PROJECT BRIEF - Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens

Transcriptie

1 RWS ONGECLASSIFICEERD PROJECT BRIEF - Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens Een succesvolle samenwerking van overheid en markt ( BIDON ) Datum 31 maart 2015 Status Definitief, vastgesteld in Regiegroep 31 maart 2015 Als je verantwoordelijk bent -- als je kennis hebt van data in een overheidsinstelling, merk je vaak dat deze mensen in de verleiding komen om ze voor zich te houden -- Hans [Rosling, Gapminder Foundation] noemt dat databaseknuffelen. Je knuffelt je database, want je wilt ze niet afstaan (...) Tim Berners-Lee (uitvinder van het internet), TED2009 (...) ja, maak een mooie website, wie ben ik om je af te raden een mooie website te maken? Maak gerust een mooie website, maar geef ons eerst de onbewerkte data, wij willen de data. Wij willen onbewerkte data. (...) Tim Berners-Lee, TED2009

2

3 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart 2015 Colofon Uitgegeven door Regiegroep BIDON Uitgevoerd door Jan Klein Kranenburg Telefoon Datum 31 maart 2015 Status Definitief Versienummer 1

4

5 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart 2015 Inhoud 1 Managementsamenvatting 8 2 Leeswijzer 9 3 Inleiding, achtergrond en historie Doel van dit document Aanleiding voor het project Belang vanuit overheidsperspectief Belang vanuit marktperspectief Historie 13 4 Projectdefinitie Doelstellingen Scope Out of Scope Aanpak en fasering Oriëntatiefase Initiatiefase Voorbereidingsfase Realisatiefase Beheerfase 16 5 Business case Aanleiding en doelstelling Huidig bodeminformatiebeheer zeer inefficiënt Organisatorisch opgave Kosten en baten 18 6 Beoogde projectorganisatie Projectmanagement Stuurgroep Opdrachtgever Leverancier Gebruikers Communicatie 20 7 Het project in haar omgeving BRO Bodemloket en DINO BLK De bredere informatiebehoefte van netbeheerders De Omgevingswet De Laan van de Leefomgeving Het Bodemconvenant Digitale keten (veldwerk, laboratorium, Omgevingsloket) Gemeentelijke en provinciale bodemsoftware Normdocumenten 29 8 Functionele beschrijving 30

6 8.1 Scope van de dataset Gegevensstroom Rol van het bevoegd gezag Toegankelijkheid Rol van onderzoeksbureaus Betekenis voor overheden Betekenis voor marktpartijen 31 9 Beoogde wijze van financiering Deelplan 2N (Ontwerpfase: Netbeheerders) Deelplan 2O (Ontwerpfase: Overheid) Deelplan 3N (Realisatiefase: Netbeheerders) Deelplan 3O (Realisatiefase: Overheid) Deelplan 4 (Beheerfase) Resumé t.a.v. KIBO 35 Bijlage A Bijlage B Betrokken partijen 36 Status quo ontsluiting milieuhygiënische bodeminformatie 39

7

8 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» 1 Managementsamenvatting Tijdens een conferentie in januari 2014 ( LEF sessie ) werd door relevante stakeholders binnen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen de noodzaak uitgesproken om op korte termijn milieuhygiënische bodeminformatie beter onderling toegankelijk te maken. De Basisregistratie Ondergrond (BRO) kon dit gegevenstype op dat moment geen prioriteit geven. Langer wachten zou binnen de overheid in toenemende mate ontwikkelingen op het gebied van informatievoorziening remmen en zorgde binnen het grondroerende bedrijfsleven jaarlijks voor hoge vermijdbare kosten. Deze vermijdbare kosten komen vooral voort uit het gegeven dat grondroerders conform arboregels de kwaliteit van de bodem moeten kennen voordat ze er in gaan werken. Het hergebruiken van bestaande informatie en een goede en snelle toegankelijkheid daarvan levert een besparing ten opzichte van het uitvoeren van nieuw onderzoek. Bij de overheid kan een gedegen informatievoorziening een aanmerkelijke besparing geven op administratieve lasten bij data-invoer, gegevensverstrekking (indien niet gedekt door leges) en voorziet een goede informatievoorziening in algemene beleidsdoelen zoals transparantie (open data) en verantwoordbaarheid (monitoring). Middels het formeren van een publiek-private Regiegroep en diverse werkgroepen is gestart met een aantal verkenningen waaronder de uitvoering van een business case. Deze business case monetariseert enerzijds de vermijdbare kosten ( baten ) en geeft daarnaast inzicht in maatschappelijke baten en voordelen aan overheidszijde. De resultaten waren spectaculair (tot meer dan 9 miljoen baten per jaar en een terugverdientijd van minder dan een half jaar) en legitimeerden de ingezette weg om op korte termijn een impuls te geven aan een gezamenlijke gegevensontsluiting. Gekozen werd voor de oplossingsrichting die de grootste baten zou opleveren: een gezamenlijke landelijke voorziening. Een andere werkgroep richt zich op het definiëren van een nieuwe gezamenlijke markt-overheid dataset, die de scope van de gegevens in de landelijke voorziening bepaalt. Een geactualiseerde dataset die vanuit een informatiebehoefteanalyse is gedefinieerd moet in toenemende mate zorgen voor een informatievoorziening die in toenemende mate vraaggestuurd is. De business case becijfert een kosten/batenverdeling die recht doet aan een investering die voor 80% bij de markt ligt en voor 20% bij de overheid. De totale kosten voor de aanloopfase worden geraamd op maximaal en de kosten voor de realisatiefase worden geraamd op maximaal Verkend wordt of de beoogde landelijke voorziening opgenomen kan worden binnen het programma Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK). Indien dit inderdaad mogelijk blijkt, kunnen technische componenten hergebruikt worden en kunnen de benodigde kosten mogelijk aanmerkelijk lager uitvallen. Een projectmanagement volgens een bewezen methodiek moet leiden tot een gefaseerde aanpak met een gedegen projectsturing. Gestreefd wordt naar realisatie in ongeveer 2 jaar. Uitgangspunt is, dat het Bodemconvenant voorziet in een landelijke gegevenslevering door overheden bij inwerkingtreding van de Omgevingswet (2018). Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een vereenvoudiging van de digitale keten, waardoor administratieve lasten zullen dalen. Pagina 8 van 40

