Laagopgeleiden zijn en blijven kwetsbaar op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Essay, Gerben Bekker Laagopgeleiden zijn en blijven kwetsbaar op de arbeidsmarkt Rotterdam heeft relatief veel kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Het zijn hoofdzakelijk laagopgeleiden, die door de toenemende verder onder druk zullen komen. Scholing en bijscholing zijn essentieel om hun kansen te vergroten. Hoe staat de Rotterdamse regionale beroepsbevolking ervoor? 1 Een belangrijke vraag nu de arbeidsmarkt zo sterk aan het veranderen is door robotisering en andere technologische ontwikkelingen. De huidige en toekomstige situatie van de Rotterdamse beroepsbevolking hebben we in kaart gebracht aan de hand van een metafoor: de badkuip. De badkuip laat de relatie zien tussen opleidingsniveau en arbeidsmarktkansen van mensen op de arbeidsmarkt. Beroepen met een arbeidsmarktkans van 70 of meer zijn kansrijk en steken buiten de badkuip. Beroepen met een arbeidsmarktkans van 50 tot 70 vormen de buffer van de badkuip en hebben de potentie om bijvoorbeeld bij een aantrekkende economie met extra (bij) scholing en een flexibele opstelling weer in een kansrijkere situatie te komen. Functiegroepen met een arbeidsmarktkans van 50 of minder zijn (blijvend) kwetsbaar en zitten diep in de badkuip. Een aantrekkende arbeidsmarkt maakt deze groepen niet aantrekkelijk voor werkgevers, omdat bijvoorbeeld beroepen zijn geautomatiseerd, er geen vraag meer is naar bepaalde opgedane vaardigheden of omdat mensen simpelweg qua eisen niet meer passen bij de vraag van de markt. De symboliek van de badkuip gaat dan ook primair over deze groep en stelt de stadsregio Rotterdam voor een aantal belangrijke vragen, zoals hoe groot is de groep in de badkuip? en nog veel belangrijker waar liggen de kansrijke beroepen, opleidingen, sectoren en skills waarmee deze groep uit de badkuip kan klimmen en daarmee de structuur van de Rotterdamse arbeidsmarkt kan versterken?. De arbeidsmarktkans De arbeidsmarktkans geeft de kans op werk aan. De score varieert van 1 tot 99, waarbij geldt: hoe hoger de score, hoe makkelijker iemand in staat moet zijn om nieuw werk te vinden. Bij een score van 70 is de markt in evenwicht, dat wil zeggen vraag en aanbod zijn gelijk. Aan de scores zijn zes kwalificaties verbonden oplopend van zeer slecht tot zeer goed. zeer slecht slecht matig redelijk goed zeer goed De basis voor de berekening van de employability scores ligt in de verhouding van vraag en aanbod. De vraag wordt in kaart gebracht aan de hand van de vacatures (bron: Jobfeed). Het aanbod wordt bepaald aan de hand van het Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek (AGO) uitgevoerd door Intelligence Group en de Enquête Beroepsbevolking (EBB) uitgevoerd door het CBS. Daarbij gaat het om het deel van de beroepsbevolking (15-75 jaar) dat actief op zoek is naar werk of werkt. Uniek is dat in de analyse van het aanbod zowel de werkenden als de niet-werkenden beschouwd worden en daarmee een goed en volledig beeld wordt gegeven van het totale arbeidsaanbod. Verder wordt in de berekeningen gedifferentieerd naar regio en leeftijd. Leeftijd is sterk bepalend als het gaat om iemands kans om weer werk te vinden, vooral vanuit een nietwerkende situatie. Aan deze berekeningen ligt veel empirisch onderzoek ten grondslag van onder andere het CBS, CPB en SCP

