3.2.1 Individu en gemeenschap Ruimtelijke ontwikkeling... 5

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Doelstelling Relevante maatschappelijke ontwikkelingen Demografische ontwikkelingen Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen Individu en gemeenschap Ruimtelijke ontwikkeling Schaalvergroting in de voorzieningen Uitgangspunten Inleiding Gemeentelijke kaders Belangrijke rol gemeente Adequaat voorzieningenaanbod per kern Kernfuncties gemeenschapsaccommodaties Streven naar ontmoeting Functioneel goede voorzieningen Aanbod versus toekomstige behoefte Aanbod versus behoefte Verenigingen en inwoners zijn tevreden Zeer ruim aanbod in vergelijking met inwonersaantal Passend aanbod in vergelijking met gebruik en bezetting Verwachte ontwikkeling(en) Geen veranderingen in behoefte in termen van capaciteit op basis van de bevolkingssamenstelling Wel veranderingen in termen van type activiteiten en voorzieningen Conclusie Beleidsuitgangspunten toekomst Eigendom niet noodzakelijk voor regierol gemeente Instandhouding verantwoordelijkheid eigenaar Na invoering accommodatiebeleid: in stand houden Afstand van functies staat centraal Aanbod op kern-, gemeentelijk en regionaal niveau Gewenst voorzieningenaanbod sluit aan bij huidige situatie Voorkomen van over- en ondercapaciteit Staat van de voorzieningen Technische en functionele staat voldoende tot goed Streven naar clustering en multifunctioneel gebruik Uitgangspunt voor nieuwe voorzieningen, daarnaast kansen benutten Streven naar clustering op verschillende niveaus Conclusie Tijdplanning Communicatiepad Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 1

2 1. Inleiding De ontwikkeling van integraal accommodatiebeleid is één van de ambities uit het collegeprogramma Dienstverlenend, Dynamisch, Duurzaam. Om een aantrekkelijk leefklimaat te realiseren heeft een gemeente voorzieningen nodig. Te denken valt aan de volgende voorzieningen: zwembad; sporthal en gymzaal; scholen; bibliotheek; musea; dorpshuis. Te samen noemen we voorstaande voorzieningen Maatschappelijk vastgoed. Hoewel de functie verschilt, zijn er twee zaken die deze voorzieningen gemeen hebben. Ten eerste gaat het om voorzieningen waar ook een accommodatie bij hoort: een gebouw. Ten tweede zijn al deze voorzieningen aan te duiden als maatschappelijke vastgoed. Maatschappelijk vastgoed is vastgoed voor maatschappelijke doeleinden en daarmee onderscheidt het zich van commercieel vastgoed, bijvoorbeeld winkels, bioscopen of kantoren, die een dienst of product faciliteren met een winstoogmerk. Maatschappelijk vastgoed heeft geen winstoogmerk. Het zijn voorzieningen die bedoeld zijn voor een maatschappelijk nut. En in de regel kost het een gemeente veel geld om deze voorzieningen te realiseren en te onderhouden. Iedere gemeente heeft maatschappelijk vastgoed. Deze accommodaties zijn bijna zo vanzelfsprekend dat we bijna zouden vergeten dat de gebouwen enkele essentiële voorwaarden zijn om het gemeentelijke beleid uit te voeren. Het gaat zoals in iedere gemeente om veel accommodaties: scholen, musea, welzijnsaccommodaties, sportaccommodaties, bibliotheken, peuterspeelzalen, het gemeentehuis, de begraafplaats, et cetera. In het collegeprogramma is aangegeven dat het college toe wil naar instandhouding, gebruik en onderhoud van voorzieningen die eigendom zijn van de gemeente. Uitgangspunt van nieuw beleid zal o.a. zijn een multifunctioneler gebruik van de (bestaande) accommodaties. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 2

3 2. Doelstelling Accommodaties vormen geen doel op zich maar zijn een middel om de leefbaarheid in de Woldense dorpen in stand te houden en waar nodig te versterken. Accommodaties zijn voor elke lokale gemeenschap een ontmoetingsplaats, of het nu gaat om een partijtje voetbal, een zangrepetitie, een lezing of het krijgen van onderwijs. Vanuit deze centrale gedachte richt het accommodatiebeleid zich op accommodaties in de sectoren welzijn, sport, cultuur en onderwijs. Met betrekking tot sportaccommodaties richt de gemeente zich op de verenigingssport die is aangesloten bij het NOC*NSF. Ten aanzien van deze sectoren heeft de gemeente immers een wettelijke taak in verband met huisvesting, dan wel wenst zij reële invloed en zeggenschap uit te oefenen op de realisatie, spreiding, kwaliteit en het gebruik van accommodaties. Geen enkele gemeente in Nederland kan voldoen aan alle wensen die vanuit de samenleving met betrekking tot het realiseren, beheren en exploiteren van accommodaties naar voren komen. Bovendien wil de gemeente accommodaties zodanig inzetten dat zij een zo optimaal mogelijke bijdrage leveren aan het realiseren van de gemeentelijke beleidsdoelen. De op te stellen beleidsnota accommodatiebeleid gemeente De Wolden bevat daartoe het noodzakelijk kader. Met dit beleidskader beoogt de gemeente De Wolden duidelijkheid te geven over de taak en rol van de gemeente De Wolden ten aanzien van het realiseren, beheren en exploiteren van accommodaties. Rol van de gemeente De gemeente treedt vooral op als regisseur en heeft waar noodzakelijk een realiserende en faciliterende rol. De gemeente legt hierbij de verantwoordelijkheden en de bevoegdheden zo veel mogelijk in de samenleving, waardoor burgers actief betrokken blijven en publiekprivate sturing een reële kans heeft. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 3