9 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart Leeswijzer Onderhavig document wordt aangeduid met de term Project Brief, dat direct aangeeft dat het een tussenresultaat is in een project dat de beginselen van de PRINCE2-sysematiek voor projectmanagement volgt. De Project Brief beschrijft, wat zou moeten worden gedaan in dit project en welke deliverables (producten) zouden moeten worden opgeleverd, inclusief hun acceptatie criteria. Het wordt duidelijk dat dit op dit moment op hoofdlijnen, niet in detail wordt beschreven. De Project Brief is een resultaat van opstartfase van het project, dat vervolgens over moet gaan naar een Project Initiatiefase. In de inleiding (hoofdstuk 3) worden achtergronden en historie beschreven. Ze laten zien welke stappen in de opstartfase al gezet zijn en blikken terug op de startbijeenkomst (LEF-sessie) waar het brede commitment onder alle stakeholders ontstond voor dit project. Hoofdstuk 4 betreft de projectdefinitie. Het beschrijft de projectdoelstellingen, de scope, maar ook nadrukkelijk wat buiten de scope valt, omdat dat mogelijkerwijs niet vanzelfsprekend is. Verder is er in dit hoofdstuk aandacht voor de fasering. Ook in deze fasering is rekening gehouden met de PRINCE2-uitgangspunten. In dit project is al in een eerder stadium een business case uitgewerkt, deze wordt toegelicht in hoofdstuk 5. Uit deze business case blijkt dat dit project twee werelden zal verenigen: de overheid en het bedrijfsleven. Beide werelden produceren vergelijkbare bodemkwaliteitsgegevens en hebben bij hun primaire werkzaamheden ook weer baat bij (her-)gebruik van deze gegevens. Door onderling gegevens uit te wisselen ontstaat een win-win situatie voor zowel bedrijfsleven als overheid. De business case geeft een inschatting van de batenverdeling. In financiële zin zal de markt meer baten genieten dan de overheid. De overheid daarentegen kan weer maatschappelijke baten genereren uit de beschikbaarheid van gegevens van de markt. Om te zorgen dat de baten ook als zodanig worden omgeslagen naar de kosten is in hoofdstuk 9 (financiering) een voorstel gedaan voor een evenredige financiering. Omdat voor zowel het overheidsdeel als het marktdeel verschillende financieringsbronnen worden beoogd dient dit document verschillende doelen. Het dient voor de markt als onderlegger voor een nadere kostenverdeling, behorend bij een te tekenen intentieverklaring. Voor het overheidsdeel dient het tevens als proposal om aanspraak te maken op middelen uit het Kennis en Innovatieprogramma Bodem en Ondergrond (KIBO). Hiervoor is met name hoofdstuk 9.6 relevant, omdat dit het aan te vragen subsidiebedrag concretiseert en onderbouwt. In hoofdstuk 6 wordt conform PRINCE2 een beoogde projectorganisatie beschreven. Hoofdstuk 7 beschrijft het project in jaar omgeving: de relatie met onder andere de Basisregistratie Ondergrond (BRO), Bodemloket, de Omgevingswet met de Laan van de Leefomgeving en haar Informatiehuizen et cetera. Hoofdstuk 8 betreft een functionele beschrijving van de beoogde voorziening en geeft globaal een beschrijving van functionele eisen, hetgeen in een volgende fase nog nader uitgewerkt moet worden tot een functioneel ontwerp of anderszins. Pagina 9 van 40

10 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» 3 Inleiding, achtergrond en historie 3.1 Doel van dit document Het doel van dit document is meerledig: 1. Proposal ten behoeve van toetsing aan de KIBO 1 -criteria om het project aan te merken als KIBO-Business Case en daarmee in aanmerking te komen voor financiering voor het overheidsdeel van de begroting; 2. Project Brief (PB) als onderlegger voor de intentieverklaring die door betrokken partijen (waaronder Platform Netbeheerders) getekend dient te gaan worden; 3. Informerend naar overige stakeholders en de projectomgeving. 3.2 Aanleiding voor het project Milieuhygiënische bodeminformatie kan ontstaan tijdens diverse maatschappelijke processen, zoals: 1. Bedrijven en burgers die een onderzoeksplicht hebben vanuit wet- en regelgeving (bouwen, milieuvergunning); 2. Bedrijven en burgers die bodemonderzoek uitvoeren t.b.v. waarde- en risicobepaling bij bijvoorbeeld de aan- of verkoop van onroerend goed; 3. Overheidsorganisaties die gericht bodemonderzoek uitvoeren voor de uitvoering van hun wettelijke taken en/of lokale beleid; 4. Bedrijven die bodemonderzoek uitvoeren ten behoeve van risicobepaling als uitvloeisel van arbo-regelgeving. Milieuhygiënische bodeminformatie is een begrip dat zowel de veldwerk- en laboratoriumgegevens als overheidsbesluiten omvat, alsmede de daarbij behorende metadata. Naar schatting vinden er jaarlijks vele tienduizenden bodemonderzoeken plaats. Al die bodemonderzoeken leveren bodeminformatie op. Het is een gegeven dat de bodemonderzoekscontouren elkaar vaak overlappen. Het gebeurt zelden dat onderzoeksgegevens hergebruikt worden, terwijl dat vaak (uit kostenoogpunt) wel interessant kan zijn. Voorbeeld: Als een waterleidingbeheerder een reparatie moet uitvoeren kan ze geld besparen door onderzoeksgegevens (her) te gebruiken die de gemeente van dezelfde locatie al in haar bezit heeft, omdat voor dezelfde locatie ooit een (milieu-)vergunning verstrekt is. Bodemonderzoeksgegevens zijn in Nederland doorgaans slecht ontsloten 2 en worden door de eigenaar nagenoeg alleen ad hoc geleverd op verzoek. De markt en overheid stellen zich daarbij vaak zakelijk op (rekenen onderling kosten) en ook bedrijven onderling zijn niet gewend om informatie onderling te delen. De wederzijdse opstelling leidt tot inefficiëntie en hoge kosten die vermijdbaar lijken te zijn. 1 Kennis- en Innovatieprogramma Bodem en Ondergrond 2 Zie bijlage C: Status quo ontsluiting milieuhygienische bodeminformatie Pagina 10 van 40