2 Kwetsbare laagopgeleiden De beroepsbevolking (15-75 jaar, CBS) van de stadsregio Rotterdam telt personen. Daarvan bevinden personen zich in een kwetsbare positie, ofwel ruim een op de vier (27%). Daarbij opgeteld hebben nog personen (38%) een arbeidsmarktkans van tussen de 50 en 70 en zij vormen daarmee de buffer. De structuur van de Rotterdamse arbeidsmarkt is daarmee minder duurzaam dan de rest van Nederland, waar slechts 18% zich in een kwetsbare positie bevindt en 39% een buffer vormt (zie figuur 1). Verder is het percentage personen met een kansrijke positie lager in de stadsregio Rotterdam (35%) dan in de rest van Nederland (43%). De arbeidsmarktkansen van de Rotterdamse regionale beroepsbevolking zijn niet gelijk verdeeld over de verschillende opleidingsniveaus (zie figuur 2) 2. Voornamelijk laagopgeleiden, in totaal , bevinden zich in een kwetsbare positie en vormen daarmee de meerderheid van deze groep. Onder laagopgeleiden worden hier personen verstaan met een opleiding op ten hoogste mbo-niveau 1. Het percentage kwetsbare laagopgeleiden in de Rotterdamse regio is hoger dan in de rest van Nederland. De meest kansrijke groep is de groep hbo ers, gevolgd door personen met een middelbaar opleidingsniveau. Dat hbo ers het meest kansrijk zijn, is het gevolg van het feit dat er een toenemende vraag is naar hoogopgeleiden in algemene zin en naar de hbo ers in Rotterdam in het bijzonder. Een middelbaaropgeleide heeft gemiddeld een betere arbeidsmarktkans in de Rotterdamse regio dan een wo er, terwijl de arbeidsmarktkansen van deze twee groepen in de rest van Nederland vergelijkbaar zijn. Het percentage wo ers dat in de stadsregio actief op zoek is naar een baan is vergelijkbaar tussen Rotterdam en de rest van Nederland, maar de vraag naar wo ers in Rotterdam is relatief laag. Dat maakt dat academici een bijzondere positie hebben op de Rotterdamse regionale arbeidsmarkt, wat kansen biedt voor werkgevers die op zoek zijn naar wo talent. Bijvoorbeeld in de ICT-sector, waar de schaarse doelgroep eenvoudiger te werven is dan in de rest van Nederland. Figuur 1 Figuur 2 De badkuip van de beroepsbevolking * stadsregio Rotterdam (en de rest van de Nederlandse beroepsbevolking) in Arbeidsmarktkansen per opleidingsniveau stadsregio Rotterdam (en de rest van de Nederlandse beroepsbevolking) in ARBEIDSMARKTKANS % (22%) 70 LAAG MIDDELBAAR LAAG MIDDELBAAR 65% (57%) HBO WO 18% (21%) HBO WO 100% 80% 60% 0% 7% 35% 58% 8% 49% 43% LAAG (NL) 42% 18% MIDDELBAAR ( ) 49% 11% MIDDELBAAR (NL) 62% 24% 13% 53% 31% 15% HBO (NL) 27% 53% 43% 39% 18% WO (NL) LAAG ( ) HBO ( ) WO ( ) 0 * Werkenden en werkzoekenden in de leeftijd jaar (CBS) Kwetsbaar Bumper Kansrijk

3 Kansrijke functiegroepen Uit figuur 2 blijkt dat vooral laagopgeleiden zich in een zeer zwakke positie bevinden. Wanneer we inzoomen op kwetsbare functiegroepen dan wordt dit beeld verder versterkt. Van de tien meest kwetsbare functiegroepen zijn er negen met een laag opleidingsniveau (zie tabel 1). Het meest kwetsbaar is de financieel-economische functiegroep. Parallel daaraan zijn er ook kansrijke functiegroepen met een laag opleidingsniveau, bijvoorbeeld de bouw met beroepen als grond- en wegwerkers. Binnen de facilitaire dienstverlening liggen er kansen voor bijvoorbeeld schoonmakers. Daarnaast is er een aantal grote functiegroepen met een arbeidsmarktkans tussen de 60 en 70, zoals technisch, verkoop/commercieel en transport. Groepen die bij de aantrekkende economie binnenkort tot de categorie kansrijk behoren. De meest kansrijke functiegroepen in de stadsregio Rotterdam zijn voornamelijk op middelbaar en hbo-niveau (zie tabel 2). Hieronder valt bijvoorbeeld de functiegroep technisch. Op middelbaar niveau zijn vooral reparatie- en onderhoudsmonteurs gevraagd met verschillende specialismen zoals elektrotechnisch, machines, installatietechniek en koeltechnisch. Op hbo- en wo-niveau zijn voornamelijk ingenieurs met als specialisme werktuigbouw of elektrotechniek in trek, net als technisch werkvoorbereiders, infrastructuur specialisten en procestechnologen. Andere