Visitatierapport BPS op het Stedelijk Lyceum Zutphen

Transcriptie

1 1 Visitatierapport BPS op het Stedelijk Lyceum Zutphen Het Stedelijk Lyceum Zutphen Isendoornstraat NJ Zutphen stedelijk-lyceum.nl Datum visitatie: 25 april Inleiding Het Stedelijk Lyceum Zutphen is een openbare school voor gymnasium, atheneum, havo en tto, onderdeel van scholengemeenschap het Stedelijk Zutphen, waartoe ook een vakcollege en mavo behoren. Het is een Daltonschool met op de website kernbegrippen als: samenwerken, je ontplooien en verantwoordelijkheid nemen. Alle talenten tellen. De school heeft drie keuzeprofielen in de onderbouw: musicalstroom, sciencestroom en internationale stroom. Als Begaafdheidsprofielschool is er maatwerk voor hoogbegaafden en anders getalenteerden. Het lyceum heeft rond de 450 leerlingen. De school is op 25 april 2013 gevisiteerd door: Frank Looijen voorzitter Anne Leijenaar management Miriam Groensmit secretaris Marjolein Claassen docent Anique Altena leerling Rik Kneepkens leerling De volgende stukken zijn tevoren door de school aan de commissie overhandigd: 1. programma voor 25 april (is aangepast) 2. Visitatierapport ZBI leerlingen 4. ZBI ouders 5. ZBI medewerkers 6. Analyse ZBI door Beekveld en Terpstra 7. Beleidsnotitie van 27 september Ontwikkelagenda april Bijdrage BPS per docent (studiedag ) 10. Notitie begaafdheidsprofiel (versnellen en POP) 11. Special Daltononderwijs 12. Lijst met leerlingen en hun activiteiten 13. Oudere jaarplannen ( ) 14. flyer BPS 15. Schoolgids 16. ZBI management is op 25 april uitgereikt 17. ZBI basisscholen ontbreekt 18. Zorgplan ontbreekt

2 2 De taak van de visitatiecommissie is: * Verifiëren of het beeld, dat de school met bovengenoemde documenten aangeeft op het gebied van aandacht aan hoogbegaafde leerlingen klopt met de BPS- gedragscode. * Een voorlopig standpunt van de commissie vaststellen: dit is ja/nee een BPSchool * Dit standpunt verifiëren op de werkvloer door gesprekken met alle geledingen. * Een definitief advies uitbrengen aan het bestuur van de vereniging. 2. De aangeleverde documenten - Het visitatierapport van 2007 Het rapport bevat een aantal aanbevelingen. Kort samengevat zijn dat: 1. Leg hoogbegaafdenbeleid vast. 2. Versterk expertise rond hoogbegaafde zorgleerlingen. 3. Versterk het getalenteerdenproject inhoudelijk. 4. Verbreed de toelating tot de 8+ klas naar meer scholen in de regio. 5. Blijf testen van leerlingen en warme overdracht door basisscholen combineren. 6. Versterk het contact met de ouders. - Beleidsnotitie 2010 Hierin is de ambitie van de school vastgelegd: één ECHAopgeleide docent en twee studiemiddagen per schooljaar voor alle docenten, waarbij leerlingen uit de doelgroep worden betrokken. Er vindt vóór het eerste schooljaar een screening van leerlingen plaats (door het CBO), alle 1 ste jaars mentoren spreken met groep 8 docenten voor een warme overdracht. Er zijn voor deze leerlingen lerenlerenlessen. Het begaafdheidsprofiel bestaat uit verbreden, verdiepen en versnellen en er wordt gewerkt aan een digitaal portfolio voor deze leerlingen. Het getalenteerdenproject is beperkt tot de eerste drie leerjaren. Er is een 8+ project en er wordt gestreefd naar een contract met de Open universiteit. Ouders kunnen in een klankbordgroep meedenken. Er is een BPS-werkgroep die het proces in de gaten houdt. - Ontwikkelagenda april Deze bevat doelen en tussendoelen voor de werkgroep BPS, deels naar aanleiding van het visitatierapport: vergroten van de flexibiliteit van docenten, uitbouwen van contacten met WO en één ECHA- gediplomeerde op school. - Bijdrage docenten studiedag. Er zijn per vak en per docent de nodige suggesties gedaan om hoogbegaafden meer te bieden. -Jaarplan BPS ( ): een aantal plannen daarvan zijn gerealiseerd, een aantal nog niet. - Het ZBI In het algemeen is iedere groepering tevreden met de sfeer op school. Versnellen kan, andere mogelijkheden zijn niet bekend. Volgens de bijgeleverde lijsten zijn er 39 hoogbegaafde leerlingen. Kijken we naar de respons, dan hebben zeven leerlingen de enquête ingevuld. Zes meisjes en één jongen uit de derde en vierde klas. Het valt op dat de spreiding in antwoorden groot is en dat er veel vraagtekens als antwoord gegeven zijn.