11 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart Belang vanuit overheidsperspectief De overheid worstelt de laatste jaren met het dilemma dat een verdergaande decentralisatie weliswaar voordelen kent, maar tegelijkertijd voor een uitdaging zorgt als het gaat om het ontsluiten van uniforme en kwalitatief vergelijkbare bodeminformatie. Versnippering dreigt en klanten (informatievragers) van gemeenten en provincies lopen tegen een grote verscheidenheid op als het gaat om kwaliteit, verstrekkingswijzes en -voorwaarden. Voor gemeenten en provincies was er gedurende de periode bovendien geen financieel en beleidskader die gewenste verbeterinspanningen op dit vlak zouden kunnen legitimeren. In de genoemde periode is er dan ook diverse malen kritiek geweest óf zijn specifieke adviezen gegeven om de informatiebeschikbaarheid binnen de bodemsector te verbeteren. Enkele voorbeelden hiervan zijn: 1. Midtermreview 3 Informatiebeheer is belangrijk gebleken voor een goede inventarisatie van de spoedopgave. Voorts is informatiebeheer van groot belang voor het verbinden van de ondergrond met andere thema s. Uit de rondgang bij overheden blijkt dat de kwaliteit en beschikbaarheid van bodeminformatie niet overal optimaal is of zelfs een knelpunt is. 2. Regionale rekenkamerrapporten 4 Het is dan ook van groot belang dat de provincie de nazorgplannen goed toetst, toeziet op de naleving van de nazorg en ervoor zorgt dat de informatie over de nazorglocaties en de restverontreiniging op orde is. Indien dit niet gebeurt, doet dat ook (deels) het effect van de sanering teniet. 3. Rapport Beleidsonderzoek Heroverweging (Bodemsanerings-)beleid 5 Een consequentie van de decentralisatie is dat het Rijk moet loslaten en vertrouwen in de decentrale afwegingen en de decentrale democratische controle. Het verdient aanbeveling om opnieuw expliciet vast te leggen wat de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de verschillende bestuurslagen precies zijn zodat voor alle betrokkenen volstrekt duidelijk is, wie waarvoor verantwoordelijk is, wie welke informatie verzamelt en hoe en door wie wordt vastgesteld of de middelen rechtmatig, doelmatig en doeltreffend zijn besteed. Samen met toenemende inzicht in het belang van een transparante overheid en een gewenste uitwerking van het Open Data Beleid vormt ook dit mede aanleiding om de informatiebeschikbaarheid in de bodemsector te willen verbeteren. Los daarvan is de overheid (met name gemeenten, maar ook het ministerie van Defensie en Rijkswaterstaat) zelf ook netbeheerder. Gemeenten zijn netbeheerders vanuit hun rol als rioolbeheerder en beheerder van binnenstedelijke CCTVnetwerken, verkeersregelinstallaties en/of openbare verlichting. Landelijke diensten zijn netbeheerders omdat ze in het bezit zijn van eigen ondergrondse communicatienetwerken. Overheden (met name gemeenten en omgevingsdiensten) zijn veel tijd kwijt aan de invoer van bodemgegevens in hun Bodem Informatie Systemen (BIS). De beoogde landelijke voorziening voorziet ook in een modernisering van de digitale keten, Voorbeeld Provincie Zuid-Holland: 5 AT Osborne, 2014 (ref /ODGMG-OHBB-IGM/PKE/JKU/SVI) Pagina 11 van 40

12 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» waarbij gegevens rechtstreeks bij de landelijke voorziening aangeleverd worden door bij voorkeur- het adviesbureau dat digitale veldwerkgegevens en digitale laboratoriumgegevens kan combineren tot één databestand. Daarnaast gaat veel tijd zitten in het verstrekken van informatie aan derden, tijd die kan worden vermeden door derden rechtstreeks toegang te geven tot (open) data. Een centrale voorziening waarin ook gegevens worden aangeleverd door derden zorgt ervoor dat in een fase dat de overheid zelf steeds minder bodemonderzoeksgegevens produceert (afronding bodemsaneringsoperatie) er toch voldoende beschikbare, actuele kwaliteitsgegevens beschikbaar blijven. Deze kunnen welkom zijn bij bijvoorbeeld het opstellen van bodemkwaliteitskaarten. Tot slot heerst er bij decentrale overheden een toenemend inzicht dat burgers en bedrijven ervan uit mogen gaan dat leefomgevingsinformatie (w.o. bodemkwaliteitsinformatie) op een zo transparante, laagdrempelige en klantvriendelijke wijze ontsloten hoort te worden, hierbij rekening houdend met het feit dat de informatiebehoefte vaak niet eindigt bij bestuurlijk grenzen. Dit vereist uniformiteit in vertrekkingswijze en voorwaarden over de gemeente- en provinciegrens heen. Ter illustratie een voorbeeld van situaties waar informatievragers tegenaan lopen: Voor een tracégebonden klus (80 kilometer) moet een aannemer informatie over de kwaliteit van de bodem verzamelen. De bodeminformatie blijkt versnipperd over 2 provincies, 7 gemeenten en 2 waterschappen. De provincie verschaft maar een deel van de informatie en verwijst door naar de gemeenten. Bij gemeente 1 moet het fysieke archief worden bezocht tijdens kantooruren. Bij gemeente 2 moet de aannemer pér onderzochte locatie een rapport kopen voor meer dan 100 per stuk. Het rapport geeft allerlei ongevraagde informatie en lijkt meer bestemd voor makelaars. Gemeente 3 kan gegevens digitaal leveren, maar er dient per rapport betaald te worden middels ideal. Een werknemer van het aannemersbedrijf moet dit s avonds vanaf thuis doen, omdat er geen zakelijke ideal-accounts bestaan. De kosten hiervoor blijkt hij lastig te kunnen declareren, omdat de gemeente geen bonnetje wil verstrekken. Een dataspecialist bij de aannemer constateert dat de gewenste data op uniforme wijze en volgens een Open Standaard (SIKB0101) in datasystemen van de gemeente en provincies zit. Hoopvol informeert hij naar het bestaan van landelijke WFS en WMS ontsluiting, zodat hij deze kan gebruiken in zijn GISsysteem. Gemeenten blijken deze wijze van gegevensontsluiting echter niet te ondersteunen Belang vanuit marktperspectief Bovenstaand voorbeeld is illustratief voor de problemen waar grondroerders, waaronder netbeheerders tegen aan lopen. Het leidt tot vertraging en kostenverhoging. Veelal betreft het maatschappelijke kosten, omdat het veelal werken betreft in de openbare ruimte, waarbij de overheid als opdrachtgever is betrokken. Een netbeheerder als Liander laat weten dat er binnen haar organisatie een team van meer dan 30 mensen fulltime bezig is met informatievergaring. Veel van dit werk zou geautomatiseerd kunnen worden indien de data op een juiste manier ontsloten zou worden. Liander werkt globaal in drie provincies voor het gas- en electriciteitsnetwerk. Bodem+ heeft ooit becijferd dat er bij decentrale overheden in totaal zo n FTE bezig zijn met het verstrekken van bodeminformatie aan derden. Pagina 12 van 40

