DIGITAAL KENNISBESTAND WONDZORG

Transcriptie

1 DIGITAAL KENNISBESTAND WONDZORG RAPPORT Projectleiders Prof. dr. Tom Defloor Prof. dr. Hilde Beele Prof. dr. Anselme Derese Projectmedewerkers Dimitri Beeckman Annelies Courtens Projectgroep André De Bruyne Christine De Wispelaere An Aerssens Ann masson Marc D Haeze Lyndsey Van Avermaet

2 2

3 DIGITAAL KENNISBESTAND WONDZORG RAPPORT Projectleiders Prof. dr. Tom Defloor Prof. dr. Hilde Beele Prof. dr. Anselme Derese Projectmedewerkers Dimitri Beeckman Annelies Courtens Projectgroep André De Bruyne Christine De Wispelaere An Aerssens Ann masson Marc D Haeze Lyndsey Van Avermaet 3

4 Voorwoord...10 Inleiding Doelstelling Focus Partners Methodologie Bepalen van de structuur van de website Ontwikkelen van het sjabloon van de website Inhoudelijke invulling van de website en ontwikkeling van de toetsmodules Afronding en evaluatie Ethisch comité Copyright Onafhankelijkheid Voorlopig karakter van de inhoud Deel 1: Methodologie...16 Hoofdstuk 1: Bepalen van de structuur van de databank Samenstelling van de expertengroep Overzicht van de experts Ontwikkeling van de vragenlijst Beschrijving van de experts Thema s Overzicht van het gebruik van media volgens de experts Conclusie Hoofdstuk 2: Ontwikkelen van het sjabloon van de website Hoofdstuk 3: Inhoudelijke invulling van de website en ontwikkeling van de toetsmodules Bronnen Nationale en internationale richtlijnen Nederlandstalige richtlijnen Engelstalige richtlijnen Aanvullend materiaal Ontwikkeling van de website Zelfstudie Beslisbomen Digitale beslisboom voor wondbehandeling Digitale beslisboom voor wondverbandkeuze Validering Validering door de projectgroep Validering door externe wondexperts Ontwikkeling van de toetsmodules Hoofdstuk 4: Evaluatie van de website Evaluatie van de website Procedure Resultaten Conclusie Evaluatie van de kwaliteit van de toetsvragen

5 2.1 Procedure Data analyse De kwaliteit van de antwoordalternatieven: a- waarde De moeilijkheidsindex van de vragen: p- waarde De discriminatie index van de vragen: D- waarde Resultaten Conclusie Deel 2: Inhoudelijk invulling...39 Hoofdstuk 1: Anatomie en fysiologie Functies van de huid Anatomie van de huid Epidermis Hoornlaag Kiemlaag Overige celstructuren van de epidermis Dermis De papillaire laag Tastlichaampjes van Vater-Pacini en Meissner De vrije bindweefselcellen De reticulaire laag Hypodermis Hoofdstuk 2: Pathofysiologie De ontstekingsfase Granulatiefase Maturatiefase Littekenvorming Hoofdstuk 3: Wondclassificatie Definitie Doel van classificatie Problemen bij classificatie Eisen voor een goed classificatiesysteem Bespreking van een classificatiesysteem Etiologie Iatrogeen Niet-iatrogeen Chroniciteit Acuut Chronisch Classificatie volgens etiologie en chroniciteit Iatrogene wonden Chirurgisch Acuut Chronisch Niet-chirurgisch Acuut Chronisch Niet- iatrogene wonden Acuut Chronisch Hoofdstuk 4: Observatie Definitie Doel Wondeigenschappen Etiologie Chroniciteit

6 3.3 Uitzicht Locatie Vorm Grootte (oppervlakte), diepte en volume Kleur van het wondbed Wondvocht Wondranden Wondomgeving Geur Observatie-instrumenten Meetlat Aftekenen op steriele transparante film Digitale fotografie met schaalvermelding Planimetrie Alginaat of zouthoudende vulling Computer stereofotogrammetrie Evaluatie instrumenten Rood-Geel-Zwart Classificatie TIME Principe MEASURE PUSH Conclusie Hoofdstuk 5: Wondbehandeling Reinigen van de wonde Debrideren van de wonde Chirurgisch scherp debrideren Mechanisch debrideren Autolytisch debrideren Enzymatisch debrideren Osmotisch debrideren Infectiebeleid Algemeen De residente flora De transiënte flora Afnemen van een wondcultuur Gebruik van antiseptica Alcoholen Chloorhexidine Chloorverbindingen Jodium en jodiumverbindingen HAC Waterstofperoxide Eosine Azijnzuur Gebruik van topische antibiotica Gebruik van systemische antibiotica Zilververbanden Andere Exsudaatcontrole en vochtige wondheling Algemeen Vochtige gazen Praktisch Moderne wondverbanden Hoofdstuk 6: Wondverbanden Passieve verbanden Actieve verbanden Synthetisch actieve verbanden Biologisch actieve verbanden Antibacteriële verbanden

7 4 Behandelingsmodaliteiten Hyperbare zuurstoftherapie Behandeling met gepolariseerd licht Vacuümtherapie of negatieve druktherapie Celculturen (autologe en allogene keratinocyten) Behandeling met larven/behandeling met maden (biosurgery) Autologe bloedplaatjes Hoofdstuk 7: Chronische wonden Veneus ulcus Pathofysiologie Definitie Oorzaken Diagnose Anamnese Lichamelijk onderzoek en de klinische kenmerken Locatie Klinisch beeld Klachten Classificatie Aanvullend technisch onderzoek Veneuze doppler Veneuze duplex Flebografie Behandeling Lokale wondzorg Matig verweekte necrose Beperkte necrose Granulatieweefsel Epithelialisatie Omgaan met infectie Eczeem Compressietherapie Elastische windels Niet - elastische windels lagen windel Praktisch Werkwijze Enkele tips en aandachtspunten: Medicamenteuze behandeling Pijnbehandeling Chirurgische behandeling Preventie van een recidief van het ulcus Compressietherapie als nabehandeling Praktisch Educatie van de patiënt en leefstijladvies Arterieel ulcus Pathofysiologie Definitie Oorzaken Diagnostiek De anamnese Het lichamelijk onderzoek en klinische kenmerken Locatie Klinisch beeld Klachten Aanvullend technisch onderzoek Arteriële doppler Arteriële duplex Arteriografie CT-angiografie