kansrijke functiegroepen zijn bijvoorbeeld transport (middelbaar), bouw (middelbaar en hbo), ICT/ (hbo en wo), verkoop/ commercieel (middelbaar, hbo en wo), maar ook verpleging en verzorging (middelbaar, hbo en wo) 3. Tabel 1: Top 10 kwetsbare functiegroepen in de stadsregio Rotterdam. Functiegroep Opleidingsniveau Kwalificatie arbeidsmarktkans 1 Financieel-economisch laag Zeer slecht Toerisme, sport en persoonlijke verzorging laag Zeer slecht Sociaal en maatschappelijk laag Zeer slecht Marketing, reclame, communicatie en pr laag Zeer slecht Personeel & organisatie/hrm laag Zeer slecht ICT/ laag Zeer slecht Beveiliging ordehandhaving laag Slecht Toerisme, sport en persoonlijke verzorging wo Slecht Juridisch/bestuurlijk laag Slecht Onderwijs laag Slecht Geschatte omvang beroepsbevolking Tabel 2 Top 15 kansrijke functiegroepen in de stadsregio Rotterdam met een minimale grootte van 4000 personen. Functiegroep Opleidingsniveau 1 Technisch middelbaar Zeer goed Transport middelbaar Zeer goed ICT/ hbo Zeer goed Technisch hbo Zeer goed Verkoop/commercieel hbo Zeer goed Bouw hbo Zeer goed Productie middelbaar Zeer goed Verkoop/commercieel middelbaar Zeer goed Bouw middelbaar Zeer goed Technisch wo Zeer goed Verpleging en verzorging hbo Zeer goed Verpleging en verzorging middelbaar Zeer goed Personeel & organisatie/hrm hbo Goed Financieel-economisch hbo Goed Logistiek middelbaar Goed D-printen: een kansrijke sector? Kwalificatie arbeidsmarktkans De stadsregio Rotterdam heeft als doelstelling om mee voorop te lopen in de 3D-print ontwikkelingen, zodat de stadsregio zal uitgroeien tot een global 3D-hub. Rotterdam had als eerste Nederlandse stad een fysieke winkel voor 3D-printers 4. Verder is Rotterdam vorig jaar een samenwerkingsverband aangegaan met de TU delft, waarbij kennis en expertise over onder andere 3D-printen met de stad Rotterdam wordt gedeeld 5. Hierbij zijn ook partijen zoals het Erasmus MC en andere zorginstellingen betrokken. Hier liggen dan ook kansen voor technische en productieberoepen. Andere functiegroepen zoals transport en logistiek kunnen tevens profiteren van de ontwikkelingen, doordat de haven zich zal moeten ontwikkelen als 3D-grondstoffen hub. Om deze 3D-ontwikkeling verder vorm te geven zullen meer mensen bij-, om- en geschoold moeten worden met de juiste vaardigheden die noodzakelijk zijn voor de groei van de 3D-print sector. Het gaat dan om het opleiden van toekomstige technici, maar ook het bijscholen van de huidige beroepsbevolking waarmee mensen uit de badkuip worden gehaald. Geschatte omvang beroepsbevolking

4 Figuur ARBEIDSMARKTKANS 70 LAAG MIDDELBAAR 0 LAAG MIDDELBAAR 53% HBO WO 27% De badkuip HBO WO van de beroepsbevolking stadsregio Rotterdam, voorspelling 2020 Structureel kwetsbaar In de afgelopen vier kwartalen is het aantal vacatures met 18% gegroeid in de stadsregio Rotterdam ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder 6. De verwachtingen voor de Rotterdamse regionale arbeidsmarkt op de middellange termijn zijn gunstig 7, maar in 2020 zit nog steeds 53% van de beroepsbevolking in de stadsregio Rotterdam in de badkuip (zie figuur 3). Voornamelijk hoogopgeleiden profiteren van de aantrekkende arbeidsmarkt (zie figuur 4). De verwachting is dat het aantal hbo ers met een kansrijke positie verder verbetert en dat het aantal wo ers met een kansrijke positie verdubbelt. Ook voor middelbaar opgeleiden zal er een verbetering zijn. Voor laagopgeleiden zijn de veranderingen echter minimaal, waardoor de nu al kwetsbare groep structureel kwetsbaar blijft en niet kan profiteren van een aantrekkende economie en Rotterdamse arbeidsmarkt. Waarom weten middelbaar opgeleiden wel te profiteren van een aantrekkende markt, terwijl lager