3 3 Negen ouders hebben de enquête ingevuld. Zij hebben kinderen in klas 1-4. Het individuele programma wordt niet echt gewaardeerd. Het aanbod voor hoogbegaafden wordt te gering ingeschat. In de andere onderdelen wordt zowel heel positief als heel negatief gereageerd. Het hb- programma krijgt een onvoldoende. 29 medewerkers hebben hun mening gegeven. Zij zijn in het algemeen positiever dan ouders en leerlingen. Maar deskundigheid, faciliteiten en middelen worden laag ingeschat. Ook medewerkers hebben veel vraagtekens ingevuld. De analyse van Van Beekveld en Terpstra is gerelateerd aan andere BPScholen. Naar aanleiding van de enquête is in april 2013 een ontwikkelagenda BP-profiel opgesteld. Twee personen van het management hebben later de enquête nog ingevuld. Hier blijkt dat beide personen tevreden zijn over het aanbod van de school, maar hun meningen liggen soms ook ver uiteen. De focus van de begeleiding van hoogbegaafden ligt bij het management op versnellen. Open vragen zijn of niet gesteld of de antwoorden zijn niet in de analyse meegenomen. Dit is bij de visitatie helaas niet ter sprake gekomen. Overige documenten In alle documenten wordt melding gemaakt van het begaafden profiel, hier getalenteerden genoemd. Alles wat voor deze getalenteerden geldt, geldt voor alle leerlingen die daar profijt van kunnen hebben. Er is zowel op de havo als op het atheneum en gymnasium aandacht voor deze groep leerlingen. 3. Verslag visitatie op 25 april 2013 Gesprek met de schoolleiding Aanwezig namens de schoolleiding zijn: Kees Freriks, algemeen directeur (hij kan helaas niet aanwezig zijn bij het afsluitend gesprek); Laurens van Lier, directeur lyceum, mavo; Caroline Stamhuis, afdelingsleider lj 5 en 6; Dienke de Gruyter, afdelingsleider lj 1en 2 en Hanna Pietersma - Beuling, onderwijskundige. De voorzitter opent met te vragen naar de visie van de schoolleiding op hoogbegaafdheid. De visie op hoogbegaafdheid is dat deze leerlingen maatwerk nodig hebben. De school heeft tot nu toe vooral gekozen voor versnellen. Dat betekent versnellen voor een vak of voor een heel jaar. Wat met de tijdwinst wordt gedaan is niet duidelijk omschreven. Daar wordt aan gewerkt. Er is de laatste jaren door leeftijd en krimp een groot verloop onder docenten geweest waardoor expertise verloren is gegaan. De hoogbegaafde leerling heeft aandacht nodig, maar dat hebben andere leerlingen ook. De school wordt gekozen voor de aandacht die er is voor de hoogbegaafde leerling. Ook wordt genoemd de extra zorg en steun voor leerlingen met dyslexie en/of een ASS autismespectrumstoornis (bv Asperger) Aandacht voor onderpresteerders is momenteel niet mogelijk. Omdat motivatie van de leerlingen afneemt zal hier weer aandacht voor moeten komen. Veel ongecompliceerde hoogbegaafde leerlingen gaan helaas naar een andere school. Daltononderwijs en hoogbegaafdheid versterken elkaar, omdat de hoogbegaafden in de daltonuren aan hun persoonlijke ontwikkleing kunnen werken. Bovendien zijn er science-, musical- en een tt-stroom, waar deze leerlingen gebruik van kunnen maken. Wat de docenten betreft: NOVILO en het APS hebben een aantal trainingen gegeven op het gebied van differentiatie in de klas. Er is lesbezoek voorafgaand aan de