4 3. Relevante maatschappelijke ontwikkelingen 3.1 Demografische ontwikkelingen Net als veel gemeente in Nederland wordt De Wolden geconfronteerd met een vergrijzing van de bevolking. Het absolute aantal ouderen neemt toe. In 2010 is het aantal 65 plussers In 2040 zullen dit 6900 zijn. Met de afname van de totale bevolking in De Wolden is de toename percentueel nog groter, namelijk van 19% in 2010 naar 41% in Het aantal huishoudens neemt af met 1520 van 9400 in 2010 naar 7880 in Dit is een afname van 16% De samenstelling van de huishoudens verandert tevens. Het aantal alleenstaanden zal eerst absoluut gezien toenemen. Dit hangt samen met de vergrijzing en individualisering. In de Structuurvisie De Wolden is de verwachting dat De Gemeente de Wolden wordt geconfronteerd met een krimp van de bevolking; er treedt een structurele daling van de bevolking op. Volgens de prognose van de provincie Drenthe zal de omvang van de bevolking van De Wolden tussen 2009 en 2039 gemiddeld per jaar met ongeveer 1% verminderen. In 2010 wonen er inwoners in De Wolden en in 2040 is de verwachting dat dit nog zijn. De afname is personen in de totale periode. Dit is 28%. De Wolden is de Drentse gemeente waar de krimp het grootst zal zijn. De Wolden krijgt zowel te maken met een afname van het aantal geboorten als een negatief migratiesaldi. Door krimp kan woningleegstand ontstaan en kan de kwaliteit van de leefomgeving afnemen. Figuur: Ontwikkeling bevolking Drentse gemeente, gemiddeld per jaar in de periode ( bron: provincie Drenthe, Bevolkingsprognose XVII, augustus Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 4

5 3.2 Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen Individu en gemeenschap De individualiseringstendens zet door. Mensen binden zich niet meer vanzelfsprekend aan collectieven en collectieve waarden. Traditionele zuilen zijn vergaand afgebrokkeld en sociale isolement dreigt voor degenen die het op eigen kracht niet redden. Dat roept inmiddels ook de tegenbeweging op, die juist het belang van het collectief benadrukt, de behoefte aan gebondenheid en veiligheid en een terugkeer van (ver)bindende waarden. In de georganiseerde sport zien we de individualisering terug als afnemende betrokkenheid: terugloop van aantallen leden en vrijwilligers. Toch laat het ontstaan van steeds weer nieuwe verenigingen ook zien dat mensen elkaar blijven opzoeken. Vaak is dat op een vrijblijvender basis. Zo zullen de komende jaren informele netwerken van families, vrienden of buurtbewoners gaan ontstaan, die hun eigen recreatieve sportactiviteiten gaan organiseren. Deze anders georganiseerde sport zal groeien ten koste van de georganiseerde sport (sport in verenigingsverband). Een deel van de georganiseerde sport, vooral sterke takken zoals voetbal, hockey en tennis, slaagt er al in op de ontwikkeling naar vrijblijvendheid in te spelen. Ondersteund door goed toegeruste koepelorganisaties (sportbonden) verbreden verenigingen hun aanbod met diensten als fysiotherapie, kinderopvang, huiswerkbegeleiding, organiseren van familietoernooien en zorgen ze voor een professioneel management. Ook het commerciële sportaanbod speelt op verschillende manieren in op de verenigingsachtige behoeften van mensen om zich te binden. Het commerciële sportaanbod valt buiten deze nota accommodatiebeleid. 3.3 Ruimtelijke ontwikkeling Schaalvergroting in de voorzieningen Een landelijke trend die consequenties heeft voor de leefbaarheid in de dorpen is de schaalvergroting in de voorzieningen. Door aanwezige voorzieningen breder te gebruiken wordt getracht om de leefbaarheid van de dorpen op peil te houden. De volgende activiteiten kunnen bijvoorbeeld worden geclusterd. Kleine dorpsscholen fuseren en worden brede scholen, waar kinderopvang, welzijn, peuterspeelplaats, bibliotheek en bijvoorbeeld de muziekschool worden gecombineerd. Door een verdere toename van de automobiliteit verliezen kleine dorpswinkels hun klanten aan de supermarkten in de grotere dorpen en de staden. Grotere bedrijven verhuizen naar stedelijke bedrijventerreinen met goede infrastructuur. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 5