13 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart 2015 De business case becijfert het financiële voordeel voor netbeheerders. Zie hiervoor hoofdstuk Historie Er is zowel binnen de overheid als binnen de markt lange tijd gedacht dat de Basisregistratie Ondergrond (BRO) de bestaande situatie zou verbeteren. Deze wettelijk geregelde registratie zou de beschikbaarheid van gegevens in de nabije toekomst garanderen. Milieuhygiënische gegevens werden genoemd als een tweede fase-gegevensobject, maar benadrukt werd dat een tweede fase niet per definitie een lage prioriteit zou inhouden. Eind 2013 werd echter duidelijk dat de berichten hierover te optimistisch waren. De implementatie van het betreffende gegevensobject zou naar verwachting pas na 10 jaar of wellicht helemaal niet plaatsvinden. Deze gang van zaken leidde bij marktpartijen en overheidskoepels tot de nodige onvrede, maar tegelijkertijd tot het idee dat -vanuit een gezamenlijk belang- het mogelijk moest zijn om zelf een impuls te geven aan de gegevensontsluiting. In gesprekken tussen Netbeheer Nederland (brancheorganisatie van energienetbeheerders), Liander (netbeheerder voor 3 miljoen huishoudens) en Rijkswaterstaat Leefomgeving (via Bodem+ een intermediaire uitvoeringsorganisatie van Rijk, Gemeenten, Provincies en Waterschappen) is het idee geopperd om via een conferentie in het LEF Future Centre met alle stakeholders tot een gezamenlijk inzicht en commitment te komen en daarmee de basis te leggen voor de verbeterde informatievoorziening waarin alle stakeholders vanuit gezamenlijk belang bijdragen. Deze LEF-sessie kende een buitengewoon succesvol resultaat en ter plekke is een Regiegroep geformeerd om de gewenste stappen te initiëren. Het project wordt sinds 2014 aangeduid met de afkorting BIDON ( BodemInformatie Delen tussen Overheid en Netbeheerders ). Sinds de LEF-sessie is er over dit initiatief inmiddels contact geweest met andere bedrijfstakken, zoals: Makelaars (NVM); Verzekeraars (Achmea, Interpolis, Centraal Beheer, FBTO en Avero); ProRail Loonbedrijven (Cumela) Bouw- en infra (Bouwend Nederland) Adviesbureaus (VvMA, NL Ingenieurs); Softwareleveranciers (BIS, Boormanager), Binnen de overheid is het initiatief inmiddels getoetst bij partijen/gremia als RIVM, Gemeenten (WEB), UP Bodemconvenant, BOOG (IPO), Rijkswaterstaat, Kadaster, Geonovum, SIKB inclusief Centraal College van Deskundigen Datastandaarden, GOAL (Digitalisering Omgevingswet), IenM (STRONG). Alle contacten tot op heden hebben als uitkomst dat er herkenning is in de geschetste probleemstelling en er bovendien een breed draagvlak voor de oplossingsrichting lijkt te zijn. Pagina 13 van 40

14 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» 4 Projectdefinitie 4.1 Doelstellingen Doelstelling van het project is het creëren van een omgeving waarin bodemkwaliteitsgegevens van zowel overheid als markt op een uniforme en laagdrempelige wijze beschikbaar komen en onderling uitwisselbaar gemaakt worden teneinde daar maatschappelijke winst en financiële besparingen mee te realiseren Scope Binnen de scope van het project worden de volgende resultaten opgeleverd: 1. Een centrale voorziening (database) waarin milieuhygiënische bodemgegevens van zowel markt als overheid digitaal ingenomen worden en die deze data ontsluit op een wijze waarmee een optimaal hergebruik van gegevens wordt bereikt; 2. Een uniforme dataset, gebaseerd op de gangbare (open) sectorstandaard SIKB0101, die binnen de bestaande digitale keten zorgt voor een optimale gegevensuitwisseling, gebaseerd op een actuele informatievraag; 3. Een beheersituatie die is geborgd in een publieke omgeving met bijbehorende financiering en/of transactievergoedingen; 4. Verankering van de gewenste situatie in een wettelijk kader (convenant, Amvb, certificatieregeling) waarmee gegevenslevering blijvend wordt gegarandeerd; 5. Een financieringsmodel voor de realisatie van het initiatief op korte termijn; 6. Een plan van aanpak die kwaliteitsborging (kwaliteit van de gegevens en het gebruik ervan) regelt en adresseert Out of Scope Nadrukkelijk out of scope zijn de volgende zaken: 1. Het leveren van een geografisch portaal (viewer) die de opgeslagen data als informatie toont; 2. Het garanderen van informatiebeschikbaarheid rond andere gegevenstypes die relevant zijn in de netbeheer-sector, waaronder ligging van kabels en leidingen (WION/KLIC), grondsoortenclassificatie, grondwaterstanden; 3. Informatieopslag van niet-gevalideerde informatie, zoals (niet beschikte) interpretaties of rapporten; 4. Vervanging van informatiesystemen van decentrale overheden (BIS e.a.); 5. Een systeem waarin een vertaalslag wordt gemaakt van bodemkwaliteit naar veiligheidsrisico inventarisatie. De keus om in deze fase primair de focus te leggen op data en niet op informatie is gelegen in het feit dat informatie (als zijnde geïnterpreteerde gegevens) vaak onvoldoende gevalideerd zijn en dat de kwaliteit daarvan ter discussie zou kunnen komen te staan. Verder geldt dat informatie vaak op maat gemaakt is voor een specifieke doelgroep, waardoor andere doelgroepen suboptimaal bediend worden. De verwachting is dat met het goed beschikbaar stellen van data (ontsluiting middels open standaarden), de interpretatie ervan (informatievorming) en het realiseren van apps, tools en andere producten door de doelgroepen zelf opgepakt zal worden. Onderstaande afbeelding verduidelijkt de scope. Pagina 14 van 40