4 4 functioneringsgesprekken, waarin aandacht besteed wordt aan het omgaan met hoogbegaafde leerlingen. De ontwikkelagenda moet nog uitgewerkt worden. Met de basisscholen is geen rechtstreeks contact. Dit verloopt via een tussenpersoon. De 8+ klas is opgeheven. Bij het weggaan zien we een leuk boekje over leren leren, hier op school gemaakt en door leerlingen geïllustreerd. Conclusies: 1. Door interne en externe problematiek, groot verloop docentencorps en concurrentiepositie, is de BPS- ambitie op de achtergrond geraakt. De 8+ klas is opgeheven. 2. Het aanbod aan hoogbegaafden is voornamelijk versnellen naast en binnen de drie stromen, waar alle leerlingen gebruik van kunnen maken. Er wordt geen verdieping/verbreding aangeboden. 3. De ontwikkelagenda van april 2013 moet uitgewerkt en explicieter worden. 4. Er is weinig contact buiten school. De aandacht was de laatste jaren vooral intern gericht. Gesprek met de leerlingen Tiem van der Deure, G3a; Chaim Lelie, G2a en 3a; Jente Wubs, V4; Malou Mastenbroek, G3a; Wieke Harmsen, V4; Annemie Sluyter tt1; Niels Mulder, V5; Wouter Stultiens, V6 en Tanne van der Wal, V6 Dit is een gezellige school. En een veilige school, er wordt niet gepest. Er verandert voortdurend van alles. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de discussie over het aantal mentor- en daltonuren, die leerlingen hebben. Het aantal uren blijkt regelmatig te worden veranderd, maar de sfeer is goed. Je mag hier veel. Opvallend is dat leerlingen zelf veelal initiator zijn. Er wordt een leerling weinig tot niets aangeboden. De begeleiding en aandacht is er wanneer je er naar vraagt. Maar dan krijg je ook alle medewerking. Compacten mag soms als je het vraagt, maar je moet meestal wel alle toetsen maken. Een van de leerlingen vertelt dat er voor de vrijgekomen tijd niets gedaan hoeft te worden. Leerlingen vinden dit een BPSchool voor leerlingen die vragen, zelfstandig zijn, zelf actief zijn. Want wie niet vraagt krijgt niks. Als je je stil houdt wordt niet opgemerkt dat je hoogbegaafd bent. Olympiades worden aangekondigd maar onvoldoende begeleid. Geen idee hebben ze wat je als hoogbegaafde leerling hier nog meer zou kunnen. Deze leerlingen kennen elkaar als groep amper; het is geen groep. Ze hebben geen eigen ruimte of gezamenlijke bijeenkomsten om elkaar te ontmoeten. Hier en nu hebben ze elkaar gezien en van elkaar geleerd. De juniorraad/leerlingenraad is wel heel goed. Daar wordt naar je geluisterd. Conclusies: 1. Leerlingen zijn blij met deze school. 2. De sfeer is goed en veilig. 3. Als je bij docenten/mentoren met een plan komt krijg je alle medewerking 4. Leerlingen hebben geen idee/overzicht van mogelijkheden om zich (extra) te ontplooien. 5. Er is geen groepsgevoel onder hoogbegaafde leerlingen.