opgeleiden dat niet kunnen? Een mogelijke verklaring voor de structureel kwetsbare positie van laagopgeleiden in de stadsregio Rotterdam is verdringing. Werkgevers kiezen er liever voor om personen met een middelbaar opleidingsniveau in dienst te nemen, terwijl iemand met een laag opleidingsniveau voldoende zou zijn. Figuur 4 Arbeidsmarktkansen per opleidingsniveau stadsregio Rotterdam, voorspelling % 80% 60% 0% 7% 35% 58% LAAG (2015) 7% 36% 57% LAAG (2020) 42% 18% 48% 38% 15% MIDDELBAAR (2015) 62% 24% 13% MIDDELBAAR (2020) HBO (2015) Kwetsbaar Bumper Kansrijk 74% 24% 2% HBO (2020) 27% 53% WO (2020) 60% 34% 6% WO (2015)

5 Automatiseringsgevaar Wanneer we een blik in de toekomst werpen, dan wordt duidelijk dat veel beroepen zoals wij die nu kennen, vroeg of laat geautomatiseerd zullen worden. Deels zal dit gebeuren door geavanceerde software, maar daarnaast zullen robots ook een steeds belangrijkere rol innemen. Dit is nu al te zien in bijvoorbeeld de haven van Rotterdam, waar al vergevorderd is, maar nog zeker niet uitontwikkeld is. Een ander voorbeeld is de supermarkt, waar zelfscancomputers steeds vaker kassapersoneel vervangen. De schatting is dat de beroepen van ongeveer mensen een grote kans hebben om geautomatiseerd te worden in de komende twintig jaar. Dat is 47% van de beroepsbevolking in de stadsregio Rotterdam 8, vergelijkbaar met de kans voor de rest van de Nederlandse beroepsbevolking (46%). Wanneer de kans op wordt uitgesplitst naar opleidingsniveau dan wordt duidelijk dat laag- en middelbaar opgeleiden een grotere kans hebben dat hun beroep wordt geautomatiseerd dan hoger opgeleiden (zie figuur 5). De functiegroepen die in de Rotterdamse regio de grootste omvang van kunnen verwachten zijn administratief/secretarieel op laag, middelbaar en hbo-niveau. Gezamenlijk is de geschatte somvang hier van de huidige banen (zie tabel 3). Verder zullen er voor de functiegroep verkoop/commercieel op laag en middelbaar niveau van de huidige banen verdwijnen. De functiegroep financieel-economisch verliest op middelbaar en hbo-niveau banen. De sectoren die de grootste omvang van kunnen verwachten zijn tevens de grootste sectoren van de stadsregio Rotterdam (zie tabel 4). In de sector handel verdwijnt naar verwachting meer dan de helft van de huidige banen. Figuur 5: per opleidingsniveau in de stadsregio Rotterdam. Kans op van beroepen Geautomatiseerd Niet-geautomatiseerd 100% 80% 41% 47% 66% 73% 60% 0% 59% 53% 34% 27% LAAG MIDDELBAAR HBO WO

6 Tabel 3: Top 10 functiegroepen met de grootste omvang van in de toekomst in de stadsregio Rotterdam. Functiegroep Opleidingsniveau Kwalificatie arbeidsmarktkans 2020 Kans op Omvang beroepsbevolking Potentiële omvang 1 Administratief/secretarieel middelbaar Redelijk 92% Verkoop/commercieel laag Redelijk 89% Financieel-economisch middelbaar Redelijk 83% Verkoop/commercieel middelbaar Zeer goed 73% Administratief/secretarieel laag Slecht 92% Administratief/secretarieel hbo Goed 86% Technisch middelbaar Zeer goed 44% Beveiliging/ordehandhaving middelbaar Slecht 60% Logistiek laag Matig 62% Financieel-economisch hbo Zeer goed 76% Tabel 4 Top 10 sectoren grootste omvang van in de toekomst in de stadsregio Rotterdam. Sector Kans op Omvang banen Potentiële omvang 1 Handel 54% Gezondheids- en welzijnszorg 37% Industrie 53% Vervoer en opslag 58% Openbaar bestuur en overheidsdiensten 43% Bouwnijverheid 53% Specialistische zakelijke diensten 38% Financiële dienstverlening 47% Landbouw, bosbouw en visserij 65% Horeca 57% Voetnoot: De werkgelegenheid in zorg en onderwijs is mede afhankelijk van overheidsbeleid, dat momenteel sterk gericht is op bezuinigingen in deze sectoren. Dit zal ten koste gaan van de werkgelegenheid in de sector.