15 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart 2015 Figuur 1: Scope van BIDON 4.2 Aanpak en fasering Het project kent de volgende fases Oriëntatiefase De oriëntatiefase is afgerond. Deze fase diende om de probleemstelling helder te krijgen, hetgeen gebeurd is in de gesprekken tussen Rijkswaterstaat Bodem+, Netbeheer Nederland en Liander. Voorts is in deze fase de probleemstelling getoetst bij alle stakeholders en is gezocht naar herkenning en commitment. Dit heeft plaatsgevonden tijdens de LEF sessie op 29 januari Tot slot heeft in deze fase legitimatie plaatsgevonden van de probleemstelling door het uitwerken van een business case. oktober 2013 oktober Initiatiefase In de initiatiefase vindt formalisering van het commitment plaats. Voor de overheidszijde zijn dit gesprekken geweest die gevoerd zijn in de aanloop van een nieuw Bodemconvenant en geresulteerd hebben in concrete afspraken. Voor de marktpartijen betekende dit toelichting in het Platform Netbeheerders en het toewerken naar een intentieverklaring inclusief financiële toezeggingen. Deze fase wordt afgerond met een faseplan voor de voorbereidingsfase, waarin het projectmanagement en sturing geborgd is en de financiering inclusief kostenverdeling vast staat. oktober heden Voorbereidingsfase Voorbereidende werkzaamheden voor deze fase zijn al gestart in de vorige fase. Gedacht moet worden aan de outlines van een dataset, voortkomend uit een informatiebehoefteanalyse: welke verzameling aan data dekt de huidige informatiebehoefte. Ook is een globale functionele beschrijving gemaakt van een eindproduct, omdat zonder beschrijving er geen discussie over financiering zou kunnen plaatsvinden. Potentiële financiers dienen een redelijk nauwkeurig beeld te hebben van het te financieren product. De datasetbeschrijving wordt in deze fase opgeleverd. Deze dataset is gebaseerd op de informatiebehoefteanalyse. Een functioneel ontwerp (FO) wordt uitgewerkt met een nader te bepalen mate van detaillering. Dit geldt tevens voor de ontwikkeling van een technisch ontwerp (TO). Eventueel kan de ontwikkeling van het TO ook in de realisatiefase plaatsvinden. Pagina 15 van 40

16 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» Verder vindt in deze fase de beschrijving van de gewenste beheeromgeving plaats en wordt er een faseplan voor de uitvoeringsfase opgeleverd. Tot slot is er commitment over de financiering en kostenverdeling in de realisatiefase. maart 2015 december Realisatiefase De realisatie start met een aanbesteding en gunning op basis van het ontwikkelde functioneel ontwerp. Er wordt gestart met de bouw. De beheeromgeving wordt ingericht. Verankering van de werkwijze die leidt tot vulling van de centrale voorziening wordt vastgelegd in werkprocessen en wetgeving. Zodra de voorziening gerealiseerd is starten early adopters met gegevenslevering. Tot slot wordt een faseplan geschreven voor de beheerfase. januari 2016 januari Beheerfase In de beheerfase is gegevenslevering gegarandeerd en vindt naast een gedegen technisch beheer (ITIL) ook een gedegen financieel beheer plaats indien beheerkosten gedekt moeten worden door gebruik. Bij voorkeur vindt sturing op beheer plaats vanuit de overheid en komen netbeheerders in een gebruikersrol te zitten, waarbij onderscheid gemaakt wordt in vier soorten gebruikers: 1. Kleinschalige gebruikers die o.b.v. fair use kosteloos gegevens gebruiken; 2. Grootschalige gebruikers die in de initiatiefase financier zijn geweest; 3. Grootschalige gebruikers die in de beheerfase ook gegevensleverancier zijn; 4. Grootschalige gebruikers die slechts afnemer zijn januari 2017 e.v. In de beheerfase is ook nadrukkelijk aandacht voor kwaliteitsborging (kwaliteit van data en het gebruik ervan). Pagina 16 van 40

17 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart Business case De business case 6 voor het project is in oktober 2014 opgeleverd. Onderstaande samenvatting is integraal overgenomen uit de samenvatting van het document. 5.1 Aanleiding en doelstelling Op 29 januari 2014 vond een workshop rondom het thema bodeminformatie-beheer plaats met vertegenwoordigers van overheden en bedrijfsleven en kennisinstituten. Uitkomst daarvan was dat kostenbesparingen en maatschappelijke meerwaarde bereikt kunnen worden door centrale ontsluiting van bodemdata. Om beschikbare onderzoeken te kunnen gebruiken bij beoordeling van de bodemkwaliteit bij werkzaamheden in de bodem en de (doorloop)tijd van vooronderzoek te verkorten, is centrale ontsluiting van alle digitaal beschikbare bodemonderzoeksgegevens gewenst. Als vervolg op de workshop is de Regiegroep Hergebruik Bodeminformatie Loont opgericht. Deze groep heeft als missie Op laagdrempelige wijze ontsluiten van uniforme en landsdekkende milieuhygiënische bodeminformatie voor de overheid en de markt. De regiegroep coördineert momenteel het vervolgproces. De regiegroep heeft als onderdeel daarvan de Werkgroep Context opgericht en opdracht gegeven om de uitwerking van de voorliggende business case te begeleiden. De voorliggende business case beschrijft de kosten en baten van centrale ontsluiting van gegevens van bodemonderzoeken tot op het niveau van de analyseresultaten. De business case heeft tot doel om besluitvorming door de betrokken overheden en netbeheerders mogelijk te maken over het ontwikkelen van een centrale voorziening voor ontsluiting van digitaal beschikbare bodeminformatie. 5.2 Huidig bodeminformatiebeheer zeer inefficiënt Netbeheerders beoordelen bij graafwerkzaamheden de veiligheidskundige risico s op basis van de verontreinigingssituatie van de bodem. Individuele netbeheerders beschikken over een groot aantal bodemonderzoeken die niet geregistreerd zijn bij de overheden en daardoor niet beschikbaar zijn voor derden. Overheden registreren informatie over bodemverontreiniging (onderzoeksresultaten en juridische status) in bodem-informatiesystemen. Deze gegevens zijn momenteel niet direct toegankelijk voor netbeheerders en andere initiatiefnemers van graaf- of boorwerkzaamheden in de bodem. Daardoor zijn initiatiefnemers vaak genoodzaakt om bodeminformatie op te vragen bij de overheden. De gewenste te ontsluiten dataset is voor een groot deel digitaal beschikbaar. De data-opslag vindt momenteel echter versnipperd plaats en de beschikbare data worden slechts voor een beperkt deel centraal ontsloten. Hierdoor zijn de beschikbare digitale data beperkt toegankelijk voor netbeheerders en andere initiatiefnemers van werkzaamheden in de bodem. De huidige situatie van het databeheer is zeer inefficiënt en leidt tot onnodige kosten voor overheden bij het verstrekken en registreren van gegevens, en voor netbeheerders bij het opvragen en interpreteren van gegevens. 5.3 Organisatorisch opgave Een gezamenlijke inspanning van publieke en private partijen is nodig om een centrale voorziening te realiseren waarin alle nieuwe bodemonderzoeksgegevens, en 6 Business case hergebruik bodeminformatie - 14_05 R005, BURO38 (31 oktober 2014) Pagina 17 van 40