5 5 Rondleiding door de school Tiem en Malou leiden ons rond. Er is onlangs gekozen voor het concept drie scholen onder één dak. De school is zichtbaar verdeeld in drie afdelingen. Hierdoor kiest de Zutphense bevolking hopelijk makkelijker voor deze school. Het lyceum krijgt hierdoor nl. een kleinschalig karakter. Deze kleinschaligheid wordt door leerlingen zeer gewaardeerd. De gangen zijn ruim en er is per afdeling veel ruimte om in te verblijven. Aanbeveling: Er is ruimte genoeg om een aparte plek voor de hoogbegaafden te creëren. Gesprek met de docenten Ina Frömmert, Du; Paul Goedheer, science; David Kromhout, KT; Patrice Kessels, wi; Bouke van Dijk, ak en Els Schotanus, En en TTO Er is geen duidelijk zicht op hoogbegaafde leerlingen. Een docent zegt: lijstjes zeggen me niks. Ik kijk zelf wel. Een andere docent zegt blanco te willen starten en ziet dan wel of iemand meer nodig heeft. De leerling moet dan wel 7½ staan, anders gaat het niet door. Er is Vierkant voor Wiskunde of verrijkingsopgaven voor hetzelfde vak. La/Gr laat zo nodig versnellen. De klassen zijn zo klein dat een leerling makkelijk aanschuift in een hoger leerjaar. Anderen hebben geen extra stof. Onderpresteerders moeten eerst hun cognitieve kwaliteiten laten zien. Op POP is afgelopen jaren bezuinigd. Leerlingen met autisme worden wel goed begeleid. Secties zouden meer moeten worden ingeschakeld. Er is uit het gesprek geen aanwijsbare aanpassing voor de suggesties voor hb-leren van de studiedag. Bij ANW kun je differentiëren. In de onderbouw is dat voor vakken als na en sk lastig, omdat het nieuwe vakken zijn. Versnellen heeft ook problemen. Als een versnellende leerling een herkansing mist door onhandigheid, doe je de versneller te kort. Er is geen compensatie in het pta. Doordat zoveel docenten zijn vertrokken en er niet genoeg vast ligt is veel kennis en ervaring verloren gegaan. Hanna is een goed aanspreekpunt voor zorgen en vragen, maar ze staat er bijna alleen voor. Conclusies: 1. BPS leeft niet echt onder de docenten. Ieder gaat zijn eigen gang en werkt vanuit zijn eigen opvatting. Er is geen gedeelde opvatting over bp-leerlingen en vooral niet over onderpresteerders. 2. Secties zouden stof moeten gaan verzamelen en attitudes borgen in de omgang met hb-leerlingen. Nieuwe docenten hebben daar dan een handvat aan. 3. Bij versnellen moet goed gekeken worden naar de consequenties binnen het pta. 4. De docenten/secties hebben wel ideeën maar wachten op kaders van de directie. Gesprek met de werkgroep BPS Dienke de Gruijter, afdelingsleider jl 1 en 2; Wies ten Tusscher, wi en Hanna Pietersma- Beuling, onderwijskundige De werkgroep is organisch gegroeid. De leden hebben affiniteit met hoogbegaafden. Er is geen rechtstreeks contact tussen de werkgroep en de basisscholen. De basisscholen nemen het initiatief. De 8+ -klas is opgeheven omdat er afgelopen jaar geen docent meer voor was. Een leerling is nu begonnen ontdekkisten te maken voor de basisschool. Daar wordt veel van verwacht. We discussiëren over de visie op hoogbegaafden en komen tot de slotsom, dat ze meer nodig hebben dan dat nu op school geboden wordt. Bovendien worden verlegen

6 6 leerlingen en onderpresteerders niet gezien. Er is geen duidelijk kenmerk voor hoogbegaafden in het leerlingvolgsysteem. De kennis wordt door mentoren overgedragen (als ze er gevoel voor hebben). Hanna doet de ECHA-opleiding, maar staat hierin alleen. Er is geen vervolg gegeven aan de studiedag van de docenten over hoogbegaafdheid en verdieping/verbreding. Er is geen vaste lijn in de begeleiding en het vaststellen van een hoogbegaafden-visie door de directiewisseling en verloop van docenten de laatste tijd. Doordat ook de orthopedagoog weg is m.i.v. schooljaar , is er geen direct contact meer met zorg. De werkgroep heeft zorg om eenzijdig briljante leerlingen en weet niet hoe die te ondersteunen. Ze missen een wekelijks contactmoment om daarover en over andere vragen met elkaar van gedachten te wisselen. Het contact met hoogbegaafde leerlingen geeft de commissie steeds opnieuw energie om verder te gaan. De wil en betrokkenheid van Dienke, Hanna en Wies om voldoende aandacht te geven aan deze leerlingen is absoluut aanwezig. Conclusies: 1. De plaats van de werkgroep binnen school en naar buiten toe lijkt een eenzame. 