7 Groeisectoren In figuur 6 zijn de grootste functiegroepen (minimaal 4000 personen) gepresenteerd die twee jaar op rij een vacaturegroei hebben doorgemaakt en die tevens kansrijk zijn, of dat in de komende vijf jaar zullen worden. Hieruit maken we op dat de vraag naar de functiegroep onderwijs op middelbaar en hbo-niveau sterk gegroeid is. Aanvullend hierop blijkt uit tabel 5 dat de skans van deze functiegroep relatief laag is, waardoor we kunnen spreken van duurzame groei. Met ruim werknemers is de sector onderwijs middelgroot in de stadsregio. De sector heeft in de afgelopen twee jaar ook een sterke groei doorgemaakt (zie tabel 6), terwijl de skans van de sector het laagst is van alle sectoren in de regio (zie tabel 7). Deze sector laat dan ook een duurzame groei zien. Dit geldt ook voor ICT/. Deze functiegroep is op hbo-niveau de afgelopen twee jaar gegroeid en zal in de komende jaren naar verwachting sterk blijven groeien. Ook de arbeidsmarktkansen van wo-opgeleiden zullen sterk toenemen. De automatiseerbaarheid van de functiegroep ICT/ is zeer laag en dit geldt ook voor de sector informatie en communicatie. De vraag naar de functiegroep verpleging en verzorging op middelbaar en hbo-niveau is in de afgelopen twee jaar weer sterk gegroeid en blijft naar verwachting sterk toenemen in de komende jaren. We zien deze groei ook terug in de sector gezondheids- en welzijnszorg. Op dit moment is er op middelbaar niveau vooral vraag naar verzorgenden en daarnaast naar verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen. Op hbo-niveau is er behoefte aan verpleegkundigen en wijkverpleegkundigen. Wel moet opgemerkt worden dat het aantal banen in de sector gezondheids- en welzijnszorg nog afneemt in 2015 en 2016 en pas daarna weer toeneemt 9. Rotterdam en zorg zijn sterk met elkaar verweven; het Erasmus MC is na de gemeente Rotterdam de grootste werkgever van de regio. Momenteel is de gezondheids- en welzijnszorg de grootste sector van stadsregio Rotterdam. De werkgelegenheid in de sector hangt samen met onder andere overheidsbeleid en vergrijzing. En is erg in beweging als gevolg van juist dit overheidsbeleid. Omdat de sector een lagere kans op heeft dan de meeste andere sectoren in de regio, verwachten we dat de werkgelegenheid in deze sector in de toekomst ten minste gehandhaafd blijft. Personen binnen de sector die hun baan verliezen als gevolg van kunnen met bijscholing binnen de zorgsector duurzaam inzetbaar blijven. Ook de functiegroepen technisch (middelbaar), transport (middelbaar), bouw (hbo), verkoop/commercieel (hbo en wo) en financieel-economisch (wo) zijn in de afgelopen twee jaar sterk gegroeid en groeien naar verwachting verder. De skansen van deze functiegroepen liggen tussen de 30% en 50%, waarmee de verwachting is dat er meer banen worden gecreëerd dan dat er geautomatiseerd zullen worden. Hierdoor zullen deze groepen duurzaam blijven groeien. De functiegroep technisch op hbo- en wo-niveau is minder sterk gestegen in de afgelopen twee jaar. Desalniettemin verwachten we voor deze groep een sterke groei in de komende jaren. Omdat de kans op voor deze groep zeer laag is, zal de groei duurzaam zijn. Figuur 6: Top 20 functiegroepen in de stadsregio Rotterdam, met een minimale omvang van 4000 personen. 1) Die twee jaar op rij een vacaturegroei hebben gehad. 