 zodanig, dat de beoogde ommekeer niet kon worden gerealiseerd en er niet aan de rente- en aflossingsverplichtingen kon worden voldaan. Door de situatie in de markt verminderde de waarde van de grond en de kassen die het onderpand voor de leningen vormen sterk. Dit leidde in 2014 tot een significante additionele voorziening van EUR 5,4 miljoen. In de varkenssector presteert een aantal middelgrote biologische varkensboeren minder goed dan oorspronkelijk verwacht. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op de waarde van het vastgoed in deze sector, die als onderpand dient voor de leningen van Triodos Groenfonds. Het fonds heeft daarom in 2014 ook in deze sector additionele voorzieningen moeten treffen. Deze waren in omvang relatief beperkt. Er werden vier nieuwe dubieuze debiteuren opgenomen, waarvoor een (relatief beperkte) voorziening diende te worden genomen, met name in de landbouwsector. Het fonds heeft in 2014 twee kredieten afgeboekt ter hoogte van EUR 6,4 miljoen. Deze waren verstrekt aan twee biomassavergistingsprojecten die zich inmiddels in uitwinning bevinden en definitief zijn afgeschreven. Deze twee projecten maakten het grootste deel uit van de totale afschrijvingen van EUR 7,1 miljoen. Deze afschrijvingen waren eerder reeds geheel voorzien. De vrijval ter hoogte van EUR 0,9 miljoen betreft enkele posten waar de getroffen voorziening uiteindelijk niet geheel nodig bleek. De portefeuille dubieuze debiteuren, in het bijzonder de glastuinbouw, biomassavergistingsinstallaties en varkenshouderijen worden nauwgezet gemonitord en gemanaged. Afgezien van de sectoren glastuinbouw en biomassavergisting zijn de voorzieningen voor kredietrisico relatief beperkt en in lijn met de verwachtingen van de directie. Liquiditeitenbeheer Triodos Groenfonds is wettelijk verplicht voldoende liquiditeiten of andere direct opeisbare tegoeden aan te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen. Het fonds begon het jaar met 20,3% liquiditeiten. Op 31 december 2014 werd 20,9% van het eigen vermogen in liquiditeiten aangehouden. Gemiddeld (ongewogen) bedroeg het percentage liquiditeiten in ,2%. Deze liquiditeiten worden deels belegd in beursgenoteerde obligaties van (financiële of overheids-) instellingen met een voldoende duurzaam karakter en deels aangehouden op spaarrekeningen tegen marktconforme condities. Daarnaast belegt Triodos Groenfonds een deel van haar middelen in deposito s die worden aangehouden bij financiële instellingen. Per ultimo december was dit 2,8% van het fondsvermogen. Deze deposito s zijn niet direct opvraagbaar en zijn daarom geen onderdeel van het percentage liquide middelen. Resultaat Financieel resultaat Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. 20