2. De visie op hoogbegaafdheid is niet geborgd. Op verzoek van leerlingen of werkgroep zijn veel docenten bereid iets te doen. Dat geldt vooral voor de onderbouw. Goede cijfers zijn dan wel een vereiste. 3. De werkgroep heeft te weinig gefaciliteerde tijd (en menskracht?) om goed te functioneren. Gesprek met de ouders De volgende ouders zijn aanwezig: Marianne van den Brink, Renate Harmsen, Eddo de Groot en Herman Wubs De ouders zijn tevreden met de school, omdat hun kinderen blij zijn hier. Ze hebben het ervoor over ver te fietsen, van Deventer naar Zutphen. Dat zegt genoeg. Er is aandacht voor de leerling die iets wil en weet wat hij wil. Dan is er een persoonlijke benadering. De school staat bekend als een BPS school, dus is aantrekkelijk voor leerlingen die nog maar 10/11 jaar zijn. Voor 2 jaar jongere leerlingen is echter niet altijd aandacht genoeg. Dat is jammer. Als een leerling of ouder iets vraagt, duurt het erg lang voor er respons is. De draagkracht voor bp-leerlingen onder docenten is klein. Daardoor is de school kwetsbaar. De communicatie is minimaal. Gelukkig is het BPS- panel in de klankbordgroep weer zelfstandig opererend. Door wisselingen in directie en docenten wordt er geen continuïteit in beleid geboden. Er staat te weinig vast. Er is te weinig differentiatie. Vroeger was er toneel, muziek en optredens buiten school. Er kan meer met ICT. Contact met Open Universiteit en Universiteiten van Nijmegen en Enschede zou versnellers helpen hun vrijgekomen tijd nuttig te besteden. Het drie scholen onder één dak- concept wordt als positief ervaren. Ze vinden ook dat dit een BPSchool is. Er is aandacht voor hoogbegaafdheid. Conclusie: 1. Als kinderen blij zijn op school zijn ouders dat ook. 2. Er is te weinig aandacht voor hoogbegaafde leerlingen die niet voor zichzelf opkomen. 3. Er is te weinig draagkracht voor hoogbegaafdheid onder docenten.

7 7 4. De ouders hebben behoefte aan betere en meer communicatie met de school. Als er vragen zijn gesteld, laat als school tussentijds weten wat je er mee doet of van plan bent te doen. Eindgesprek met de schoolleiding Anique en Rik hebben veel blije leerlingen gezien. Ze stellen vast dat de BPSleerlingenlijst niet klopt met de beleving en ervaring van de leerlingen die erop staan. Er is geen overzicht van wat kan. Leerlingen hebben geen idee wat andere BPS-leerlingen doen. Er is geen duidelijkheid. Het programma met de beide leerlingen was kort; zij hebben veel gehoord maar hebben onvoldoende in klassen kunnen kijken, zien en voelen wat BPS op school betekent, er kon hen niet veel getoond of verteld worden. over programma s en mogelijkheden Aan de hand van de BPS-gedragscode verwoordt de voorzitter van de visitatiecommissie de bevindingen van de commissie van deze dag. 1. De school heeft een ambitie ten aanzien van hoogbegaafdheid: Er is kennis en belangstelling voor hoogbegaafdheid. Deze is vooral impliciet en te weinig expliciet. Na acht jaar verwacht je dat er meer geborgd is, juist om bij personele wisselingen de continuïteit te kunnen waarborgen. Ouders en leerlingen zijn tevreden met de school, maar docenten tonen weinig interesse in de verschillende aspecten voor hoogbegaafdheid. Aanbevelingen: Zorg dat er één lijn komt in aanpak tussen schoolleiding, werkgroep en docenten, draag dat uit en leg het vast. Laat je ambitie als school zien. 2. De school heeft haar hoogbegaafde leerlingen in beeld en biedt maatwerk: Getalenteerde leerlingen die vragen om aandacht en versnelling krijgen dat ook. Mits de cijfers goed zijn. Soms duurt het wel lang voor er wat gebeurt, zeggen ouders. Leerlingen die niet vragen, niet opvallen, krijgen weing tot niets extra s. Naast versnelling is er onvoldoende mogelijkheid tot verbreding en verdieping. Er is geen aandacht voor de onderpresterende