6 4. Uitgangspunten 4.1 Inleiding De notitie accommodatiebeleid gaat over gemeentelijke accommodaties en/of instanties c.q. organisaties met een maatschappelijk vastgoed waarvoor de gemeente De Wolden een verantwoordelijkheid ziet. Dit hoofdstuk beschrijft de uitgangspunten van het accommodatiebeleid voor de gemeente De Wolden. Allereerst volgt een toelichting op de gemeentelijke beleidskaders. Vervolgens komen onderwerpen als capaciteit en aanbod, de staat van de accommodaties, de spreiding van functies en clustering van functies en multifunctioneel gebruik van ruimten aan bod. 4.2 Gemeentelijke kaders Beleid en Regie Één van de speerpunten van het beleid van de gemeente De Wolden is het versterken en in stand houden van de leefbaarheid binnen de gemeente (bron: Collegeprogramma ). De leefbaarheid wordt voor een belangrijk deel bepaald door de aanwezigheid van voorzieningen. Dit zijn immers plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten en waar sociale verbanden ontstaan. Hieronder volgen de kaders ten aanzien van het accommodatiebeleid voor de gemeente De Wolden Belangrijke rol gemeente De gemeente vervult een belangrijke rol ten aanzien van het maatschappelijk vastgoed. De gemeente heeft veel geïnvesteerd in de totstandkoming van voorzieningen. Het is dan ook verklaarbaar dat de gemeente zich ook verantwoordelijk heeft gevoeld voor het onderhoud aan deze voorzieningen. In de structuurvisie staat dat de gemeente in deze periode inzet op het instandhouden van deze voorzieningen. Dit betekent niet dat de gemeente de gehele verantwoordelijkheid voor de instandhouding op zich blijft houden. Er is een ontwikkeling gaande waarbij steeds meer een beroep wordt gedaan op betrokkenheid van de bevolking. Daar waar mogelijk worden eigendom, beheer en exploitatie overgedragen aan rechtspersonen met een maatschappelijk doel, zoals verenigingen of stichtingen. De gemeente vervult steeds meer een regiefunctie en heeft/krijgt een faciliterende rol. Zij stelt de kaders en randvoorwaarden waarbinnen organisaties en inwoners voorzieningen kunnen realiseren en initiatieven kunnen ontwikkelen. Maatschappelijke accommodaties leveren immers een belangrijke bijdrage aan de realisatie van de inhoudelijke (beleids-) doelstellingen en de leefbaarheid binnen de gemeente. Ook vanuit geldende wet- en regelgeving draagt de gemeente een bepaalde verantwoordelijkheid ten aanzien van maatschappelijk vastgoed. De gemeente is bijvoorbeeld vanuit de WMO verplicht om vrijwilligers die van oudsher een belangrijke rol spelen in beheer en exploitatie van met name de gemeenschaps- en sportaccommodaties te ondersteunen. Een goede afstemming tussen gemeente en haar maatschappelijke partners is dan ook essentieel. -De gemeente is niet alleen verantwoordelijkheid voor de instandhouding van maatschappelijke voorzieningen. -Daar waar mogelijk worden eigendom, beheer en exploitatie overgedragen aan rechtspersonen,met een maatschappelijk doel ( verenigingen of stichtingen). -De gemeente vervult steeds meer de regiefunctie en heeft/krijgt een faciliterende rol. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 6