8 MRA-angiografie (magnetische resonantieangiografie) Behandeling Chirurgische behandeling Lokale wondbehandeling Uitgebreide adherente necrose Matig verweekte necrose Beperkte necrose Granulatieweefsel Epithelialisatie Omgaan met infectie Andere Medicamenteuze behandeling Preventie Educatie van de patiënt Voedings en leefstijladvies Diabetische voet Pathofysiologie Definitie Oorzaken Perifere neuropathie Perifeer vaatlijden Fibrositis Besluit Diagnostiek Anamnese Lichamelijk onderzoek en klinische kenmerken Locatie Klinisch beeld Voelen van de pulsaties Klachten Classificatie Aanvullend technisch onderzoek Standaard neurologisch onderzoek Elektromyografie (EMG) Behandeling Lokale wondbehandeling Matig verweekte necrose Beperkte hoeveelheid fibrineus beslag Granulatieweefsel Epithelialisatieweefsel Omgaan met infectie Ondersteunende therapie Tijdelijke vilttherapie Total contact cast (TCC) De afneembare cast walkers en de instant total contact cast Scotchcast laars De halve schoen of loopschoen Inlegzolen en orthesen in een confectieschoen Therapeutische schoenen Topische behandeling Pijn Chirurgische behandeling Preventie Monitoring van de patiënt Onderzoek Gericht voetonderzoek Schoeisel en andere hulpmiddelen Educatie van de patiënt en de mantelzorger Algemene instructies Voetzorg Schoenen

9 Controle Decubitus Pathofysiologie Definitite Oorzaken Druk Schuifkracht Druk en schuifkracht Weefseltolerantie Weefseltolerantie voor druk Weefseltolerantie voor verandering in zuurstofconcentratie Diagnostiek Anamnese Lichamelijke onderzoek en klinische kenmerken Locatie Klinisch beeld Behandeling Lokale wondbehandeling Verbandkeuze bij decubitus Principes van wondbehandeling bij decubitus Chirurgische behandeling Preventie Verminderen van de grootte van druk en schuifkracht Lichaamshouding Zwevende hielen Drukreducerende matrassen Drukreducerende kussens Verminderen van de duur van druk en schuifkracht Wisselhouding Alternerende systemen Inefficiënte preventiemaatregelen Voeding Massage Andere Lijst van tabellen Lijst van figuren Referenties Bijlagen

10 Voorwoord Wij willen de dienst Onderwijskwaliteitszorg (DOWA) van de Universiteit Gent bedanken voor het mogelijk maken van dit project, alsook de leden van het samenwerkingsverband Opleiding wondzorg (Universiteit Gent, Universitair Ziekenhuis Gent, Arteveldehogeschool, Hogeschool Gent, Hogeschool West-Vlaanderen) voor hun advies en kritische opmerkingen. Onze oprechte dank gaat uit naar de experts, zorgverleners en studenten die de website evalueerden. Zonder hun medewerking was dit project niet uitvoerbaar geweest. Ook dank aan het Universitair Ziekenhuis Gent, de hogescholen van de Associatie Universiteit Gent en de firma s voor het ter beschikking stellen van het beeldmateriaal dat in de digitale databank opgenomen werd. 30 november 2007 Projectleiders Prof. dr. Tom Defloor Prof. dr. Hilde Beele Prof. dr. Anselme Derese Projectmedewerkers Dimitri Beeckman Annelies Courtens Projectgroep André De Bruyne Christine De Wispelaere An Aerssens Ann Masson Marc D Haeze Lyndsey Van Avermaet D I G I - W O N D Gelieve bij elke gebruik van dit rapport als volgt te refereren: Beeckman, D., Courtens, A., Beele, H., Derese, A., & Defloor, T. (2007). Digitaal Kennisbestand Wondzorg. Gent, Dienst Onderwijskwaliteitszorg (DOWA), Universiteit Gent. 10

11 Inleiding Chronische wonden zijn moeilijk helende wonden die niet binnen de normale herstelperiode van 4 tot 6 weken genezen en aangepaste zorg vragen. Lazarus et al. (1994) omschrijven de zorg voor chronische wonden als de behandeling van een huiddefect dat ontstond als gevolg van een onderliggende pathologie of een externe factor. De onderliggende pathologie is vaak de onderhoudende factor waardoor de wonde er niet in slaagt om in een geordend en in tijd bepaald proces de beoogde anatomische en functionele resultaten te bereiken. De huidletsels ontstaan wanneer de natuurlijke wondheling stopt of vertraagd wordt als gevolg van een onderliggende pathologie. In tegenstelling tot acute wonden, die genezen binnen enkele dagen of weken, blijven chronische wonden, door onaangepaste zorg, maanden tot zelfs jaren aanwezig. Mogelijke complicaties zijn bijkomende infecties, pijn, functieverlies, misvorming, amputatie van ledematen of zelfs overlijden. De problematiek van chronische wonden is omvangrijk. Naar schatting 1 tot 2% van de Belgen heeft een chronische wonde. Dit aantal zal in de toekomst vermoedelijk stijgen door de veroudering van de bevolking en de toename van het aantal chronische ziekten zoals diabetes en vaatlijden. Voor deze groep patiënten vormt hun chronische aandoening een complex medisch en sociaal probleem dat een aangepaste behandeling en zorg vraagt. Chronische wondzorg is in de thuiszorg, de ambulante specialistische zorg en in de residentiële algemene of specialistische zorg een bij uitstek multidisciplinair gebeuren, waarin tijdens het laatste decenium enorme evoluties opgetreden zijn. Over chronische wondzorg is veel informatie via het internet beschikbaar. Voor gezondheidswerkers en studenten is wetenschappelijke en objectieve informatie echter vaak niet toegankelijk en de kwaliteit ervan is moeilijk beoordeelbaar. 1 Doelstelling De doelstelling van het project was om een actueel en op wetenschappelijk onderzoek gefundeerd kennisbestand inzake chronische wondzorg te ontwikkelen. Om de inhoud vlot toegankelijk te maken voor studenten en gezondheidswerkers werd een website ontwikkeld. Door de website te ondersteunen met leerdoelstellingen en zelftoetsen werd het principe van electronisch leren (e-learning) geïmplementeerd. Er werd geopteerd voor e-learning omdat dit niet enkel een efficiënte onderwijsvorm is voor een domein met zeer snel evoluerende inhouden, maar ook omdat de gebruiker de mogelijkheid krijgt om levenslang te leren. 11