18 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» oude bodemonderzoeksgegevens voor zover digitaal beschikbaar, direct benaderbaar zijn voor netbeheerders en andere bedrijven en overheidspartijen. De technische kennis en tools die nodig zijn om de centrale voorziening te realiseren zijn beschikbaar. Het realiseren van de gewenste centrale voorziening voor landelijke uitwisseling van bodeminformatie is daarom met name een organisatorische opgave. In de business case zijn drie organisatorische scenario s voor centrale opslag en ontsluiting van bodemonderzoeksgegevens uitgewerkt. 5.4 Kosten en baten De initiële kosten voor ontwikkeling van de centrale voorziening zijn binnen een half jaar gebruik van de centrale voorziening reeds terugverdiend. Tabel 1 geeft een overzicht van de eenmalige en jaarlijkse kosten en baten. Naarmate de voorziening langer in gebruik is zal de mate waarin beschikbare bodemonderzoeken via de centrale database vindbaar zijn toenemen. Daarom zijn de kosten en baten berekend voor twee termijnen: direct na realisatie van de gewenste centrale voorziening (korte termijn), en na 5 tot 10 jaar gebruik van de centrale voorziening. Tabel 1: Kosten en baten gewenste centrale voorziening Het gehele rapport is te downloaden via Pagina 18 van 40

19 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart Beoogde projectorganisatie Voorgesteld wordt om het projectmanagement te organiseren conform de PRINCE2 7 - of een vergelijkbare bewezen methodiek en te werken met de daarbinnen gehanteerde principes: 1. Voortdurende rechtvaardiging: bij het project wordt de zakelijke rechtvaardiging (business case) continue getoetst om te garanderen dat het nog zinvol is om door te gaan met het project; 2. Leren van ervaringen: Leerpunten worden benoemd, vastgelegd en toegepast tijdens het project; 3. Rollen en verantwoordelijkheden zijn duidelijk geformuleerd: de belangen van de business, gebruikers en leveranciers zijn vertegenwoordigd; 4. Managen per fase: het project is onderverdeeld in duidelijke fases. Hierdoor kan het project per fase gemanaged worden. Dit scheelt in de uitvoering veel tijd, zonder aan kwaliteit in te leveren; 5. Managen by exception : een project wordt eerder bij uitzondering dan als regel gemanaged. Dit scheelt in de uitvoering veel tijd, zonder aan kwaliteit in te leveren; 6. Productgerichte aanpak: het project is gericht op het opleveren van producten, inclusief het voldoen aan de overeengekomen kwaliteitscriteria; 7. Op maat maken voor de projectomgeving: PRINCE2 is een raamwerk dat in meer of mindere mate toepasbaar is op ieder project, maatwerk is echter mogelijk zolang aan deze 7 principes wordt voldaan. Bij deze aanpak hoort een organogram die de (onder 3) gedefinieerde rollen en verantwoordelijkheden benoemd. Figuur 2: Beoogd sturingsmodel 6.1 Projectmanagement Momenteel vindt de projectsturing plaats door een Regiegroep die een aantal thematische werkgroepen aanstuurt. Zodra er sprake is van een serieuze marktverkenning dient de sturing geprofessionaliseerd te worden, waarbij een projectmanager wordt aangesteld. De leden van de Regiegroep kunnen samen met deze projectmanager zitting hebben in een Klankbordgroep. 7 PRojects IN Controlled Environments Pagina 19 van 40

20 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» De (gecertificeerde) projectmanager wordt gestuurd door de Stuurgroep. 6.2 Stuurgroep De Stuurgroep bestaat in ieder geval uit de opdrachtgever, leverancier en gebruikers Opdrachtgever Er is geen formele entiteit die de belangen van netbeheerders en overheden gelijktijdig vertegenwoordigd. Een publiek-private samenwerking in de vorm van een Stichting of anderszins wordt als onnodig complicerend geacht. Het heeft de voorkeur dat de overheid een rol als opdrachtgever neemt, waarbij de voorkeur ligt bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM), vanuit haar systeemverantwoordelijkheid. Eventueel kan het operationele opdrachtgeverschap gedelegeerd worden naar haar uitvoeringsorganisatie Rijkswaterstaat (Leefomgeving) Leverancier De rol van de leverancier is nog niet ingevuld. Dit is afhankelijk van de uitkomsten van een nog uit te voeren marktverkenning en aanbesteding. Wel zijn al gesprekken gestart met PDOK (Publieke Dienstverlening op de Kaart), i.c. Geonovum en Kadaster, omdat inbeheername bij PDOK van de te ontwikkelingen centrale voorziening een laagdrempelige en kosteneffectieve oplossing zou kunnen zijn Gebruikers De gebruikersrol (ook wel: senior supplier) kan in eerste instantie (realisatiefase) worden ingevuld door brancheorganisaties van netbeheerders die in de initiële fase tevens financier zijn. Gedacht wordt aan Netbeheer Nederland of het PNBH (Platform Netbeheerders Nederland). Tevens dient het gebruiksbelang van de overheid geborgd te worden. In een beheerfase dienen tevens overige afnemers inspraak te hebben, te denken valt aan partijen als NVM, maar ook overheidsportalen als Atlas Leefomgeving. Belangrijk is dat bij een voorziening met zowel inkomende als uitgaande gegevens, er gebruikers zijn aan beide zijden. Het ligt voor de hand dat partijen die zowel gegevensleverancier als gegevensgebruiker zijn vanuit beide rollen deel kunnen nemen in een stuurgroep. 6.3 Communicatie Communicatie vormt een essentieel onderdeel van het project. In een speciaal ingestelde werkgroep communicatie met communicatiedeskundigen vanuit Rijkswaterstaat en Netbeheer Nederland is een communicatiestrategie opgesteld. Brede communicatie over het project vindt pas plaats zodra een intentieverklaring binnen het Platform Netbeheerders Nederland (PNBH) is getekend. Tot die tijd vind slechts gerichte communicatie plaats op momenten dat daar aanleiding toe is. Naast de directe stakeholders (netbeheerders, decentrale overheden) is er ook specifiek aandacht voor de advieswereld, omdat die een belangrijke speler zijn in de digitale keten (zie ook hoofdstuk 7.7). Tevens is er aandacht voor toekomstige gebruiksgroepen van de centrale voorziening. In het communicatietraject wordt ook vervolg gegeven aan bijeenkomsten waar in de periode al toelichtingen zijn gegeven en/of draagvlak is gepeild. Hieronder vallen onder andere: CCvD Datastandaarden (Centraal College van Deskundigen); GO+ (impactplatform met overheden en softwareleveranciers); Pagina 20 van 40

21 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart 2015 Klankbordgroep Bodeminformatiebeheer; Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant; PNBH (Platform Netbeheerders); PDOK (Kadaster / Geonovum); Werkgroep Bodem VNG (datasubgroep); RWS intern (GPO, GOAL, BS, CIV en WVL); Afstemming met adviesbranches (NL Ingenieurs, VvMA); Afstemming met overige branches (Bouwend NL, NVM, Verbond van verzekeraars); KIBO (Kennis en Innovatieprogramma Bodem en Ondergrond) Werkgroep wijziging CROW 132; IenM, BRO Projectorganisatie, Omgevingswet en STRONG; Pagina 21 van 40