7 4.2.2 Adequaat voorzieningenaanbod per kern Eén van de uitgangspunten van de gemeente De Wolden is het aanbieden van een adequaat voorzieningenaanbod per kern. Dit betekent niet dat iedere kern of wijk over één of meerdere eigen maatschappelijke voorziening hoeft te beschikken. Ontmoeting, sport en recreatie bijvoorbeeld kan ook plaatsvinden in een voorziening in een naburig dorp zoals een horeca gelegenheid of zalencentrum. Dit hoeft niet per se in een maatschappelijke voorziening plaats te vinden. De onderlinge afstand tussen gemeenschapsvoorzieningen is ook geen op zichzelf staand criterium en geen reden op zich voor het sluiten van voorzieningen. -Uitgangspunt van de gemeente is het aanbieden van adequaat voorzieningenaanbod per kern. Dit betekent niet dat iedere kern over één of meerdere eigen maatschappelijke voorzieningen hoeft te beschikken. -De onderlinge afstand tussen gemeenschapsvoorzieningen is geen op zichzelf staand criterium Kernfuncties gemeenschapsaccommodaties Iedere gemeenschapsaccommodatie vervult een aantal kernfuncties. Naast deze vaste functies worden per gemeenschapsaccommodatie beleidsmatige keuzes gemaakt. Het is belangrijk een mix aan activiteiten in huis te hebben omdat de accommodaties er in principe voor alle inwoners zijn Streven naar ontmoeting De gemeente wil de ontmoeting tussen inwoners en doelgroepen stimuleren en mogelijk maken. De gemeente streeft daarom naar clustering van functies en multifunctioneel gebruik van ruimten. De gemeente streeft naar de ontwikkeling van Speel- en Leercentra (Brede Scholen). Het gaat dan primair om de inhoudelijke programmering, maar een bijpassende gebouwelijke clustering kan de inhoudelijke samenwerking (verder) versterken. De gemeente hanteert ook een integrale benadering van sport, waarbij de nadruk ligt op het welzijnsaspect. Sport is een middel om bijvoorbeeld achterstanden te verminderen, de gezondheid te bevorderen en de leefbaarheid te vergroten. De gemeente wil een sluitende keten van voorzieningen en activiteiten creëren en streeft daarom naar een veelzijdig sportaanbod. Daar waar mogelijk wordt aansluiting gezocht met andere beleidsterreinen en wordt de samenwerking tussen verenigingen en maatschappelijke partijen gestimuleerd. -De gemeente wil de ontmoeting tussen inwoners en doelgroepen stimuleren en mogelijk maken. De gemeente streeft daarom naar clustering van functies en multifunctioneel gebruik van ruimten. -De gemeente streeft naar de ontwikkeling van Speel- en leercentra ( Brede Scholen). Het gaat primair om de inhoudelijke programmering, maar een bijpassende gebouwelijke clustering kan de inhoudelijke samenwerking (verder) versterken. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 7

8 4.2.5 Functioneel goede voorzieningen De gemeente streeft naar functioneel en kwalitatief goede voorzieningen. Maatschappelijke accommodaties moeten vanuit technisch en functioneel Oogpunt zoveel mogelijk aan de eisen van de gemeente en de gebruikers voldoen. Ook moeten de accommodaties toegankelijk zijn. Dat betekent onder andere een goede bereikbaarheid, geen fysieke drempels en een uitnodigende uitstraling voor alle gebruikersgroepen. Ook hecht de gemeente aan het handhaven, en waar mogelijk verbeteren, van de kwaliteit van de binnen- en buitensportaccommodaties. Op dit moment wordt het onderzoek voorbereid om te komen tot realisatie van kunstgras op diverse sportparken in De Wolden. -De gemeente streeft naar functioneel en kwalitatief goede voorzieningen. -De gemeente hecht aan het handhaven, en waar mogelijk verbeteren, van de kwaliteit van binnen- en buitensportaccommodaties. 4.3 Aanbod versus toekomstige behoefte capaciteit Aanbod versus behoefte De gemeente De Wolden beschikt over een ruim aanbod aan maatschappelijke accommodaties. Bijna alle kernen binnen de gemeente De Wolden beschikken over één of meerdere (maatschappelijke) accommodaties. Deze zijn primair gericht op de eigen kern. Daarnaast vervult een aantal accommodaties een bredere gemeentelijke of zelfs regionale functie. (kunstgrasveld KIOS in Ruinerwold en diverse sporthallen in De Wolden) Verenigingen en inwoners zijn tevreden Op basis van gesprekken met het maatschappelijk veld blijkt dat verenigingen en inwoners over het algemeen tevreden zijn over het huidige aanbod in termen van capaciteit. Zij geven aan dat er geen sprake is van overcapaciteit, maar dat er ook geen voorzieningen missen binnen de gemeente De Wolden. Dit sluit niet uit dat er nog specifieke eisen en wensen van verenigingen liggen. Zo ligt er nog een verzoek van Jeugdvoetbal Zuidwolde tot een uitbreiding van de sporthal en ligt er een verzoek vanuit Echten om een dorpshuis te creëren. Voor een totaal overzicht wordt er in 2011 onder de verenigingen/gebruikers een vragenlijst uitgezet om te inventariseren hoe de gebruikers de voorzieningen beoordelen Zeer ruim aanbod in vergelijking met inwonersaantal Uit de vergelijking (benchmark vergelijkbare gemeenten qua inwonersaantal) tussen het huidig aanbod aan voorzieningen en het inwonersaantal van de gemeente De Wolden blijkt dat de gemeente over een zeer ruim aanbod aan maatschappelijke voorzieningen beschikt. Men zou zelfs kunnen concluderen dat er teveel aanbod is binnen de gemeente De Wolden (overcapaciteit), zeker omdat ook niet-gemeentelijke voorzieningen denk aan horecagelegenheden en commerciële sportaccommodaties een belangrijke sociaal-maatschappelijke rol binnen de gemeente De Wolden vervullen. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 8