12 2 Focus De inhoud is inpasbaar in verschillende opleidingen (Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde, Master in Geneeskunde, Bacheloropleiding in Verpleegkunde en postgraduaatopleidingen) alsook in de permanente vorming. De databank kan gebruikt worden in het opleidingsonderdeel Evidence Informed Practice in de Verpleegkunde/Vroedkunde van de Master in de Verpleegkunde en de Vroedkunde (UGent - AHS - HoGent - HoWest) en in het opleidingsonderdeel Klinische en communicatieve vaardigheden II van de 3de kandidatuur/jaar Bachelor in Geneeskunde (UGent). 3 Partners Voor de realisatie werd beroep gedaan op de expertise van de partners binnen het samenwerkingsverband Opleiding wondzorg. Het samenwerkingsverband werd opgericht op intitatief van de werkgroep Wondzorg UZGent en vormt een eerste samenwerking tussenhet UZGent en de Associatie Universiteit Gent. De projectgroep, samengesteld uit verpleegkundigen en artsen, werd opgericht om de bestaande wondzorgopleidingen te harmoniseren en de ontwikkeling van gezamelijke initiatieven op het gebied van wondzorg te exploreren en de kwaliteit ervan te optimaliseren. Tabel 1 geeft een overzicht van de leden van de projectgroep. Tabel 1. Projectgroep Naam Instelling Afdeling Prof. dr. Tom Delfoor Universiteit Gent Verplegingswetenschap Prof. dr. Anselme Derese Universiteit Gent Centrum voor Onderwijsontwikkeling Lic. Dimitri Beeckman Universiteit Gent Verplegingswetenschap Lic. Annelies Courtens Universiteit Gent Verplegingswetenschap Mevr. Christine De Wispelaere Universiteit Gent Skillslab Prof. dr. Hilde Beele Universitair Ziekenhuis Gent Dermatologie Lic. André De Bruyne Universitair Ziekenhuis Gent Heelkunde en revalidatie Lic. An Aerssens Arteveldehogeschool Bachelor Verpleegkunde Lic. An Masson Hogeschool Gent Bachelor Verpleegkunde Lic. Marc D Haeze Hogeschool Gent Bachelor Verpleegkunde Lic. Lyndsey Van Avermeat Hogeschool West-Vlaanderen Bachelor Verpleegkunde Aan dit project werd geparticipeerd vanuit de opleidingen Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde, de Master in Geneeskunde en de Bachelor in Verpleegkunde. 12

13 4 Methodologie Het project bestond uit 4 fasen: 1. Bepalen van de structuur van de website; 2. Ontwikkeling van het sjabloon van de website, 3. Inhoudelijke invulling van de website en ontwikkeling van de toetsmodules, 4. Afronding en evaluatie. 4.1 Bepalen van de structuur van de website De eerste fase omvatte het opmaken van de structuur van de website. Op basis van internationale richtlijnen, reviews en standaardwerken in verband met wondzorg werden de topics bepaald die opgenomen dienden te worden in de databank. Deze lijst met topics werd door wondexperts gevalideerd. Gelijktijdig werd, door dezelfde experts, het belang van elk topic bepaald door middel van het toekennen van gewichten en dit voor de verschillende opleidingen. Tevens werd het binnen het samenwerkingsverband Opleiding Wondzorg aanwezig materiaal (bestaande cursussen en onderwijsmateriaal, beslisbomen, reviews, richtlijnen, fotografisch materiaal, videomateriaal, ICT-ondersteund materiaal) geïnventariseerd. 4.2 Ontwikkelen van het sjabloon van de website In de tweede fase werd het sjabloon van de website-applicatie ontwikkeld. Hierbij werd gebruik gemaakt van het authoring tool Lectora (Trivantis Inc.). Deze applicatie werd geëvalueerd en aangepast in de loop van het project. 4.3 Inhoudelijke invulling van de website en ontwikkeling van de toetsmodules In de derde fase werd de website inhoudelijk opgevuld. Hiervoor werd vertrokken vanuit het bestaande materiaal (cfr. inventarisatie uit fase 1) dat aangevuld werd met externe bronnen. Tijdens deze fase werd tevens de website ontwikkeld. Bij het opzetten werd aandacht gegeven aan de vlotte toegankelijkheid voor studenten in opleiding en voor beroepsuitoefenaars. Tijdens fase 3 werden ook de toetsmodules gemaakt. Hiervoor werd gebruik gemaakt van beeldmateriaal van de partners van het samenwerkingsverband en van firma s. 13

14 4.4 Afronding en evaluatie In de vierde fase werd het project geëvalueerd. Er werd gebruik gemaakt van de feedback van studenten en lesgevers. De feedback werd gebruikt om de toepasbaarheid in de opleidingen en in de dagelijkse praktijk te kunnen evalueren en om waar nodig het project te kunnen bijsturen. In overleg met de partners van het samenwerkingsverband Opleiding Wondzorg werd een voorstel tot verdere actualisatie en bijsturing geformuleerd. Dit gebeurde om te bewaken dat de databank actueel en bruikbaar blijft, niet alleen voor de diverse opleidingen, maar ook voor de permanente vorming in het beroepsveld. Verder in dit rapport wordt een meer gedetailleerd overzicht gegeven van de gehanteerde methodologie en van de activiteiten. 5 Ethisch comité Goedkeuring van het Ethisch Comité UZGent werd verkregen op 13 juni 2007 voor het aanmaken van een database met gebruik van eerder verkregen fotomateriaal ter ondersteuning van opleidingen wondzorg. Hiervan werd melding gemaakt in het verslag van de vergadering van het Ethisch Comité UZGent dd. 19 juni Copyright Voor het gebruik van beeldmateriaal werd aan firma s toestemming gevraagd om, in het kader van het project, afbeeldingen/foto s te gebruiken op de website. Van volgende firma s werd toestemming verkregen: 3M Belgium NV/SA Paul Hartmann BV Mölnlycke Health Care NV Laboratoires URGO B.Braun Medical NV/SA UCB SA Coloplast Belgium NV Laboratoires Lohmann & Rauscher s.a. Smith & Nephew B.V. ConvaTec BVBA Bristol-Myers Squibb SPRL Johnson & Johnson Medical BV KCI Medical Belgium bvba 14

15 7 Onafhankelijkheid De werkgroep Samenwerkingsverband opleiding wondzorg fungeerde als stuurgroep van het project. Alle leden waren onafhankelijk van de industrie en verklaarden geen conflicterende belangen te hebben bij de realisatie van dit project. 8 Voorlopig karakter van de inhoud De inhoud van het is tijdsgebonden en presenteert de inzichten en kennis beschikbaar op 30 november