2) Een positieve arbeidsmarktkans hebben of zullen ontwikkelen in de komende vijf jaar. GROEI VRAAG AANKOMENDE 5 JAAR Kwaliteitsmanagement/ procesverbetering (middelbaar) Productie (middelbaar) Bouw (hbo) Consultancy/ advies (hbo) Financieel-economisch (wo) ICT / (hbo) Administratief/ secretarieel (hbo) Bouw (middelbaar) Onderwijs (hbo) Transport (middelbaar) Personeel & organisatie / HRM (hbo) Financieel-economisch (hbo) Verpleging en verzorging (middelbaar) Facilitaire dienstverlening (laag) Technisch Verkoop / commercieel (middelbaar) (middelbaar) Verkoop / commercieel (hbo) GROEI VRAAG Q Q T.O.V. Q T/M Q Onderwijs (middelbaar) Verpleging en verzorging (hbo) Transport (laag)

8 Tabel 5 Top 10 kansrijke functiegroepen in 2020 in de stadsregio Rotterdam met een minimale omvang van personen en de kleinste kans op in de toekomst. Opleidingsniveau Kwalificatie arbeidsmarktkans 2020 Kans op Omvang beroepsbevolking 1 Onderwijs hbo Zeer goed 2% Onderwijs middelbaar Goed 5% Verpleging en verzorging hbo Zeer goed 7% Consultancy/advies hbo Goed 10% R&D/onderzoek wo Goed 10% ICT/ wo Goed 12% Technisch wo Zeer goed 14% ICT/ hbo Zeer goed 15% Consultancy/advies wo Goed 18% Verpleging en verzorging middelbaar Zeer goed 19% Potentiële omvang Tabel 6 Top 10 sectoren met de sterkste vacaturegroei in de stadsregio Rotterdam sectoren hebben een minimale omvang van werknemers en hebben twee jaar op rij een vacature groei gehad. kans op in de toekomst. Aantla vacature in de laatste 4 kwartalen Omvang banen 1 Financiële dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Gezondheids- en welzijnszorg Horeca Onderwijs Verhuur en overige zakelijke diensten (exclusief uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling) Handel Overige dienstverlening Specialistische zakelijke diensten Vervoer en opslag Tabel 7 Top 10 sectoren in de stadregio Rotterdam grootste kleinste kans op in de toekomst sectoren hebben een minimale omvang van werknemers. kans op in de toekomst. Kans op Omvang banen Potentiële omvang 1 Onderwijs 21% Informatie en communicatie 30% Gezondheids- en welzijnszorg 37% Cultuur, sport en recreatie 37% Specialistische zakelijke diensten 38% Openbaar bestuur en overheidsdiensten 43% Financiële dienstverlening 47% Overige dienstverlening 49% Industrie 53% Bouwnijverheid 53%

9 Het aantal vacatures voor de sector cultuur, sport en recreatie en de sector horeca groeit al twee jaar op rij. Dit is ook niet zo vreemd aangezien Rotterdam al jarenlang een groei doormaakt op het vlak van binnenlands en buitenlands toerisme 10. Rotterdam heeft veel gedaan om de regio aantrekkelijker te maken, onder andere door te investeren in (bekroonde) architectuur. Recente voorbeelden zijn het centraal station, de Markthal en het gebouw De Rotterdam. Naar verwachting neemt het toerisme verder toe, wat een positief effect zal hebben op de werkgelegenheid in de stad. Dit is nu bijvoorbeeld al te zien voor de functiegroep bediening en voedselbereiding op middelbaar niveau. Daarbij zijn koks het meest gevraagd en daarna gastheer/-vrouw en ander bedienend personeel. Ook zullen nieuwe ondernemers zich gaan melden om te kunnen profiteren van het groeiend aantal toeristen. Een voorbeeld hiervan is de nieuwe bustour langs de toeristische trekpleisters van Rotterdam. De ontstane werkgelegenheid zal ook om meer flexibiliteit vragen van de regionale beroepsbevolking, omdat