9 4.3.4 Passend aanbod in vergelijking met gebruik en bezetting Wanneer we echter naar het gebruik en de bezetting van de accommodaties kijken (voor zover bekend) en naar het aantal leden van (sport-)verenigingen, dan blijkt dat de bezetting van de accommodaties over het algemeen goed is. Binnen de gemeente De Wolden wordt veel gebruik gemaakt van maatschappelijke accommodaties en is sprake van een actief verenigingsleven. Of vraag en aanbod in evenwicht is zal blijken uit de in 2011 uit te zetten vragenlijst voor verenigingen en gebruikers. 4.4 Verwachte ontwikkeling(en) Geen veranderingen in behoefte in termen van capaciteit op basis van de bevolkingssamenstelling De komende jaren worden, in de behoefte aan maatschappelijke accommodaties in termen van capaciteit, geen grote veranderingen verwacht binnen de gemeente De Wolden. De behoefte aan maatschappelijke accommodaties wordt namelijk met name bepaald door de omvang en de samenstelling van de bevolking. Binnen de gemeente De Wolden worden de komende jaren geen grote wijzigingen in de omvang van de bevolking verwacht. De huidige bevolkingsprognoses laten een lichte bevolkingsdaling zien van circa 1% per jaar. ( bron: provincie Drenthe, Bevolkingsprognose XVII, augustus 2009) Wel veranderingen in termen van type activiteiten en voorzieningen Mogelijk dat wel veranderingen optreden in de behoefte aan maatschappelijke accommodaties in termen van type voorzieningen en activiteiten. Het gaat dan met name om de inkleuring van de accommodaties. Dit hangt samen met de veranderingen die optreden in de samenstelling van de bevolking. Binnen de gemeente is sprake van vergrijzing. Het aantal ouderen (> 65 jaar) neemt de komende jaren flink toe Conclusie De verwachting is dat het huidig aanbod in termen van capaciteit passend is bij de toekomstige behoefte. Wel is het mogelijk dat (op onderdelen) aanpassingen nodig zijn, aangezien de behoefte aan type voorzieningen en activiteiten wel enigszins verandert. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 9

10 4.6 Beleidsuitgangspunten toekomst Eigendom niet noodzakelijk voor regierol gemeente De gemeente streeft een regierol na. Het is vanuit die rol niet noodzakelijk om alle voorzieningen in eigendom te hebben, op te treden als bouwheer of te zorgen voor het groot onderhoud. In de praktijk is de gemeente veelal eigenaar van maatschappelijk vastgoed. Primair ligt het gemeentelijk belang echter bij het zorg dragen voor kaders en uitgangspunten dat de voorzieningen beschikbaar zijn en in voldoende staat verkeren. In situaties waarin het eigendom bij een derde voordelen oplevert, is het aan te bevelen te kiezen voor eigendom bij een derde. Schoolbesturen, zorginstellingen en wooncorporaties zijn hierin de belangrijkste partners. Denk bij voordelen aan situaties waarin een derde dezelfde kwaliteit goedkoper kan realiseren of tegen hetzelfde bedrag een hoogwaardige kwaliteit kan realiseren. -Vanuit de regierol is het niet noodzakelijk om alle voorzieningen in eigendom te hebben, op te treden als bouwheer of te zorgdragen voor het groot odnerhoud. -Primair ligt het gemeentelijk belang bij het zorg dragen voor kaders en uitgangspunten dat de voorzieningen beschikbaar zijn en in voldoende staat verkeren. -In situatie waarin het eigendom bij een derde voordelen oplevert, is het aan te bevelen te kiezen voor eigendom bij een derde Instandhouding verantwoordelijkheid eigenaar De eigenaar van een voorziening is verantwoordelijk voor instandhouding van de voorziening. Het onderhoud aan de gemeentelijke eigendommen gebeurt aan de hand van een meerjaren onderhoudsplanning. De kosten van de instandhouding komen voor rekening van de eigenaar. De eigenaar kan deze kosten al dan niet doorbelasten aan de huurders en gebruikers. -De eigenaar van een voorziening is verantwoordelijk voor instandhouding van de voorziening. -De kosten van de instandhouding komen voor rekening van de eigenaar. De eigenaar kan deze kosten al dan niet doorbelasten aan de huurders en gebruikers Na invoering accommodatiebeleid: in stand houden Na invoering van het accommodatiebeleid: vindt uitvoering van het groot onderhoud plaats voor alle voorzieningen aan de hand van meerjaren onderhoudsplannen (MOP s). Het uitgangspunt is sober maar doelmatig; vindt jaarlijks overleg plaats met de beherende instelling en/of de vaste gebruikers om knelpunten in kaart te brengen. Knelpunten die het gebruik belemmeren worden verholpen, voor zover de kosten dit rechtvaardigen. De gemeente maakt deze afweging. -De uitvoering van het groot onderhoud voor alle maatschappelijke voorzieningen vindt plaats aan de hand van meerjaren onderhoudsplannen. -Het uitgangspunt van het onderhoud is sober maar doelmatig. -Jaarlijks vindt overleg plaats met de beherende instellingen en/of vaste gebruikers om knelpunten in kaart te brengen. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 10