22 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» 7 Het project in haar omgeving 7.1 BRO De Basisregistratie Ondergrond (BRO) is rond 2010 als plan gepresenteerd om de levering, opslag en ontsluiting van alle Nederlandse bodem- en ondergrondinformatie wettelijk te regelen via het Stelsel van Basisregistraties. In de BRO zijn een kleine 30 gegevensobjecten benoemd. Gegevensobjecten zullen gefaseerd worden geïmplementeerd. Milieuhygiënische bodeminformatie werd samen met archeologie als fase 2-informatie gezien. Eind 2013 werd duidelijk dat milieuhygiënische bodeminformatie geen hoge prioritering kreeg. Dit heeft niet zozeer te maken met de maatschappelijke urgentie, maar meer met de complexiteit om dit type informatie qua informatiemodel in lijn te brengen met de overige BROgegevensobjecten alsmede het feit dat dit type informatie geen urgentie kende vanuit INSPIRE 8. Het beeld was destijds dat een BRO voor milieuhygiënische informatie er in ieder geval niet voor 2026 zou zijn. In gesprekken tussen Rijkswaterstaat Leefomgeving, afdeling Bodem+ (die mede werkt in opdracht van decentrale overheden), Netbeheer Nederland en een grote netbeheerder (Liander) is het idee geboren om mogelijkheden te verkennen om in gezamenlijkheid een voorziening te ontwikkelen die in tussenliggende tijd toch zou voorzien in de maatschappelijke behoefte. Om dit gezamenlijke belang te toetsen is op 29 januari 2014 een conferentie georganiseerd in het LEF Future Centre bij Rijkswaterstaat. Omdat de wet BRO kort daarop in de vaste Kamercommissie Milieu behandeld zou worden, heeft Netbeheer Nederland samen met een groot aantal andere partijen (w.o. Bouwend Nederland) een brief met haar ongenoegen gestuurd aan alle fracties. Dit heeft in maart 2014 geleid tot vragen in het wetgevingsverslag 9. Verzending van de nota met antwoorden op de vragen staat gepland voor het voorjaar van Inmiddels is sprake is van een nieuw ordenend stelsel voor leefomgevingsinformatie in de vorm van een Laan van de Leefomgeving met verschillende thematische Informatiehuizen, waaronder een Informatiehuis Bodem en Ondergrond. Dit stelsel vindt zijn oorsprong in het digitaliseringsspoor van de nieuwe Omgevingswet, geïnitieerd binnen de interdepartementale programmadirectie Eenvoudig Beter, zie ook hoofdstuk 7.4 en hoofdstuk 7.5. De twee stelsels (Laan van de Leefomgeving met thematische leefomgevingsinformatie versus Basisregistraties met basale gegevens als persoons-, adres- en kadastrale data) kunnen relatief goed ten opzichte van elkaar gepositioneerd worden en vullen elkaar aan. Voor de gegevenstypes in de BRO vormt dit echter wel een extra uitdaging, omdat deze gegevens op het eerste gezicht meer in het Stelsel met thematische leefomgevingsinformatie lijken thuis te horen, dan in het Stelsel van Basisregistraties. Hoe deze stelsels zich voor het gegevenstype bodeminformatie ten opzichte van elkaar gaan bewegen moet de toekomst uitwijzen. Een andere uitdaging is dat een landelijke voorziening als BIDON na realisatie wellicht voordelen die buiten het bereik van de BRO liggen. Enkele voorbeelden: 8 Richtlijn Infrastructure for Spatial Information in the European Community, zie Pagina 22 van 40

23 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart Een basisregistratie voorziet in principe niet in de ontsluiting van historische gegevens, terwijl historische gegevens wel relevant kunnen zijn bij vooronderzoek, zelfs als het niet-gevalideerde gegevens betreft; 2. Een basisregistratie regelt in principe alleen gegevenslevering vanuit de overheid zelf. Binnen BIDON is geconstateerd dat juist de marktpartijen een grote potentiële leverancier van bodeminformatie zijn en die ook graag onderling willen uitwisselen (gas, water, electra, coax, glas, telefoon); 3. De bodemsaneringsoperatie binnen de overheid loopt ten einde, waardoor de overheid zelf nauwelijks meer gegevensleverancier zal zijn, vanuit de veranderende bodemregelgeving onder de Omgevingswet wordt zij juist meer gebruiker, waarbij de behoefte aan marktgegenereerde data erg welkom is. Juist deze marktgegenereerde data zou met een BRO niet in het publieke domein komen; 4. Met een voorziening die publiek-privaat is gerealiseerd kunnen sneller wijzigingen in de gegevensset worden aangebracht en daarmee meer recht worden gedaan aan het spel van (informatie-)vraag en aanbod; 5. Er lijkt in de (bodem-)sector geen draagvlak voor grootschalige aanpassingen aan de gangbare informatiestandaard. De standaard voor gegevensuitwisseling i.c. SIKB0101 wordt gebruikt in een complexe keten van overheden, adviesbureaus, veldwerkbureaus en laboratoria en wordt daarnaast gebruikt in landelijke digitale voorzieningen voor grondstromen (Meldpunt Bodemkwaliteit), Toetsingsinstrumenten (BoToVa) en ontsluiting (Bodemloket). Indien de BRO-standaarden blijken te gaan conflicteren met SIKB0101, zal dit een ongewenst grote impact hebben op de gehele sector; 6. De realisatie van een centrale voorziening buiten het stelsel van Basisregistraties kan zonder al te veel afhankelijkheden in een relatief overzichtelijke termijn worden gerealiseerd. De verwachting is dat realisatie van een gegevensobject milieuinformatie binnen de BRO enkele jaren extra zal kosten. Elk jaar verschil betekent op basis van de aannames uit de business case een extra verlies (misgelopen baten) van minimaal ; Aan de andere kant is er ook in de post-convenantsperiode (zie 7.6) behoefte aan borging van de gegevenslevering. Hoewel er vanuit mag worden gegaan dat bij een verdergaande automatisering in de digitale keten gegevenslevering waarschijnlijk gemeengoed is geworden en er voor bronhouders geen reden meer is om dit te veranderen, kán er behoefte zijn om dit alsnog wettelijk te borgen. Indien deze wettelijke borging niet onder de Omgevingswet kan, kan het een optie zijn om in de toekomst de dataset alsnog te verplaatsen naar de BRO met inachtname van bovenstaande aandachtspunten. In ieder geval is het relevant om gedurende onderhavige ontwikkeling van een centrale gegevensvoorziening voor milieuhygiënische bodeminformatie blijvend contact te houden met de BRO Projectorganisatie en de ontwikkelingen aldaar nauwlettend te volgen. 7.2 Bodemloket en DINO BLK Bodemloket.nl is een geografisch webportaal waar verschillende bronnen van milieuhygiënische bodeminformatie gevonden kunnen worden. Bodemloket is een website met een kaartviewer die gegevens onttrekt uit externe databases. De belangrijkste database is DINO-BLK. Dit betreft een zelfstandig deel van de DINOdatabase van TNO. In 2010 is bewust gekozen om anticiperend op de BRO- een plek te huren binnen de DINO-database. Pagina 23 van 40