16 Deel 1: Methodologie 16

17 Hoofdstuk 1: Bepalen van de structuur van de databank In de eerste fase werd de structuur van de databank bepaald. Op basis van literatuuronderzoek werd een inhoudsopgave opgemaakt en voorgelegd aan experts. Dit gebeurde op basis van standaardwerken in verband met wondzorg. Aan de hand van de aanbevelingen van de experts werd de inhoudsopgave van de databank verder uitgewerkt. Tevens werd het belang van elke onderwerp bepaald door het toekennen van gewichten door dezelfde experts en dit voor de verschillende opleidingen. 1 Samenstelling van de expertengroep Voor het bepalen van de onderwerpen werden 36 experts benaderd die verbonden waren aan de Universiteit Gent, de hogescholen van de Associatie Universiteit Gent of het Universitair Ziekenhuis Gent. Drie groepen van experts werden geselecteerd: 1. Wondexperts: De kennis van de expert betreffende wondzorg is wetenschappelijk onderbouwd en in zijn/haar praktijkvoering geeft hij/zij blijk van een grote betrokkenheid met het domein. 2. Didactische experts: De expert heeft ruime onderwijservaring. Het verzorgen van onderwijs over wondzorg behoort tot zijn/haar praktijk. 3. Gebruikersexperts: De expert heeft beroepshalve een affiniteit ontwikkeld met het wondzorg domein. Hij/zij komt dagelijks in contact met de problematiek en maakt regelmatig gebruik van informatie over wondzorg voor het ontwikkelen van zorginterventies bij de patiënt. Door de stuurgroep werden 36 experts met een verpleegkundige basisopleiding, 13 experts met een geneeskundige basisopleiding, 3 experts met een opleiding farmacie en 1 kinesist aangeduid. Medio september 2006 werden de experts via mail gecontacteerd. De mail bevatte een beschrijving van het project en een aanvraag voor het verlenen van hun medewerking. Er werd gevraagd om hun deelname elektronisch te bevestigen. Na een tweede contactname antwoordden 26 experts positief op de aanvraag en gaven de toestemming om mee te werken aan het project. Er werden 23 vragenlijsten volledig ingevuld. 17

18 2 Overzicht van de experts Tabel 2. Overzicht experts (1) Naam BERNAERTS Kris BOUCQUE Hilde CHRISTIAENS Thierry DE COCK Els DECOENE Elsie DE LAAT Erik DE VLIEGHER Kristel GRYSON Luc HOEKSEMA Henk LENEZ Aline PAQUAY Louis PETROVIC Mirco QUATAERT Peter RANDON Caren ROOVERS Eric VERBELEN Jozef WIJNANDS Patricia VERSLUYS Chantal Instelling Katholieke Hogeschool Leuven Katholieke Hogeschool Sint- Lieven UGent - Universitair Ziekenhuis Gent Universitair Ziekenhuis Gent Universitair Ziekenhuis Gent UMC St Radboud Nijmegen Wit-Gele Kruis Verenigingen CNC Woundmanagement Association Universitair Ziekenhuis Gent Algemeen Ziekenhuis Sint- Jan Brugge Wit- Gele Kruis van Vlaanderen UGent - Universitair Ziekenhuis Gent Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen Terneuzen Universitair Ziekenhuis Gent Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Universitair Ziekenhuis Gent Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Hogeschool West- Vlaanderen (1) De experts die geen toestemming verleenden voor de publicatie van hun gegevens werden niet vermeld (N=6) 3 Ontwikkeling van de vragenlijst Op basis van literatuuronderzoek werden 11 thema s onderscheiden: 1. Algemeen (Anatomie, fysiologie) 2. Wondclassificatie 3. Wonddiagnostiek 4. Pathofysiologie 5. Wonden en micro-organismen 6. Chronische wonden 7. Acute wonden 8. Wondverbanden 9. Observatie 10. Preventie 11. Wondcomplicaties Aan de experts werd gevraagd om via een elektronisch scoringsformulier het belang van de thema s aan te geven. Ook werd gevraagd om de diepte van de uitwerking van de thema s te bepalen. 18

19 Het scoringsformulier bestond uit 3 onderdelen: In het eerste deel werd gevraagd naar de toestemming om de gegevens van de expert te publiceren op de website. Daarnaast werden vragen gesteld omtrent de demografie: basisopleiding, functie(s), onderwijsactiviteiten en specialisaties. In het tweede deel werd gevraagd naar het belang van de thema s die voorgelegd werden: Essentieel: Additioneel: Overbodig: Geen mening: Deze informatie is zeer belangrijk. Indien deze informatie niet gekend is, beheerst men de leerstof niet. Deze informatie is interessant, maar is geen essentiële basiskennis. Deze informatie draagt niet bij tot de inhoudelijke meerwaarde. Ik heb geen mening over de inhoudelijke waarde van het thema. In het derde deel werd gevraagd naar de uitwerking van de thema's: Uitgediept: Synthese: Principes: Overbodig: Dit onderwerp verdient ruime aandacht. Een uitgebreide uitwerking is noodzakelijk. Dit onderwerp kan op een gesynthetiseerde manier toch kwaliteitsvol aan bod komen. Door enkel de principes aan te geven wordt het onderwerp voldoende behandeld. Dit onderwerp dient niet behandeld te worden. Andere onderwerpen en opmerkingen konden toegevoegd worden. 4 Beschrijving van de experts Het merendeel van de experts (N=19) had een verpleegkundige basisopleiding, 3 experts volgden een opleiding geneeskunde en 1 expert was kinesist. Alle verpleegkundigen waren bachelor in de verpleegkunde en 13 experts volgden een opleiding op masterniveau. Eén verpleegkundige behaalde een doctoraat en 1 expert was doctoraatstudent. De functies van de verpleegkundigen worden voorgesteld in tabel 3. 19

20 Tabel 3. Overzicht functies van de verpleegkundigen Functie N Verpleegkundige op een verpleegafdeling 3 Wondspecialist 9 Ziekenhuishygiëne 3 Beleidsfunctie 6 Onderwijsfunctie 8 Onderzoeksfunctie 8 Thuiszorg 3 Verpleegkundig specialist 1 De experts met een opleiding geneeskunde hadden een functie als staflid vasculaire heelkunde, als huisarts en professor in de huisartsengeneeskunde en als geriater. De respondenten gaven aan actief te zijn in het onderwijs binnen de opleiding geneeskunde. Eén expert was actief in het onderwijs over wondzorg, 1 arts had de functie van ziekenhuishygiënist en 1 arts was wondspecialist. Eén expert was kinesist en was coördinator van het brandwondencentrum van het Universitair Ziekenhuis Gent. 5 Thema s De resultaten worden voorgesteld voor de verschillende thema s. In tabel 4 wordt aangegeven wat het belang was van elk thema. Tabel 4. Belang van de thema s Thema Topic Essentieel %(n) Additioneel %(n) 1. Algemeen Structuur en anatomie 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Normale fysiologie van de huid 82.6(19) 17.4(4) 0(0) Functies van de huid 82.6(19) 17.4(4) 0(0) 2. Classificatie Definitie van een wonde 100(23) 0(0) 0(0) Definitie wondclassificatie 87(20) 13(3) 0(0) Wondclassificatiemodellen 73.9(17) 26.1(6) 0(0) 3. Diagnostiek Klinisch onderzoek 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Overbodig %(n) Niet-invasieve onderzoeken 52.2(12) 47.8(11) 0(0) Invasieve onderzoeken 26.1(6) 69.6(16) 4.3(1) 4. Pathofysiologie Fasen van de wondgenezing 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Beïnvloedende factoren 100(23) 0(0) 0(0) Vochtige wondheling 100(23) 0(0) 0(0) Wondbedpreparatie 100(23) 0(0) 0(0) 20