11 4.6.4 Afstand van functies staat centraal Primair staat de afstand van functies binnen de gemeente De Wolden centraal, niet de afstand van voorzieningen. Een voorziening is een middel, geen doel op zich. (zie ook paragraaf 4.2.2) -Primair staat de afstand van functies binnen De Wolden centraal, niet de afstand van voorzieningen. Een voorziening is een middel, geen doel op zich Aanbod op kern-, gemeentelijk en regionaal niveau Kernkwaliteit = Plattelandskarakter In de gemeente De Wolden anno 2010 is het hebben van een landelijk karakter nog steeds belangrijk. Een groot buitengebied, het ontbreken van steden en stedelijke voorzieningen, de aanwezigheid van grotere kernen met scholen, supermarkten en sportvelden; kleine kernen met kleine scholen en een verenigingsleven en lintbebouwing zonder voorzieningen, is kenmerkend. Voor regionale voorzieningen zijn bewoners aangewezen op Meppel en Hoogeveen en voor beide steden is De Wolden een recreatief uitloopgebied. ( Bron: Structuurvisie ) De gemeente streeft naar een passend voorzieningenaanbod op zowel kern-, gemeentelijk als regionaal niveau. Onderstaand figuur geeft een overzicht van de gewenste voorzieningenaanbod per niveau. Direct onder de figuur volgt een toelichting. Figuur 1: Gewenst voorzieningenaanbod gemeente De Wolden per niveau Regionaal Cultureel erfgoed Theater Speciaalonderwijs Voortgezet -onderwijs Gemeentelijk BSO Sport Bibliotheek Peuter werk Kunst & Cultuur Zwemmen Kern Primaironderwijs Gymzaal Dorpshuis Basisvoorzieningen per kern Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 11

12 Met het oog op de leefbaarheid binnen een kern beschikt iedere kern idealiter over een voorzieningenaanbod waar basisfuncties kunnen worden gehuisvest of mogelijk zijn. Dit zijn functies die de gemeente belangrijk vindt met het oog op de leefbaarheid binnen een kern en/of een bijdrage leveren aan het behalen van de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. Concreet gaat het om de volgende functies: basisonderwijs ( minimaal 23 leerlingen) binnensport (gymzaal) welzijn (ontmoeting) Onderwijshuisvesting en een gymzaal worden in principe door de gemeente gerealiseerd. Voor onderwijs worden hiervoor de binnen de gemeente geldende opheffingsnormen gehanteerd. Binnensport is hieraan gekoppeld. Dat wil zeggen dat op het moment dat een school wordt gerealiseerd er in principe ook een een binnensportvoorziening wordt gerealiseerd ten behoeve van het lichamelijke bewegingsonderwijs. De gemeente maakt de uiteindelijke afweging. Voor de realisatie van een dorpshuis is het dorp zelf verantwoordelijk. De gemeente ondersteunt waar mogelijk bij de realisatie. Wel verstrekt de gemeente een subsidie voor de kosten verbonden aan het onderhoud aan de accommodatie mits er door het dorpshuis geen commerciële activiteiten worden verricht (paracommercie). -Met het oog op de leefbaarheid binnen een kern beschikt iedere kern idealiter over een voorzieningenaanbod waar basisfuncties kunnen worden gehuisvest of mogelijk zijn. -Concreet gaat het om de volgende functies: basisonderwijs, binnensport, welzijn. -Onderwijshuisvesting en een gymzaal worden in principe door de gemeente gerealiseerd. -Voor onderwijs worden hiervoor de binnen de gemeente geldende opheffingsnormen gehanteerd. Binnensport is hieraan gekoppeld. -De binnensportvoorziening wordt gerealiseerd ten behoeve van het lichamelijke bewegingsonderwijs. -Voor de realisatie van een dorpshuis is het dorp zelf verantwoordelijk. De gemeente ondersteunt waar mogelijk bij de realisatie. -De gemeente verstrekt een subsidie voor de kosten verbonden aan het onderhoud aan het dorpshuis mits er door het dorpshuis geen commerciële activiteiten worden verricht. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 12