leerlingen. Hoogbegaafden zijn dus niet voldoende ingebed in de organisatie. Aanbevelingen: Neem hoogbegaafd (resultaten van de testen) op in het leerlingvolgsysteem, zodat docenten zicht hebben op welke leerling hoogbegaafd is. Zo worden docenten onafhankelijk van warme overdracht. - Houdt bij leerling-besprekingen in de gaten welke leerlingen minder presteren dan je op grond van de capaciteiten zou verwachten. Maak een overzicht voor leerlingen (ouders en docenten) van een scala van mogelijkheden die er zijn om leerling-talent te ontwikkelen. Geef ook vrijheid in het lesrooster. Bijvoorbeeld een programma van (korte) modules is een mogelijkheid tot verdieping en/of verbreding naast vele andere mogelijkheden. 3. De school betrekt ouders en leerlingen actief en onderhoudt een dialoog met ouders en leerlingen. De klankbordgroep is positief over de splitsing naar een BPS- oudergroep. Leerlingen vinden dat ze gehoord worden, maar moeten wel alles zelf doen. Aanbevelingen: Verbeter de communicatie. Mag ook per . Maak meer

8 8 gebruik van de kennis die onder ouders aanwezig is. Zij willen ook begeleiden als dat zo uitkomt. Laat ouders weten wat je doet voor deze groep leerlingen. 4. De school zorgt voor voldoende flexibiliteit in voorzieningen, tijd en ruimte: Er is flexibiliteit, maar niet duidelijk zichtbaar en ongeorganiseerd. De flexibiliteit is afhankelijk van individuele initiatieven. Aanbevelingen: Maak een ruimte waar hoogbegaafden elkaar kunnen ontmoeten. Zo kunnen ze ook ideeën uitwisselen en elkaar bijstaan. Maak flexibiliteit voor iedereen zichtbaar. 5. De school beschikt over adequate en voldoende expertise op het gebied van hoogbegaafdheid. Er is te weinig adequate expertise. Er is te weinig drive en enthousiasme ten aanzien van hoogbegaafdheid voelbaar binnen school. Aanbevelingen: Leg hoogbegaafdheid bij de secties om kennis te verbreden en te borgen op de werkvloer. Zorg voor een organisatiestructuur waarbij de professionele vakkennis binnen secties verbinding krijgt met de schoolambitie t.a.v. omgaan met begaafdheid in al zijn facetten. Stimuleer, initieer en controleer dit als schoolleiding. 6. De school onderhoudt een relatie met haar (regionale) omgeving. De commissie heeft hiervan niets kunnen zien. Aanbevelingen: zet de 8+ klas weer op. Dit is dé manier om leerlingen te trekken en contacten te leggen. Trek contacten met universiteiten en hogescholen aan. 7. De school is actief lid van de vereniging BPS. Conclusie: Ja, we zien vertegenwoordigers van de school regelmatig op vergaderingen en bijeenkomsten. Het Stedelijk Lyceum is een BPSchool, omdat ze de hoogbegaafde leerling voldoende in beeld heeft, maar krijgt van de commissie een onvoldoende, omdat de school op een aantal punten in de gedragscode 2012 van de vereniging BPS onvoldoende scoort. Daarbij komt dat veel aanbevelingen uit het rapport van 2007 onvoldoende opvolging hebben gekregen. Op dit moment zet de school alleen in op versnellen. Er ontbreekt een programma voor verbreden en verdiepen naast en na het versnellen. De medewerkers van de school zijn niet genoeg betrokken bij wat een BPSchool hoort te zijn. Wij adviseren de school dringend over anderhalf tot twee jaar iemand van de vereniging uit te nodigen om een dag mee te lopen om de voortgang te zien binnen school op het gebied van onze aanbevelingen zoals boven vermeld. Leerlingen, docenten en ouders moeten dan de visie van de school zien en borging zien van de mogelijkheden die hoogbegaafde leerlingen op deze school hebben: zowel de mondige én ook de nu nog onzichtbare leerlingen, waaronder de onderpresteerders. Er moet dan ook een

9 9 programma van verdieping en verbreding liggen, dat aan leerlingen, docenten en ouders bekend én in gebruik is. Aanbeveling van de visitatiecommissie aan het bestuur van de vereniging: De school behoudt haar certificering die zij in 2008 heeft ontvangen, mits er over twee jaar behoorlijke stappen in de richting van onze aanbevelingen zijn gedaan. Met dank voor een mooie dag, Miriam Groensmit (secretaris visitatiecommissie)