24 RWS Ongeclassificeerd «Report_Title» «Report_Date» In onderstaande figuur is schematisch weergegeven welke informatie Bodemloket toont. Bodemloket kent echter een aantal beperkingen waardoor het niet gezien kan worden als een volwaardige landelijke voorziening voor bodemkwaliteitsinformatie: 1. De informatie is niet landsdekkend Provincies en gemeenten zijn vrij om al dan niet deel te nemen aan Bodemloket, De meeste provincies nemen deel, van de Wbb 10 -bevoegde overheden is dit circa de helft. 2. Het informatieaanbod is niet altijd uniform Bodeminformatie komt beschikbaar uit diverse wettelijke sporen. Primair hebben slechts provincies en zo n 30 gemeenten die bevoegd zijn in het kader van de Wbb een account om gegevens te Figuur 3: Screenshot Bodemloket.nl uploaden naar Bodemloket. Die dertig gemeenten hebben echter ook aanvullende bevoegdheden in het kader van bijvoorbeeld de Wet Milieubeheer (0-situatieonderzoeken) of krijgen verkennende bodemonderzoeken binnen die voortkomen uit eisen uit de bouwverordening. Gemeenten zullen ook deze locaties publiceren op Bodemloket. Gemeenten die geen Wbb-bevoegdheid hebben en dus geen toegang hebben tot Bodemloket kunnen hun informatie derhalve niet publiceren. Een uitzondering vormt de (gewenste) situatie dat provincies hun Wbb-locaties synchroniseren met de overige bodemlocaties van dergelijke gemeenten. Zodoende ontstaat een situatie dat provincies de gemeentelijke locaties uploaden. In Noord-Brabant is dit bijvoorbeeld wél het geval, in een provincie als Gelderland niet. 3. De scope van de getoonde informatie is aanbodgericht De dataset (oftewel de scope van de getoonde data) die op Bodemloket getoond wordt is gebaseerd op de uniformiteit van werken uit de periode van het Landsdekkend Beeld en de Monitoring (t.b.v. het Jaarverslag Bodemsanering). Deze projecten vereisten (bij wet) dat gemeenten en provincies dezelfde informatie op een eenduidige wijze verzamelden en verstrekten. Dit resulteerde destijds zelfs in verplichte invoervelden in Bodem Informatie Systemen bij gemeenten en provincies. Het Bodemloket is ontstaan vanuit deze uniforme dataset en dus niet vanuit een maatschappelijke informatiebehoefte. Momenteel is duidelijk dat grote gebruikersgroepen van Bodemloket, zoals makelaars en netbeheerders liever andere gegevens zouden ontvangen via Bodemloket: gegevens die meer informatie geven over de soort, mate en verspreiding van verontreiniging. 10 Wet Bodembescherming Pagina 24 van 40

25 RWS Ongeclassificeerd Naar een centrale voorziening voor de ontsluiting van digitale bodemkwaliteitsgegevens 31 maart De kwaliteit van de informatie is niet gegarandeerd/gevalideerd De data die naar Bodemloket wordt geüpload wordt weliswaar gecontroleerd, maar dit betreft een technische validatie die controleert op logica en samenhang. Of gegevens inhoudelijk juist zijn wordt niet getoetst. Omdat gegevens niet altijd zijn opgeslagen met als nevendoel hergebruikt te worden in een webportal is een feit dat de gegevens soms onjuistheden bevatten. Tevens ontbreekt het in Nederland aan een uniform invoerprotocol, zodat overheden soms ook andere betekenis toekennen aan gegevens die op het oog hetzelfde voorstellen. 5. Gangbare standaarden voor informatieontsluiting worden niet ondersteund Gegevensontsluiting vanuit DINO-BLK vindt plaats op basis van WMS (kaartmateriaal) in combinatie met een SOAP-service (metagegevens en locatiegegevens). De WMS 11 kan worden gebruikt in tal van andere (geo- )toepassingen. Voorbeelden hiervan zijn de WKOtool.nl en AtlasLeefomgeving.nl. De onderliggende data kan echter niet worden doorgegeven. Een WFS 12 is een veelgevraagde wijze van ontsluiting, maar kan momenteel niet door DINO geleverd worden. 6. De getoonde informatie is niet altijd actueel Gemeenten en provincies kunnen zelfs hun verversingsfrequentie kiezen. Doorgaans is dit ongeveer eens per maand, maar dit is niet gegarandeerd. Provinsje Fryslân is geautomatiseerd aan DINO-BLK gekoppeld: zodra er in Fryslân een rapport wordt ingevoerd is deze informatie direct op Bodemloket.nl zichtbaar. Bij een goed functionerende landelijke voorziening is het waarschijnlijk dat de rol van DINO-BLK zal vervallen. De ontwikkeling van een centrale voorziening valt samen met de totstandkoming van de Omgevingswet. Met de komst van de Omgevingswet (zie ook 7.4) zal ook de wetgeving rond Bodemsanering aangepast worden. Besluiten zoals we die nu kennen (ernstig, spoedeisend) zullen verdwijnen. Juist deze besluiten vormen wel de basis in de opbouw van de legenda op Bodemloket. De huidige dataset vormt echter ten tijde van de Omgevingswet een waardevolle (historische) informatiebron. Er is nog geen besluit genomen op welke wijze de huidige dataset als historische informatie een plek krijgt in de nieuwe centrale voorziening. Dit is wel aannemelijk. Wel dient hierbij opgemerkt te worden dat de beperkingen zoals beschreven in dit hoofdstuk, meegenomen zullen worden in de nieuwe voorziening. In het Bodemconvenant (zie 7.6) is expliciet opgenomen dat decentrale overheden geen verplichting wordt opgelegd om verbeteringen aan te brengen op historische data. 11 Web Mapping Service 12 Web Feature Service Pagina 25 van 40