13 Niet-basisvoorzieningen op gemeentelijk of regionaal niveau Overige voorzieningen (niet-basisvoorzieningen) worden op gemeentelijk of zelfs regionaal niveau aangeboden, afhankelijk van de omvang van de vraag, de mogelijkheden en ambitie van de gemeente. Deze voorzieningen worden door de gemeente of de markt gerealiseerd. De gemeente speelt met name een rol in de realisatie van basisvoorzieningen en voorzieningen die een bijdrage leveren aan het behalen van de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. Voor buitensport wordt gebruik gemaakt van geldende normen en landelijke wet- en regelgeving. De gemeente maakt deze afweging. De markt speelt met name een rol in de realisatie van overige voorzieningen. De omvang van de behoefte en doelgroep ( de winstgevendheid ) speelt hierbij een belangrijke rol.. -Niet basis voorzieningen ( overige voorzieningen) worden op gemeentelijk of op regionaal niveau aangeboden. -Deze voorzieningen worden door de gemeente of de markt gerealiseerd. -De gemeente speelt met name een rol in de realisatie van basisvoorzieningen en voorzieningen die een bijdrage leveren aan het behalen van de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. -De markt speelt met name een rol in de realisatie van overige voorzieningen Gewenst voorzieningenaanbod sluit aan bij huidige situatie Bovenstaande is conform de huidige situatie binnen de gemeente De Wolden. De meeste kernen beschikken over alle of een deel van de basisvoorzieningen. Voor kernen die niet over (alle) basisvoorzieningen beschikken geldt dat het inwoneraantal dusdanig klein is dat het vanuit financieel en/of organisatorisch oogpunt niet mogelijk is om een voorziening in stand te houden en/of dat de inwoners eenvoudig gebruik kunnen maken van de voorzieningen in nabijgelegen kernen Voorkomen van over- en ondercapaciteit De gemeente De Wolden streeft naar een evenwicht in vraag en aanbod en een optimale bezetting van de voorziening, zowel vanuit inhoudelijk oogpunt als met het oog op een efficiënte inzet van voorzieningen en financiële middelen. Dat betekent dat de gemeente streeft naar een passend aanbod aan maatschappelijke voorzieningen. Bij structurele overcapaciteit (leegstand) wordt actief gezocht naar alternatieve of aanvullende bezetting. Indien dit niet mogelijk is, wordt de voorziening (deels) afgestoten. Uitzondering hierop is wanneer er vanuit inhoudelijk oogpunt redenen zijn om overcapaciteit in stand te houden. De gemeente maakt deze afweging aan de hand van haar beleidsdoelstellingen. Bij structurele ondercapaciteit (tekort) wordt extra aanbod gecreëerd, voor zover geen alternatief aanbod aanwezig is en de kosten in relatie staan tot de verwachte opbrengsten. -De gemeente streeft naar een passend aanbod aan maatschappelijke voorzieningen. -Bij structurele leegstand wordt actief gezocht naar alternatieve of aanvullende bezetting. Indien dit niet mogelijk is, wordt de voorziening (deels) afgestoten. -Bij een structureel tekort wordt extra aanbod gecreëerd, voor zover geen alternatief aanbod aanwezig is en de kosten in relatie staan tot de verwachte opbrengsten. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 13

14 4.6.8 Staat van de voorzieningen Het uitgangspunt is dat maatschappelijke voorzieningen veilig en zonder technische of functionele knelpunten gebruikt kunnen worden conform het bouwbesluit. Voorzieningen moeten geschikt zijn voor het beoogde gebruik. Daarnaast moeten voorzieningen toegankelijk zijn en moeten zij een prettige uitstraling hebben.. -Uitgangspunt is dat maatschappelijke voorzieningen veilig en zonden technische of functionele knelpunten gebruikt kunnen worden conform het bouwbesluit Technische en functionele staat voldoende tot goed De maatschappelijke voorzieningen binnen de gemeente De Wolden verkeren over het algemeen in voldoende tot goede technische staat. Ook de functionaliteit van de bestaande voorzieningen is over het algemeen voldoende. De voorzieningen zijn geschikt voor de functies en activiteiten waarvoor ze bedoeld zijn Streven naar clustering en multifunctioneel gebruik Zowel vanuit inhoudelijk oogpunt als met het oog op een efficiënte inzet van accommodaties en financiële middelen streeft de gemeente De Wolden naar clustering van functies en multifunctioneel gebruik van ruimten. Clustering van functies wil zeggen dat verschillende functies in een gebouw worden gehuisvest en dat inhoudelijke samenwerking tussen de verschillende functies en voorzieningen plaatsvindt. Multifunctioneel gebruik van ruimten wil zeggen dat niet iedereen over eigen ruimten beschikt, maar dat meerdere partijen gebruik maken van dezelfde ruimten. Over het algemeen kennen multifunctionele accommodaties een hogere bezetting dan monofunctionele accommodaties. -De gemeente streeft naar clustering en multifunctioneel gebruik van ruimten Uitgangspunt voor nieuwe voorzieningen, daarnaast kansen benutten Bij nieuw te realiseren voorzieningen vormt clustering van functies en multifunctioneel gebruik het uitgangspunt. Bij bestaande voorzieningen wordt hier naar gestreefd en worden kansen en mogelijkheden die zich voordoen benut (bijvoorbeeld bij grootschalige verbouwing van of leegstand binnen bestaande voorzieningen). Er wordt niet grootschalig ingegrepen in de bestaande situatie om te komen tot clustering en multifunctioneel gebruik. -Bij nieuw te realiseren voorzieningen vormt clustering van functies en multifunctioneel gebruik het uitgangspunt. -Bij bestaande voorzieningen wordt hier naar gestreefd. -Er wordt niet grootschalig ingegrepen in de bestaande situaties om te komen tot clustering en multifunctioneel gebruik. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 14