21 Thema Topic Essentieel %(n) Additioneel %(n) Verwijderen van necrose 100(23) 0(0) 0(0) Overbodig %(n) Bacterieel evenwicht 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Exsudaatcontrole 95.7(22) 4.3(1) 0(0) 5. Wonden en micro-organismen Wondflora 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Microbiologie 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Wondculturen 87(20) 13(3) 0(0) Systemische antibiotica 73.9(17) 26.1(6) 0(0) Topische antibiotica 69.6(16) 26.1(6) 4.3(1) Anti-inflammatoire behandeling 65.2(15) 34.8(8) 0(0) Ontsmettingsmiddelen 87(20) 13(3) 0(0) Topische antiseptica 87(20) 13(3) 0(0) Wondreiniging 100(23) 0(0) 0(0) Wondontsmetting 100(23) 0(0) 0(0) 6. Chronische wonden Ulcus Cruris 100(23) 0(0) 0(0) Arterieel Ulcus Cruris 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Diabetische voet 100(23) 0(0) 0(0) Oncologische wonden 78.3(18) 21.7(5) 0(0) Decubitus 100(23) 0(0) 0(0) Inflammatoire etiologie 78.3(18) 21.7(5) 0(0) 7. Acute wonden Traumatische wonden 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Chirurgische wonden 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Brandwonden 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Skintears 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Radiodermitis 73.9(17) 26.1(6) 0(0) 8. Wondverbanden Passieve verbanden 82.6(19) 17.4(4) 0(0) Actieve biologische verbanden 91.3(21) 4.3(1) 4.3(1) Actieve niet-biologische verbanden 91.3(21) 4.3(1) 4.3(1) Antimicrobiële verbanden 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Andere verbanden (Vacuümtherapie) 87(20) 8.7(2) 4.3(1) 9. Observatie Bespreking van instrumenten 82.6(19) 17.4(4) 0(0) 10. Preventie Compressietherapie 87(20) 13(3) 0(0) Ontlasting bij neuropatische voet 73.9(17) 26.1(6) 0(0) Decubituspreventie 95.7(22) 4.3(1) 0(0) 11. Wondcomplicaties Wondpijn 65.2(15) 30.4(7) 4.3(1) Eczeem 34.8(8) 56.5(13) 8.7(2) Maligne degeneratie 30.4(7) 56.5(13) 13(3) 21

22 Tabel 5. Uitdieping van de thema s Thema Topic Uitgediept Synthese Enkel de %(n) %(n) principes %(n) 1. Algemeen Structuur en anatomie 60.9(14) 39.1(9) 0(0) Normale fysiologie van de huid 56.5(13) 39.1(9) 4.3(1) Functies van de huid 52.2(12) 39.1(9) 8.7(2) 2. Wondclassificatie Definitie van een wonde 78.3(18) 21.7(5) 0(0) Definitie wondclassificatie 60.9(14) 34.8(8) 4.3(1) Wondclassificatiemodellen 43.5(10) 52.2(12) 4.3(1) 3. Wonddiagnostiek Klinisch onderzoek 91.3(21) 4.3(1) 4.3(1) Niet-invasieve onderzoeken 17.4(4) 65.2(15) 17.4(4) Invasieve onderzoeken 4.3(1) 69.9(16) 26.1(6) 4. Wondheling Fasen van de wondgenezing 87(20) 13(3) 0(0) Beïnvloedende factoren 95.7(22) 4.3(1) 0(0) Vochtige wondheling 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Wondbedpreparatie 100(23) 0(0) 0(0) Verwijderen van necrose 100(23) 0(0) 0(0) Bacterieel evenwicht 82.6(19) 17.4(4) 0(0) Exsudaatcontrole 82.6(19) 17.4(4) 0(0) 5. Wonden en micro-organismen Wondflora 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Microbiologie 91.3(21) 8.7(2) 0(0) Wondculturen 87(20) 13(3) 0(0) Systemische antibiotica 73.9(17) 26.1(6) 0(0) Topische antibiotica 69.6(16) 26.1(6) 4.3(1) Anti-inflammatoire behandeling 65.2(15) 34.8(8) 0(0) Ontsmettingsmiddelen 87(20) 13(3) 0(0) Topische antiseptica 87(20) 13(3) 0(0) Wondreiniging 100(23) 0(0) 0(0) Wondontsmetting 100(23) 0(0) 0(0) 6. Chronische wonden Ulcus Cruris 82.6(19) 17.4(4) 0(0) Arterieel Ulcus Cruris 78.3(18) 21.7(5) 0(0) Diabetische voet 82.6(19) 17.4(4) 0(0) Oncologische wonden 60.9(14) 30.4(7) 8.7(2) Decubitus 78.3(18) 21.7(5) 0(0) Inflammatoire etiologie 56.5(13) 30.4(7) 13(3) 7. Acute wonden Traumatische wonden 65.2(15) 34.8(8) 0(0) Chirurgische wonden 60.9(14) 39.1(9) 0(0) Brandwonden 65.2(15) 34.8(8) 0(0) Skintears 60.9(14) 39.1(9) 0(0) Radiodermitis 47.8(11) 47.8(11) 4.3(1) 8. Wondverbanden Passieve verbanden 65.2(15) 34.8(8) 0(0) Actieve biologische verbanden 87(20) 13(3) 0(0) Actieve niet-biologische verbanden 87(20) 13(3) 0(0) Antimicrobiële verbanden 87(20) 13(3) 0(0) Andere verbanden (Vacuümtherapie) 73.9(17) 21.7(5) 4.3(1) 22

23 Thema Topic Uitgediept Synthese Enkel de %(n) %(n) principes %(n) 9. Observatie Bespreking van instrumenten 43.5(10) 52.2(12) 4.3(1) 10. Preventie Compressietherapie 78.3(18) 17.4(4) 4.3(1) Ontlasting bij neuropatische voet 65.2(15) 30.4(7) 4.3(1) Decubituspreventie 91.3(21) 8.7(2) 0(0) 11. Wondcomplicaties Wondpijn 65.2(15) 30.4(7) 4.3(1) Eczeem 34.8(8) 56.5(13) 8.7(2) Maligne degeneratie 30.4(7) 56.5(13) 13(3) 6 Overzicht van het gebruik van media volgens de experts Aan de experts werd gevraagd naar de topics waarbij, om didactische redenen, media (video, fotomateriaal, voorbeelden, tekeningen, schema s) gebruikt diende te worden. In tabel 6 wordt een overzicht gegeven. Tabel 6. Gebruik van media volgens de experts Topic Wondreiniging Nemen van wondculturen Aanleggen van compressietherapie Decubituspreventie Decubitusclassificatie Vacuümtherapie Aanleggen van specifieke verbanden (lies) Gebruik van meetinstrumenten Doppleronderzoek Debridement Klinimetrie Digitale fotografie Wondreiniging Wondbedpreparatie Tamponeren wond Wondmanager Nemen van een wondbiopt Wondinspectie Eerste aanpak vuile traumatische wonden Eerste aanpak brandwonde Media Video Video Video Video Fotomateriaal Fotomateriaal Video Fotomateriaal Fotomateriaal Voorbeelden geven Video Afbeeldingen Video Tekeningen Voorbeelden geven Video Tekeningen Video Tekeningen Voorbeelden geven Video Video Video Schema Video Schema 23