het vaak om parttime werk gaat. Er is meer vraag naar personeel in het weekend, in vakanties en op irreguliere werktijden, zoals avondwerk in de horeca. Omscholing en bijscholing Hoewel er door en robotisering veel werkgelegenheid verdwijnt, ontstaan er ook veel nieuwe banen. Welke banen dit zullen zijn, weten we op dit moment nog niet. We zullen echter voorop moeten lopen in de ontwikkeling van producten en diensten, door onder andere (jong) ondernemerschap te stimuleren. Daarom is het belangrijk dat Rotterdam innovatieve startups mogelijkheden blijft bieden. Het aantal startups in de regio groeit momenteel al, mede dankzij ondersteuning van startende ondernemers door onder andere het Erasmus Centre for Entrepreneurship en het startup accelerator programma PortXL. Onlangs werd bekend dat het Amerikaanse Cambridge Innovation Center in het Groot Handelsgebouw in Rotterdam een plek wil bieden aan ruim 550 startups 11. De startups leveren niet alleen directe maar ook indirecte werkgelegenheid op, doordat er meer vraag ontstaat naar voorzieningen en diensten, zoals horeca, detailhandel en facilitaire dienstverlening. Verder kan het aantrekken van startups de positie van stadsregio Rotterdam versterken als een innovatieve regio die op het gebied van innovatie en werkgelegenheid vooroploopt, meebeweegt met de markt en voorbereid is op de toekomst. De relatief grote kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt in de stadsregio Rotterdam moeten bijgeschoold en omgeschoold worden, zodat zij beroepen kunnen uitoefenen waar vraag naar is. Hier ligt een gezamenlijke uitdaging van werknemers, werkgevers en overheden.

10

11 Bronnen en literatuurverwijzingen Essay LAAGOPGELEIDEN ZIJN EN BLIJVEN KWETSBAAR OP DE ARBEIDSMARKT Gerben Bekker 1. Met de Rotterdamse beroepsbevolking bedoelen we de beroepsbevolking in de stadsregio Rotterdam 2. In dit paper worden 4 opleidingsniveaus onderscheiden: laag (geen opleiding tot en met mbo niveau of vergelijkbaar), middelbaar (mbo niveau 2, 3, 4, havo en vwo, of vergelijkbaar), hbo (hbo bachelor of master, of vergelijkbaar), wo (bachelor, master en PhD, of vergelijkbaar). 3. Voor een functiegroep zoals verpleging en verzorging lijkt het misschien onwaarschijnlijk dat de arbeidsmarktkans zeer gunstig is. Het aantal banen in de zorg is de afgelopen jaren gedaald en naar verwachting zal het blijven dalen in 2015 en 2016 (bron: UWV Arbeidsmarktprognose ). Een verklaring voor de gunstige arbeidsmarktkans is het lage aantal mensen binnen de functiegroep die actief op zoek zijn naar een nieuwe baan, terwijl het aantal vacatures weer aan het toenemen is. 4. Bron: Elsevier, 30 januari 2014 ( W) 5. Bron: Gemeente Rotterdam, 7 maart 2014 ( 6. Bron: Jobfeed 7. Prognosemodel Intelligence Group, onder andere op basis van prognoses CPB (Macro Economische Verkenning 2016 en Drie herstelscenario's voor de periode ) en UVW (Arbeidsmarktprognose , inclusief doorkijk ) 8. Prognose op basis van: The future of employment: How susceptible are jobs to computersisation (2013) Frey, C. B., & Osborne, M. A. Gedownload van: (arche.depotoi.re/autoblogs/wwwinternetactunet_8a3fe3331e0ad7327e18d9fe6ec3f0ad04dcea58/media/3722fa7d. The_Future_of_Employment.pdf) 9. Bron: UWV Arbeidsmarktprognose Bron: Toeristische Barometer Rotterdam (rotterdam.toeristischebarometer.nl) 11. Bron: Gemeente Rotterdam (