Naar een inclusief design van technologie. Ton Wilthagen Tilburg University

Transcriptie

1 Naar een inclusief design van technologie Ton Wilthagen Tilburg University

2 1. Insteek: te wenig besef van de veranderingen op de arbeidsmarkt Ecologie

3 2.Technologie verandert altijd, maar wordt nu veel sterker autonoom en dat heeft grote gevolgen

4 3. Is technologie is niet alleen disruptief én uitsluitend: maar dat hangt van ons zelf af (man-ufactured)

5 Robots kunnen Soorten effect robotisering op werk Banen laten verdwijnen Banen creëren Banen doen behouden Ook door reshoring Delen van banen doen verdwijnen Nieuwe delen van banen creëren Job carving Bestaande banen doen veranderen

6 Effecten robotisering niet willekeurig: treft vooral mensen met middelbare opleidingen en beroepen BRON??

7 ROUTINEWERK STAAT OP DE TOCHT, NIET PER SE HANDWERK

8 Onderzoek Young Capital (2016) (onder 900 Nederlandse jongeren) Grootste gedeelte jongeren tussen 17 en 30 jaarmaakt zich nog geen zorgen over de toekomst. Grote verschillen tussen opleidingsniveau. Vooral onder mbo ers bestaat angst om overbodig te worden. 40 % van jongeren denkt dat reële kans bestaat om zijn of haar baan te verliezen aan robots of geavanceerde computers.

9 De economie verandert door digitaliseringin een takeneconomie Baan Functie Opdracht/Project Taak Handelingen Handelingen Opdracht/Taak Handelingen

10 Platformisering van werk

11 4. Technologie leidt óók tot nieuwe banen

12 Maar steeds meer werk Stelt hoge opleidingseisen Is complex Data gedreven/digitaal karakter Vraagt 21st century skills, w.o. flexibiliteit Blijvend leren en ontwikkelen En hoge mate van initiatief, verantwoordelijkheid en zelfsturing Vindt steeds minder vaak plaats in (langdurig) loondienstverband En dit is niet voor iedereen weggelegd, zoals het nu loopt

13 5. Initieel onderwijs speelt een sleutelrol, maar loopt achter bij vergelijkbare landen waarom & wat doen we daar aan?

14 Kloof onderwijs - arbeidsmarkt

15 T-shaped skills en competencies cruciaal

16 6. Post-initieel onderwijs en scholing zijn gebaseerd op oude structuren en nemen kwetsbare groepen niet mee

17 Scholing is belangrijke oplossing, maar (1) (SCP Aanbod van Arbeid panel 2016, EBB CBS) Scholing van werkenden verandert niet (meer): vier op de tien werkenden volgde recentelijk een opleiding of cursus. Dit aandeel is na het begin van de crisis niet gedaald. Formele scholing van werknemers wordt door werkgever betaald (ca. 90%), maar voor groot deel (50%) in eigen tijd gevolgd. Groepen met zwakke arbeidsmarktpositie ouderen, laagopgeleiden, flexwerkers en mensen met een slechte gezondheid ontvangen minste scholing.

18 Scholing is belangrijke oplossing, maar (2) (SCP Aanbod van Arbeid panel 2016, EBB CBS) Naarmate personen ouder worden, neemt de deelname aan leven lang leren af. Zo zijn er van de groep 25- tot 35-jarigen meer dan twee keer zoveel die een opleiding of cursus volgen dan onder de 55- tot 65-jarigen. Werknemers die onder een cao vallen, volgen vaker scholing, maar dat geldt voor veel werkenden niet (meer). Informeel leren gaat vaak samen met formeel leren. Vrouwen, ouderen en mensen met gezondheidsproblemen compenseren lagere deelname aan formele scholing niet door hogere deelname aan informeel leren. Wat betreft investering in scholing werkzoekenden staat NL onderaan in Europa.

19 7. Mensen werkenden/niet werkenden weinig invloed op design,implementatie effecten nieuwe technologie

20 8. Politiek heeft te weinig visie, is afwachtend en (te)laat En waar blijft de minister voor technologie? 2/1/

21 9. Als we niets doen, zal technologie bestaande ongelijkheden en scheidslijnen in de samenleving versterken

22 10. Terwijl technologie juist enorme kansen biedt voor inclusie en enabling kan zijn Technologische voorzieningen bieden mogelijkheden voor de arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. Nieuwe technologische voorzieningen hebben potentie om het bereik van doelgroepen te vergroten tegen vergelijkbare of hogere kosten dan bij gebruik van bestaande voorzieningen. Met deze technologische voorzieningen kan inclusief werken vergroot worden. Daarvoor is het nodig dat ontwikkelaars de behoeften van de gebruikers kennen (werknemers, hun begeleiders én werkgevers) en dat beleidsmakers de barrières voor inzet van technologie erkennen en waar mogelijk slechten. Technologie kan de zorg beter en effcienter maken Kwaliteit van de werk- en leefomgeving verbeteren Problemen als honger en voedseldistributie aanpakken enzovoort!

23

24 Asimov: drie wetten van de robotica Eerste Wet: een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt. Tweede Wet: een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden, behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet. Derde Wet: een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet

25