24 7 Conclusie Er was een hoge mate van overeenkomst omtrent het belang en de diepte van uitwerking van de voorgestelde thema s. De meerderheid van de thema s werd als essentieel beschouwd. Geen van de thema s werd als overbodig of niet te behandelen beschouwd. In tabel 7 wordt een overzicht gegeven van de uitwerking van de thema s. Tabel 7. Uitwerking van de thema s Thema Anatomie en fysiologie Pathofysiologie Classificatie Observatie Behandeling Verbanden Chronische wonden Uitwerking Uitgediept X X X Synthese X X X Veneus ulcus X Arterieel ulcus X Diabetische voet X Decubitus X Omtrent het thema Wonden en micro-organismen werd gesteld dat dit een belangrijk thema is, maar dit gereduceerd diende te worden met de bedoeling om bepaalde topics over te houden. Van het thema wondcomplicaties werd gesteld dat voornamelijk het topic wondpijn belangrijk was. Voor de thema s wonddiagnostiek, micro-organismen, preventie en wondcomplicaties werd bepaald om deze telkens te verwerken in de hoofdstukken met betrekking tot de chronische wonden. Gezien de omvang van het project en het beperkte tijdskader werd besloten om informatie omtrent acute wonden niet op te nemen in de databank. Deze structuur werd op basis van de literatuur en de aanbevelingen van de stuurgroep verder verfijnd tijdens de ontwikkeling van de inhoud. 24

25 Hoofdstuk 2: Ontwikkelen van het sjabloon van de website In de tweede fase werd een website sjabloon aangemaakt. Naar lay-out en bruikbaarheid werd gekozen om het geheel zo eenvoudig mogelijk te maken met een sober design, gebruiksvriendelijk, vlot toegankelijk en menugestuurd. Voor de ontwikkeling van het sjabloon werd gebruik gemaakt van het authoring tool Lectora (Trivantis Inc.). Dit tool werd gebruikt omdat: Het een gebruiksvriendelijke interface was die toeliet om een website-applicatie en testmodules te ontwikkelen. Deze vlot toegang kon geven voor alle partners, voor de externe experts en voor de beta-testers. De ontwikkelde databank op een eenvoudige wijze omgezet kon worden naar andere leerplatformen zoals Minerva/Zephyr voor de Universiteit Gent en DILEahs voor de Arteveldehogeschool en ter beschikking gesteld kon worden voor alle gezondheidwerkers op de werkvloer. De website bestaat uit 7 hoofdstukken en heeft een uniforme navigatiestructuur. Voor een overzicht van het sjabloon van de website wordt verwezen naar figuur 1. De template werd tijdens het volledige verloop van het project uitgetest en aangepast. Hiervoor werd gebruik gemaakt van de feedback van wondexperts, van studenten en van mensen uit het werkveld, die bereid gevonden werden om te participeren als beta-tester. 25

26 Figuur 1. Structuur van de website Projectinfo Rapport Teaminfo Sitemap Contact Website info Hoofdstukken Navigatie Zoekfunctie Tekstvak (wit) Algoritmen Hoofdstukken Toetsen Nieuws Inhoudstafel Navigatie 26

27 Hoofdstuk 3: Inhoudelijke invulling van de website en ontwikkeling van de toetsmodules Tijdens de derde fase werd de inhoud geïnventariseerd, werd de structuur van de website verfijnd en werden de toetsmodules ontwikkeld. 1 Bronnen De inhoud werd ontwikkeld op basis van nationale en internationale richtlijnen, reviews en standaardwerken in verband met wondzorg. 1.1 Nationale en internationale richtlijnen Evidence based wondzorgrichtlijnen, gepubliceerd vanaf 2000 in het Nederlands en het Engels werden opgezocht. Volgende bronnen werden hiervoor geraadpleegd: National Guideline Clearinghouse ( Clinical Resource Efficiency Support Team ( National Health Service for Scotland ( National Institute for Health and Clinical Excellence ( New Zealand Guidelines Group ( Scottish Intercollegiate Guidelines Network ( European Pressure Ulcer Advisory Panel ( Belgische richtlijnen voor decubituspreventie ( Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO ( Nederlandstalige richtlijnen Bijkomend werd in Google Scholar een zoekopdracht uitgevoerd in het Nederlands met de zoektermen richtlijn, wondzorg, veneus ulcus, arterieel ulcus, decubitus, neuropatisch ulcus en diabetische voet. Vijf Nederlandstalige bronnen voldeden tevens aan de focus van het project: Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venerologie (NVDV) Nederlands Huisartsen genootschap (NHG) Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) Nederlandse Vereniging voor Neurologie en Klinische Neurofysiologie Vereniging voor Internisten en Internisten in Opleiding (NIV) 27

28 Op basis van de focus van de richtlijn en het jaar van publicatie werden 8 Nederlandstalige richtlijnen weerhouden. In tabel 8 wordt een overzicht gegeven. Tabel 8. Overzicht Nederlandstalige richtlijnen Bron Focus Jaar Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Decubitus 2002 Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) Diabetische neuropathie 2003 Belgische richtlijnen voor decubituspreventie Preventie van decubitus 2005 Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Diagnostiek en behandeling van het 2005 Venereologie (NVDV) ulcus cruris venosum Nederlands Huisartsen genootschap (NHG) Perifeer arterieelvaatlijden 2005 Nederlandse Vereniging voor Neurologie en Richtlijn polyneuropathie 2005 Klinische Neurofysiologie Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Diagnostiek en behandeling van het 2005 ulcus cruris venosum Vereniging voor Internisten en Internisten in Diabetische voet 2006 Opleiding (NIV) Engelstalige richtlijnen Bijkomend werd in het Engels een zoekopdracht uitgevoerd met de termen guideline, woundcare, venous leg ulcer, arterial leg ulcer, pressure ulcer, diabetic foot en neuropathic foot. Op basis van de focus van de richtlijn en het jaar van publicatie werden 22 Engelstalige richtlijnen weerhouden. In tabel 9 wordt een overzicht gegeven. Tabel 9. Overzicht Engelstalige richtlijnen Bron Focus Jaar Agus et al. Compressietherapie bij ulcus cruris 2001 venosum Registered Nurses Association of Ontario (RNAO) Ulcus cruris venosum 2004 Wound, Ostomy, and Continence Nurses Society Ulcus cruris venosum 2005 (WOCN) Association for the Advancement of Wound Care Ulcus cruris venosum 2005 (AAWC) Martin et al. Ulcus cruris venosum 2006 Wound, Ostomy, and Continence Nurses Society Arterieel ulcus 2002 (WOCN) Harriet et al. Arterieel ulcus 2006 National Collaborating Centre for Primary Care Diabetische voet 2004 Infectious Diseases Society of America Diabetische voet 2004 Registered Nurses Association of Ontario (RNAO) Diabetische voet