15 Publiek private samenwerking Bij de realisatie van nieuwe voorzieningen kan een PPS-constructie worden aangegaan. Publiek-Private Samenwerking (PPS) is een samenwerkingsvorm tussen een overheid en één of meer private ondernemingen. In tegenstelling tot de openbare aanbesteding, waarbij de aanbestedende overheid de uitvoering gedetailleerd vastlegt in een bestek en/of Programma van Eisen (PvE), bemoeit de overheid zich bij PPS-constructies niet met de inhoud en stuurt volledig op het gewenste einddoel (de 'output'). Op deze wijze hebben de marktpartijen alle vrijheid om naar eigen inzicht de uitvoering (de 'input') vorm te geven. Op die manier wil de overheid gebruikmaken van de denk- en innovatiekracht van de markt. De marktpartij wordt voor een lange periode gecontracteerd om niet alleen te ontwerpen, te bouwen en/of te beheren, maar vaak ook om het project te financieren. Hiermee worden genoemde verantwoordelijkheden overgedragen aan marktpartijen met als bedoeling dat meerwaarde wordt gerealiseerd: projecten zijn van dezelfde kwaliteit tegen een lagere prijs of zijn van betere kwaliteit tegen een gelijke prijs. Bovendien kunnen projecten sneller worden opgeleverd. Bij de keuze voor PPS dienen de gemeentelijk doelstelling en randvoorwaarden terug te komen in de te maken prestatie afspraken. -Bij de keuze voor PPS dienen de gemeentelijke doelstellingen en randvoorwaarden terug te komen in de te maken prestatie afspraken Streven naar clustering op verschillende niveaus Op kernniveau streeft de gemeente naar inhoudelijke en waar mogelijk fysieke clustering van (basis-)voorzieningen. Ook andere vormen van clustering zijn mogelijk en worden door de gemeente ondersteund, voor zover dit (inhoudelijke of financiële) voordelen oplevert. Een voorwaarde is dat de kosten in relatie staan tot de (verwachte) opbrengsten... -Op kernniveau streeft de gemeente naar inhoudelijke en waar mogelijk fysieke clustering van (basis-) voorzieningen Conclusie Huidige situatie: voornamelijk solitaire accommodaties, multifunctioneel gebruik alleen in welzijnsaccommodaties en brede scholen Clustering van functies binnen de gemeente De Wolden vindt op dit moment met name plaats tussen het onderwijs, kinderopvang en binnensport. Daarnaast zijn diverse buitensporten geclusterd op verschillende sportparken. Overige accommodaties worden door één partij of vereniging gebruikt. Multifunctioneel gebruik van ruimten vindt met name plaats in welzijnsaccommodaties en brede scholen. Kortom, de gemeente De Wolden kent relatief veel solitaire accommodaties en ruimten die monofunctioneel worden gebruikt. Overigens wordt het uitgangspunt van clustering van functies en multifunctioneel ruimtegebruik veelal wel gehanteerd voor nieuw te realiseren accommodaties. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 15

16 5. Tijdplanning De verwachte doorlooptijd van het project bedraagt circa 10 maanden. Uitgaande van behandeling van de startnotitie in de raad rond eind februari 2011 ziet de planning er als volgt uit: Behandeling en vaststellen uitgangspunten startnotitie raad eind februari 2011 Uitzetten enquête onder de gebruikers voorzieningen maart/april 2011 Analyseren uitkomsten enquête mei/juni 2011 Beleidsnota Accommodatiebeleid september 2011 Terugkoppeling Accommodatiebeleid aan Vereniging van Dorpsbelangen en gebruikers voorzieningen sept./okt Bestuurlijke besluitvorming oktober/november 2011 Besluitvorming raad november/december Communicatiepad Voorgesteld wordt om de gebruikers van de maatschappelijke voorzieningen te betrekken bij de tot standkoming van het accommodatiebeleid via o.a. een vragenlijst en de digitale snelweg. Startnotitie Accommodatiebeleid De Wolden 16