29 Bron Focus Jaar Registered Nurses Association of Ontario (RNAO) Diabetische voet 2005 American College of foot and ankle surgeons Diabetische voet 2006 Steeds et al. Diabetische voet 2006 Consortium for Spinal Cord Injury Decubitus 2000 National Institute for Health and Clinical Excellence Decubitus 2001 University of Iowa Gerontological Nursing Behandeling van decubitus 2002 Interventions Research Center, Research Translation and Dissemination Core University of Iowa Gerontological Nursing Interventions Research Center, Research Translation and Dissemination Core Preventie van decubitus 2002 National Collaborating Centre for Nursing and Supportive Care Decubitus 2003 The John A. Hartford Foundation Institute for Geriatric Nursing Decubitus 2003 Wound, Ostomy, and Continence Nurses Society Decubitus 2003 (WOCN) Registered Nurses Association of Ontario (RNAO) Decubitus 2005 Registered Nurses Association of Ontario (RNAO) Decubitus Aanvullend materiaal Na een inventarisatie van het aanwezige materiaal binnen de Universiteit Gent, het Universitair Ziekenhuis Gent en de hogescholen van de Associatie Universiteit Gent werd de inhoud van de databank verder aangevuld. Dit materiaal bestond uit cursussen, onderwijsmateriaal, beslisbomen, reviews, fotografisch materiaal, videomateriaal en ICTondersteund materiaal. Het includeren van het materiaal gebeurde op basis van de relevantie binnen de focus van het project. 2 Ontwikkeling van de website 2.1 Zelfstudie De website werd opgebouwd als een geheel van webpagina s die gebundeld werden in hoofdstukken. Ter ondersteuning van de inhoud werden de hoofdstukken voorzien van schematische voorstellingen en beeldmateriaal. Elk hoofdstuk start met een inleidend deel en met een overzicht van de leerdoelstellingen. Aan de leerdoelstellingen werd een link 29

30 gekoppeld waardoor de gebuiker de inhoud eenvoudig kan vinden. Aan het einde van elk hoofdstuk werd een overzicht van de literatuur toegevoegd. 2.2 Beslisbomen Naast hoofdstukken werden beslisbomen omtrent wondbehandeling en verbandkeuze uitgewerkt. De beslisbomen werden gebaseerd op de handleiding wondzorg van de multidisciplinaire Werkgroep Wondzorg van het Comité Medisch Materiaal UZGent. Deze handleiding bestaat uit steekkaarten waarin verbandeigenschappen, indicaties en behandelingsmethoden beschreven worden. In overleg met de projectgroep werd de informatie gedigitaliseerd en aangepast aan de meest recente ontwikkelingen Digitale beslisboom voor wondbehandeling Een digitale beslisboom voor wondbehandeling werd ontwikkeld. De aanbevelingen voor de wondbehandeling zijn afhankelijk van wondspecifieke eigenschappen: Aanwezigheid van infectie Aanwezigheid van necrose Type weefsel Exsudatiegraad Voor elk type wonde worden één of meerdere aanbevelingen beschreven. De meest aanbevolen behandeling wordt eerst vermeld. Figuur2: Digitale beslisboom voor wondbehandeling. 30

31 2.3 Digitale beslisboom voor wondverbandkeuze De verschillende eigenschappen van de wondverbanden werden ter beschikking gesteld via een werkbaar instrument. Vanuit de literatuur werden een aantal verbandeigenschappen geïnventariseerd. De eigenschappen werden op volgende manier ingedeeld: Eigenschappen van het verband o Creëren van een vochtige wondheling o Antibacteriële werking o Stimuleren van de granulatie o Hemostatisch o Debriderend o Inklevend in de wonde o Absorberend vermogen Eigenschappen voor de patiënt o Wondgeurabsorberend o Pijnverzachtend o Frequentie van de verbandwissel Eigenschappen voor de gebruiker o Doorzichtig o Inknipbaar o Specifieke opleiding wondzorg noodzakelijk o Moeilijkheidsgraad van de verbandwissel De eigenschappen werden samen geïntegreerd in een digitaal keuzeformulier. Door gewenste verbandeigenschappen te combineren krijgt de zorgverstrekker de mogelijkheid om specifieke eisen te stellen aan het verband. De combinatie van deze specifieke eisen wordt gelinkt aan het meest geschikte wondverband. 3 Validering 3.1 Validering door de projectgroep De inhoud van elk hoofdstuk werd gevalideerd door de projectgroep. Hierbij werd in een eerste fase een draftversie van elk hoofdstuk naar de leden van het samenwerkingsverband verstuurd met de vraag om opmerkingen te formuleren. Na inventarisatie werden inhoudelijke wijzigingen of aanvullingen verwerkt. In een tweede fase werd een aangepaste draftverise opnieuw ter discussie gesteld tijdens de overlegmomenten met de leden van de 31

32 projectgroep. Na elke overleg werd een concensustekst opgemaakt en opnieuw ter goedkeuring voorgelegd. 3.2 Validering door externe wondexperts Tijdens de ontwikkeling van de inhoud werd advies gevraagd aan externe wondexperts. Aspecten van diagnostiek, behandeling en preventie waarover geen tot weinig concensus kon gevonden worden in de literatuur werden aan deze experts voorgelegd. Op basis van hun opmerkingen werd de inhoud aangevuld en/of aangepast. Na elk overleg werd een concensustekst opgesteld en voorgelegd ter goedkeuring aan de expert en aan de leden van het samenwerkingsverband wondzorg. Volgende thema s werden aan externe experts voorgelegd: Diagnostiek van een arterieel ulcus De ondersteunende therapie bij een diabetische voetwonde 4 Ontwikkeling van de toetsmodules De zelftoetsen werden ontwikkeld op basis van toetsvragen uit handboeken, expertise van de leden van de projectgroep en een databank met toetsvragen omtrent decubitus. Diverse types van vraagstellingen werden gebruikt om de toetsmodules attractief te maken en om de gebruiker te stimuleren om de zelftoetsen te maken: meerkeuzevragen, matching, fotogerelateerde vragen en casuïstiek. Na het beantwoorden van elke vraag wordt feedback getoond en na de laatste vraag verschijnt een rapport met het eindresultaat. Op basis van dit resultaat kunnen kennisleemten aangevuld worden. De evaluatie van de kwaliteit van deze modules wordt beschreven in hoofdstuk 4. Figuur 3: Voorbeeld van een meerkeuzevraag 32

33 Hoofdstuk 4: Evaluatie van de website 1 Evaluatie van de website Het doel van de evaluatie was om de inhoud en de didactische kwaliteit van de website te evalueren. De evaluatie werd ook gebruikt om de toepasbaarheid in de opleidingen en in de dagelijkse praktijk te evalueren en waar nodig het project bij te bijsturen 1.1 Procedure In mei 2007 werd de eerste evaluatie van de website beschikbaar gesteld. Feedback werd gevraagd van wondexperts, lesgevers en studenten. Volgende modules werden geëvalueerd: Pathofysiologie Classificatie Oservatie Verbanden Veneus ulcus Arterieel ulcus Toetsvragen De inhoud werd geëvalueerd op basis van: de relevantie van het thema voor de opleiding de helderheid van de uitwerking de diepte van de uitwerking De didactische uitwerking werd geëvalueerd op basis van: de helderheid van het taalgebruik de structuur van de website de navigatiemogelijkheden binnen de wesbite de lay-out de grafische ondersteuning (beeldmateriaal) Aan de respondenten werd ook gevraagd naar een algemene evaluatie van de website. De kwaliteit, de relevantie voor de opleiding en voor het werkdomein werden hiervoor bevraagd. 33

34 1.2 Resultaten De website werd geëvalueerd door 48 respondenten. In tabel 10 wordt een overzicht gegeven van de demografische gegevens. Tabel 10. Demografie Demografische variabele n Opleiding Bachelor Verpleegkunde 12 Verpleegkunde 4 e graad 5 Student Bachelor Verpleegkunde 6 Student Verpleegkunde 4 e graad 18 Student Master Geneeskunde 1 Huisarts in opleiding 4 Andere 2 Tewerkstelling Ziekenhuis 10 Onderwijs 13 Thuiszorg 3 Onderzoek 1 Andere 21 Werkervaring Student 30 < 5 jaar jaar 4 > 10 jaar 9 Functie Wondspecialist 4 Ziekenhuishygiëne 1 Beleid 3 Specifieke expertise Wondzorg 3 Didactisch 4 Een overzicht van de resultaten van de inhoudelijke evaluatie wordt voorgesteld in tabel 11. Tabel 11. Overzicht resultaten van de kwaliteit van de inhoudelijke invulling In sterke mate Mee eens Niet mee Helemaal niet Thema Evaluatie mee eens (n) (n) eens (n) mee eens (n) Pathofysiologie Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Classificatie Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Observatie Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Verbanden Inhoud is relevant

35 Thema In sterke mate Mee eens Niet mee Helemaal niet Evaluatie mee eens (n) (n) eens (n) mee eens (n) Heldere uitwerking Grondige uitwerking Veneus ulcus Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Arterieel ulcus Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Toetsvragen Inhoud is relevant Heldere uitwerking Grondige uitwerking Feeback is duidelijk Een overzicht van de resultaten van de didactische evaluatie wordt voorgesteld in tabel 12. Tabel 12. Overzicht resultaten van de didactische evaluatie In sterke mate Mee eens Niet mee Helemaal niet Evaluatie mee eens (n) (n) eens (n) mee eens (n) Taalgebruik is duidelijk en correct De structuur van de website is logisch De lay-out van de website is goed Via het menu is navigatie eenvoudig Het zoeken van informatie is eenvoudig De theorie wordt grafisch ondersteund Een overzicht van de globale beoordeling wordt voorgesteld in tabel 13. Tabel 13. Globale beoordeling van de website Evaluatie Zeer goed (n) Goed (n) Voldoende (n) Kwaliteit Relevantie voor de opleiding Relevantie voor het werkveld Zwak (n) 1.3 Conclusie Inhoudelijk werd de website als goed tot zeer goed geëvalueerd. De modules werden als relevant beschouwd binnen de gevolgde basisopleiding en helder en voldoende uitgewerkt. Aandachtspunten waren de grafische ondersteuning en de mogelijkheid om te navigeren binnen de website. De aandacht diende te gaan naar een verdere optimalisering van de toetsmodules. De resultaten van deze bevraging werden tijdens het coördinerend overleg 35

36 voorgelegd aan de projectgroep. Op basis van hun aanbevelingen werden volgende wijzigingen doorgevoerd: De toetsvragen werden herwerkt. De tekstgerichte vraagstelling werd aangepast naar een vraagstelling die naar algemene principes en toepassingen peilde. Beeldmateriaal werd verder aangevuld. De navigatiestructuur werd duidelijker gestructureerd. 2 Evaluatie van de kwaliteit van de toetsvragen 2.1 Procedure In september 2007 werd de aangepaste versie van de website beschikbaar gesteld. In deze versie waren alle modules operationeel. Gezien de opmerkingen uit de voorgaande evaluatie werd nu gefocust op de kwaliteit van de toetsvragen. Voor deze evaluatie werd feedback gevraagd van studenten verpleegkunde van de hogescholen van de Associatie Universiteit Gent en van studenten geneeskunde van de derde en de vierde proef. Deze versie werd gepubliceerd op. Via deze website kon een elektronische evaluatie ingevuld worden. Deze evaluatie werd ontwikkeld met het softwarepakket SNAPsurveys (Boston, MA, USA). De studenten werden via hun respectievelijke digitale leerplatform opgeroepen om mee te werken aan deze eindevaluatie. De focus van deze evaluatie was de kwaliteit van de toetsvragen. De kwaliteit van de toetsvragen werd bepaald door: De kwaliteit van de antwoordalternatieven (a-waarde) De moeilijkheidsindex (p-waarde) De dicriminatie index van de vragen (D-waarde) 2.2 Data analyse De kwaliteit van de antwoordalternatieven: a- waarde De a-waarde is de proportie tussen het aantal respondenten dat voor de afleider gekozen heeft en het totaal aantal respondenten dat de vraag beantwoord heeft. Hoe hoger een a- waarde is, hoe aantrekkelijker het antwoordalternatief is voor de respondent. Enkel antwoordalternatieven met een a-waarde van 0.1 tot 0.9 worden als waardevol aanzien. Een antwoordalternatief met een extreem lage waarde kan beschouwd worden als een ineffectief alternatief dat mogelijks weinig betrekking heeft op de vraag. Ook een groot aantal antwoordmogelijkheden kan aanleiding zijn tot een lage a-waarde voor de afleiders. 36